1.
CÁCH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
Lý thuyết Ví dụ:
Viết bài văn nghị luận về tình trạng sống
ảo trên mạng của học sinh ngày nay.
Ghi chú
Bước1: Xác địnhvấn đề cần
nghị luận
- Đọc kĩ đề,gạch chân các
từ ngữ quantrọng trong
đề bài,từ đó tìm ra vấn
đề cần nghị luận.
- Mỗi bài văn chỉ có một
vấn đề cần nghị luậnduy
nhất.Đó làvấn đề chính
mà cả bài văn sẽ tập
trung bàntới.
- Vấnđề cần nghị luận
thườngđược nêurất rõ
ở đề bài (VD:sốngảo, vô
cảm, chơi game,giờ cao
su,…).
A. MỞ BÀI
Cách1: Mở bài trực tiếp
1) Nêuvấnđề
2) Chuyểný
Cách2: Mở bài giántiếp
1) Lời mở đầu
2) Nêuvấnđề
3) Chuyểný
Nếuchọnmở bài theocách gián
tiếp,có 4 cách sau đây để viết
lời mở đầu cho tự nhiên,trôi
chảy:
- Diễn dịch: Lời mở đầu
nêura một vấn đề tổngquát rồi
từ đó ta thu hẹpđề tài dần,dẫn
dắt người đọc tới với vấn đề cần
nghị luận của bài.
- Qui nạp:Lời mở đầu nêu
ra các hiệntượngcụ thể,riêng
biệtđể từ đó khái quátlại thành
một vấnđề lớnbao trùm – đó
chính là vấn đề cần nghị luận
của bài văn.
- Tương đồng:lời mở đầu
Cách1: Mở bài trực tiếp
MB1: (Nêuvấnđề) Quá đam mê xây dựng
một cuộc sống ảo trên mạng xã hội, mà
đánh mất con người thật của mình, đó
quả thực đang trở thành một vấn nạn
trong giới trẻ ngày nay. (Chuyển ý) Vậy,
hiện tượng này là do đâu, và liệu có giải
pháp hiệu quả nào để khắc phục? Chúng
ta hãy cùng bàn luận.
Cách2: Mở bài giántiếp
MB2: (Lời mở đầu) Sự xuất hiện của
internet mở ra một tương lai mới. Con
người có thể khai thác một lượng thông
tin vô tận, đồng thời có thể kết nối với
nhau bằng rất nhiều cách thức nhanh
chóng, hiệu quả hơn xưa. Tuy nhiên, bên
cạnh những lợi ích ấy, internet mang tới
rất nhiều hệ lụy. (Nêu vấn đề) Một trong
số đó là sống ảo. Quá đam mê xây dựng
một diện mạo không thật trên mạng xã
hội, nhiều bạn trẻ đã dần đánh mất con
người thật của mình.(Chuyểný) Vậy, hiện
tượng sống ảo này đã nghiêm trọng tới
mức nào, và liệucógiải pháphiệuquảnào
để khắc phục? Chúng ta hãy cùng bàn
luận.
Lời mở đầu trong MB2 đượcviết
theocách thứ nhất: diễn dịch.Cụ thể:
nêura một vấn đề rộnghơn (sựphát
triểncủa internet) rồi dầnthuhẹplại
để dẫndắt người đọc tới với vấnđề
cần nghị luận(sốngảo).
Internet
Cái lợi Cái hại
Sống ảo …
Gợi ý viếtlời mở đầu theocách qui
nạp (lời mở đầu nêura các hiện
tượngcụ thể,riêngbiệtđể từ đó khái
quát lại thànhmột vấn đề lớnbao
trùm – đó chính làvấn đề cần nghị
luận của bài văn):
Hình ảnh Lời nói Thànhtích
chỉnh sửa hùng hồn phóngđại
(trên mạng xã hội)
Sống ảo
Gợi ý viếtlời mở đầu theocách
tương đồng (lời mở đầu nêura một

2.
nêura một quan điểm,ýkiếnrất
gần gũi,tươngtự với vấn đề cần
nghị luận,rồi từ đó dẫn dắt
người đọc tới với vấn đề cần
nghị luận.
- Tương phản:Lời mở đầu
đặt ra một vấnđề đối lập, trái
ngượcvới vấn đề cần nghị luận
rồi từ đó dẫn dắt người đọctới
với vấn đề cần nghị luận của bài.
Lưu ý: Mở bài tuyệtđối KHÔNG
được:
- Giải thích vấn đề cần
nghị luận
- Đánh giá vấnđề
- Lặp đi lặplại đề bài
quanđiểm, ý kiếnrất gần gũi,tương
tự với vấn đề cần nghị luận,rồi từ đó
dẫn dắt người đọc tới với vấn đề cần
nghị luận):
MB3: Dân gian có câu: “Cái áo không
làm nên thầy tu”, lại cũng có câu:
“Ngựa của anh không phải là anh”.
Những gì chúng ta nhìn thấy bên
ngoài không bao giờ phản ánh đúng
về một con người. Ấy vậy mà có
nhiều bạn trẻ lại đang ngày ngày cố
sức xây dựng cho mình một hình ảnh
thật hào nhoáng trên mạng xã hội
bằng việcđăng tải những lời nói, tấm
hình, thông tin không có thật. Đó
chính là biểu hiện của sống ảo – một
vấn nạnrất đáng suyngẫm trong thời
đại bùng nổ thông tin ngày nay.
B. THÂN BÀI
Ý 1: Giải thích (trả lời chocâu
hỏi Là gì?)
1) Địnhnghĩa
2) Nêubiểuhiện, thực
trạng
3) Chuyểný
Ý 2: Bình luận
1) Đưa ra quanđiểmchính
của bản thân: tán đồng
hay phảnđối, ủng hộ
hay phê phán?
2) Đưa ra các lýlẽ để củng
cố cho quan điểmcủa
mình
- Nếután đồng, ủng hộ
hiệntượngđời sống,
hãy nêucác lý do khiến
Ý 1: Giải thích
(Định nghĩa) Sống ảo là gì? Đó là sống
trong hoang tưởng, tưởng tượng của bản
thân. Sống ảo chủ yếu chỉ hiện tượng các
bạn trẻ say mê mạng xã hội hơn đời thực.
(Biểu hiện, thực trạng) Lối sống này biểu
hiện ở việc ngày ngày trò chuyện với
những người không quen biết trên mạng
xã hội, hay liên tục đăng những tấm hình
đã qua chỉnh sửa, khác hẳn với bản thân
ngoài đời, hoặc khoe khoang những thứ
không có thật. Có bạn ngoài đời rất rụt rè,
nhưng trên mạng xã hội lại phát ngôn
mạnh bạo. Dường như, các bạn muốn
trốn tránh thực tại để xây dựng một cuộc
sốngkhác trên thế giới ảo, tìm những mối
quan hệ mới bằng cách tạo ra một vỏ bọc
không đúng với bản chất thật của mình.
(Chuyển ý) Trước hiện tượng phức tạp
này, thiết nghĩ, chúng ta cần phải có một
cái nhìn thật thẳng thắn.
Ý 2: Bình luận
(Quan điểm của bản thân) Rõ ràng, sống
ảo không phải là một lối sống lành mạnh,
nên theo. (Lý lẽ) Nó làm con người ngày
càng xa rời thực tại,mất kết nối với những
người xung quanh. Khi quá tập trung vào
màn hình vi tính, làm sao ta còn có thể
cảm nhận được vẻ đẹp của một cảnh
thiên nhiên sống động, làm sao ta có thể
mở lòng lắng nghe người bên cạnh ta để
thấu hiểuhọ nghĩ gì, cảm thấy ra sao? Con

3.
mình tán đồng, ủng hộ
(chỉ ra các tác dụngtích
cực của hiệntượngnày).
- Nếuphê phán,phảnđối,
hãy nêucác lý do khiến
mình phê phán,phản
đối (chỉ ra các hậu quả
xấucủa hiệntượngnày).
3) Đưa ra các dẫnchứng để
củng cố cho quan điểm
của mình. Dẫn chứng có
thể là:
- Nhữngquansát trong
đời thực của bảnthân.
- Câu chuyệnngười thật,
việcthật (nêncótên,địa
điểmcụ thể,phải tóm
tắt được các sự việc
chính)
- Câu nói,danhngôn,ca
dao,tục ngữcó nội dung
tươngtự.
- Câu chuyệnlấytừ sách,
phim.
- Số liệukhảosát
 Chú ý:sau khi đưa
dẫn chứng,phải có
sự phântích để
người đọc hiểura
mục đích của người
viếtkhi đưa dẫn
chứng này.Tránh
trườnghợp đưa ra
rồi để đó, theokiểu
“đem con bỏchợ”.
4) Tìm hiểunguyênnhân
(chủyếulà đối với vấn
đề tiêucực):
Thườngcó các nguyênnhânsau:
- Chủ quan:do bảnthân
mỗi người
+ Lứa tuổi  Chưađủ
khả năngnhận thức vấn
đề mộtcách toàn diện
+ Tâm lý
…
- Khách quan:
+ Gia đình: cách giáo
dục, sự quantâm về mặt
tình cảm…
+ Nhàtrường:các biện
phápgiáo dục,chương
trình học…
người không còn niềm vui xây dựng giao
tiếp có ý nghĩa với xã hội và thiên nhiên,
thay vào đó, họ say sưa ngồi trước màn
hình máy tính bất động. Hậu quả là sức
khỏe giảm sút, cảm xúc dần chai cứng,
thiếu tự nhiên, các kỹ năng xã hội không
được rèn luyện, con người trở nên chậm
chạp, thụ động.
(Dẫn chứng) Có rất nhiều câu chuyện
minh chứng cho hậu quả của sống ảo.
Không khó để bắt gặp hình ảnh những
nhóm bạn ngồi chung với nhau ở quán
café,nhưngai nấy lại chăm chú lướtsmart
phone. Nhẽ ra họ đã có những giờ nói
chuyện thân mật, vui vẻ, thì họ lại để cho
thời giờ trôi qua lãng phí và vô nghĩa, mối
quan hệ bạn bè cũng nhạt dần. Tương tự
như vậy, trong gia đình, khi những ông bố
bà mẹ quá say mê thế giới ảo, thì họ sẽ
không có đủ thời gian để trò chuyện với
con cái và với nhau, tình cảm gia đình
ngày càng hời hợt. BS Lâm Hữu Tài
(trưởngphòngkhám Tâm thần, Bệnh viện
Q.1, TP.HCM) kể có một người chồng đã
tìm đến bệnh viện để được tư vấn vì
người vợ quá đam mê thế giới ảo, đời
sống vợ chồng bị nhạt màu.
(Nguyên nhân) Sống ảo gây ra thật nhiều
hậu quả tai hại. Vậy, nguồn gốc của “căn
bệnh” ấy là do đâu? Trước hết, nhiều bạn
tuổi còn nhỏ,chưa đủ khả năng nhận thức
được mặt trái của mạng xãhội nên vô tình
bị cuốn vào cuộc sống ảo lúc nào không
hay. Ngoài ra, cũng phải thừa nhận rằng,
tâm lý con người ta ai cũng muốn mình
hiện lên trong mắt người khác đẹp hơn,
hoàn hảo hơn, vì thế nhiều người bất
chấp tất cả, cố gắng xây dựng hình ảnh
không có thật của bản thân trên mạng xã
hội. Thêm nữa, sợ cô đơn cũng là một nỗi
sợ cố hữucủa con người.Khi mấtniềmtin
trong thế giới thực,nhiềungười phải bám
víu vào các mối quan hệ ảo, tìm niềm vui
nơi thế giới internet. Tôi còn nhớ, trong
phimHer, đạo diễnSpike Jonze đãmiêutả

4.
+ Xã hội:ảnhhưởngcủa
các phươngtiệnthông
tinđại chúng,xu hướng
chung của xã hội…
5) Nêuphảnđề: Nhìnnhận
vấn đề ở mặt ngược lại,
trong cái đúngcó cái sai,
trong cái sai có cái đúng.
Đây là ý khá khó,đòi hỏi
học sinhcó tư duy phản
biện,biếttựđặt câu hỏi
lật ngượclại vấn đề.
Ý 3: Kết luận
Có các ý để kết luậnvấnđề như
sau,tùy đề bài mà học sinhlựa
chọn đưa vào bài các ý phùhợp:
- Khái quát lại quanđiểm
của bản thân:
+ Hoặc hoàn toànủng
hộ
+ Hoặc hoàn toànphản
đối
+ Hoặc vừa tán đồng chỗ
đúng,vừa bổ sungcho
chỗ sai
- Nêugiải pháp,bài học
Mẹo:Để bài có sức đọng,gây ấn
tượngtốt đẹpcho người đọc,
hãy sử dụngmột câu nói,câu
chuyệnngắngọn nhưngcó ý
nghĩa sâu sắc trong phầnkết bài.
hình ảnh một xã hội tương lai thật đáng
sợ: con người hầu như không còn giao
tiếp với nhau, bởi mỗi người đều có một
hệ điềuhành để trò chuyện.Hệ điều hành
ấy là “người” hiểu họ nhất, chỉ nó mới có
khả năng lấp đầy nỗi cô đơn, xoa dịu
những tổn thương của con người – điều
mà ngoài đời thực hiếm người làm được.
Khi mà xã hội con người ngày càng khan
hiếmniềmtinvàlòngtốt, thì tưởngtượng
của Spike Jonze cũng không phải là không
có cơ sở.
(Phản đề) Sống ảo rõ ràng là có hại.
Nhưngnói đi cũng phải nói lại. Không nên
phủ nhận sạch trơn những lợi ích mà thế
giới online manglại chomỗi người. Nhiều
người bạn tốt, thậm chí là bạn đời, ta có
được là nhờ thế giới mạng. Cuộc sống ảo
đôi khi cũng mang lại nhiều niềm vui thú
vị mà đời thực không có. Nó như mở ra
trước mắt ta một thế giới mới không giới
hạn, nơi ta được kết nối với bốn phương,
biết thêm bao điều hay, có thêm bao cơ
hội tốt.
Ý 3: Kết luận
Như vậy, sống ảo có nhiều mặt xấu,
nhưng cũng không phải không có mặt tốt.
Chỉ cần biết cân bằng giữa ảo và thực thì
chúng ta sẽ khai thác được những ích lợi
tuyệt vời từ internet mà vẫn tránh được
ảnh hưởng xấu của nó. Nữ nhà văn Minh
Ngọc từng nói "Nếu như ba tiêu chí đánh
giá cái đẹp là Chân, Thiện, Mỹ thì mọi
người trước hếtnêntạo cho mình lối sống
Chân - chân thực" dù ở ngoài đời hay trên
mạng xãhội.Dù kếtnối với con người qua
mạng internethayquagiaotiếpngoài đời,
hãy luôn tự nhắc nhở bản thân: “Là chính
mình”. Bạn vẫn sẽ có một cuộc đời chân
thực, hạnh phúc.