M6
- 5. ЕБС-ИЙН СУРАГЧДЫН СЭТГЭЛ ЗҮЙН
ОНЦЛОГ
• Эцэг эхээсээ зай барина, эцэг эхээс илүү найз
нөхөдийг эрхэмлэнэ
• Ирээдүйн төлөө санаа зових
• Бодит сэтгэхүй нь дүрслэх, хийсвэрлэн
бодохуйн чадвар хөгжинө
• Амиа хорлох эрсдэл өндөрсөнө
• Хооллохтой холбоотой эмгэг тохиолдоно
• Хуримтлуулсан туршлага, шинэ мэдлэг
чадварт тулгуурлан өөрийн гэсэн шинэ итгэл
үнэмшил, үнэт зүйлийг бий болгоно
- 6. Биеийн болон бэлгийн
хөгжлийн өөрчлөлт – шинэ
мэдрэмждээ сэтгэл тавгүйтнэ,
ичиж эргэлзэнэ
Гадаад үзэмжиндээ анхаарна
Бусдаас өөрийгөө дээгүүр
тавих, бусдаас өвөрмөц гэдгээ
батлах
Хэн нэгнийг шүтэн дурайх
Олны анхаарлын төвд байх
Хүлээн зөвшөөрүүлэх
ӨӨРИЙН УХАМСАР
• Ямар нэг
шүүмлэлгүйгээр сонсож
ойлгох
• Золигт гаргах буюу
эсэргүүцлээ сөрөг зан
үйлээр илэрхийлэх
ХАРИЛЦАА
- 7. ХАЙР СЭТГЭЛ
• Эсрэг хүйстэндээ
татагдах
• Өөрийгөө голох
• Үе тэнгийхэн, эцэг
эхээсээ санаа зовох
ХҮСЭЛ
• Өөрийн мөрөөдлөө
тодорхой болгох
• Өөрийн жинэхэн “ Би”
гээ төлөвшүүлэх / хэн
нэгнийг дуурайх
- 8. НАСАНД ХҮРЭГЧДЭЭС ЮУ ХҮСДЭГ ВЭ?
1.
Шүүмжлэлгүйг
ээр сонсож
ойлго
2. Өөрийгөө
том хүн мэтээр
хүлээн
зөвшөөрүүлэх
3. Өөрийгөө
хэн бэ?
Гэдгийг таньж
мэдэхэд туслах
( сонирхлоо
хэрэгжүүлэх
боломжийг
олгох)
- 9. ХАРИЛЦАХ ҮР ДҮНТЭЙ АРГУУД
• Түүний анд нөхөр, дотны найз, зөвлөгч нь бай
• Тэдэнд дэмжлэг үзүүлэн, тусламж, урам, сайшаал
үзүүлж бай
• Шаардлагаа ойлгуулж, хүндлэх харилцаатай хослуулах
• Тэдэнтэй бүтээлч, илүү сонирхолтой хэлбэрээр
ажиллаж анхаарлыг нь өөртөө хандуул
• Үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх боломжийг олго
• Тэдний сөрөг үзэгдлүүдэд / мансууруулах бодисын
хэрэглээ, залуусын сөрөг зан үйл гэх мэт / шүүмжлэлтэй
хандахдаа тоглоом, сэтгэл зүйн дасгалын аргыг ашигла
• Тэдний хүсэл сонирхлыг хөгжүүлэх, бие даасан
байдлыг нь дэмжих
- 11. Ажилгүйчүүдийн онцлог
• Гол итгэл
найдвараасаа ухрах
• Сэтгэл санааны
дарамтад орох
• Эргэлзээ айдас төрөх
• Гологдох мэдрэмж
төрөх
• Бухимдах
• Бусдыг буруутгах
• Өөртөө итгэлгүй
- 12. Харилцах үр дүнтэй арга зам
• Ажил мэргэжлээ идэвхтэй хайх, эрэл хайгуул хийхэд
туслах
• Өөрийн CV, резюме боловсруулах арга замыг зааж
чиглүүлэх
• Ажлын байрны ярилцлагад бэлдэхэд туслах
• Хөдөлмөр эрхлэх төлөвлөгөөгөө боловсруулахад дэмжлэг
үзүүлэх (цаашид яах тухай, хэнд хандах, хаана очих)
• Төсөл хөтөлбөрийн талаар мэдээлэл өгөх
• Идэвхжүүлэх, сэдэлжүүлэх
• Өөрөө өөрийнхөө хүчинд найдаж, өөрийн үнэлэмжийг
дээшлүүлэхэд туслах
• Ганцаарчилсан болон бүлгийн зөвлөгөө өгөх
• Хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагуудын мэдээлэл өгөх
- 14. 2016 оны 2 дугаар сарын 05-ны өдөр
4.1.1.“хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн” гэдэгт бие
махбодь, оюун санаа, сэтгэл мэдрэл, мэдрэхүйн
байнгын согог нь ОРЧНЫ БУСАД СААДТАЙ
нийлсний улмаас бусдын адил нийгмийн амьдралд
бүрэн дүүрэн, үр дүнтэй оролцох чадвар нь
хязгаарлагдсан хүнийг хэлнэ.
ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮНИЙ ЭРХИЙН ТУХАЙ
- 15. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг
дэмжих үйлчилгээний үе шат, хэрэгжүүлэх арга зам
• Хөдөлмөрт
бэлтгэх
үйлчилгээ
үзүүлэх
• Өөртөө ажлын
байр бий
болгоход
дэмжлэг
үзүүлэх
• Ажлын байранд
зуучлах
• Ажилд
зуучилсны
дараах хяналт
шинжилгээ хийж,
зөвлөгөө өгөх
• ХБИ-дэд хөдөлмөр
эрхлэлтийг дэмжих
үйлчилгээний
талаарх мэдээлэл
түгээх
• Ажил олгогч,
ажлын байр болон
ажил хайгч ХБИ-
ийг бүртгэх
• Хөдөлмөр эрхлэх
боломжийн
үнэлгээ хийх
- 16. • Иргэдтэй ойр ажиллаж байдаг сум, баг,
хорооны нийгмийн ажилтнаар дамжуулан
мэдээллийг тогтмол хүргэх
• Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, цахим хуудсаар
дамжуулан мэдээллийг түгээх ба тухай бүр
шинэчилж байх
• ХЭДҮ-ний талаарх мэдээлэл, тараах материал
зэргийг тараах байршуулах
• ХБИ-дэд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулдаг
байгууллагуудтай байнгын харилцаа, уялдаа
холбоотой ажиллаж мэдээлэл харилцан
солилцож ажиллах
ХБИ-дэд хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээний
талаарх мэдээлэл түгээх
- 17. • Ажил хайгч ХБИ-
ийн ерөнхий
төлөв байдлыг
тодорхойлох
• Ажил хайгч иргэний хөгжлийн
бэрхшээлийн төрөл, түвшин,
боловсрол, бичиг үсгийн чадвар
болон ярих, ойлгох, өөрийгөө
илэрхийлэх чадварын хувьд
хөдөлмөр эрхлэх боломж нь ямар
түвшинд байгааг тодорхойлно.
Хөдөлмөр эрхлэх боломжийн үнэлгээ хийх
• Ажил хайгч ХБИ-
ний сонирхол,
авъяас, ур
чадварыг
тодорхойлох
• Тусгайлан бэлдсэн асуултуудын
дагуу тодорхойлно.
- 18. Ажил хайгч ХБИ-ий
ажил хөдөлмөрийн
болон мэргэжил
сургалтын намтрыг
судлах
• Өмнө хаана ямар төрлийн ажил
хийж байсан болон ямар
мэргэжлээр, ямар сургууль,
сургалтын байгууллагад сурч
төгссөн эсэх / хугацаа /
Хөдөлмөр эрхлэх боломжийн үнэлгээ хийх
Тухайн хүний
зорилгодоо хүрэхэд нь
нөлөөлөх хувийн зан
чанар, давуу талыг
тодорхойлох
• ХБИ-ий эерэг хандлага, зан
чанар, ур чадварууд тодорхойлно.
- 19. Тухайн ажил хайгч
ХБИ-ий ажиллах
боломжтой ХЗЗ-ийн
хүрээг тодорхойлох
• ХБИ-ий ажиллах боломжтой хөдөлмөрийн
зах зээлийн хүрээг тодорхойлсны дараагаар
тухайн хувь хүний ажиллах боломжтой
ажлын байрны жагсаалтыг хамтран ярилцах
замаар боловсруулна.
Хөдөлмөр эрхлэх боломжийн үнэлгээ хийх
Ажлын байранд
тавигдах шаардлага
болон тухайн ажил
хайгч ХБИ-ий мэдлэг,
чадвар хоорондын
зөрүүг тодорхойлох
• Тухайн ажлын байранд тавигдах шаардлагыг
биелүүлэх боломжтой эсэхийг тогтоох
үүднээс ХБИ-ээс аман болон бичгийн
хэлбэрээр ярилцлага хийнэ. Энэ нь тухайн
ажлын байрны шаардлагатай холбоотой
мэдлэг, ур чадварыг шалган тогтооход
чиглэнэ.
• Ажил хайгчтай тохиролцож, ХБИ-ийг ажлын
байран дээр тухайн ажлын үүргийг биечлэн
гүйцэтгүүлж үзнэ.
- 21. УР ЧАДВАРЫГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ
Ажил мэргэжлийн ур чадвараас
гадна бизнес эрхлэх ур чадварыг
эзэмшүүлэхэд анхаарна. Энэ нь
дараах хэлбэрүүдээр зохион
байгуулагдвал илүү үр ашигтай.
– Үе тэнгийнхний сургалт
– Бизнестэй танилц, бизнесээ
эхэл, хөгжүүл сургалт
– Бизнес инкубаторын
үйлчилгээ
– Ажлын байран дээрх
сургалт
Гарааны хөрөнгийн тусламж
Хөнгөлөлттэй, хүүгүй,
хөрөнгийн баталгаа үл
шаардах зээл авах
Машин, тоног төхөөрөмжийн
буцалтгүй тусламж
БИЗНЕС ЭРХЛЭХЭД НЬ
ДЭМЖЛЭГ ҮЗҮҮЛЭХ
Өөртөө ажлын байр бий болгоход дэмжлэг
үзүүлэх үйлчилгээ
- 23. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн онцлог
• Зан төлөвийн хувьд:
– Өөртөө итгэх итгэл муу
– Идэвхи санаачилга сул, бэлэнчлэх хандлагатай
– Хүлцэнгүй ноомой
– Дутуу дулимгийн мэдрэмжтэй, өөрийгөө голж
чамлах хандлагатай
– Ганцаардмал зожиг, учир битүүлэг
– Харилцаанд орох харьцаа тогтоох чадвар султай,
ичимхий бүрэг
– Авъяаслаг
– Тогтвор суурьшил багатай
- 24. Үргэлжлэл
• Сэтгэл хөдлөлийн хувьд:
– Сэтгэл санааны байдлаа илэрхийлж ойлгуулах
чадвар сул
– Нөхцөл байдалдаа тохируулан сэтгэл хөдлөлөө
илэрхийлэх чадвар сул
– Гутрангуй, өөнтөгч
– Бухимдуу түгшимтгий
– Сэтгэлээр амархан унадаг зэрэг онцлогууд
илэрдэг.
- 25. Харилцах үр дүнтэй арга замууд
• Хүн гэдэг утгаар нь хүлээн авч, ижил тэгш
байр сууринаас хүндэтгэлтэй хандах
• Дооглож тохуурхсан, гадуурхсан, эсвэл
хэтэрхий халамжилсан байдал гаргахгүй байх
• Бусдаас дутах зүйлгүй гэсэн мэдрэмжийг
төрүүлэх чиглэлээр хандах
• Хүн бүр ямар нэгэн авъяас чадвар, дотоод нөөц
боломжтой төрдөг гэдгийг ойлгуулан итгүүлэх
• Хүн өөрөө идэвхи чармайлт гаргаж чадвал сул
талаа давуу тал болгон хувиргах гүйцэгдэшгүй
давуу байх тэмүүллийг дэмжин сэдэлжүүлэх
- 26. Харилцах үр дүнтэй арга замууд
• Хөгжлийн бэрхшээлийг дасгалжуулан хөгжүүлэх замаар
дутуу эрхтнийг орлуулах боломжтой гэдгийг ойлгуулж,
амжилтад хүрэх сэдлийг дэмжиж өгөх
• Ажил мэргэжил эзэмшиж, зорьсондоо хүрэхэд ихээхэн
тэсвэр хатуужил, зүтгэл хэрэгтэйг ойлгуулах
• Бэрхшээлийн төрлөөс шалтгаалан ямар ажил тохирохыг
зөвлөн авьяас чадвар нөөц боломжид нь тулгуулан ажил
мэргэжил санал болгох, зуучлах
• Давуу байхын төлөө тэмүүлэл нь хүний амьдралын суурь
сэдэл болж, хөгжин чадваржих, ажил мэргэжил эзэмшин
нийгмийн дунд идэвхтэй байр сууриа илэрхийлэх
хөшүүрэг болдог гэдгийг тайлбарлах
- 27. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр
эрхлэлт ба өнөөгийн байдал
• Дэд бүтэц байхгүй
• Нийгмийн байдал, ойлголт дутмаг
• Ажил олгогчийн хандлага төлөвшөөгүй
• Хөдөлмөр эрхлэх дур сонирхол бага
• Ар гэрийнхний халамж их
- 29. Нийслэлийн хөдөлмөр эрхлэлтийн газар
Жилд 2000 орчим хоригдлууд суллагддагаас
900 орчим нь нийслэлийн иргэд байдаг.
АМЧБО зөвлөгөө өгөх сургалтыг бүлгээр
өгсөн ба сонирхсон хүмүүст ганцаарчилсан
зөвлөгөөг хүргэсэн.
- 30. Нийслэлийн хөдөлмөр эрхлэлтийн газар
“Зан үйлийн өргөө” хэмээн
тусгай өрөө гарган буддын ухааны
сургаал, лекц сонсох боломжийг
олгосон ба төв гандан тэгчилэн
хийдээс 7 хоног бүрийн пүрэв
гаригт тодорхой сэдвийн дор лекц
бэлтгэн хүргэдэг.
Үүгээрээ хүмүүжигч нар нь
нүгэлээ наминчлан бясалгах,
ганцаараа тайван байж буруу
хийсэн зүйлээ ухаарах боломжийг
нээж өгч байгаа юм байна.
- 31. • ”Канад сан”–гийн тусламжтайгаар эмэгтэйчүүдийн
үзлэгийн кабинетийг байгуулан бүрэн тоног
төхөөрөмжөөр тоноглосон бөгөөд хүмүүжигч
эмэгтэйчүүддээ үсчин, тогооч, нэхмэлийн мэргэжил
эзэмшүүлж байгаа юм байна.
• Анги дотроо оёдлын үйлдвэртэй, гар хатгамалын
танхимтай ба “Говь” үйлдвэртэй хамтран ажиллаж,
сүлжигчийн мэргэжил эзэмшүүлэн мэргэжлийн
үнэмлэх олгох сургалт явуулдаг. Энд сайн сурсан
хүмүүсээ хорихоос гарахад нь тус үйлдвэрт
ажиллах боломжоор хангадаг байна.
• Хоригдож буй хугацаанд нь барилгын болон бусад
чиглэлээр мэргэжил эзэмшүүлж үнэмлэх олгож
эхэлсэн.
Хорих ангид хүмүүжигч болон
хорихоос суллагдсан иргэд
- 32. “Шинэ амьдрал” төсөл
• 2016 онд Нийслэлийн Хөдөлмөрийн Газар,
Шүүхийн Шийдвэр Гүйцэтгэх Ерөнхий
Газартай хамтран хэрэгжүүлсэн.
• Төслийн хүрээнд 1000 иргэнд “Ажил,
амьдралд өөрийгөө бэлдэх нь” сургалт
зохион байгуулж, ганцаарчилсан зөвлөгөө
өгсөн.
- 33. Хорихоос суллагдсан иргэдийн
онцлог
• Эмзэг
• Нийгмээс тусгаарлагдсан
• Эмээсэн, айсан
• Өөртөө итгэлгүй
• Ажилд авахгүй гэсэн бодол давамгайлсан
• Мэдээлэл дутмаг
• Өширхсөн, гомдсон
• Зан төлөвийн хувьд хүндрэл бэрхшээлтэй
• Сөрөг хандлагатай
- 34. Харилцах үр дүнтэй арга зам
• Өөдрөг үзэл төрүүлэх
• Дэмжиж харьцах
• Боломж байгааг ойлгуулах
• Эмзэг сэдвийг хөндөхгүй байх
• Харилцаагаар өдөөх
• Нийгэмших аргын талаар ярилцах
• Энгийн харилцаатай байх /айж эмээхгүй байх/
• Сэтгэл зүй, хандлагад нөлөөлөх нөлөөллийн
аргаар харилцах
- 35. Монголын Ажил Мэргэжлийн Мэргэшсэн Зөвлөхүүдийн Холбоо
Анхаарлаа хандуулсанд баярлалаа
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, 18-р хороо,
Манлайбаатар Дамдинсүрэнгийн гудамж 23/1,”Багануур
илч” ХХК байр, #205
Ш/х-2923, Шуудангийн салбар-13
И мэйл: counselor.maccc@gmail.com
Утас: (976)-9665-8268, 88013134, 88114286
