2. Agenda
DEEL 1 KENNISMAKING MET DE WERKING VAN HET ONDERWIJSCENTRUM
BRUSSEL (14u00 – 14u30)
DEEL 2 WERKEN AAN TAALBELEID IN HET NEDERLANDSTALIG ONDERWIJS IN
BRUSSEL (14u30 – 16u00)
BEZOEK AAN DE ONDERWIJSBIBLIOTHEEK (16u00 – 16u30)
4. OCB, 12 jaar of 31 jaar?
Historiek
• Voorlopers Onderwijscentrum Brussel (OCB)
> vanaf 1989 actief in NOB!
(Taalvaart, Bits², Schoolopbouwwerk, Nascholingscentrum,
Leermiddelencentrum, Voorrangsbeleid Brussel)
• Integratie van deze verschillende organisaties
in 2008 = oprichting van het Onderwijscentrum
Brussel (Voorrangsbeleid Brussel in 2015)
5. Missie – visie
Het Onderwijscentrum Brussel wil dat ALLE kinderen en
jongeren in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel een
succesvolle onderwijsloopbaan kunnen doorlopen.
Al deze kinderen en jongeren moeten vanuit hun sociale,
culturele en talige diversiteit de nodige
sleutelcompetenties kunnen verwerven die ze nodig
hebben in de maatschappij van de 21ste eeuw.
Het OCB realiseert deze missie via de professionalisering
van stadsleerkrachten vanuit de inzichten van Urban
Education.
6. Dubbele opdracht van het
Onderwijscentrum Brussel
• Kwaliteitsvol leren en ontwikkelen van
kinderen en jongeren ondersteunen op maat
van Brussel
• Bundelen, verwerken en toegankelijk maken
van expertise over onderwijs in een
grootstedelijke en meertalige context
OCB = ondersteunings- en expertisecentrum
7. Inhouden > Brusselse
(onderwijs)uitdagingen
• Taal en meertaligheid
• Omgaan met diversiteit en armoede
• Ouderbetrokkenheid
• ICT en mediawijsheid
• Brede school en breed leren
• Spel en spelen
Maar ook: transities, sociale vaardigheden,…
8. 1. Kwaliteitsvol leren en ontwikkelen
ondersteunen
• Ondersteuning en vorming van schoolteams
• Ondersteuning en vorming van spel en spelen
• Ondersteuning en vorming van brede scholen
• Ontwikkelen en aanbieden van lesmaterialen
9. Ondersteuning en vorming van schoolteams
Ondersteuningstrajecten
18-19 19-20
Basisonderwijs 117 118
Secundair onderwijs 30 36
Brede Scholen 29 29
Speelpleinen 31 31
intensief begeleidingstraject
– school én leraar
– proces én product
– visie én praktijk
op basis van een ondersteuningsvraag
10. Ondersteuning en vorming van schoolteams
= Schooloverstijgend aanbod van vormingen, workshops, intervisies voor
verschillende doelgroepen
Schooljaar 2017 – 2018: 1311 deelnemers
152 scholen
Schooljaar 2018 – 2019: 1356 deelnemers
158 scholen
gemiddeld 2 vormingen/week
– Bv. vorming “lezen in het eerste leerjaar”
– Bv. vorming “anderstalige nieuwkomers”
– Bv. vorming “aanvangsbegeleiding”
– Bv. leerlabo “taal en meertaligheid”
– Bv. leerlabo “onderwijs aan tieners”
– Bv. praktijkwinkel “hoekenwerk”
11. Ondersteuning en vorming van spel en spelen
• Ondersteuning van de VGC-speelpleinen
• Coaching
• Vorming
• Ondersteuning van spel in de klas in functie van leren
• Ondersteuning van de ontwikkeling van een
speelplaatsbeleid op scholen
= gekoppeld aan het subsidiespoor Buitenspel
12. Ondersteuning en vorming van brede scholen
= ondersteuning en kwaliteitsbewaking van lokale brede
scholen in Brussel
Het platform Brede School Brussel creëert
• uitwisseling tussen de lokale Brede Scholen + sturing en
ondersteuning;
• bovenlokaal opvolgen van alle lokale Brede Scholen en
bovenlokale communicatie;
• studie- en ontwikkelingswerk over Brede School in Brussel;
• …
13. Aanbieden van lesmaterialen
via de Onderwijsbibliotheek
Ongeveer 15.000 uitleningen per jaar
- 25.000 items
- online catalogus via www.onderwijscentrumbrussel.be
- nieuwsbrief & pinterest
- pedagogische studiedagen
- lerarenopleidingen
- uitdaging: digitale materialen
14. 2. Bundelen, verwerken, toegankelijk
maken van expertise
• Onderzoek
• Ontwikkeling
• Ontsluiting
• Samenwerking
18. 3. Projecten/deelwerkingen
• Organisatie van Lente- en Zomerschool voor
anderstalige nieuwkomers
• Milieuzorg op School (MOS)
• BRUZZKet – KLIK
• Leerkracht in Brussel (BXL ZKT LKR, Lesgeven
in Brussel)
19. Om dit te realiseren…
100 personeelsleden
1 entiteitsverantwoordelijke (rang A2M)
4 adjuncten van de directeur (niveau A)
88,5 onderwijsondersteuners (niveau B – graad
onderwijsondersteuner)
3,5 deskundigen (niveau B)
2 medewerkers (niveau C), waarvan 1 (erv.desk.arm.)
TOTAAL: 100 personeelsleden
22. “Wat je vraagt en doet voor je leerlingen, moet
ook voor je leraren. Ook zij verdienen zorg en
ambitie. Collega’s mogen nog ex-cathedra
lesgeven. Of digitale media zuinig inzetten. Als
ze maar consequent zijn en goed onderwijs
brengen.”
Patrick De Clercq
23. DEEL 2 WERKEN AAN TAALBELEID
IN HET NEDERLANDSTALIG
ONDERWIJS IN BRUSSEL
(14u30 – 16u00)
24. Opbouw
• Wat is krachtig taalonderwijs?
• Wat is krachtig taalonderwijs in een grootstedelijke en
meertalige context?
• Wat is de plaats en rol van taalscreening en taaltoetsing?
• Wat is de plaats en rol van taaltrajecten?
• Hoe ondersteunt OCB het taalbeleid en taalonderwijs?
25. Krachtig taalonderwijs (1)
Wat?
= ALLE leerlingen worden taalvaardig in de schooltaal
(en vreemde talen)
• Verschillende taalvaardigheden
> lezen, schrijven, spreken, luisteren
• Strategieën, taalbeschouwing…
> attitude, taalsysteem, taalgebruik
• Verschillende niveaus
> verwerkingsniveaus, tekstsoorten, publiek
Krachtig taalonderwijs zorgt voor taalcompetente
leerlingen (eindtermen NL + NL als middel om kennis
en vaardigheden te ontwikkelen)
26. Krachtig taalonderwijs (2)
Enkele kenmerken?
– Rijke, veilige en uitdagende taalleeromgeving
– Betekenisvolle taken met instructie op maat
– Impliciete én expliciete feedback op inhoud en vorm
– Taal de hele dag / taalgericht vakonderwijs
Leerkrachtvaardigheden !
27. “Approaches that provide attention to form
within communicative and content-based
interaction receive the most support from
classroom research”.
Lightbown & Spada
29. Krachtig taalonderwijs in Brussel (2)
Consequenties aanpak taalonderwijs?
– Armoede, Bv. kennis van de wereld en breed leren
– Meertaligheid, Bv. thuistaal, talensensibilisering
– Omgevingstaal, Bv. NL als knuffeltaal, NL buiten de school(m)uren
– Ouderbetrokkenheid, Bv. ouderondersteunend gedrag
– Onderwijservaring, Bv. extra ondersteuning
– Verbinding met grootstedelijkheid, Bv. expeditie Brussel
30. Krachtig taalonderwijs in Brussel (3)
Meertaligheid
Stadsleerkrachten moeten minimaal…
• basisinzichten verwerven mbt (meertalige) taalontwikkeling
• taalprofiel van alle leerlingen in kaart brengen
• aan de slag gaan met het meertaligheidsprofiel van het
schoolteam
31. “For children from minority-language backgrounds,
programmes promoting the development of the first
language both at home and at school may be more
important for long term success in the second language
than an early start in the second language itself.
It is crucial to have educators who respect the
children's difficulty, who encourage parents to
maintain the home language, and who understand
that second language learning takes time and effort.”
Lightbown & Spada
32. Taalscreening en toetsing (1)
Taalscreening én toetsing…
= nuttig en nodig!
= één element in brede (taal)evaluatie
• Inschatting leerkracht
• Toetsen bij jonge kinderen
Taalscreening verplicht bij aanvang LO en SO
= toolkit breed evalueren van taalvaardigheid
Toetsing verplicht van 3 leergebieden einde LO
33. Taalscreening en toetsing (2)
In Brussel?
Naast verplichte toetsing…
– Kleuteronderwijs
• Bv. KOBI-TV
– Lager onderwijs
• Bv. VLOT, MILOS
– Secundair onderwijs
• Bv. DIA-taal
Nieuwe instrumenten?
34. Een voorbeeld… MILOS
MeetInstrument Lager Onderwijs Spreekvaardigheid 2LO & 5LO
Wat wordt gescoord?
3 dimensies + beoordelingscriteria:
• inhoud (wat zegt de leerling?):
– relevantie – uitgebreidheid – juistheid – duidelijkheid
• vorm (hoe zegt de leerling het?):
– woordenschat – correctheid woordniveau –
correctheid zinsniveau – complexiteit
• spreekgemak:
– zelfredzaamheid – spreekdurf – vlotheid
Wat met de gegevens?
35. Taalscreening en toetsing (3)
Belang?
= hulpmiddel ifv kwaliteitsvol onderwijs op maat van lln
1. om een taalbeleid te ontwikkelen op maat van
de lokale school,
2. om een klasbeleid te ontwikkelen dat zowel de
taalsterke als taalzwakke leerlingen uitdaagt,
3. om individuele leerlingen en/of groepen
leerlingen taalgericht te ondersteunen en
4. om ouders te informeren over de evolutie van
hun kind.
36. Taaltrajecten (1)
Doel versus middel?
Startpunt: taalbeleidscyclus !
– Beginsituatieanalyse leerling – klas – school
– Doelen > acties > indicatoren = taalbeleidsplan
– Uitvoeren en evalueren
37. Taaltrajecten (2)
Voorbeeld leesonderwijs
Beginsituatie doelen acties
Wat weten we over onze
leerlingen op vlak van
leesvaardigheid?
Wat willen we bereiken
met onze leerlingen op het
vlak van lezen?
Hoe wordt leesonderwijs
door de leerkracht
aangepakt?
Hoe willen we het
leesonderwijs aanpakken in
de klas?
Bv. invoeren van dagelijks
15 min. vrij lezen; meer
aandacht voor voorkennis
bij leestaken;…
Wat is het leesbeleid op
school?
Hoe kan de school dit
leesonderwijs
ondersteunen?
Bv. professionaliseren van
schoolteam op vlak van
differentiatie in
leesonderwijs (grote
verschillen taalvaardigheid
bij de lln)
38. Taaltrajecten (3)
Uitgangspunt?
in ELKE klas, bij ELKE leerkracht staat TAAL centraal
maw ELKE klas, moet een TAALBADklas zijn !
Taaltraject?
= alle acties van leerkracht/school om tegemoet te
komen aan de taalleernoden van lln, bv.
– Nog meer inzetten op krachtig taalonderwijs
– Uitbouwen van differentiërende maatregelen
– Nadenken over groepssamenstelling
– Implementeren van nieuwe werkvormen
– Taalbad-initiatieven (zie verder)
– …
39. Taaltrajecten (4)
Taalbadklas?
Welke doelstellingen willen we behalen via een taalbadklas?
Welke leerlingen zijn hierbij gebaat?
Organiseren we taalbaden binnen of buiten de schooltijd?
Kiezen we voor een voltijds of deeltijds taalbad?
Welke leerinhouden komen aan bod in de taalbadklas?
Wanneer kiezen we voor integratie in de reguliere klas?
Over welke competenties moet de taalbadleerkracht beschikken?
Wat zijn de kansen, maar ook de valkuilen van een taalbadklas?
Hoe kunnen we financiële en/of organisatorische
drempels aanpakken?
! Voorzichtig omspringen, cfr. OESO, Schakelklassen NL,…
40. Taalbeleid, taalonderwijs en OCB
Coaching, vorming, ontwikkelen en delen van
expertise & materialen,…
– Taalbeleid
– Taalonderwijs
– Omgaan met meertaligheid
– Ontwikkeling van taaltrajecten
…met het oog op professionalisering van
Brusselse schoolteams!
41. centrum voor urban education
en professionalisering van stadsleerkrachten
Vragen en uitwisseling…
