2. - O`smirlar va nimjon bolalarda stress
-Bolalarga xos bo`lgan stressli holatlar va
psixologik yordam
Reja
3. Barcha o'smirlar u yoki bu
shaklda stressga duch
kelishadi, ularning ko'pchiligi
kattalarniki bilan
taqqoslanadigan darajada
stressni boshdan
kechirishadi. Farzandingiz
stress darajasini oshiradigan
vaziyatlarda ekanligiga
e'tibor berasizmi?
4. Amerika Psixologik Assotsiatsiyasining
Amerikadagi Stress tadqiqotiga ko'ra,
o'smirlardagi stress darajasi kattalarniki bilan
deyarli bir xil. Shu bilan birga, ushbu tadqiqot
natijalari shuni ko'rsatadiki, o'smirlar nafaqat
stress darajasi me'yordan yuqori ekanligini
aniqlashda qiynaladilar, balki ular stressning
o'zlarining ruhiy va jismoniy salomatligiga
ta'sirini ham kam baholaydilar..”
5. ko'plab o'smirlar oy
davomida stress tufayli
uyqusizlikdan (35%),
ortiqcha ovqatlanish yoki
zararli taomlarni iste'mol
qilishdan (26%), ovqatni
o'tkazib yuborishdan (23%)
shikoyat qiladilar;
ars
O'smirlarning 40%
asabiylashish yoki
g'azablanish, 35% tashvish
yoki asabiylashish
tuyg'ularidan shikoyat
qilishsa, 36%
charchaganliklarini, 31%
o'tgan oy davomida stress
tufayli ózlarini bosimda xis
qilishlaridan shikoyat
qiladilar.
O'smirlikdagi stress haqida raqamlarda:
O'smirlik davrida stressning
eng ko'p uchraydigan
manbalariga quyidagilar
kiradi: 1) maktab (83%), 2)
nufuzli universitetga kirish
yoki maktabdan keyin nima
qilishni tanlash jarayoni
(69%) va 3) oiladagi
moliyaviy ahvol ( 65%);
6. O'smirlik davridagi stress
haqida gapirganda, nimaga
e'tibor berish kerakligini bilish
juda muhim:
O'smirlarda stress
belgilari
Barcha o'smirlar stressni
boshdan kechirishadi, orada
kichik stressni his qilish bu
tabiiydir. Biroq, òsmir
bolalar og'ir stressni
boshdan kechirishlari,
ularning o'qishi, jamiyatdagi
munosabatlari tizimi va
hayotining boshqa
sohalariga salbiy salbiy
ta'sirini ótkazmay qolmaydi.
7. -hissiy "tebranishlar": bola hayajonlangan,
yoki tushkunlikka tushgan ko'rinishi mumkin.
Bunday paytda kayfiyat o'zgarishiga e'tibor
bering.
8. -tanadagi o'zgarishlar: stress ostida
o'smirlar tez-tez kasal bo'lib qolishadi, bosh
og'rig'i va tish og'rig'i, g'ayritabiiy og'riqlar va
noqulaylikdan shikoyat qiladilar.
10. -kognitiv (aqliy) o'zgarishlar: siz bolada
diqqatni jamlashdagi qiyinchiliklarni,
unutuvchanlik yoki e'tiborsizlikni sezishingiz
mumkin.
11. Òsmirlarda stressning umumiy sabablari
Har bir shaxs qaytarilmas temperament bólgani kabi har bir o'smir va ular
boshdan kechrayotgan stress turli omillar tufayli yuzaga kelishi mumkin.
Amerikada o'tkazilgan tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, bu yoshda
stressning ba'zi umumiy sabablarini aniqlash mumkin. Sizning
farzandingiz qanday stressni boshdan kechirayotganini va bu stressga
nima sabab bo'lganini tushunishning eng yaxshi usuli - ochiq
munosabatlar o'rnatish va bola bilan ishonchli muloqotni boshlashdir.
Ota-ona o'smirga stressning normal ekanligini tushuntirishi kerak.
12. Ayrim umumiy sabablarni ajratib olamiz
-Maktabdagi faoliyatdan olinadigan stress
-Sotsial hayotdan olinadigan stress
-Oiladagi kelishmovchiliklar tufayli orttiriladigan stress
-Dunyoda yuz berayotgan voqealardan olingan stress
-Psixik travmatik hodisalardan olingan stress
-Hayotdagi ayrim ózgarishlar orqali orttiriladigan stress
13. Sinf baholaridan yakuniy imtihon ballarigacha o'qishdagi stress
o'smirning hayotiga ta'sir qiladi. Ko'pchilik o'zlarining o'quv
natijalari haqida qayg'uradilar, ota-onalari va o'qituvchilarining
umidlarini oqlamasliklaridan qo'rqishadi va sinfdoshlaridan ortda
qolishni xohlamaydilar. O'z vaqtini boshqara olmaslik va katta
hajmdagi vazifalar ham maktab hayoti bilan bog'liq stressni
kuchaytiradi.
14. Xuddi kattalar singari, o'smirlar ham o'zgarishlarga juda sezgir. Ko'chib o'tish,
yangi maktabga ko'chish va oilaviy hayotdagi o'zgarishlar (jumladan, ajralish yoki
yangi oila a'zolarining qo'shilishi) o'smirning stress darajasining oshishiga olib
kelishi mumkin. Hayotiy o'zgarishlarga moslashish uchun tajriba va ko'nikma
etishmasligi, bunday o'zgarishlar bo'lishi mumkin
15. Bolani qadrlash bu lutf emas, balki insoniylikning
shartidir.Bu shartga ahamiyat qaratgan ota-
onalarning farzandlari hayotda o`zlarini xotirjam his
qiladi.
Adam Gunesh
