2. Սննդային թունավորումները սննդի միջոցով
առաջացող տարբեր էթիոլոգիա ունեցող
հիվանդությունների խումբ էֈ
Սննդային թունավորումներն առաջանում են
սննդամթերքի ստացմանը, պահպանմանը,
տեխնոլոգիական և ջերմային մշակմանն
առաջադրվող սանիտարական կանոնների
խախտման հետևանքով:
Սննդային թունավորումները կարող են
ընթանալ ինչպես զանգվածային բռնկումների,
այնպես էլ խմբակային, ընտանեկան կամ
առանձին դեպքերի ձևով:
3. • Ըստ իրենց ընթացքի սննդային
թունավորումները հիմնականում
դասվում են սուր հիվանդություններ
թվին, որոնց բնորոշ է կարճատև
գաղտնի շրջանը, հանկարծակի սկզբը և
բուռն ընթացքը:
Սակայն սննդային թունավորումները
կարող են ունենալ նաև խրոնիկ բնույթ
(հիմնականում միկոտոքսիկոզներ), երբ
երկարատև օգտագործում են ոչ մեծ
քանակով տոքսիկ նյութերով
(պեստիցիդների մնացորդային
քանակներ, սննդային հավելումների՝
նիտրիտների բարձր
քանակներ) սննդամթերք:
4. Ամառը հանգստի ու բարձր
տրամադրության
ժամանակաշրջան է, սակայն այն
կարող է խաթարվել
աղիքային խանգարումներով:
Վիճակագրության
համաձայն` թունավոր
ինֆեկցիայից
կամ, ինչպես ընդունված է
ասել, սննդային
թունավորումներից տուժողների
մեծ մասը պարզապես չի դիմում
բժշկի, փորձում է ինքնուրույն
բուժվել: Սա այն դեպքն է, երբ
ինքնաբուժումը թույլատրելի
է, սակայն պետք է իմանալ, թե
ինչպես անել այն:
5. • Գրեթե յուրաքանչյուրիս կյանքում գոնե
մի անգամ վիճակվել է զգալ սննդային
թունավորման տհաճությունը: Անորակ
սնունդ ընդունելուց կես ժամ կամ
ամենաշատը 2-3 օր հետո առաջանում է
սրտխառնուք, փսխում, փորացավ, լուծ, բ
արձրանում է (ոչ միշտ) ջերմությունը:
Այս բոլոր ախտանշաններն ազդարարում
են սուր ինֆեկցիոն գաստրոէնթերիտի
կամ էլ էնթերոկոլիտի` ստամոքսի
լորձաթաղանթի և բարակ աղու կամ էլ
մարսողական համակարգի բոլոր
բաժինների միաժամանակյա բորբոքման
մասին:
6. • Սակայն միայն բորբոքումով չի
սահմանափակվում այս երևույթը: Մինչ
մեր ափսեի մեջ հայտնվելը թունավոր
ինֆեկցիայի հարուցիչները ոչ միայն
պտղաբերել ու բազմացել են, ասենք, մի
կտոր թխվածքի մեջ, այլև ակտիվորեն
արտադրել են հատուկ մանրէներով
հարուստ թույներ` էնթերոտոքսիններ,
որոնք էլ թունավորում են օրգանիզմը: Եվ
որքան շատ ախտածին
միկրոօրգանիզմներ են այրվում, այնքան
ուժեղ է սրտխառնուքը , փսխումը, բարձր
է ջերմությունը, ուժեղ է գլխապտույտը,
հաճախանում է սրտխփոցը,
իջնում զարկերակային ճնշումը:
7.
8. Գենետիկորեն մոդիֆիկացված
օրգանիզմ (ԳՄՕ) կարող ենք կոչել
ցանկացած միաբջիջ կամ բազմաբջիջ
օրգանիզմ, որի ժառանգական
ապարատում ներդրված են
օտարածին գեներ, գենային
ինժեներիայի շնորհիվ` նոր որակների
կամ նոր ֆունկցիաների ստացման
նպատակով: Սրանք հիմնականում
արտադրվում են գիտական կամ
տնտեսական նպատակներով:
9. • Առաջին տրանսգեն օրգանիզմները
մշակվել են «Մոնսանտո»
ընկերությունում (ԱՄՆ): Տրանսգեն
բույսերի առաջին տնկումները եղել
են 1988 թ., իսկ 1993թ. Դրանք
առաջին անգամ հայտնվել են
շուկայում
10. ԳՄՕ-ն օգտագործվում է գիտական
նպատակներով (ռեգեներացիա և
ծերացման գործընթացներ):
ԳՄՕ-ն օգտագործվում է բժշկական
նպատակներով (գենոթերապիա)
ԳՄՕ-ն օգտագործվում է էկոլոգիական
նպատակներով (էկոլոգիապես մաքուր
վառելիք)
ԳՄՕ-ն օգտագործվում է
գյուղատնտեսական նպատակներով (նոր
ցեղերի, տեսակների, սորտերի ստեղծում)
11. • Ռուս գիտնականների
ուսումնասիրությունները
հաստատում են արտասահմանյան
կոլեգաների եզրահանգումները.
մարդը որքան շատ է օգտագործում
ԳՄՕ, այնքան մեծ է արյան մեջ
չարորակ
գոյացությունների, աղեստամոքսայ
ին տրակտի և նյարդային
համակարգի ախտահարման
վտանգը: Հաստատված է նաև
արյան անոթների
անանցանելիություն, ինչպես նոր
ալերգիկ հիվանդությունների աճը:
12. • Գիտնականներն արդեն լոլիկի ԴՆԹ-ի գենի
մեջ ներկառուցել են արկտիկական ձկան`
կամրալայի գենը: Ճիշտ է, բանջարեղենը չի
թափահարում պոչիկը, և «հեռանում»
գնորդից, ինչպես ձուկը, սակայն շատ հեշտ
է դիմակայում ցրտին, ինչպես խորը
ջրերում ապրող հյուսիսային ձուկը: Այս
լոլիկը չի «վախենում» փոխադրումներից և
երկար ժամանակ պահպանում է իր
ապրանքային տեսքը: Այն բազմանում է
անսովոր արագությամբ, կայուն է ցածր
ջերմաստիճանների և հիվանդությունների
նկատմամբ:
13. • Գենային ինժեներիայի հաջորդ «հրաշքը»
կարտոֆիլն է, որին կոլորադյան բզեզն
անգամ չի կարող վնասել: Բանն այն է, որ
կարտոֆիլի գենոմի մեջ «ներկցված» է
վնասատուների համար մահացու
թունավոր նյութ արտադրող բակտերիայի
գեն: Եվ քանի որ կարտոֆիլի վրա այլ
միջատներ էլ էին նստում, դրանք սկսեցին
ոչնչանալ. թիթեռներ, զատիկներ և նույնիսկ
մեղուներ: Դրանց ոչնչացման հետևանքով
կսկսեն ոչնչանալ նաև թռչունները, որոնք
կզրկվեն իրենց հիմնական կերից`
միջատներից: Այսպիսով կխախտվի
կենսաբանական
հավասարակշռությունը, որ բնությունը
ստեղծել է միլիարդավոր տարիների
14. • Եթե մթերքը պարունակում է
ավելի քան 0.9% ԳՄՕ, դրա
մասին անպայման պետք է
նշված լինի փաթեթավորման
վրա: ԳՄՕ-ի առկայությունը և
տոկոսային հարաբերությունը
պետք է նշված լինի մթերքի
բաղադրության ցուցակում:
