Tijdens Necker Salon hield Jeroen Sprenger een verhandeling over de problemen die er geweest zijn (en zullen blijven) rond de openbaarheid van de stukken bij Prinsjesdag. Jeroen Sprenger is sinds 1 november 2008 Projectdirecteur Overheidscommunicatie Nieuwe Stijl bij het ministerie van Algemene Zaken. Daarvoor was hij directeur voorlichting bij het ministerie van Financiën. Voor die tijd was hij voorlichter van de FNV. Jeroen Sprenger studeerde aan de Universiteit van Amsterdam en aan de London School of Economics and Political Science.

1. Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
1

2. Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
Het Prinsjesdag
embargo
Een ondergeschikt element in
de turbulentie van de
overheidscommunicatie
Een presentatie van
Jeroen Sprenger,
directeur ONS,
voor Visie 2 9, Utrecht
14/09/2009

3. Embargorituelen in Nederland
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
3

4. Ontwikkeling embargo-traditie
• Geschiedenis is nooit precies geboekstaafd!
• Hoofdredacteuren worden sinds jaren vijftig op maandag
vóór Prinsjesdag onder embargo geïnformeerd over de
Troonrede
• Later wordt informatie uitgebreid tot Rijksbegroting.
• Eerst ook op maandag
• Later op vrijdag vóór Prinsjesdag, met het oog op
vervaardiging van aparte bijlagen
–Het Prinsjesdag-embargo is geboren!
• Verloedering start met vervroeging Algemene
Beschouwingen onder kabinet-Lubbers/Kok
• Tweede Kamer wil stukken gelijktijdig met media
• Vervolgens zorgen nieuwe media ervoor dat traditioneel
Prinsjesdag-embargo niet meer handhaafbaar is!
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
4

5. Distributie Miljoenennota tot en met 2004
• 5 weken vóór Prinsjesdag:
• 160 exemplaren naar Ministerraad waarvan 74 naar
departementen
• 3 weken vóór Prinsjesdag:
• 216 exemplaren naar Raad van State, Ministerraad en
Koningin
• 1 week vóór Prinsjesdag:
• Raad van State-versie naar voorzittersTweede Kamer-
fracties
• Vrijdag vóór Prinsjesdag:
• enkele honderden embargo exemplaren naar media,
maatschappelijk middenveld en Tweede Kamer
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
5

6. Vrije nieuwsgaring…
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
6

7. … of lekken
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
7
Reactie Gerrit Zalm:
“De minister van Financiën biedt,
conform de Grondwet, de Rijksbegroting
op Prinsjesdag aan!”
En zo geschiede in 2006, toen ook in
2005 de stukken te vroeg op straat lagen!

8. NOS: Eerste Prinsjesdag zonder embargo (2006)
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
8
“Het wordt op Prinsjesdag dringen geblazen om kwart over drie bij
de dependance van het ministerie van Algemene Zaken op de
Lange Houtstraat in Den Haag. Journalisten en medewerkers van
Kamerleden krijgen dan de miljoenennota en
de rijksbegroting uitgedeeld.
Pas als minister Zalm van Financiën zijn koffertje aan de
Tweede Kamer heeft aangeboden en een kort praatje heeft
gehouden, mogen journalisten de nieuwste plannen van het kabinet
wereldkundig maken.”

9. Het Genootschap…
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
9

10. … van Hoofdredacteuren
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
10

11. Embargo-soap 2003 - 2008
• 2003 – Traditionele uitreiking
• Embargo-berichten ANP op Australische website
• Start discussie: geldt embargo nog als via vrije
nieuwsgaring Miljoenennota openbaar wordt?
• 2004 – Traditionele uitreiking
• NRC Handelsblad weigert voor embargo te tekenen
• Frits Wester (RTL Nieuws) heeft primeur
• 2005 – Traditionele uitreiking
• Weer vroegtijdige publicatie, ondanks personalisering
stukken
• 2006 – Geen embargo
• Uitreiking na aanbieding aan Tweede Kamer op Prinsjesdag
• 2007 – Kort embargo
• 2008 – Traditioneel embargo
• RTL Nieuws wint weer
• NRC Handelsblad presenteert op zaterdag
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
11

12. Embargo-soap 2009 – In krantenkoppen
Kabinet verandert opzet Prinsjesdag
De opzet van Prinsjesdag verandert. Op de derde dinsdag van
september zal de koningin een algemener, meer ‘visionair’ betoog
houden, in plaats van de meer feitelijke opsomming van
beleidspunten die de Troonrede de laatste jaren is geworden.
De Miljoenennota zelf wordt voortaan niet meer vooraf onder
embargo aan Kamerleden en journalisten gegeven, maar de
vrijdag voor Prinsjesdag openbaar gemaakt. Een alternatief was
dat de informatie pas op Prinsjesdag zelf beschikbaar komt.
(zaterdag 11 juli 2009)
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
12

13. Embargo-soap 2009 – In krantenkoppen
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
13

14. Embargo-soap 2009 – In krantenkoppen
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
14

15. Consequentie ‘embargo-regeling 2009’
• Kabinet niet in de gelegenheid tijdig het beleid in zijn
volle omvang neer te zetten
• Troonrede pas beschikbaar na uitspreken op
Prinsjesdag
• Toelichting op Miljoenennota en Rijksbegroting pas na
aanbieding aan de Tweede Kamer
• Geen toelichting van afzonderlijke
begrotingshoofdstukken
• Alle vrijheid voor media, critici en oppositie om de toon
van het debat te bepalen
• Kabinet staat voor een uphill battle
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
15

16. Consequentie ‘embargo-regeling 2009’
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
16

17. Consequentie ‘embargo-regeling 2009’
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
17

18. De slag om het publiek vertrouwen
Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
18
Italianen kunnen niet van je winnen.
Je kunt wel van ze verliezen.
Johan Cruyff
• Volgend jaar nieuwe ronde,
nieuwe kansen
• Kabinet moet baas zijn over
eigen boodschap
• Twee mogelijkheden:
• Iedereen krijgt alles op
vrijdag met toelichting
van kabinet
• Iedereen krijgt alles op
Prinsjesdag met ‘officiële
toelichtingen’

19. Visie 2 9, Utrecht, 14/09/2009
Het Prinsjesdag
embargo
Een ondergeschikt element in
de turbulentie van de
overheidscommunicatie
Een presentatie van
Jeroen Sprenger,
directeur ONS,
voor Visie 2 9, Utrecht
14/09/2009