2. • utwór „każdy przejaw działalności twórczej o
indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek
postaci” (art. 1 p.a.)
• nie stanowią przedmiotu p.a.: akty normatywne,
urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole. (art.
4.) – problem: co to jest materiał urzędowy…
Trochę teorii – utwór czy „nieutwór”
3. • Prawa osobiste: niezbywalne (oznaczanie autorstwa,
integralność utworu, kontrola pierwszej publikacji, nadzór
nad kolejnymi)
• Prawa majątkowe: zbywalne ale tylko w formie
pisemnej – czyli poprzez udzielenie licencji lub
przeniesienie praw (art. 41. i 53.)
• Jedne i drugie nabywa się automatycznie w momencie
„ustalenia utworu”
Trochę teorii – prawa osobiste i majątkowe
4. • Utwór zależny: powstaje gdy bazujemy na pierwotnym
– np. tłumaczenie, kolaż zdjęć, remiks utworu
muzycznego
• Prawa do zależnego: ma autor zależnego, ale aby
opublikować musi uzyskać zgodę właściciela
pierwotnego (nadzór autorski)
Utwory zależne
5. • Licencja – umowa na użycie utworu bez przeniesienia
praw majątkowych
• Wyłączna – z zakazem udzielenia podobnej licencji
komuś innemu i niewyłączna – bez zakazu
• musi być udzielona na określone ściśle pola
eksploatacji (art. 53) na czas określony lub niekreślony
• Jeśli na nieokreślony - może być wypowiedziana na
rok naprzód na koniec roku kalendarzowego (art. 68).
Trochę teorii – licencje
6. Definicja Richarda Stallmana wolnego oprogramowania:
„Słowo „wolny" w naszej nazwie nie odnosi się do ceny;
odnosi się do wolności. Po pierwsze, wolności do
kopiowania programu i przekazywania go Twoim
sąsiadom, dzięki czemu mogą oni z niego korzystać tak
jak Ty. Po drugie, wolność przerabiania programu,
dzięki czemu to Ty możesz kontrolować program, a nie
on Ciebie.”
Idea wolności twórczej
7. Wolna kultura i edukacja
Ruch wolnej kultury tworzą ci, którzy chcą się dzielić swoją
twórczością z każdym, także podmiotami gospodarczymi, w
każdym celu – również komercyjnym.
Dzielą się zdjęciami, tekstami, podkastami, muzyką, utworami
plastycznymi, podręcznikami, nagraniami wykładów, wykresami,
schematami – generalnie wszystkim...
Robią to, bo uważają, że to wzbogaca nas wszystkich i czyni
świat lepszym miejscem do życia.
Jedyne czego chcą, to aby zapamiętać i uznać ich wkład.
8. Wolne licencje
Tylko te, które są zgodne z definicją „Wolnej Kultury”:
„… poprzez wolność rozumiemy:
wolność wykorzystywania utworu i czerpania korzyści z jego
używania
wolność poznawania utworu i stosowania nabytej w ten
sposób wiedzy
wolność tworzenia i rozpowszechniania kopii informacji lub
utworu, w całości lub we fragmentach
wolność wprowadzania zmian i poprawek, i
rozpowszechniania utworów pochodnych. „
http://freedomdefined.org/Definition/Pl
9. Copyleft - wirusowość
Zastrzegamy prawa autorskie
Obejmujemy utwór licencją zezwalającą na dowolne
kopiowanie i modyfikowanie utworu
Zastrzegamy aby utwory zależne były też udostępniane
na tych samych zasadach
Cel: Tworzenie łańcucha ludzi, którzy chcą się swobodnie
dzielić twórczością i nie chcą aby ktoś tę swobodę mógł w
przyszłości komukolwiek ograniczyć.
10. Copyleft – licencje z ducha GNU
Licencje:
GNU GPL (i wiele innych) - na oprogramowanie i zrzuty
ekranowe oprogramowania
GNU FDL na instrukcje obsługi i podręczniki
FAL na utwory „artystyczne”
ODbL na bazy danych
Uwaga: GNU LGPL nie jest wirusowa !!!
11. Creative Commons
• Cztery warunki: BY, SA, NC, ND = 6 różnych licencji
• Każda w kilkudziesięciu wersjach lokalizowanych i w
wersji niezlokalizowanej tłumaczonej na kilkadziesiąt
języków
• Zgodne z wolną kulturą: tylko BY i BY-SA, warunki
NC i ND „półwolne licencje”
• GNU FDL i FAL a CC-BY-SA (licencje wirusowe)
Rodzina licencji tworzona przez Creative Commons
Foundation z ideą „some rights reserved”
12. Trochę teorii – wolne licencje
Umowy niewyłączne na wszystkie pola eksploatacji,
między twórcą i wszystkimi, którzy chcą skorzystać z
utworu.
Polskie wersje CC zawierają sprytne pole eksploatacji, które
w zasadzie obejmuje każde, dowolne użycie utworu:
„publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie
oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne
udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do
niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.”
13. Trochę teorii – wolne licencje
Licencje CC są udzielane intencjonalnie do czasu wygaśnięcia
praw majątkowych.
Jako umowy na czas nieokreślony można teoretycznie je
wymówić – ale wymówienie nie zadziała „wstecz” i nie zadziała
na utwory zależne.
Teoretycznie – autor powinien wymówić skutecznie licencję
wszystkim, którym udzielił – czyli każdemu, kto z skorzystał z
jego utworu na tej licencji.
14. Domena publiczna
Utwory wolne od ograniczeń prawno-autorskich:
prawa majątkowe wygasły (70+1 lat od śmierci autora
lub 70+1 lat od pierwszej publikacji (utwory
pracownicze i anonimowe)
nie podlega na zasadzie wyjątków ustawowych (akty
prawne, dokumenty urzędowe, krótkie notatki prasowe
itd..)
Nie są chronione w kraju powstania (wyjątek
„amerykański”)
15. Domena publiczna
W Polsce:
Za czerpanie korzyści - opłata za domenę publiczną na
fundusz promocji twórczości (5%),
Autor za życia nie może przenieść do domeny
publicznej: prawa osobiste niezbywalne, nie można do
końca zrzec się majątkowych
Problem z ustaleniem co to jest „materiał urzędowy”
Pseudolicencja Creative Commons-0
17. Praktyka – szukanie informacji
Zdjęcia i inne multimedia:
1. Klikamy na zdjęcie
2. W opisie pod zdjęciem mamy informację o licencji
Teksty:
1. Zaglądamy do stopki
2. Klikamy w „warunki użycia”
W Wikipedii wszystkie teksty są na CC-BY-SA 3.0
18. Praktyka – użycie GNU FDL/GPL
Należy:
a) podać 5 najważniejszych autorów lub wszystkich (np. link
do historii artykułu)
b) podać źródło (np. w formie linku do odpowiedniego
artykułu czy zdjęcia)
c) jeśli utwór zależny – podać informację, co zostało
zmienione
d) podać informację o tym, że utwór jest na licencji GNU
FDL/GPL oraz dołączyć treść licencji (oryginalnej)
19. Praktyka – użycie GNU FDL/GPL
Przykład:
Źródło: [hasło Rower z Wikipedii],
Autorzy: [historia hasła],
Licencja: GNU FDL [link do lokalnej kopii licencji]
[..] = odpowiednie adresy url.
Przy druku trzeba dołączyć drukowany tekst licencji !!!
20. Praktyka – użycie FAL
Należy:
a) spełnić warunki atrybucji tak jak sobie tego życzy autor
b) podać źródło (np. w formie linku do odpowiedniego
zdjęcia)
c) jeśli utwór zależny – podać informację, co zostało
zmienione
d) podać informację o tym, że utwór jest na licencji FAL
Nie ma obowiązku dołączania treści licencji.
21. Praktyka – użycie FAL
Przykład:
Źródło: [zdjęcie XXX z Wikipedii],
Autorzy: wymienić (+ spełnić inne warunki atrybucji)
Licencja: Free Art Licence
[..] = odpowiedni adres url.
Przy druku nie trzeba dołączać drukowanego
tekst licencji !!!
22. Praktyka – użycie CC-BY-SA
Należy:
a) spełnić warunki atrybucji tak jak sobie tego życzy autor
b) podać źródło (np. w formie linku do odpowiedniego
zdjęcia)
c) jeśli utwór zależny – podać informację, co zostało
zmienione
d) podać informację o tym, że utwór jest na licencji CC-BY-
SA
Nie ma obowiązku dołączania treści licencji, ale trzeba
podać url do jej opisu na stronie Creative Commons lub
sporządzić własne objaśnienie zasad użycia.
23. Praktyka – użycie CC-BY-SA (teksty)
Przykład:
Źródło i autorzy: [Artykuł XXX z Wikipedii]
Licencja: [CC-BY-SA 3.0]
[..] = odpowiednie adresy url.
Przy druku nie trzeba dołączać drukowanego
tekstu licencji !!!
24. Praktyka – użycie CC-BY-SA (zdjęcie)
Przykład:
Źródło: [cos_tam.jpg w Wikimedia Commons]
Autor: XXX z Wikimedia Commons (+ inne informacje,
jakie autor podał w warunkach atrybucji)
Licencja: [CC-BY-SA 3.0]
[..] = odpowiednie adresy url.
Przy druku nie trzeba dołączać drukowanego
tekstu licencji !!!
25. Praktyka – domena publiczna/CC-0
Należy:
a) podać autora (jak znany)
b) podać źródło (zalecane, niekonieczne)
c) podać, że utwór jest w domenie publicznej (zalecane,
niekonieczne)
26. Przykład:
Źródło: NASA
Autor: XXX (jak NASA go podało)
Domena publiczna (utwór pracownika rządu USA)
Lub tylko:
Źródło: NASA, Autor: XXX
Praktyka – domena publiczna/CC-0
27. Praktyka – dozwolony użytek prasowy
Art. 25.
1. Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji:
1) już rozpowszechnione:
a) sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,
b) aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że
zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione,
c) aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie,
2) krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów, o których mowa w pkt 1 lit. a) i b),
3) przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych,
4) mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to
jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby,
5) krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.
28. Praktyka – dozwolony użytek prasowy
Ale uwaga:
„ Za korzystanie z utworów, o których mowa w ust. 1 pkt
1 lit. b) i c), twórcy przysługuje prawo do
wynagrodzenia.”
Ponadto:
Teksty z Wikipedii zwykle nie są „ sprawozdaniami o
aktualnych wydarzeniach”, a zdjęcia najczęściej nie mają
charakteru „reporterskiego”
A zatem – w przypadku utworów na wolnych licencjach,
prościej i taniej jest użyć te licencje !!!
29. Praktyka – prawo cytatu
Art. 29.
1. Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną
całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory
w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą
krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.
30. Praktyka – prawo cytatu
Nie ma ryzyka opłaty, ale trzeba:
cytat wyraźnie wyodrębnić,
nie wolno go „parafrazować”,
trzeba podać źródło i autora,
cytat nie może zastępować właściwej treści utworu własnego
nie można zbudować własnego utworu na serii cytatów, bo nie
będzie „stanowił samoistnej całości”
Parafraza cytatu to niedozwolona ingerencja w integralność
utworu cytowanego !!!
Nie da się cytować zdjęcia – choć tu są różne interpretacje
