2. Mikroaneuryzmaty
barwienie immunohistochemiczne + mikroskopia konfokalna
100µm
Retinopatia cukrzycowa to stan, w którym dochodzi do
degeneracji tkanki neuronalnej siatkówki w następstwie
przewlekłego uszkodzenia bariery wewnętrznej krew-
siatkówka (mikrokrążenia siatkówkowego) oraz bariery
zewnętrznej krew–siatkówka tworzonej przez nabłonek
barwnikowy.
3. Mikroskop konfokalny - barwienie obrazujące
naczynia i komórki glejowe w dołeczku środkowym
5. Kristian Franze et al - Müller cells are living optical fibers in the vertebrate retina
Vision in the European Focus 2008
6. Redystrybucja białek połączeń ścisłych
(tight junctions)
z powierzchni komórki
P
P
zamknięte
tight junction
komórka
- VEGF
- cytokiny
prozapalne
otwarte
tight junction
komórka
PEDF
komórka
7. PEDF to czynnik syntetyzowany przez nabłonek barwnikowy i wydzielany
do przestrzeni podsiatkówkowej.
Ekspresję PEDF wykazywały także inne struktury ludzkiego oka np.: ciało
rzęskowe, rogówka, komórki glejowe Mullera
Spełnia następujące funkcje:
1. Neurotroficzna - wpływa na różnicowanie neuroblastów do neuronów i
żywotność neuronów – chroni fotoreceptory przed fotodegradacją
2. Angiostatyczna /silniejszy od angiostatyny/ - hamuje proliferację i
migracją komórek śródbłonka naczyń, stymuluje proliferację perycytów
3. Troficzna dla samego RPE - stymuluje dojrzewanie melaniny i
przyleganie komórek do siebie
PEDF -
inhibitor proteaz serynowych
8. VEGF - czynnik wzrostu
śródbłonka naczyń
VEGF jest dobrze poznanym czynnikiem wzrostu śródbłonka naczyń i
uczestniczy w angiogenezie fizjologicznej, „terapeutycznej” i patologicznej,
a także w procesie rozwoju naczyń limfatycznych.
Powoduje wzrost przepuszczalności naczyń na skutek dezintegracji
międzykomórkowych połączeń ścisłych (tight-junctions) komórek
śródbłonka oraz komórek RPE.
Indukuje ekspresję cząstek adhezyjnych ICAM-1 co wywołuje leukostazę,
zwiększoną agregację płytek krwi z następową fibrynolizą tworząc
charakterystyczny obraz „cukrzycowego zapalenia siatkówki”.
Przejawia również czynność neurotroficzną i neuroprotekcyjną w obwodowym
i ośrodkowym układzie nerwowym szczególnie w procesach reperfuzji.
Do najbardziej istotnych czynników stymulujących syntezę VEGF
w komórce należy hipoksja.
9. Koncepcja terapii
skojarzonej
Terapia anty-VEGF jako okno terapeutyczne dla zastosowania innych metod.
Podtrzymywanie bariery krew-siatkówka dzięki:
• odbudowaniu połączeń ścisłych na powierzchni komórek śródbłonka naczyń
i nabłonka barwnikowego siatkówki.
• zmniejszeniu ekspresji cząstek adhezyjnych I-CAM i zahamuje infiltrację
siatkówki przez leukocyty dlatego wpływa na zapalenie siatkówki.
Krótkotrwałe działanie (utrzymywanie się w ciele szklistym 4-8 tyg.)
wymaga regularnego podawania do ciała szklistego.
10. Biologiczny efekt
fotokoagulacji laserowej
Fotokoagulacja laserowa siatkówki wywołuje jałowy odczyn zapalny, który w
zależności od parametrów:
• indukuje gliozę śródsiatkówkową, pouszkodzeniową regeneracją neuronów
oraz hipertrofie i hiperpigmentację RPE
lub
• nieodwracalne uszkodzenie komórek siatkówki, migrację i transformację
bliznowatą RPE, a nawet jego przedarcie
• może inicjować powstanie PVD ale także nasilać rozległość istniejących
trakcji szklistkowo-siatkówkowych
Dlatego fotokoagulacja musi być przeprowadzana z użyciem
odpowiednich parametrów i w bezpiecznej odległości od dołeczka środkowego.
11. Impakt laserowy 532nm Nd:YAG (klasyczny)
czas ekspozycji 100ms wielkość ogniska 330 µm i moc 175 mW
Yannis M. Paulus et al - Healing of Retinal Photocoagulation Lesions
Investigative Ophthalmology & Visual Science December 2008
12. Impakt laserowy 532nm Nd:YAG
czas ekspozycji 7 ms wielkość ogniska 330 µm i moc 175 mW
Yannis M. Paulus et al. - Healing of Retinal Photocoagulation Lesions
Investigative Ophthalmology & Visual Science December 2008
13. Impakt laserowy 532nm Nd:YAG
czas ekspozycji 15ms wielkość ogniska 330 µm i moc 175 mW
Yannis M. Paulus et al. - Healing of Retinal Photocoagulation Lesions
Investigative Ophthalmology & Visual Science December 2008
19. Dlaczego witrektomia z
usunięciem ILM
Usunięcie błony granicznej wewnętrznej ILM:
• zwalnia trakcje w obrębie złącza szklistkowo-plamkowego,
• dzięki usunięciu ligandów AGEs z tylnej kory ciała szklistego i ILM
powoduje zahamowanie prozapalnej osi RAGE w komórkach Mullera,
• wywołuje gliozę śródsiatkówkową, która poprawia właściwości bariery
wewnętrznej krew-siatkówka w strefie okołodołkowej plamki
20. Kompleksowa
diagnostyka
Pierwszym etapem postępowania zawsze powinno być wyrównanie
metaboliczne cukrzycy, zaburzeń lipidowych i nadciśnienia tętniczego.
Priorytetem w leczeniu DME jest rozpoczęcie terapii przed trwałym,
nieodwracalnym uszkodzeniem bariery krew-siatkówka.
36. Vos = 27 liter ETDRS (0,1)
CRT = 506 µm
CRV = 0,39 µL
Przeprowadzono PPV + Z
z podaniem Lucentisu w OL
37. 6 tygodni po operacji
Vos = 73 litery ETDRS (0,6)
CRT = 408 µm
CRV = 0,31 µL
38. 4 miesiące po operacji
Vos = 74 litery ETDRS (0,6)
CRT = 371 µm
CRV = 0,27 µL
39. 8 miesięcy po operacji
Vos = 72 litery ETDRS (0,6)
CRT = 245 µm
CRV = 0,19 µL
40. 12 miesięcy po operacji
Vos = 75 litery ETDRS (0,7)
CRT = 240 µm
CRV = 0,18 µL
41. Podsumowanie
Powodzenie terapii cukrzycowego obrzęku plamki zależy od:
• zachowania spolaryzowanej funkcji nabłonka barwnikowego siatkówki
• pobudzenia zdolności komórek glejowych Mullera do gliozy
śródsiatkówkowej i uszczelnienia bariery krew-siatkówka, a być może także
regeneracji fotoreceptorów i neuronów.
Terapia anty-VEGF jest bardzo istotnym elementem leczenia DME,
ponieważ pozwala na:
• czasowe „zamrożenie” bariery krew-siatkówka i przeprowadzenie innych
procedur w warunkach lokalnej „ciszy immunologicznej”
• czasową poprawię funkcji i struktury centralnej siatkówki we wczesnym
okresie, kiedy nie widoczne są jeszcze efekty leczenia laserowego czy
operacyjnego.
42. Kierunki przyszłości
Trwają badania nad zastosowaniem astrocytów jako strategii, która
będzie hamowała przesadzoną odpowiedź komórek glejowych na mechaniczne i
niedokrwienne bodźce w celu przywrócenia fizjologicznej sieci kapilarów w
strefach awaskularnych siatkówki.
Zastosowanie r-PEDF (recombinant pigment epithelium derived
factor) może poprawić funkcję komórek Mullera i stworzyć korzystne warunki
dla przeżycia komórek siatkówki w warunkach zachwiania jej homeostazy, bez
użycia lasera.
Metody stymulacji własnych komórek Mullera jako komórek
macierzystych do regeneracji utraconych neuronów i fotoreceptorów poprzez
indukcję tworzenia komórek progenitorowych.