Presentatie van Frank Wassink en Hans-Willem Heetebrij (van Wassink & Vermeulen notarissen in Epe) over het levenstestament en het erfecht. Gehouden in het Kulturhus EGW in Epe. Ook komt erfbelasting aan bod.

1. (Levens)testament
Wie behartigt uw belangen
als u het zelf niet meer kunt?
Epe, 31 maart 2011
Frank Wassink
Hans-Willem Heetebrij
1

2. Presentatie “(Levens)testament”
Agenda
• Het levenstestament
• Het testament
• Vragen
2

3. Levenstestament
onderwerpen
• Waarom een levenstestament? Problemen
uit de (notariële) praktijk
• Wat is een levenstestament?
• Wat kunt u allemaal regelen in een
levenstestament?
• “Hoe ga ik dat in hemelsnaam allemaal op
papier krijgen?”
3

4. Waarom een levenstestament?
Problemen uit de (notariële) praktijk
• En/of rekening, volmacht of gewoon de
pinpas uit handen geven…
• Het grote maatschappelijke probleem van
misbruik van ouderen.
4

5. Waarom een levenstestament?
Problemen uit de (notariële) praktijk
• Bewind een oplossing?
• Wat bij:
 Schenkingen;
 Publicatie;
 Keuze bewindvoerder;
 Grote/complexe vermogens of
rechtshandelingen met toestemming rechter;
 Haast….
• Vermogen buiten NL (2e huis in Frankrijk?)
5

6. Waarom een levenstestament?
Problemen uit de (notariële) praktijk
• Bedrijf;
• Medische beslissingen;
• Algehele volmacht? Controle, wilsonbekwaamheid?
6

7. Wat is een levenstestament?
• “Het levenstestament:
volmachten, wensen, verzoeken, geboden en
verboden, die tijdens leven moeten werken als men
niet zelf kan of wil handelen”
• Moet juist ook werken bij wilsonbekwaamheid.
7

8. Wat is een levenstestament?
• Living will, durable power of attorney;
• VorsorgeVollmacht;
• Mandat de protection future;
• EU: “recommendation on principles concerning
continuing powers of attorney and advance directives
for incapacity”.
8

9. Wat kunt u allemaal regelen
in een levenstestament?
• Volmachten;
• Medische volmacht, behandel ge- en verboden;
• Euthanasieverklaringen;
• Regelingen rond bewind/curatele/mentorschap;
• Noodscenario‟s rond bedrijf;
9

10. Wat kunt u allemaal regelen
in een levenstestament?
• Volmacht voor internet en profielen op
netwerksites;
• Vastleggen regelingen rond verkoop eigen woning
(bv. bij verhuizing naar verzorgingsflat);
• Vastleggen schenkingswens en eventuele
begunstigden.
10

11. Wat kunt u allemaal regelen
in een levenstestament?
• Vastleggen bestaande regelingen rond beheer
vermogen (banken, adviseurs, vindplaats
administraties);
• Vastleggen regelingen en wensen rond verzorging.
11

12. Hoe ga ik dat in hemelsnaam
allemaal op papier krijgen?
• Notaris helpt:
 wensen bespreken
 akte opmaken
 registratie bij Centraal Levenstestamenten Register (CLTR);
• Protocol met vragenlijst en stroomschema;
• Aansluiten bij uw situatie;
• U kunt zelf veel doen!
• Waar maakt u zich zorgen over? Bevorderen
zelfbeschikking!
12

13. Vragen?
13

14. Korte pauze
14

15. Het testament
Onderwerpen:
1. Erven zonder testament
2. Nieuw erfrecht sinds 2003
3. Langstlevendentestament
4. Erven met testament (afwijkende regelingen)
5. Erfbelasting
15

16. 1. Erven zonder testament
(“versterferfrecht”)
Wie erft als er geen testament is gemaakt?
1. Echtgenoot en eigen kinderen
2. Ouders, broers en zusters
3. Grootouders
4. Overgrootouders

17. 2. Nieuw erfrecht
Wettelijke verdeling
De wet verdeelt de nalatenschap tussen de
langstlevende echtgenoot en de kinderen:
• Alle bezittingen (huis, geld, inboedel, etc.) gaan
naar de langstlevende;
• De langstlevende moet alle schulden voor zijn/haar
rekening nemen;
• De kinderen krijgen een geldvordering op de
langstlevende ter grootte van hun erfdeel, die ze
kunnen opeisen als:
o de langstlevende overlijdt; dan wel
o de langstlevende failliet gaat of in de schuldsanering
terecht komt.

18. 3. Langstlevendentestament
Welke testamentvormen bestaan er?
• Ouderlijke boedelverdeling (“OBV”, artikel 4:1167 oud BW):
o Overledene bepaalt in het testament dat alle bezittingen
en schulden naar de langstlevende gaan.
o De kinderen krijgen een (niet-opeisbare) geldvordering
op de langstlevende.
o In het testament wordt vaak de mogelijkheid geboden
om een rente op de vorderingen van de kinderen te
zetten.
Dit testament staat nu min of meer in de wet ( wettelijke
verdeling).

19. 3. Langstlevendentestament
Welke testamentvormen bestaan er?
• Vruchtgebruik-testament:
o De kinderen zijn erfgenaam (soms ook
langstlevende);
o De langstlevende krijgt „slechts‟ het
vruchtgebruik van de nalatenschap
o Vaak ook een keuzelegaat van goederen.
NB: inkomstenbelasting !

20. 3. Langstlevendentestament
Welke testamentvormen bestaan er?
• Combinatietestament:
o Combinatie van ouderlijke boedelverdeling (of
wettelijke verdeling) en vruchtgebruik.
o Doel is vaak besparing van successierecht
(„estate planning‟).

21. 4. Erven met testament
Afwijkende regelingen (1)
• Afwijken van de wettelijke regeling:
Wettelijke verdeling uitsluiten of aanvullen en/of verfijnen;
wilsrechten uitsluiten, erfgenamen uitsluiten en/of andere
erfgenamen benoemen.
• Voogdij:
Naar wie moeten de minderjarige kinderen als de ouders
er allebei niet meer zijn?
• Bewind:
Moet er een bewindvoerder meekijken/-controleren tot
bijv. 21 jaar?
• Uitsluitingsclausule of privéclausule:
Alleen de eigen kinderen mogen erven: als het kind later
gaat scheiden, moet het ex-schoonkind niet kunnen
meedelen in de erfenis.

22. 4. Erven met testament
Afwijkende regelingen (2)
• Executeur:
Iemand benoemen die uw nalatenschap afwikkelt.
Bijvoorbeeld als de langstlevende overlijdt of als er
onenigheid tussen de erfgenamen valt te verwachten.
• Alternatieve erfstelling:
Stel dat de partner en de kinderen er allemaal niet meer
zijn (bijv. auto-ongeluk), wie moet dan erfgenaam zijn?
• Legaten:
Zijn er bepaalde (familie)spullen die naar specifieke
personen moeten of moet iemand nog een bepaald bedrag
toegekend krijgen?

23. 4. Erven met testament
Afwijkende regelingen (3)
• Belastingbesparing:
Met een testament kan uitstel of besparing van
(erf)belasting bereikt worden, dit biedt de standaard
wettelijke regeling niet (genoeg).
Bijvoorbeeld via een flexibel testament of een
tweetrapstestament.
• Tweetrapsmaking:
Moeten bepaalde zaken binnen de familie gehouden
worden?

24. 4. Erven met testament
Codicil
Een „uiterste wilsbeschikking‟ (net als testament) waarbij
specifiek aangeduide goederen (inboedel, sierraden, boeken
etc) nagelaten worden aan bepaalde personen.
• Nadelen:
 Voor andere zaken: testament!
 Kan zoekraken
• Hoe?:
Een handgeschreven document, voorzien van volledige
personalia (naam, geboortedatum, adres, etc) met een
datum en een handtekening.
• Advies:
Laat een codicil bewaren door een notaris, bijv. bij uw
testament. Vraag ook een voorbeeldcodicil.

25. 5. Erfbelasting
Tarieven erf- en schenkbelasting (2011)
Tariefschijven:
1) 0 – 118.708
2) 118.708 - hoger
Tarieven voor erfenissen en schenkingen:
Echtgenoot/partner, kinderen 10 – 20%
Kleinkinderen 18 – 36%
Ouders, broers, zusters 30 – 40%
Anderen 30 – 40%

26. 5. Erfbelasting
Vrijstellingen (2011)
Vrijstellingen erfenissen:
Echtgenoot (“partner”) 603.600 (minimaal 155.930)
Kinderen 19.114 (57.342 **)
Kleinkinderen 19.114
Ouders 45.270
Anderen 2.012
Vrijstellingen schenkingen:
Kinderen 5.030
Kinderen 18 – 35 jr (eenmalig) * 24.144 (50.300***)
Anderen 2.012
* NB: aangifte (laten) doen!
** Ingeval van ziek of gehandicapt kind, onderhouden door de ouder
*** Bij aankoop woning of studiekosten

27. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld wettelijke verdeling/OBV
Casus 1:
Robert Jansen (62) is gehuwd met Annemieke
(54 jaar) in algehele gemeenschap van Gemeenschap van goederen
goederen. Robert overlijdt op 20 maart 2011.
Naast zijn echtgenote laat hij twee kinderen
(dochter van 23 jaar en een zoon van 21
jaar) achter.
Het gezamenlijke vermogen van Jan en
Annemieke bedraagt € 600.000. Dit bestaat
uit een woning waarin Annemieke blijft
Annemieke
wonen, de hypotheek, een
1/2 1/2
Robert
vakantiewoning, bankrekeningen en een
effectenportefeuille.
In zijn testament heeft Robert bepaald dat de
erfenis naar Annemieke gaat (ouderlijke
boedelverdeling). Zijn kinderen krijgen een
vordering ter hoogte van hun erfdeel.

28. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld wettelijke verdeling/OBV
Uitwerking:
Het totale vermogen is € 600.000. De erfenis
is dan de helft of € 300.000. Erfgenamen zijn Gemeenschap / nalatenschap
Annemieke (54 jaar) en de twee kinderen.
Het erfdeel van elk kind, in de vorm van een
niet-opeisbare vordering, bedraagt € 100.000 Annemieke
(€ 300.000:3). 1/6
Annemieke wordt belast voor haar eigen 1/3 erfdeel
erfdeel (€ 100.000) én voor de waarde van Annemieke
het fictieve vruchtgebruik van de vorderingen 1/2 1/6
van haar kinderen (12 (factor) x 6% x 1/3 erfdeel
€.200.000 = € 144.000). In totaal dus voor dochter
€.244.000. 1/6 1/3 erfdeel
De kinderen worden belast voor de fictieve zoon
blote eigendomswaarde van hun vorderingen.
Deze bedraagt per kind € 28.000 (€ 100.000
– (€ 144.000:2)).

29. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld wettelijke verdeling/OBV
Vrijstellingen erfbelasting:
Voor Annemieke geldt - als echtgenote - een vrijstelling voor de erfbelasting
van € 603.600 (2011).
Deze vrijstelling wordt verminderd met de (contante) waarde van een eventueel
pensioen. Voor echtgenoten en partners geldt dat slechts de helft van de waarde
van het pensioen wordt berekend, waarbij de vrijstelling altijd ten minste
€.155.930 (vastgesteld voor 2011) bedraagt. Verkrijgt Annemieke meer dan de
berekende vrijstelling na inkorting, dan is zij over het meerdere erfbelasting
verschuldigd.
Voor de kinderen geldt overigens een vrijstelling van € 19.114 ieder.

30. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld wettelijke verdeling/OBV
Berekening erfbelasting overlijden Robert:
Annemieke
verkrijging € 244.000
af: vrijstelling € 603.600
te belasten € nihil
heffing € nihil
Kinderen
verkrijging € 28.000
af: vrijstelling € 19.114
te belasten € 8.886
heffing per kind € 888
beide kinderen € 1.776
Totale heffing € 1.776

31. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld wettelijke verdeling/OBV
Erfenis Annemieke :
Vermogen
bezittingen -/- schulden € 600.000
af: schulden kinderen OBV € 200.000
netto nalatenschap € 400.000
Dit vermogen wordt geërfd door de beide kinderen, ieder de helft of € 200.000.

32. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld wettelijke verdeling/OBV
Berekening erfbelasting overlijden Annemieke:
Kinderen
verkrijging € 200.000
af: vrijstelling € 19.114
te belasten € 180.886
heffing per kind € 24.305
beide kinderen € 48.610
erfbelasting overlijden Robert € 1.776
Totale heffing na beide overlijdens € 50.386

33. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld tweetraptestament
Casus 2:
Robert Jansen (62) is gehuwd met Annemieke
(54 jaar) in algehele gemeenschap van Gemeenschap van goederen
goederen. Robert overlijdt op 20 maart 2011.
Naast zijn echtgenote laat hij twee kinderen
(dochter van 23 jaar en een zoon van 21
jaar) achter.
Het gezamenlijke vermogen van Jan en
Annemieke bedraagt € 600.000. Dit bestaat
uit een woning waarin Annemieke blijft
Annemieke
wonen, de hypotheek, een
1/2 1/2
Robert
vakantiewoning, bankrekeningen en een
effectenportefeuille.
In zijn (tweetraps)testament heeft Robert
bepaald dat de erfenis alleen naar Annemieke
gaat. De kinderen worden onterfd. Als
Annemieke vervolgens overlijdt gaat wat van
Roberts erfenis overblijft alsnog naar de
kinderen.

34. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld tweetrapstestament
Uitwerking: Gemeenschap / nalatenschap
Het totale vermogen is € 600.000. De erfenis
is dan de helft of € 300.000. Enig erfgename
is Annemieke.
Annemieke wordt belast voor haar eigen
erfdeel (€ 300.000). Annemieke
De kinderen worden niet belast, omdat zij
geen erfgenamen zijn.
1/2 1/2
1/1 erfdeel
[NB: Dit kan anders zijn indien de kinderen een Annemieke
beroep doen op de legitieme portie, hun
minimumerfdeel (1/6 van de erfenis of 1/12 van
het totaal).]

35. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld tweetrapstestament
Berekening erfbelasting overlijden Robert:
Annemieke
verkrijging € 300.000
af: vrijstelling € 603.600
te belasten € nihil
heffing € nihil
Kinderen
verkrijging € nihil
heffing per kind € nihil
beide kinderen € nihil
Totale heffing € nihil

36. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld tweetrapstestament
Erfenis Annemieke :
Vermogen
bezittingen -/- schulden € 600.000
waarvan restant erfenis Robert € 300.000
erfenis Annemieke € 300.000
De erfenis van Annemieke wordt geërfd door de beide kinderen, ieder de helft of
€ 150.000. Dit wordt bij hen belast met erfbelasting.
Daarnaast krijgen de kinderen alsnog de erfenis van Robert (of wat daar van
over is), dus nogmaals € 150.000 ieder. Ook dit bedrag wordt belast met
erfbelasting.

37. 5. Erfbelasting
Rekenvoorbeeld tweetrapstestament
Berekening erfbelasting overlijden Annemieke:
Kinderen
verkrijging van Annemieke € 150.000
af: vrijstelling € 19.114
te belasten € 130.886
heffing per kind € 14.305
beide kinderen € 28.610
verkrijging van Robert € 150.000
af: vrijstelling € 19.114
te belasten € 130.886
heffing per kind € 14.305
beide kinderen € 28.610
Totale heffing € 57.220

38. 5. Erfbelasting
Vergelijking
Wettelijke verdeling / OBV
erfbelasting 1e overlijden € 1.776
erfbelasting 2e overlijden € 48.610
totaal € 50.386
Tweetrapstestament
erfbelasting 1e overlijden € nihil
erfbelasting 2e overlijden € 57.220
totaal € 57.220
Vraag: welk testament is gunstiger?

39. Conclusie
Aandachtspunten/tips:
• Redenen voor een testament:
– fiscaal en qua verdeling flexibel (langstlevende heeft de
regie): geen wettelijke verdeling, andere
erfdelen, opeisbaarheidsgronden voor vorderingen
kinderen uitbreiden
– uitsluitingsclausule (privéclausule) voor kinderen
– voogdij / bewind voor jonge kinderen
– executeur
– tweetrapsmaking (erfenis binnen de familie houden)
– kinderen onterven
– ongehuwd samenwonenden: testamenten en
samenlevingscontract!
• Legaat in testament ten behoeve van kleinkinderen
(vrijstelling van €.19.114)
39

40. Tips
• Vrijblijvende eerste bespreking met quickscan
bestaande testament en voorlichting over
levenstestament
• Wensenformulier (uitvaart) beschikbaar!
40

41. Vragen?
41

42. Bedankt voor uw aandacht!
Stationsstraat 6
Postbus 177
8160 AD Epe
Tel. 0578-678100
Fax 0578-616907
notarissen@wassinkvermeulen.nl
www.wassinkvermeulen.nl
42