1) Elastyczny czas pracy - dobre praktyki na polskim rynku pracy 2) Podstawowe cele i kierunki polityki rynku pracy w dokumentach programowych Unii Europejskiej i Polski 3) „Analiza struktury, uwarunkowań i perspektyw rozwoju alternatywnych form zatrudnienia na Dolnym Śląsku” – fragmenty raportu przygotowanego przez The Gallup Organization Poland Sp. z o.o. 4) Wdrazanie i promocja usługi poradnictwa zawodowego na odległość

1. NR8
publikacja bezpłatna
INFORMATOR
Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji
w w w. o b s e r w a t o r i u m . d w u p . p l
1
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

2. P
olityki z zakresu flexicurity muszą obrazować bardzo • Antalis jest największym w Europie i czwartym na świecie
zróżnicowaną sytuację w poszczególnych krajach dystrybutorem materiałów służących do komunikacji wizual-
słowo wstępne
członkowskich. Zamysłem modelu flexicurity jest nej (papierów dla poligrafii i biur, materiałów opakowaniowych
zapewnienie obywatelom Unii Europejskiej wyso- i tworzyw sztucznych). […] Zatrudnia 340 pracowników, którzy
kiego poziomu pewności zatrudnienia na każdym etapie życia obsługują na co dzień ponad 5 tys. klientów. Od lat notowana
zawodowego oraz szans rozwoju zawodowego. jest na listach największych przedsiębiorstw.
„Celem flexicurity nie jest stworzenie jednolitego modelu […] Firma kładzie nacisk w polityce personalnej na we-
rynku pracy, ani jednolitej strategii wdrażania polityki, jednak wnętrzne procesy rekrutacyjne i rozwój kariery pracow-
ników wewnątrz organizacji. Zapewnienie pracownikom
dzięki przykładom dobrych rozwiązań stosowanych w Unii
bezpieczeństwa socjalnego, dbałość o ich zdrowe i bez-
Europejskiej państwa członkowskie mogą uczyć się od siebie pieczne warunki pracy, jak również równowagę w życiu
Przekazujemy Państwu, ostatnie w tym wadzenia aktywnej polityki rynku pracy nawzajem, analizując, jakie podejście najlepiej odpowiada ich zawodowym i prywatnym są kluczowymi elementami
roku, wydanie Informatora Dolnoślą- w celu motywowania bezrobotnych do konkretnym potrzebom”1. strategii personalnej. […]Dbałość o równowagę w życiu
skiego Rynku Pracy i Edukacji – kwartal- poszukiwania i przyjmowania pracy oraz zawodowym i prywatnym przejawia się w zastosowaniu
nika przygotowywanego w ramach pro- podnoszenia kwalifikacji. Obecnie duński
jektu „Obserwatorium Dolnośląskiego rynek pracy jest doskonałym przykładem
ruchomego czasu pracy, w indywidualnych przypadkach
Rynku Pracy i Edukacji”. zespolenia elastyczności i bezpieczeń- możliwości pracy z domu, jak również dostosowaniu wy-
stwa. Połączenie trzech elementów: ela- miaru czasu pracy do możliwości powracającego po dłu-
Globalizacja gospodarki powoduje, że stycznych umów, systemu zabezpieczeń gotrwałej nieobecności. Firma gwarantuje pracownicom
zmieniają się warunki wykonywania pracy społecznych zapewniającego wysokie
oraz wymagania stawiane pracownikom.
po urlopie macierzyńskim powrót na to samo lub równo-
świadczenia oraz wysoko rozwiniętych
Pracodawcy chcąc zachować konkuren- aktywnych polityk rynku pracy daje tzw. rzędne stanowisko. Dzięki zapewnieniu możliwości roz-
cyjność muszą dostosować ilość pra- „złoty trójkąt”. Dania jest współcześnie woju w ramach struktur firmy oraz równego dostępu do
cowników oraz wynagrodzenie za świad- modelowym przykładem funkcjonowania wszelkich świadczeń, firma zyskuje wykwalifikowanych,
czoną przez nich pracę do potrzeb rynku, idei flexicurity. zmotywowanych i lojalnych pracowników.
a pracownicy aby utrzymać zatrudnie-
nie muszą być przygotowani na zróż- Unia Europejska uznała, że wdrożenie tej
nicowane formy świadczenia pracy. Do koncepcji jest niezbędne dla osiągnięcia • B - Act Sp. z o.o. prowadzi działalność w zakresie konsultingu
modernizacji dzisiejszego rynku pracy, celów zawartych w „Strategicznych
a także do zwiększenia jego konkurencyj- wytycznych Wspólnoty dla spójności na inżynierskiego oraz zarządzania firmami i projektami. Spółka
ności może zdecydowanie przyczynić się lata 2007-2013”. Wytyczne zobowią- świadczyła usługi dla największych inwestorów, producentów
upowszechnienie alternatywnych form zują państwa członkowskie do promo-
zatrudnienia, w szczególności model fle- wania idei flexicurity, a Unia Europejska i wykonawców, zarówno polskich, jak i zagranicznych.
xicurity. Określenie flexicurity tłumaczy współfinansuje takie projekty głównie
się jako „elastyczne bezpieczeństwo”. ze środków Europejskiego Funduszu
[…]Firma bazuje na określonej grupie doświadczonych
Neologizm ten powstał w wyniku połą- Społecznego. Polska jako kraj członkowski, zobowiązana jest do realizacji specjalistów należących do grupy 50+, z których wiedzy
czenia dwóch wyrazów – flexibility (ela- koncepcji flexicurity. Pomysł wdrożenia w Polsce elastycznych korzysta młodszy, mniej doświadczony personel. Kluczo-
styczność) i security (bezpieczeństwo). W niniejszym wydaniu, uwadze we elementy strategii HR to: rozwój zasobów ludzkich
Jest to socjalny model zatrudnienia, Czytelników polecam szczególnie frag- form zatrudnienia jest promowany głównie przez organizacje
ment raportu z badań pt. „Analiza
w oparciu o wiedzę liderów, podnoszenie kwalifikacji za-
oparty na łatwym procesie zatrudnia- zrzeszające pracodawców. Jednym z nich jest PKPP Lewiatan,
nia oraz zwalniania pracowników przez struktury, uwarunkowań i perspektyw wodowych pracowników oraz motywowanie i budowanie
pracodawcę, a także wysokich zabezpie- rozwoju alternatywnych form zatrud- który od 1 czerwca 2010 r. realizuje projekt współfinansowany ich zaangażowania. B – Act aktywnie działa na rzecz godze-
czeniach socjalnych dla bezrobotnych. nienia na Dolnym Śląsku”. ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach nia życia zawodowego i prywatnego. […] W ramach tych
Z okazji zbliżających się Świąt Bożego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Działanie 2.1 Rozwój działań organizowany jest przyfirmowy klub, w którym
Model flexicurity zaprezentował po
raz pierwszy w 1990 r. premier Danii Narodzenia, wszystkim Pracownikom matki/ojcowie mogą zostawiać swoje dzieci, a w trakcie
kadr nowoczesnej gospodarki) pt. „Modelowe rozwiązania
Poul Nyrup Rasmussen. Zakłada on, że publicznych służb zatrudnienia oraz pracy korzystać z przerw na karmienie lub po prostu je do-
rynek ma być tak samo elastyczny jak Czytelnikom Informatora składam ser- Flexicurity”. Projekt ma na celu m.in. wypracowanie propozycji glądać. Inne ułatwienia to: elastyczny czas pracy, ruchomy
bezpieczny. Korzenie duńskiej koncepcji deczne życzenia zdrowia i szczęścia. zmian prawnych, których wprowadzenie pozwoli na budowę etat, czy też praca w domu. Podobne działania stosowane
sięgają XIX wieku, a tzw. „porozumienie Niech te piękne święta upłyną w ciepłej,
rodzinnej atmosferze, w gronie bliskich elastycznego rynku pracy. Gotowe propozycje zostaną przed- są wobec osób uczących się, które dostosowują godziny
wrześniowe” z 1899 r., na mocy którego
pracodawcy uzyskali prawo do zatrudnia- i przyjaciół, a Nowy Rok 2012 spełni stawione rządowi i partnerom społecznym, jako podstawa pol- pracy do zajęć w szkole i na uczelni. […]Ułatwienia zwią-
nia i zwalniania pracowników w zamian za wszystkie marzenia. zane z możliwością łączenia planów zawodowych z oso-
skiego modelu flexicurity i poddane publicznej dyskusji.
rozwój publicznego systemu świadczeń
Monika Kwil-Skrzypińska
bistymi ambicjami i życiem prywatnym, powodują wzrost
dla bezrobotnych, stanowią podwaliny zaangażowania i motywacji do pracy. Pracownicy wiedzą,
Dyrektor DWUP W ramach projektu, PKPP Lewiatan zorganizowała konkurs
pod współczesny model flexicurity. Na że wychowywanie dzieci czy studiowanie nie stoi na prze-
przełomie lat 80 i 90 XX wieku duński dobrych praktyk w zakresie flexicurity dla firm działających
rząd podjął działania na rzecz wpro- szkodzie temu, by pracować i rozwijać się. Budowana jest
w Polsce. Kapituła przyznała tytuły FlexiLider 2011 dziewięciu atmosfera współpracy i koleżeństwa, co stanowi podsta-
firmom, które mogą stanowić przykład w zakresie zarządzania wę efektywnej pracy w zespole.
zasobami ludzkimi.
Tomasz Kowalski, specjalista ds. HR
1) Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów,
„Wspólne zasady wdrażania modelu flexicurity”, Bruksela 26.06.2007.
2 3

3. • Grupa DBL Poznań wynajmuje odzież roboczą przeznaczoną tych działań. Ogromnym zyskiem dla firmy jest utrzyma- wano nie tylko możliwość skorzystania z przysługujących średnich – we współpracy ze szkołami gastronomiczny-
dla pracowników różnych branż, pomagając pracodawcom nie ciągłości pracy oraz brak konieczności zatrudniania do- im uprawnień, ale też ułatwienia w powrocie do pracy po mi i technicznymi;
wypełnić obowiązek odpowiedniego wyposażenia zatrudnio- datkowych pracowników. urlopach wychowawczych (część etatu, system skrócone- - organizacja praktyk i staży wakacyjnych dla studentów;
go tygodnia pracy). - program Młodych Talentów – roczny program dla stu-
nych, zgodnie z postanowieniami Kodeksu Pracy. […] Anna Błażałek, menedżer ds. rynku B2B […]Istniejący system komunikacji pracowniczej (tygodnik, dentów ostatnich lat lub absolwentów;
intranet) oraz instytucja rzecznika praw pracowniczych - współpraca z fundacją Absolwent – współfinansowanie
[…]Opis dobrych praktyk flexicurity stosowanych w fir- • Provident Polska S.A. jest częścią grupy finansowej Interna- pozwalają na eliminowanie przyczyn ewentualnych kon- stypendiów dla studentów;
mie: tional Personal Finance. […] Obecnie obsługuje klientów w sześ- fliktów, bądź ich szybkie rozwiązywanie. Dobrowolne - współpraca z PUP:
stosowanie zasad wynikających z norm społecznych oraz a) zgłaszanie ofert pracy na stanowiska niższego szczebla
ciu krajach: Polsce, Czechach, Meksyku, Rumunii, na Słowacji
- dbamy o wysoką jakość miejsc pracy, stałe podnoszenie rygorystyczne przestrzeganie obowiązujących przepisów, na terenie całej Polski,
kwalifikacji pracowników oraz o elastyczną organizację i Węgrzech. Specjalizuje się w udzielaniu szybkich pożyczek. […] połączone z atrakcyjnym systemem motywacyjnym i bez- b) staże dla osób bezrobotnych na stanowiskach niższego
pracy (ułatwiającą szybkie i skuteczne zaspokojenie no- pieczeństwem socjalnym, budują więź z firmą, ograni- szczebla,
wych potrzeb, opanowanie nowych umiejętności i pogo- […] RÓWNOWAGA POMIĘDZY PRACĄ ZAWODOWĄ czają ryzyko utraty kluczowych kompetencji i przyciągają c) staże w centrali na stanowiskach specjalistycznych,
dzenie pracy z życiem prywatnym); I ŻYCIEM PRYWATNYM Pracownicy mają możliwość, bez do pracy kandydatów z bardzo wysokimi kwalifikacjami, d) umowy dla pracowników w ramach prac interwencyj-
- tworzymy klimat zaufania i powadzimy dialog z pracow- względu na powód (np. łączenie roli pracownika i rodzica, a przez to zapewniają przedsiębiorstwu rozwój. nych;
nikami; konieczność opieki nad starszymi członkami rodziny), sko- - organizacja giełd pracy;
- kobiety mają możliwość awansowania w takim samym rzystania z indywidualnego, elastycznego rozkładu czasu Grzegorz Schmidt, dyrektor biura organizacyjno-personalnego - aktywizacja lokalnego rynku pracy – oddziały Sodexo zlo-
stopniu, jak mężczyźni; pracy. Mogą też pracować na niepełny etat. Dopuszczamy kalizowane są w wielu miejscowościach w Polsce, rów-
- wspieramy dalszy awans – rekrutacja na stanowiska kie- także na niektórych stanowiskach możliwość telepracy. • Sodexo to światowy lider w dziedzinie obsługi nieruchomości. nież tam, gdzie jest duże bezrobocie;
rownicze przeprowadzana jest wśród pracowników firmy; W biurze firmy istnieje pokój socjalny, z którego korzystają […] Na co dzień zapewnia serwis aż 490 klientom w 400 - współpraca z PFRON – zatrudnianie osób niepełnospraw-
- tworzymy zespoły składające się z osób w różnym wieku, obecne oraz przyszłe młode mamy. nych (o każdym stopniu niepełnosprawności);
budynkach oraz w ponad 1500 mniejszych nieruchomościach
które uzupełniają się umiejętnościami i doświadczeniem; Wdrożenie dobrych praktyk flexicurity to nie tylko odpo- - szkolenia współfinansowane z EFS (również dla grupy
- motywujemy starszych pracowników.[…] wiedź na oczekiwania polskiego rynku pracy czy chwilowa w Polsce. 50+);
moda. To przede wszystkim element strategii HR całej gru- […]Firma przykłada dużą wagę do ciągłego podnoszenia - współpraca z firmami, które przeprowadzają zwolnienia
Agnieszka Musiał, członek Zarządu, py IPF, do której należy Provident Polska. Rozwiązania ma- satysfakcji zawodowej i rozwoju pracowników oraz prowa- grupowe (outplacment).
Justyna Rasch, specjalista ds. kadr i płac jące na celu promowanie równości w miejscu pracy oraz dzi konstruktywny, bezpośredni dialog z ich przedstawicie-
Beata Strzałka, menedżer ds. projektów HR
zachowania równowagi pomiędzy życiem zawodowym lami, zgodnie ze stosownymi aktami prawnymi.
i prywatnym, wpływają bezpośrednio na : Działania Sodexo na polu aktywnej polityki rynku pracy: • TESCO Jest czołową siecią handlową w Polsce, posiadającą
- lojalność pracowników, - organizacja praktyk zawodowych dla uczniów szkół blisko 400 sklepów różnej wielkości, od hipermarketów po
• IDES Consultants Polska Sp. z o.o. to firma doradztwa per-
sonalnego obecna na polskim rynku od 15 lat, mająca między- - utrzymanie wysokiego zaangażowania wśród pracowni-
ków i przedstawicieli firmy,
narodowe doświadczenie. Jej obszary działania to rekrutacje,
- zwiększenie liczby zgłoszeń od dobrych i bardzo dobrych
szkolenia, doradztwo w zakresie HR. IDES inicjuje i rozwija kandydatów do pracy.
badania dotyczące strategii HR w firmach i organizacjach.[…]
Małgorzata Skibińska,kierownik Działu Personalnego,
[…]Elastyczne formy umów proponowane są od kilku lat Agnieszka Krajnik, koordynator ds. PR,
w naszej spółce pracownikom posiadającym małe dzieci.
Grupa osób, które zdecydowały się na takie umowy, obję-
• Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A. […].
ta jest na bieżąco podczas pracy w domu monitoringiem.
Taka forma umów nie wymaga z naszej strony dodatkowe- Oferuje krajowym i zagranicznym odbiorcom produkty i usługi
go finansowania. Dzięki elastycznym formom zatrudnienia o najwyższej światowej jakości. Należą do nich m.in.: banknoty,
ogranicza się także okresy nieobecności spowodowanej dokumenty, znaki akcyzy i znaczki pocztowe, jak również karty
absencją pracowników, mających małe dzieci. […]Genezą płatnicze, systemy informatyczne. […]
praktyk, obecnych w firmie od 2009 r., jest unijna koncep-
cja Lifelong Learning. Jest ona oferowana zarówno świeżo
upieczonym absolwentom uczelni, jak i osobom w wieku […]Przyjęta strategia zakłada daleko idącą elastyczność za-
50+. Obejmuje możliwości podjęcia szkoleń adekwatnych trudnienia (telepraca, umowy cywilne, samozatrudnienie)
do potrzeb pracowników w danym okresie ich rozwoju oraz czasu pracy (ruchome godziny pracy). Polityka pła-
zawodowego i rodzinnego. Absolwenci mogą rozwijać cowa ma utrzymywać optymalny (w stosunku do rynku)
nabyte na uczelni umiejętności teoretyczne. Natomiast poziom wynagrodzeń. […] Podnoszenie kwalifikacji przez
osoby z doświadczeniem zawodowym – pogłębiać i roz- kadrę zwiększa jej elastyczność kompetencyjną. Tematy-
wijać umiejętności zawodowe, np. znajomość języków ob- ka oferowanych pracownikom szkoleń umożliwia zarówno
cych. Dla pracowników 50+ strategia przewiduje np. kursy poszerzanie wiedzy specjalistycznej związanej z aktualnie
zwiększające kompetencje informatyczne. Dzięki komplek- zajmowanym stanowiskiem, jak również rozwijanie kom-
sowym strategiom uczenia się przez całe życie zwiększamy petencji, które mogą być wykorzystane na nowym stano-
kompetencje zawodowe pracowników, którzy dzięki nim wisku (kadra rezerwowa). Rozwojowi kwalifikacji i zaanga-
podejmują działania, by żyć lepiej i wygodniej. Inne dobre żowania sprzyja system ocen pracowniczych oraz przyzna-
praktyki flexicurity to działania na rzecz równości kobiet wanie wyróżnień „Za zasługi dla PWPW S.A.”
i mężczyzn oraz godzenia życia zawodowego i prywatne- W firmie nie przypisuje się pracowników do konkretnych
go. Zauważamy wiele korzyści wynikających z wszystkich komórek organizacyjnych. Młodym matkom zagwaranto-
4 5

4. osiedlowe supermarkety. […] W sklepach, magazynach i centrali kobieta – zdrowy mężczyzna” zatrudnieni w VW MP mogą
zatrudnionych jest na 700 stanowiskach 28 tys. pracowników przeprowadzać na terenie firmy w godzinach pracy kom- Podstawowe cele i kierunki polityki rynku pracy w dokumentach
w różnym wieku, mających kwalifikacje w wielu dziedzinach.[…] pleksowe badania, w 100 proc. finansowane przez praco-
dawcę.
programowych Unii Europejskiej i Polski
[…] Aż 77 proc. załogi Tesco to kobiety. Co ósmy pracownik Flexicurity – elastyczność i bezpieczeństwo W dokumentach Unii Europejskiej przyjęto, iż dla W ostatnim okresie podkreśla się duże znaczenie
VW MP jest pomysłodawcą kształcenia w Polsce w zawo- na rynku pracy osiągnięcia równowagi między elastycznością zintegrowanych polityk flexicurity jako narzędzia
firmy ma mniej niż 23 lata – w grupie tej nie brakuje stu- dzie monter mechatronik. Od roku szkolnego 2007-2008 i bezpieczeństwem na rynku pracy konieczne jest przeciwdziałania skutkom kryzysu ekonomicz-
dentów. Dlatego rozpoczęliśmy intensywną promocję ela- kształci uczniów w tym zawodzie, a po zdaniu przez nich Flexicurity, to zintegrowana strategia równoczes- spełnienie czterech warunków będących kompo- nego5. Jakkolwiek implementacja flexicurity, wy-
styczności zatrudnienia, podkreślając korzyści wynikające końcowego egzaminu zawodowego daje im szansę podję- nego zwiększania elastyczności i bezpieczeństwa nentami flexicurity. magająca ambitnych reform strukturalnych, jest
1. Dostępność właściwych (elastycznych i nieza- wyzwaniem samym w sobie, to musi być strate-
z jej stosowania. Każdy nowy pracownik informowany jest cia pracy w VW MP.[…] na rynku pracy. W Unii Europejskiej przyjęto, iż jej
wodnych) porozumień umownych (contractu- gią zaadaptowaną na europejskich rynkach pracy
wdrożenie jest niezbędne dla osiągnięcia celów
o dostępnych elastycznych formach zatrudnienia podczas Strategii Lizbońskiej w zakresie większej liczby
al arrangements), co dotyczy w szczególności właśnie obecnie, kiedy potrzebna jest szczególna
szkoleń po rozpoczęciu pracy w Tesco (oraz innymi meto- dobrych miejsc pracy. Flexicurity jest zalecana
prawnych możliwości wykorzystania elastycz- ochrona przed skutkami spowolnienia gospodar-
nych form zatrudnienia z jednej strony za-
dami komunikacji wewnętrznej). Kadra kierownicza szko- Korzyści wynikające z zastosowania praktyk to: wszystkim państwom członkowskim UE1. Unia pewniających elastyczność pracy, a z drugiej
czego6.
lona jest na temat, jakie korzyści niosą ze sobą elastyczne - większa elastyczność firmy, dzięki dostosowaniu liczby Europejska jako całość podjęła się natomiast redukujących segmentację rynku pracy i roz-
wsparcia realizowanych w poszczególnych kra- Zróżnicowanie sytuacji społeczno-gospodar-
formy zatrudnienia. Elastyczność czasu pracy cenią sobie godzin pracy do zapotrzebowania na produkty; jach reform ukierunkowanych na osiąganie ela-
miary pracy nierejestrowanej. Formy te po-
winno uwzględniać nowoczesne prawo pracy, czej w poszczególnych krajach członkowskich
osoby zatrudnione w kilku firmach, matki wychowują- - czasowa obecność kobiet w ciąży w pracy; styczności i bezpieczeństwa na ich rynkach pracy. zapewniając przy tym zaspokojenie potrzeb UE powoduje odmienność dróg dochodzenia
ce małe dzieci, osoby uczące się, niepełnosprawne czy - zwiększenie zaufania przyszłych mam do firmy; Wsparcie to dokonuje się przede wszystkim po- tak pracodawców, jak i pracowników. Częścią do optymalnej kombinacji elastyczności i bez-
przez Europejską Strategię Zatrudnienia, otwartą porozumień umownych jest także wyraźne
pracownicy, którzy przekroczyli 50. rok życia. Wyjście na- - zwiększenie ich motywacji do pracy, a tym samym przy- metodę koordynacji w obszarze zabezpieczenia zaakcentowanie związku między wydajnością
pieczeństwa na rynku pracy. Uznano zatem za
wiązania do firmy; konieczne opracowanie jednolitych kanonów
przeciw ich oczekiwaniom jest obowiązkiem firmy odpo- społecznego i społecznej inkluzji, odpowiednie pracy a wynagrodzeniem za jej świadczenie. stanowiących podstawę stanowienia i wdrażania
- zwiększenie komfortu fizycznego i psychicznego oraz po- instrumenty prawne oraz współfinansowanie
wiedzialnej społecznie. Z punktu widzenia firmy elastycz- (w szczególności ze środków Europejskiego Fun- krajowych modeli flexicurity. W 2007 r. Rada Unii
czucia bezpieczeństwa pracowników; 2. Aktywna polityka rynku pracy (active labour
ność pomaga optymalizować strukturę zatrudnienia, aby duszu Społecznego) programów spełniających market policies – ALMP), czyli skuteczna po-
Europejskiej ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej,
lepiej dostosować się do potrzeb rynku. - lepsza organizacja pracy; założenia modelu flexicurity2. moc ludziom w zmaganiu się ze zmianami na Zdrowia i Spraw Konsumenckich (EPSCO) przyjęła
- brak dodatkowych kosztów godzin nadliczbowych; rynku pracy, zwłaszcza z okresami bezrobocia osiem wspólnych zasad dotyczących flexicurity.
Małgorzata Kafel, kierownik ds. wynagrodzeń i świadczeń Model flexicurity zakłada, że rynek pracy powi- i przechodzeniem do nowej pracy.
- brak konieczności zawierania umów na zastępstwo.
nien być jednocześnie elastyczny i bezpieczny. 1. Flexicurity to ulepszone wdrażanie Strategii
• Volkswagen Motor Polska Sp.z o. o., utworzony w polkowi- Elastyczność oznacza płynnie przebiegające 3. Wiarygodne systemy uczenia się przez całe ży- Lizbońskiej, stworzenie większej liczby dobrych
zmiany („przejścia”) w życiu zawodowym czło- cie (lifelong learning – LLL), mające zapewnić miejsc pracy, modernizowanie rynku pracy i pro-
ckiej części LSSE w 1998 r., zatrudnia obecnie blisko 1200 osób. Ewa Korwek, konsultant ds. PR, wieka: zakończenie okresu nauki i rozpoczęcie pracownikom stałą przystosowalność i zdol- mowanie nowych form zatrudnienia – bardziej
Ewa Mrok – Salamońska, kierownik działu personalnego życia zawodowego, zmiana pracy, podjęcie pracy ność do zatrudnienia. elastyczne i bezpieczne, ułatwiające dostosowa-
po okresie bezrobocia lub braku zatrudnienia, nie zatrudnienia i spójność społeczną.
[…] Celem strategii VW Motor Polska w zakresie HR jest przejście na emeryturę. Bezpieczeństwo jest zaś 4. Nowoczesne systemy zabezpieczenia spo-
zdobycie i zachowanie miana najlepszego pracodawcy rozumiane nieco inaczej niż dotychczas – pew- łecznego, czyli takie, które łączą zastosowanie
2. Flexicurity wymaga w kontaktach specjalnych
ność miejsca pracy zostaje zastąpiona przez pew- środków wsparcia dochodu z potrzebą stwo-
w Polsce oraz osiągnięcie do 2018 r. poziomu zadowo- Fragmenty publikacji „Flexicurity, dobre praktyki. Nowe podejście ność zatrudnienia (job security - employment se- rzenia warunków umożliwiających mobilność zobowiązań, które zapewnią elastyczność i pew-
lenia pracowników, przekraczającego 85 proc. Chcemy do pracy”. Publikacja wydana w ramach projektu współfinansowa- curity). Tak zdefiniowane bezpieczeństwo na ryn- na rynku pracy. Wspieraniu dochodu powinny ne gwarancje, właściwe warunki do szkolenia
utrzymać dobry stan zdrowia 98 proc. zatrudnionych. Aby ku pracy nie jest osiągane poprzez utrzymywanie towarzyszyć prawa i obowiązki odnoszące się przez całe życie, efektywną politykę zatrudnienia
nego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Programu aktualnie zajmowanego stanowiska, lecz poprzez do możliwości pracy lub szkolenia zawodo- i nowoczesne, wystarczające oraz zapewniające
to zapewnić, kierujemy do nich programy prewencyjne wyposażanie ludzi w umiejętności, które umoż- wego dla zapewnienia powiązania z rynkiem odpowiednią jakość systemy opieki społecznej.
„Zdrowa kobieta – zdrowy mężczyzna”, oferujemy konsul- Operacyjnego Kapitał Ludzki (Działanie 2.1 Rozwój kadr nowoczes- liwiają rozwój zawodowy i ułatwiają znalezienie pracy. Systemy ochrony socjalnej powinny
nej gospodarki) pt. „Modelowe rozwiązania Flexicurity”. wyposażać ludzi w zdolności przystosowaw-
tacje z lekarzami specjalistami, dietetykiem itp. nowego miejsca pracy. Bezpieczeństwo oznacza
cze do zmian zachodzących w cyklu życia, aby 3. Flexicurity to brak jednego, obowiązującego
zatem swobodny dostęp do edukacji i szkoleń dla
mieli większe poczucie bezpieczeństwa i po- dla wszystkich systemu. Każdy kraj musi opraco-
wszystkich pracowników, zwłaszcza dla osób o ni-
Elementem strategii HR jest rozwój kluczowych kompeten- skich kwalifikacjach i osób starszych. strzegali zmiany na rynku pracy bardziej jako wać swoje własne zasady.
cji pracowników dzięki udziałowi w szkoleniach z zakresu szansę i część życia zawodowego, która da się
zaakceptować, niż jako zagrożenie. Warunek
np. mechaniki, automatyki, komunikacji oraz w programie Ważnym elementem bezpieczeństwa są również ten obejmuje również usunięcie wszystkich
4. Flexicurity musi promować bardziej otwarte
dla wszystkich i elastyczne rynki pracy i musi wy-
TALENT (dla kandydatów na menedżerów). odpowiednie świadczenia ułatwiające przetrwa- restrykcji ograniczających mobilność pracow-
eliminować segmentację rynków pracy. Włączeni
nie okresu przejściowego. Podstawowym celem ników w ramach UE4.
modelu flexicurity jest zagwarantowanie oby- muszą zostać pracownicy i bezrobotni.
Dzięki programowi „Przyszła mama” kobieta ciężarna watelom Unii Europejskiej wysokiego poziomu
może mieć skrócony czas pracy, przy czym zachowuje pra- pewności zatrudnienia, tzn. możliwości szybkie- 5. W przedsiębiorstwach powinna być wdrożona
Wyniki analiz ekonomicznych wskazują, iż jed-
wo do pełnego wynagrodzenia. Dzięki projektom „Zdrowa go znalezienia pracy na każdym etapie życia za-
noczesne, wspólne wykorzystanie tych czterech
wewnętrzna flexicurity, to znaczy powinna istnieć
wodowego i dużych szans rozwoju zawodowego możliwość awansu wewnątrz firmy. Powinno rów-
w warunkach szybko zmieniającej się gospodarki. komponentów wpływa na poprawę zdolności
nież mieć miejsce zatrudnienie po okresie bezro-
Celem jest również zadbanie o to, aby zarówno do zatrudnienia, zwiększenia kapitału ludzkiego
bocia i braku aktywności.
pracownicy, jak i pracodawcy w jak największym i zmniejszenie ryzyka ubóstwa. Flexicurity uwa-
stopniu skorzystali z możliwości, jakie daje globa- ża się za kompleksowe podejście do tworzenia
lizacja. polityki rynku pracy, łączące dostateczną ela- 6. Flexicurity powinna uwzględniać równość płci
styczność umów (dającą firmom i pracownikom przez promowanie równego dostępu do pracy
możliwoś sprostania zmianom) z zapewnieniem kobiet i mężczyzn, oferując ułatwienia pozwala-
Dzięki temu model flexicurity sprawia, że bezpie-
pracownikom bezpieczeństwa w zakresie możli- jące na godzenie pracy z życiem rodzinnym i pry-
czeństwo i elastyczność wzajemnie się wspiera-
wości zachowania zatrudnienia bądź znalezienia watnym.
ją3.
W związku ze wskazaniem, na mocy Uchwały Zarządu Województwa Nr 1469/IV/11 z dnia 22.11.2011 r., Centrum w krótkim czasie nowej pracy, a także z zagwa-
Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej we Wrocławiu, jako podmiotu przejmującego realizację projektu pn. 1 Pierwszymi dokumentami UE, w których mówiło się rantowaniem odpowiedniego dochodu w okresie 7. Flexicurity wymaga stworzenia klimatu zaufa-
o flexicurity, były: European Commission, Green paper przed jej podjęciem. nia i dialogu między wszystkimi zainteresowany-
„Obserwatorium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji”, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki on modernising labour law to meet the challenges of the
21st century (Memo/06/439), Brussels, 22 November
Priorytet VI, Działanie 6.1, Poddziałanie 6.1.2, pragniemy poinformować, iż niniejsze wydanie Informatora jest ostatnim, 2006 oraz European Commission, Towards Com- Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: 5 EMCO Reports, Monitoring and analysis of
mon Principles of Flexicurity. More and better jobs European Commission, Towards Common Principles of flexicurity policies, Report Endorsed by EMCO
przygotowanym przez Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. through flexibility and security, Brussels, 27 June 2007, on 24 June 2009, http://ec.europa.eu/social/main.
Flexicurity…, dz. cyt.
COM(2007) 359 final. jsp?catId=102&langId=pl.
Dziękujemy wszystkim Autorom za współpracę, a Czytelnikom za czas jaki nam poświęcili oraz duże zainteresowanie
2 Por.: K. Philips, R. Eamets, Approaches to flexicurity: 4 Council of the European Union, Press Release 2733rd 6 Council of the European Union, Implementation of the
tematyką Informatora. EU models, European Foundation for the Improvement Council Meeting Employment, Social Policy, Health common principles of flexicurity within the framework
of Living and Working Conditions, Luxembourg 2007. and ConsumerAffairs Luxembourg, 1-2 June 2006, s. of the2008-2010 round of the Lisbon Strategy - Report
3 Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu 17; European Commission, Towards Common Prin- by the “flexicurity” mission, Brussels, 12 December
Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu ciples of Flexicurity…, dz. cyt.,s. 12. 2008.
6 7

5. mi tak, aby byli oni gotowi do zmiany mającej na Podkreśla się, iż niezwykle ważną rolę w kształ- i prac projektowych, co z pewnością przyczyni się
celu zapewnienie polityk socjalnie zrównoważo-
nych.
towaniu i realizacji modelu flexicurity odgrywają
partnerzy społeczni. Dysponują oni wiedzą na
do jego pełnego rozwiązania w niedalekiej przy-
szłości.
„Analiza struktury, uwarunkowań i perspektyw rozwoju alternatywnych
temat tego, co konkretnie należy zmienić i w jaki form zatrudnienia na Dolnym Śląsku”
8. Flexicurity wymaga właściwego podziału środ- sposób można usprawnić funkcjonowanie rynku
ków, które muszą znaleźć się we właściwie opra- pracy pod kątem zwiększenia jego elastyczności Fragmenty raportu końcowego z badań pt. „Flexicu- – fragmenty raportu przygotowanego przez
cowanych budżetach krajowych7. przy zachowaniu bezpieczeństwa. Dla zidentyfi- rity w Polsce, diagnoza i rekomendacje”pod redak-
cją naukową Elżbiety Kryńskiej.
kowania najwłaściwszej strategii przyjętej w ra-
mach modelu flexicurity oraz wynegocjowania
The Gallup Organization Poland Sp. z o.o.
Kraje członkowskie UE powinny opracować swoje Raport opracowano w ramach projektu „Ocena mo-
odpowiedniego pakietu środków niezbędny jest
własne podejście do flexicurity i przedstawi je Ko-
zatem ogólnokrajowy dialog między przedsta-
delu flexicurity w polskiej polityce rynku pracy oraz W literaturze poświęconej alternatywnym lub elastycznym w momencie badania korzystało 18% respondentów, dalsze 13% miało
misji. Sformułowane zostały cztery główne ścież- rekomendacje dalszych działań”; projekt współfi- formom zatrudnienia (AFZ) można napotkać wiele terminów, które z takimi formami doświadczenie w przeszłości (w ciągu dwóch lat
wicielami pracodawców, pracowników, rządu
ki dochodzenia do flexicurity8. nansowany ze środków Wspólnotowego Programu w istocie odnoszą się do różnych wymiarów zatrudnienia. W ramach poprzedzających badanie). Co dziewiąty był samozatrudniony lub
i innych podmiotów. Dialog ten jest potrzebny
na Rzecz Zatrudnienia i Solidarności Społecznej niniejszego badania za alternatywne formy zatrudnienia uznano ta- miał podpisany kontrakt menadżerski (kontrakt menadżerski miało
również na etapie wdrażania wybranego modelu
Ścieżka 1 – przeciwdziałanie segmentacji wyni- (2007-2013) PROGRESS; Ministerstwo Pracy i Polityki
i w celu dokonywania jego ewentualnych korekt. kie, które nie spełnią przynajmniej jednego z poniższych warunków: podpisane 2% badanych pracowników), 4% pracowało na podstawie
kającej z umów (kontraktowych). Ścieżka ta jest Społecznej.
Zaangażowanie partnerów społecznych powinno • stosunek pracy oparty o umowę na czas nieokreślony, umowy zlecenia. Pozostałe formy zatrudnienia były niezwykle mało
zalecana krajom, w których dostrzegalna jest seg- zapewnić możliwość odnoszenia korzyści z za-
mentacja rynków pracy, a znaczna część pracow-
• pełen wymiar czasu pracy, popularne – wskazywane co najwyżej przez kilka osób.
stosowania modelu flexicurity przez wszystkich
ników świadczy pracę na podstawie nietypowych • miejscem wykonywania pracy jest siedziba pracodawcy.
aktorów rynku pracy. W dialogu społecznym naji- Odsetki osób mających doświadczenie z poszczególnymi
form zatrudnienia. Prowadzić ma do bardziej stotniejsze wydaje się przygotowanie partnerów Wychodząc od takiej definicji AFZ wyróżniono ich trzy podstawowe alternatywnymi formami zatrudnienia są większe, jeśli weźmiemy
równomiernej dystrybucji elastyczności i bez- społecznych do wzięcia odpowiedzialności za za-
pieczeństwa między różnymi grupami zasobów
rodzaje ze względu na: pod uwagę nieaktualne zatrudnienie, lecz okres ostatnich dwóch lat
miany na rynku pracy przeprowadzane z punktu
pracy. Jej nadrzędnym kierunkiem jest zrównanie • organizację czasu pracy (np. ruchome godziny, praca w niepeł- (21% respondentów miało w tym czasie do czynienia z innymi niż
widzenia konieczności zrównoważenia elastycz-
sytuacji pracowników zatrudnionych w sposób ności i bezpieczeństwa9.
nym wymiarze), aktualna formami zatrudnienia). Okazuje się, że blisko co trzeci ba-
standardowy i pracowników „nietypowych”. • miejsce i formy organizacji pracy (np. telepraca), dany (34%) doświadczył w tym okresie innych form zatrudnienia niż
Zdając sobie sprawę z ważności modelu flexicuri-
• prawne formy stosunku pracy (np. praca tymczasowa, samoza- umowa o pracę. Najczęściej zdarzało się to osobom, które w momen-
Ścieżka 2 – rozwój flexicurity w przedsiębior- ty i trudności z jego wdrażaniem, w 2008 r. Komi- trudnienie). cie badania pracowały na umowę zlecenie oraz zatrudnionym na czas
stwach i zapewnienie bezpieczeństwa zmian sja Europejska ustanowiła Misję w sprawie modelu określony1.
miejsca pracy. Ta ścieżka jest zalecana krajom, W każdej z powyższych kategorii można wyróżnić szereg rozwiązań
elastycznego rynku pracy i bezpieczeństwa socjal-
w których obserwuje się stosunkowo niski po- nego, której zdaniem jest:
prawno-instytucjonalnych spełniających przyjęte kryteria alternatyw- Wykres 1. Aktualna forma zatrudnienia w głównym miejscu pra-
ziom fluktuacji pracowników, a w gospodarce nych form zatrudnienia. W raporcie, którego fragmenty prezentujemy, cy oraz doświadczenia z innymi formami zatrudnienia
dominują duże przedsiębiorstwa oferujące sto-
• wspieranie państw członkowskich w promo-
omówiono następujące alternatywne formy zatrudnienia (AFZ):
sunkowo wysoki poziom ochrony zatrudnienia.
waniu flexicurity i upowszechnianiu wspólnych Elastyczne formy organizacji pracy:
W takiej sytuacji pracownicy są silnie związani
zasad stosowania tej koncepcji na szczeblu kra-
z pracodawcami, a rynek pracy jest stosunkowo • work–sharing (praca dzielona, redukcja liczby godzin przy za-
jowym i niższym, przy współpracy ze wszystkimi
mało dynamiczny. Jednocześnie w krajach takich
właściwymi interesariuszami,
chowaniu danej liczby etatów),
istnieją dobrze rozwinięte systemy zabezpiecze- • job-sharing lub job–splitting (pojedyncze stanowisko pracy po-
nia społecznego. W tych warunkach poważnym dzielone między kilku pracowników),
wyzwaniem staje się godzenie wysokiego po- • opracowanie sposobów integracji modelu flexi-
curity w obrębie procesów i narzędzi cyklu 2008- • telepraca (praca regularnie wykonywana spoza zakładu pracy).
ziomu świadczeń z silnymi zachętami do podej-
mowania pracy. Dla tego typu rynków pracy za 2010 Strategii Lizbońskiej i Europejskiej Strategii
najwłaściwsze uznano położenie nacisku na szko- Zatrudnienia, a w szczególności realizacji zinte- Elastyczne formy zarządzania czasem pracy:
lenia oraz specjalne świadczenia dla osób podej- growanych wytycznych wzrostu i zatrudnienia. • zadaniowy czas pracy,
mujących pracę. • równoważny czas pracy,
Kraje członkowskie UE znajdują się na różnym • przerywany czas pracy,
Ścieżka 3 – ograniczenie luk w umiejętnościach poziomie zaawansowania wdrażania modelu fle- • praca w ruchu ciągłym lub praca zmianowa,
i możliwościach zawodowych zasobów pracy. xicurity. Stosunkowo największe doświadczenia • indywidualny rozkład czasu pracy, w tym skrócony tydzień pra- Źródło: Gallup 2011, badanie pracobiorców
Ścieżka ta jest zalecana krajom, w których kluczo- w tym zakresie obserwuje się w Danii. Model duń-
cy (zastosowanie art. 142-143 Kodeksu Pracy),
wym wyzwaniem jest niski poziom kwalifikacji ski został oparty na trzech głównych elementach: W ciągu ostatnich dwóch lat doświadczenie z pracą zorga-
bardzo elastycznym rynku pracy, aktywnej poli-
• praca weekendowa (zastosowanie art. 144 Kodeksu Pracy).
i umiejętności zawodowych zasobów pracy (łącznie nizowaną inaczej, niż według standardowego ośmiogodzinnego dnia
z analfabetyzmem). Jest oczywiste, iż w takich przy- tyce rynku pracy i hojnym systemie socjalnym.10 Elastyczne formy stosunku pracy ( wymiar prawny) pracy, miało dość dużo, bo 46% pracowników. Przy tym najbardziej
padkach nacisk musi zostać położony na kształce- • praca w niepełnym wymiarze czasu pracy, rozpowszechnioną formą okazał się być zadaniowy czas pracy, o któ-
nie zarówno szkolne, jak i pozaszkolne osób bez Przed całościowym wdrożeniem własnego, kom- • umowa na czas określony lub na czas wykonania określonej pra- rym wspomniało 18% badanych. Co dziesiąty badany pracuje w syste-
kwalifikacji lub o niskich kwalifikacjach, łącznie pleksowego modelu flexicurity stoi również Pol-
cy, mie pracy zmianowej i niemal tyle samo korzysta z indywidualnego
z tworzeniem dla nich tzw. kont edukacyjnych. ska. Problem ten stanowi pierwszoplanowe za-
gadnienie w obszarze polskiej polityki rynku pra-
• praca w oparciu o umowę zlecenie / o dzieło, rozkładu czasu pracy (Wykres 2).
cy, stając się coraz częściej przedmiotem badań11 • umowa o pracę na zastępstwo,
Ścieżka 4 – poprawa możliwości zawodowych Wykres 2. Organizacja czasu pracy w aktualnym miejscu pracy
osób korzystających z zasiłków oraz pracowni-
• umowa na okres próbny,
9 Por.: E. Rybicka, Europejscy partnerzy społeczni uzgad- • samozatrudnienie, w tym kontrakt menadżerski, i w ciągu ostatnich dwóch lat
ków nierejestrowanych. Ścieżka ta jest zalecana
niają stanowisko w sprawie elastyczności i bezpieczeń- • umowa agencyjna,
krajom, w których dokonała się poważna restruk-
stwa zatrudnienia, „Dialog” 2007, nr 4, s. 25–26. • praca tymczasowa (leasing pracowniczy),
turyzacja (transformacja) gospodarcza, czyli prak-
10 Zob.: D. Lang, Can the Danish model of “Flexicurity”
tycznie krajom Europy Środkowo-Wschodniej. • umowa o pracę nakładczą.
Rzecz w tym, iż w wyniku procesu transformacji be a matrix for the reform of European labour markets?,
w krajach tych istnieje duża liczba osób bezrobot- Cahiers du GRES 2006-18; T. Bredgaard, F. Larsen, P.K.
Madsen, The flexible Danish labour market – a reviev,
nych i biernych zawodowo korzystających z róż-
nych form pomocy społecznej lub/i pracujących CARMA Research Papers Aalborg University 2005-01. Alternatywne formy zatrudnienia
w „szarej strefie”. W tym przypadku zalecany jest w województwie dolnośląskim
przede wszystkim rozwój efektywnej, aktywnej 11 M. Rymsza (red.), Elastyczny rynek pracy i bezpieczeń- na rynku pracy, Biblioteka Monitora Prawa Pracy, C.
polityki rynku pracy (ALMP) oraz kształcenia usta- stwo socjalne. Flexicurity po polsku?, Instytut Spraw H. Beck, Warszawa 2008; B. Surdykowska, Dialog na
wicznego (LLL). Publicznych, Warszawa 2005; G. Grotkowska, M.W.
Socha, U. Sztanderska, Elastyczność zatrudnienia a bez-
rzecz elastyczności i bezpieczeństwa, „Dialog” 2007, nr
4, s. 22–27; K. Czerwińska, Flexicurity jako koncepcja Pracownicy
pieczeństwo socjalne na rynku pracy. Doświadczenia polityki społecznej i zatrudnienia, „Polityka Społeczna”
7 Council of the European Union 15497/07, Draft Council Jak wynika z przeprowadzonych badań, blisko 80% bada-
Conclusions Towards Common Principles of Flexicu- Polski, Międzynarodowa Organizacja Pracy, Budapeszt 2008, nr 3, s. 13–19; E. Kryńska, Partnerzy społeczni
nych pracowników z woj. dolnośląskiego było zatrudnionych w opar- Źródło: Gallup 2011, badanie pracobiorców
rity, Brussels, 23 November 2007. 2005. Zob. też: E. Kryńska, Równowaga między ela- w tworzeniu modelu flexicurity w Polsce, „Dialog” 2008,
stycznością i bezpieczeństwem na polskim rynku pra- nr 3, s. 8–16; M. Frączek, Flexicurity jako podejście do
ciu o umowę o pracę. Większość (62%) miała umowę na czas nieokre-
8 Na podstawie: European Commission, Towards Common cy. Jak osiągnąć flexicurity?, [w:] A. Kamińska (red.), polityki zatrudnienia w Unii Europejskiej – analiza i oce- ślony, a 17% – na czas określony. Z alternatywnych form zatrudnienia 1 Warto w tym miejscu przypomnieć, że Kodeks Pracy (art. 25 §1) dopuszcza zawarcie z jednym
pracodawcą maksymalnie dwóch umów na czas określony na następujące po sobie okresy.
Principles of Flexicurity…, dz. cyt., s. 28-35. Flexicurity – między elastycznością bezpieczeństwem na, „Zarządzanie Publiczne” 2008, nr 4(6), s. 33–53.
8 9

6. W konceptualizacji AFZ na potrzeby projektu wyróżniono nymi stosunku pracy są: umowa zlecenia (stosowana przez 51% pra- Podsumowując, w skali całego regionu najpopularniejsze są Interesujących spostrzeżeń dostarcza również analiza wyko-
również alternatywne formy organizacji pracy: job-sharing, work- codawców), umowa o pracę na okres próbny (stosowana również przez trzy atypowe formy zatrudnienia: umowy o pracę na czas określony, rzystania AFZ w grupach wyróżnionych ze względu na wykształcenie
sharing oraz telepracę. Pierwsze dwa rozwiązania nie zostały wskaza- 38% pracodawców) i umowa o dzieło (stosowana przez 37% praco- które dotyczą obecnie około 17% zatrudnionych; samozatrudnienie badanych (Wykres 9). W grupach o wyższym poziomie wykształcenia
ne przez ankietowanych mieszkańców województwa dolnośląskiego. dawców). Stosunkowo istotną formą jest również samozatrudnienie - 11% funkcjonujących na rynku stosunków pracy oraz umowy zle- obserwujemy wyraźnie większe wykorzystanie umów o pracę na czas
Telepraca to system pracy, w którym pracownik łączy się z praco- (do tej kategorii zaliczają się również kontrakty menadżerskie) – jest cenia dotyczące około 4% mieszkańców województwa. Większość nieokreślony. Jeśli za istotny wymiar wartości pracownika uznać po-
dawcą za pośrednictwem telefonu lub innych bardziej technologicznie ono praktykowane w ok. 12% przedsiębiorstw. Około 5% pracodaw- (57%) badanych pracuje w ramach standardowego, ośmiogodzinnego ziom jego wykształcenia, można by wysunąć wniosek, iż zatrudnienie
zaawansowanych środków łączności. ców stosuje umowę o pracę na zastępstwo. Pozostałe formy prawne dnia pracy. Około 15% badanych wskazało, iż bliższe organizacji cza- na czas określony ma na rynku pracy niższą wartość niż zatrudnienie
uzyskały jedynie pojedyncze wskazania respondentów. su pracy u ich pracodawcy jest określenie zadaniowego czasu pracy. w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony. Z tej zależności
Z punktu widzenia pracowników, praca na odległość wy-
Dość popularne, tj. dotyczące około 10% pracujących na terenie woje- wyłamują się jednak umowy zlecenia, których wykorzystanie w naj-
daje się dość „egzotycznym” sposobem organizacji działalności za-
wództwa: są praca w ruchu ciągłym oraz indywidualny rozkład czasu wyższej grupie wykształcenia jest wyższe. To z kolei może być zwią-
wodowej. W takim trybie pracowało w momencie badania jedynie Wykres 4. Rozpowszechnienie alternatywnych form zatrudnienia w województwie pracy. zane z tym, że jest to wygodna forma świadczenia pracy w sytuacjach
ok. 6% respondentów, dalsze 8% wyraziło zainteresowanie telepracą dolnośląskim - alternatywne formy prawne stosunku pracy
tymczasowych, np. gdy zamawia się jakąś ekspertyzę u specjalisty.
deklarując, że chcieliby tak pracować. Od tej liczby, deklarujących Badanie dolnośląskich pracodawców pokazało, które z AFZ
świadczenie pracy na odległość, należałoby odjąć jeszcze kierowców są przez nich najczęściej stosowane. Są to przede wszystkim trzy roz-
zawodowych oraz pracowników zatrudnionych na budowach, którzy wiązania prawne: umowy zlecenia, które stosuje co drugi pracodawca Wykres 9. Korzystanie z alternatywnych form zatrudnienia (w ciągu ostatnich
dwóch lat) w zależności od poziomu wykształcenia
ze względu na istotę swojej działalności wykonują ją zawsze poza sie- z regionu; umowy o dzieło (stosowane przez 37% firm) oraz umowy na
dzibą pracodawcy, trudno to jednak nazwać telepracą. okres próbny, które stosuje 38% dolnośląskich pracodawców. W dru-
giej kolejności wykorzystuje się samozatrudnienie (12% firm) oraz
rozwiązania z zakresu zarządzania czasem pracy, zwłaszcza zadanio-
wy czas pracy (13%) i równoważny czas pracy (10%). Rozwiązania
Pracodawcy takie jak job-sharing, work-sharing czy telepraca okazują się bardzo
Z przeprowadzonego sondażu wynika, że 55% dolnoślą- rzadko stosowane przez pracodawców.
skich firm zatrudnia pracowników wyłącznie na umowę o pracę; ok.
60% wyłącznie na czas nieokreślony i ok. 60% wyłącznie w pełnym
wymiarze godzin. Wskaźniki te zależą wyraźnie od wielkości przed- Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania
siębiorstwa (Wykres 3). Im większy pracodawca, tym większa szan- Źródło: GALLUP, badanie pracodawców województwa dolnośląskiego, 2011
stosowania AFZ
sa że w swoich praktykach częściej będzie odchodził od tradycyjnej Rozpowszechnienie alternatywnych form organizacji pracy
formy zatrudnienia (tj. na podstawie umowy o pracę na czas nieokre- jest znikome (Wykres 5). W sondażu pracodawców jedynie pojedyn-
ślony). Większa liczba pracowników przynosi większe zróżnicowanie cze podmioty wskazały na stosowanie takich rozwiązań jak praca na Pracownicy Źródło: Gallup 2011, badanie pracobiorców
warunków kontraktu o pracę. Jedynym wyjątkiem od tej prawidłowo- odległość (telepraca), job-sharing (tzn. dzielenie stanowiska pracy
ści są mikroprzedsiębiorstwa, wśród których mniej jest firm zatrud- W ciągu ostatnich dwóch lat 31% respondentów (36% mężczyzn i 28% Z alternatywnych form zatrudnienia nieco częściej niż inni
między dwóch lub więcej pracowników zatrudnionych w niepełnym korzystały osoby będące w specyficznej sytuacji na rynku pracy:
niających wyłącznie na umowy o pracę niż w grupie przedsiębiorstw wymiarze czasu pracy) lub work-sharing (tzn. przejściowe zmniejsze- kobiet) miało do czynienia przynajmniej z jedną formą zatrudnienia
małych (zatrudniających od 10 do 49 pracowników). Najprawdopo- alternatywną w stosunku do najpowszechniej stosowanych umów szczególnie emeryci i niepełnosprawni (Wykres 10), ponad połowa
nie wymiaru czasu pracy osób zatrudnionych w firmie, aby uniknąć emerytów i 37% niepełnosprawnych korzystała w ciągu ostatnich
dobniej wynika to z mniej ustabilizowanej kondycji finansowej mi- zwolnień). o pracę na czas określony lub nieokreślony. Wynik ten wskazuje, że
kroprzedsiębiorstw lub ich większej podatności na sezonowość popy- mężczyźni przeważnie częściej korzystają z AFZ - dotyczy to zwłasz- dwóch lat z co najmniej jednej alternatywnej formy zatrudnienia.
tu na oferowane produkty bądź usługi. Podsumowując, na podstawie cza samozatrudnienia (Wykres 7 ). Stosunkowo najrzadziej z AFZ korzystały osoby będące w momencie
sondażu można przyjąć, że sytuacja uelastycznienia tradycyjnego badania na urlopie macierzyńskim (29%).
Wykres 5. Rozpowszechnienie alternatywnych form zatrudnienia w województwie Wykres 7. Najczęstsze formy zatrudnienia w ciągu ostatnich dwóch lat w zależności
kontraktu między pracodawcą a pracobiorcą – poprzez zawarcie go na dolnośląskim - alternatywne formy organizacji pracy od płci Wykres 10. Wykorzystanie alternatywnych form zatrudnienia w ciągu ostatnich 2
czas określony bądź też w niepełnym wymiarze godzin – pojawia się lat przez osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy
u około połowy przedsiębiorców.
Wykres 3. Rozpowszechnienie elementów tradycyjnego zatrudnienia w firmach róż-
nej wielkości w województwie dolnośląskim
Źródło: GALLUP, badanie pracodawców województwa dolnośląskiego, 2011
Źródło: Gallup 2011, badanie pracobiorców
Wykorzystywanie alternatywnych form zatrudnienia było Źródło: Gallup 2011, badanie pracobiorców
Alternatywne formy organizacji czasu pracy są również wykorzysty-
również w pewnym stopniu zróżnicowane ze względu na wiek osób
wane rzadko (Wykres 6). Sondaż pracobiorców pozwolił również zbadać uwarunkowania sto-
badanych (Wykres 8).
sowania wybranych elastycznych form organizacji czasu pracy w za-
Wykres 6. Rozpowszechnienie alternatywnych form zatrudnienia w województwie
leżności od poziomu wykształcenia oraz wykonywanego zawodu.
dolnośląskim - alternatywne formy organizacji czasu pracy Wykres 8.Najczęstsze formy zatrudnienia w ciągu ostatnich dwóch lat w zależności
Wykres 11. Wykorzystania alternatywnych form organizacji czasu pracy w zależno-
od wieku
Źródło: GALLUP, badanie pracodawców województwa dolnośląskiego, 2011; bada- ści od poziomu wykształcenia
nie kluczowych pracodawców województwa dolnośląskiego, 2011
Przegląd skali wykorzystania najważniejszych alterna-
tywnych form zatrudnienia przez pracodawców na Dolnym Śląsku,
przedstawiamy w podziale na alternatywne formy prawne stosunku
pracy, alternatywne formy organizacji pracy oraz alternatywne formy
organizacji czasu pracy. W badaniu sondażowym pracodawcy zostali
spytani o stosowanie alternatywnych form zatrudnienia obecnie lub
w ciągu ostatnich 3 lat.
Z przeprowadzonego badania wynika, że najbardziej rozpo-
wszechnionymi wśród pracodawców alternatywnymi formami praw- Źródło: GALLUP, badanie pracodawców województwa dolnośląskiego, 2011
Źródło: Gallup 2011, badanie pracobiorców
Źródło: Gallup 2011, badanie pracobiorców
10 11