Reflective Coaching เพื่อสร้างการเรียนรู้และแรงบันดาลใจ โดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช บรรยายและเสวนาในโครงการ Reflective Coaching ครั้งที่ ๑ ของหน่วยงานจ้างงาน มช. ภายใต้โครงการจ้างงานประชาชนที่ได้รับผลกระทบจาก สถานการณ์การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ระยะที่ 2 ตามประกาศกระทรวงการอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม วันที่ ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๖๓ เวลา ๙.๐๐ - ๑๑.๐๐ น.

1. Reflective Coaching
เพื่อสร้างการเรียนรู้และแรงบันดาลใจ
ศ. นพ. วิจารณ์ พานิช
กรรมการสภา มช.
บรรยายและเสวนาในโครงการ Reflective Coaching ครั้งที่ ๑ ของหน่วยงานจ้างงาน มช. ภายใต้โครงการจ้างงานประชาชนที่ได้รับผลกระทบจาก สถานการณ์การระบาดของโรคติดเชื้อ
ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ระยะที่ 2 ตามประกาศกระทรวงการอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม วันที่ ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๖๓ เวลา ๙.๐๐ - ๑๑.๐๐ น.

2. ข้อจำกัด
• ไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญ Reflective Coaching
• ไม่เคยใช้ในโครงการขนาดใหญ่
• เคยใช้แต่ในหน่วยงานเล็กๆ

3. Reflective Coaching คืออะไร
• คือเครื่องมือ ช่วยเหลือ/หนุนเสริม ผู้ปฏิบัติงาน ให้ฉุกคิด และ
ขวนขวายหาทางเรียนรู้ในมิติที่ลึกและทรงคุณค่า ต่อตนเอง
• เครื่องมือขยายแรงบันดาลใจ ทาให้เป้าหมายชีวิตชัดขึ้น
• เครื่องมือฝึกทักษะการเรียนรู้ (learning skills) จากการทางาน
• เครื่องมือฝึกทาความเข้าใจสิ่งที่ตนกาลังทา ในมิติที่ลึกขึ้น
• เครื่องมือฝึกทักษะการคิด

4. โค้ช ทา/ไม่ทา อะไร
• ไม่ตอบคาถามตรงๆ ไม่มุ่งให้ความรู้
• มุ่งให้โจทย์ ให้คาถาม
• มุ่งกระตุกความคิด กระตุ้นให้หาคาตอบเอง แนะวิธีหาคาตอบ
• มุ่งช่วยให้ผู้รับการโค้ชรู้จักตัวตนชัดเจนขึ้น มีความเป็นตัวของตัวเอง
เพิ่มขึ้น ค้นพบจุดแข็งของตนเอง และเป้าหมายชีวิต
• มุ่งช่วยให้ผู้รับการโค้ชได้พัฒนาสมรรถนะในการบรรลุเป้าหมายในชีวิต
• ไม่ใช่ “ที่ปรึกษา” ไม่ใช่ “ผู้สอน”

5. โค้ชต้องรู้อะไร
• รู้จัก coachee
• รู้เป้าหมาย ความต้องการ ของ coachee
• รู้ว่า coach เน้นทาหน้าที่ถาม เพื่อให้ coachee หาคาตอบเอง
• รู้เรื่องงาน และเรื่องที่เป็นเป้าหมายของ coachee ดีพอสมควร
• มีทักษะสร้างสัมพันธ์ ที่มีความไว้วางใจต่อกัน สบายใจที่จะเสนอ
ความคิดแหวกแนว

6. Coachee มีวิธีใช้โค้ชให้เกิดประโยชน์สูงสุดอย่างไร
• แนะนาตัวให้โค้ชรู้จัก บอกความฝัน เป้าหมายในชีวิต ข้อเรียนรู้ที่
อยากได้จากการทางาน ๓ เดือนนี้
• บอกว่าตนมีแนวทางบรรลุฝันอย่างไร และยินดีทางานหนัก หรือ
ฟันฝ่าอย่างไรบ้าง
• หมั่นเขียน reflective journal เอาขึ้นเว็บ หรือส่งให้ โค้ช ทาง
ช่องทางที่ตกลงกัน

7. วิธีเขียน reflective journal (วิธีใช้งานโค้ช)
• เขียนข้อสะท้อนคิด ไม่ใช่เขียนรายงาน
• เล่าเรื่องงาน และข้อสะท้อนคิดเชิงสร้างสรรค์ของตน เช่น น่าจะมี
วิธีทางานนั้นให้เกิดผลดียิ่งขึ้นได้อย่างไร ตนเกิดการเรียนรู้อะไร
ช่วยให้ตนนาเอาไปทาฝันให้เป็นจริงได้อย่างไร (เขียนเพื่อกระตุ้น
ตนเอง)
• จากประสบการณ์ในการทางาน ตั้งคาถามเชื่อมโยงกับงานหรือธุรกิจ
ในฝันของตน เล่าผลการค้นคว้ามาตอบคาถาม และขอให้โค้ชช่วย
feedback

8. วิธีเขียน reflective journal (๒)
• อาจมีภาพ หรือคลิปประกอบ เพื่อให้เห็นว่าประสบการณ์จากงานที่
ทา เชื่อมสู่การสะท้อนคิดอย่างไร

9. แนวทางที่โค้ชตั้งคาถามหรือให้คาแนะนา
• แนะนาให้สังเกตหรือเก็บข้อมูลเพิ่ม (data collection) แนะประเด็น
• ตั้งคาถามว่า data จะช่วยให้ evidence อะไรบ้าง จะวิเคราะห์ข้อมูล
อย่างไรให้ได้ความหมายอย่างถูกต้องแม่นยา มีข้อพึงระวัง
ข้อผิดพลาดอะไรบ้าง
• ถามว่า งานที่กาลังทา มีคุณค่าอย่างไรต่อ coachee มีคุณค่าอย่างไร
ต่อหน่วยงานเจ้าของโครงการ ต่อภาคเหนือ ต่อประเทศไทย
• ทาอย่างไร งานนั้นจึงจะมีคุณค่าสูงยิ่งขึ้น

10. แนวทางที่โค้ชตั้งคาถามหรือให้คาแนะนา (๒)
• จับประเด็นจาก reflective journal เอามาตั้งคาถาม เพื่อช่วยให้
coachee คิดรอบคอบขึ้น คิดลึกขึ้น คิดเชื่อมโยงยิ่งขึ้น คิดเชิงบวก
ยิ่งขึ้น
• ชี้โอกาส จาก RJ ว่าน่าจะคิดเชื่อมไปสู่เรื่อง ก ไหม หากคิดเชื่อม
แล้ว เห็นโอกาสอะไร
• ชี้วิธีคิดในแนวทางอื่น ว่า coachee อยากลอง ทาความเข้าใจ หรือ
ฝึกฝนตนเองไหม

11. Group Reflective Coaching
• อาจเป็นแบบ online หรือ onsite
• ควรทาในกลุ่มเล็กๆ เช่น ๘ - ๑๐ คน
• สมาชิกกลุ่มทางานเดียวกัน หรือแนวเดียวกัน
• นัดประชุมอย่างสม่าเสมอ เช่นทุกสัปดาห์ นอกเวลางาน ครั้งละ ๑ -
๒ ชั่วโมง
• เพื่อมา ลปรร. กัน ในบรรยากาศสบายใจ ไม่มีถูก ไม่มีผิด แต่มีกติกาของ
positive atmosphere (ใช้positive psychology)

12. Group Reflective Coaching(2)
• โค้ชสร้างบรรยากาศสบายใจ ไม่มีถูก ไม่มีผิด
• แต่ละคนทา reflection หรือ AAR (After Action Review) ตอบคาถาม
๕ ข้อ ใช้เวลาคนละ ๒ - ๓ นาที
1. เป้าหมายของการทางานของตนมีอะไรบ้าง
2. เป้าใดบ้างที่เกิดผลดีเกินคาด เพราะอะไร
3. เป้าใดไม่ค่อยได้ผล เพราะอะไร
4. หากทาใหม่ จะทาต่างอย่างไรบ้าง
5. จะนาความรู้ใด ไปใช้ประโยชน์อะไรในอนาคตของตน

13. Group Reflective Coaching: บทบาทของโค้ช
ตั้งคาถาม เพื่อช่วยให้
• ประเด็นต่างๆ ชัดเจนขึ้น เป็นการพูดคุยแบบมี evidence-based
ยิ่งขึ้น
• เข้าสู่มิติที่ลึกยิ่งขึ้น เข้าเป้ายิ่งขึ้น
• มีมุมมองที่แตกต่างหลากหลายยิ่งขึ้น หา innovative ideas
• พุ่งสู่ action เพื่อ improvement หรือเพื่อ innovation
• เกิดประเด็นถกเถียง (dialogue) ต่อเนื่อง สนุกสนาน

14. ตัวอย่างประเด็นเพื่อการเสวนา ในวันนี้
• แต่ละท่านตั้งใจนา reflective coaching ไปใช้ในบริบทของท่าน
อย่างไรบ้าง
• ยกตัวอย่างหัวข้อของ GRC – Group Reflective Coaching
• มีแนวคิดปรับแปลงวิธีการ ให้เหมาะต่อ coachee หรือต่อเป้าหมาย
งาน อย่างไรบ้าง
• อาจมีประสบการณ์การใช้reflective coaching นามา ลปรร.
• ฯลฯ