.

1. 1
َ‫يةكة‬ ‫بةشي‬
َ‫ي‬‫(ضواسض‬
‫وةي‬
‫طصيت‬
َ‫ي‬‫تو‬
‫زيِةوة‬
)
‫َزيِةوة‬‫ي‬‫تو‬ ‫سةٓةُذةكاُي‬ :َ‫يةكة‬
1
َ‫ي‬‫ك‬.
‫صةي‬
َ‫ي‬‫تو‬
‫زيِةوة‬
2
َ‫ي‬‫تو‬ ‫طشُطي‬.
‫زيِةوة‬
3
َ‫ي‬‫تو‬ ‫ئاًاجني‬.
‫زيِةوة‬
4
َ‫ي‬‫تو‬ ‫طِووسي‬.
‫زيِةوة‬
5
َ‫ي‬‫ث‬ ‫و‬ ْ‫صاساوةكا‬ ‫كشدُي‬ ْ‫دةطتِيصا‬.
‫ِاطة‬
ْ‫كشدُيا‬
َ‫ي‬‫تو‬ ‫ضةًلةكاُي‬ :َ‫دووة‬
:‫زيِةوة‬
1
.
َ‫لبٕٔنکرد‬
‫ی‬
‫خٕٔد‬
2
‫َضووُي‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬.

2. 2
َ‫يةكة‬ ‫بةشي‬
َ‫ي‬‫ك‬
‫صةي‬
َ‫ي‬‫تو‬
‫زيِةوة‬
:
‫ًشؤظ‬ ‫ئةطةس‬
َ‫ي‬‫س‬ ‫ضاوي‬ ‫بة‬
‫ض‬
‫طةيشي‬
َ‫ي‬‫و‬ ‫و‬ ‫ُةكات‬ ‫خؤي‬
‫ِايةكي‬
َ‫ال‬‫كؤًة‬ ‫رياُي‬ ‫هة‬ ‫ئةوة‬ ‫ُةكات‬ ‫خؤي‬ ‫خودي‬ ‫باشي‬
‫يةتي‬
َ‫ه‬‫ٓة‬
‫ضووُيذا‬
‫طةسكةوتوو‬
َ‫ي‬‫ُاب‬
‫ت‬
.
‫بة‬
‫خشاخ‬
‫طةيشكشدُي‬
‫خود‬
‫الواصي‬
ْ‫يا‬
‫ُةبووُي‬
ِ‫ش‬‫ب‬
‫وا‬
‫بةخؤ‬
ْ‫بوو‬
‫الي‬
ْ‫طةجنا‬
َ‫ي‬‫ك‬
‫صةيةكي‬
‫طةوسة‬
‫بؤ‬
‫تان‬
‫دسوطت‬
‫دةكات‬
.
‫وة‬
‫ًشؤظ‬
َ‫ي‬‫بوُةوةس‬
‫لي‬
‫كؤًةاليةتية‬
‫صؤس‬
‫ئةطتةًة‬
‫كة‬
َ‫ي‬ُ‫بتوا‬
‫ت‬
‫بة‬
‫تةُٔا‬
‫بزيت‬
‫تاكي‬
‫طة‬
َ‫ي‬‫تاك‬ ‫ٓةس‬ ‫وةن‬ ‫ُر‬
‫لي‬
‫تشي‬
َ‫ه‬‫كؤًة‬
‫طا‬
َ‫ي‬‫ث‬
‫ويظيت‬
‫بة‬
‫تواُاي‬
َ‫ال‬‫كؤًة‬
‫يةتي‬
‫و‬
‫ئاطيت‬
ِ‫ش‬‫ب‬
‫وا‬
ْ‫بةخؤبوو‬
‫و‬
َ‫ي‬‫س‬
‫ضطشتين‬
‫خود‬
‫طةسكةوتِة‬
‫بةطة‬
‫س‬
َ‫ه‬‫ٓة‬
‫ضووُةكاُيذا‬
.
‫تان‬
‫دةسووُي‬
َ‫ي‬‫ث‬
‫لٔاتووة‬
‫هةاليةُي‬
‫دةطتةيي‬
,
‫كؤًةاليةتي‬
,
‫ئةخالقي‬
,
َ‫ه‬‫ٓة‬
‫ضووُي‬
.
َ‫ي‬‫ث‬
‫ويظتة‬
‫خود‬
‫خؤي‬
َ‫ي‬‫قبو‬
‫بلات‬
‫ئاساطتة‬
َ‫ي‬‫بلش‬
‫ت‬
‫بةسة‬
‫ئاًاجنةكاُي‬ ‫و‬
َ‫ي‬‫ٓةب‬ ‫طوجناُذُي‬ ‫وة‬
‫ت‬
َ‫ي‬‫هةطة‬
‫ريِطةكةي‬
‫كة‬
َ‫ي‬‫ت‬
‫يذا‬
‫دةري‬
‫ُاطِاًةيةكي‬
‫دياسيلشاوي‬
َ‫ي‬‫ٓةب‬
‫ت‬
.
‫ٓةًوو‬
َ‫ي‬‫كةط‬
‫م‬
َ‫كة‬
‫تا‬
‫صؤس‬
‫ٓاوطةُطي‬
َ‫ه‬‫ٓة‬
‫ضووُي‬
‫ٓةية‬
‫ٓيض‬
‫كةس‬
‫ُيية‬
َ‫ى‬ً‫كا‬
َ‫ي‬‫ب‬
‫ت‬
‫بؤ‬
‫ئةوةي‬
‫كؤُرتؤهي‬
ِ‫س‬‫تو‬
‫ةيي‬
‫ضاسةطةسكشدُي‬
َ‫ي‬‫ك‬
‫صةكاُي‬
َ‫ي‬‫بةب‬
‫توُذوتيزي‬
‫تواُاي‬
‫بةسطشي‬
‫كشدُي‬
‫هة‬
َ‫ي‬ٔ‫شلظت‬ ‫هةكاتي‬ ْ‫ريا‬
ْ‫ِا‬
‫و‬
ْ‫ُاخؤشييةكا‬
‫كة‬
‫هة‬
‫رياُي‬
‫طةجنذا‬
‫سوودةدات‬
.
‫خوود‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬
‫د‬ ‫و‬ ‫طشُط‬ ‫َذاويظتية‬‫ي‬‫ث‬ ‫هة‬ ‫َلة‬‫ي‬‫يةك‬
‫دسووطت‬ ‫ٓؤي‬ ‫َتة‬‫ي‬‫دةب‬ ‫كة‬ ‫ًشؤظ‬ ‫ةسووُييةكاُي‬
‫َوةيةكي‬‫ي‬‫بةش‬ ‫سةفتاسةكاُي‬ ‫و‬ ْ‫َظوكةو‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫هةطةس‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةب‬ ‫َين‬‫ي‬‫ئةس‬ ‫كاسيطةسي‬ ‫كة‬ ‫تان‬ ‫الي‬ ‫َين‬‫ي‬‫ئةس‬ ‫بريكشدُةوةيةكي‬ ‫بووُي‬
‫دسوطتبووُي‬ ‫ٓؤي‬ ‫َتة‬‫ي‬‫دةب‬ ‫َزةكةي‬‫ي‬‫س‬ ‫ُضًي‬ ‫ياخود‬ ‫خوود‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬ ‫ُةبووُي‬ .‫دةوسوبةسي‬ ‫كةطاُي‬ ‫و‬ ‫ريِطة‬ َ‫ي‬‫هةطة‬ َ‫بةسدةوا‬
‫رياُي‬ ‫طةس‬ ‫هة‬ ‫خشاثي‬ ‫كاسيطةسي‬ ‫تاكذا‬ ‫هة‬ ‫خشاخ‬ ‫و‬ ‫َين‬‫ي‬‫ُةس‬ ‫سةفتاسي‬ ّ‫ضةُذي‬
‫َِييةو‬‫ي‬‫ُةس‬ ْ‫خؤيا‬ ‫دةسباسةي‬ ْ‫ساكاُيا‬ ‫و‬ ‫بري‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةب‬
‫و‬ ْ‫دةطش‬ ْ‫خؤيا‬ ‫كةطايةتي‬ ‫هة‬ ‫سةخِة‬ ‫صؤس‬ ‫كةطاُة‬ ‫دؤسة‬ َ‫ئة‬ .‫بِاطِةوة‬ ْ‫خؤيا‬ ‫كةطايةتي‬ ‫َِييةكاُي‬‫ي‬‫ُةس‬ ‫اليةُة‬ ُّ‫ُاتوا‬
‫َوةيةكي‬‫ي‬‫ش‬ ‫بة‬ ْ‫ريا‬ ‫بةساًبةس‬ ّ‫ُاساصي‬
‫بة‬ ْ‫خؤيا‬ ‫صؤس‬ ‫كةطاُة‬ ‫ئةو‬ . ْ‫دةكة‬ ْ‫دةوسوبةسيا‬ ‫سووداوةكاُي‬ ‫طةيشي‬ ‫سةشبيِياُة‬
‫َتة‬‫ي‬‫دةب‬ ‫ئةًةط‬ ْ‫دةكة‬ ‫طةيش‬ ‫ٓةًيصةيي‬ ‫َلي‬‫ي‬‫شت‬ ‫وةن‬ ْ‫كاتييةكاُيا‬ ‫شتة‬ ‫وة‬ ْ‫َذةدة‬‫ي‬‫ث‬ ‫طشُطي‬ , ‫دةبةطتِةوة‬ ‫سابشدوو‬ ‫ٓةهةكاُي‬
َ‫ي‬‫َةساوك‬‫ه‬‫د‬ ‫و‬ ‫خةًؤكي‬ ‫و‬ ‫دةسووُي‬ ‫فصاسي‬ ‫وةن‬ ‫بؤي‬ ‫َصة‬‫ي‬‫ك‬ ّ‫ضةُذي‬ ‫طةسٓةهذاُي‬ ‫ٓؤي‬
‫ُةبووُي‬ ‫هةوةط‬ ‫صياد‬ . ‫قةهةقي‬ ‫و‬
‫بشياسةكاُي‬ ‫هة‬ ْ‫ٓةهةكشد‬ ‫هة‬ ‫سادةبةدةس‬ ‫هة‬ ‫َوةيةكي‬‫ي‬‫ش‬ ‫بة‬ ْ‫بشياسدا‬ ‫هة‬ ‫َت‬‫ي‬‫ب‬ ‫دووس‬ ‫تان‬ ‫كة‬ ‫ئةوةي‬ ‫ٓؤي‬ ‫َتة‬‫ي‬‫دةب‬ ‫خوود‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬
‫هة‬ ‫ئريةيي‬ ‫وة‬ ‫صاُني‬ ‫بةطةوسة‬ ‫خؤ‬ ‫ٓةطيت‬ ‫وة‬ . ‫ُيية‬ ‫َي‬‫ه‬‫قبو‬ ْ‫يا‬ ‫ُاخؤشة‬ ‫ال‬ ‫تشي‬ ‫كةطاُي‬ ‫سةخِةي‬ ‫و‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةتشط‬ ْ‫ريا‬
ُ‫سةفتاسةكا‬
‫و‬ ‫ٓؤكاس‬ ‫ئةو‬ ‫هةبةسبووُي‬ ‫بؤية‬ ّ‫دةب‬ ‫تووسة‬ ‫َم‬‫ي‬‫ٓؤكاس‬ ‫ٓيض‬ ‫بووُي‬ َ‫ي‬‫بةب‬ ‫داس‬ ‫صؤس‬ . ‫َـت‬‫ي‬‫َذةكش‬‫ي‬‫ث‬ ‫ٓةطيت‬ ‫دا‬ ْ‫ييا‬
‫َلي‬‫ي‬‫بةش‬ ْ‫َضووُةكا‬‫ه‬‫ٓة‬ .‫ُاتةُذسووطت‬ ‫كةطايةتي‬ ‫دسوطتبووُي‬ ‫بؤ‬ ْ‫ٓؤكاس‬ ‫خود‬ ‫قبوهلشدُي‬ ‫َزةي‬‫ي‬‫س‬ ‫ُضًي‬ ‫تايبةمتةُذياُةي‬
‫بةب‬ ْ‫ريا‬ ‫َت‬‫ي‬َِ‫ي‬‫َلذ‬‫ي‬‫ث‬ ‫ٌَة‬‫ي‬‫ئ‬ ‫هة‬ ‫يةن‬ ‫ٓةس‬ ‫رياُي‬ ‫طشُطي‬
‫َواصي‬‫ي‬‫ش‬ ‫و‬ ‫ئاطت‬ ‫بة‬ ‫ئةطةس‬ . ‫ُيية‬ ‫َلي‬‫ي‬‫َز‬‫ي‬‫ض‬ ‫و‬ َ‫تا‬ ‫ٓيض‬ ْ‫َضووُةكا‬‫ه‬‫ٓة‬ َ‫ي‬
‫و‬ ‫طات‬ ‫دةتواُني‬ ْ‫ٓةًووًا‬ ‫َضووُةكاُذاية‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫هة‬ ْ‫طةسكةوتِةكا‬ ‫َزي‬‫ي‬‫ض‬ ‫و‬ َ‫ُا‬ ‫هةبةسئةوةي‬ . ‫َِني‬‫ي‬ُ ‫بةكاسي‬ ‫دسوطت‬
.ْ‫خؤًا‬ ‫يادي‬ ‫َِيِة‬‫ي‬ٔ‫ب‬ ‫خشاخ‬ ‫و‬ ‫باط‬ ‫بة‬ ْ‫سابشدووًا‬ ‫سؤراُةي‬ ‫رياُي‬ ‫سووداوةكاُي‬

3. 3
َ‫ي‬‫تو‬ ‫طشُطي‬
‫زيِة‬
‫وة‬
:
َ‫ي‬‫طةجن‬ ‫قؤُاغي‬
‫يت‬
‫قؤُاغي‬
ِ‫س‬‫طؤ‬
‫اُة‬
‫هة‬
‫سووي‬
‫دةطتةيي‬
‫و‬
‫سؤحي‬
‫و‬
‫ٓةطت‬
‫و‬
‫طؤصةوة‬
‫بة‬
‫قؤُاغي‬
ْ‫طةسدةهووهوكا‬
‫ُاطشاوة‬
‫طةُر‬
‫هةاليةكةوة‬
َ‫ه‬‫ٓةو‬
‫ذةدات‬
‫خؤي‬
َ‫ي‬‫بِاط‬
َ‫ي‬ِ
‫ت‬
‫هةاليةكي‬
‫تش‬
‫هةسووي‬
‫كؤًة‬
َ‫ي‬‫ٓةو‬ ‫اليةتييةوة‬
‫دةدات‬
‫خودي‬
‫هة‬
َ‫ه‬‫كؤًة‬
‫طةدا‬
َ‫ي‬‫بظةمل‬
َ‫ي‬ِ
‫ت‬
‫قؤُاغي‬
َ‫ي‬‫طةد‬
‫يت‬
‫كة‬
‫باسودؤخ‬
‫و‬
‫ٓة‬
َ‫ه‬
‫ظوكةوتة‬
َ‫ي‬‫ئةس‬
‫ين‬
‫و‬
َ‫ي‬‫ُةس‬
ْ‫ِييةكا‬
َ‫ي‬‫ث‬
‫لةوة‬
َ‫ي‬‫ت‬
‫ذا‬
‫بةطةس‬
َ‫ي‬‫دةبش‬
‫ت‬
‫ًةبةطت‬
‫هة‬
ْ‫طةجنا‬
‫ئةو‬
‫كةطاُةية‬
‫كة‬
‫بة‬
َ‫ي‬‫ت‬
‫لشا‬
ْ‫تةًةُييا‬
‫هة‬
َ‫ي‬ُ
ْ‫وا‬
(
14
‫بؤ‬
30
)
َ‫ه‬‫طا‬
‫ي‬
َ‫ي‬‫ئ‬ (‫داية‬
َ‫ي‬‫شتؤغو‬
,
2016
‫ال‬,
61
)
‫و‬ ‫كاسيطةسي‬ ‫هةوةسطشتين‬ ‫وة‬ ‫تان‬ ‫شاسةصايي‬ ‫هةدةًي‬ ‫ثةيذابووُي‬ ‫ٓؤي‬ ‫طةُر‬ ‫رياُي‬ ‫هة‬ ‫طشُطي‬ ‫و‬ ‫خود‬
‫هةدةوسوبةسي‬ ‫ٓةًآةُطي‬
َ‫ال‬‫كؤًة‬
‫يةتي‬
َ‫ي‬‫دةب‬
‫تة‬
‫بةسثةضذاُةوةي‬
‫ٓةطت‬
‫و‬
‫دسن‬
ْ‫كشد‬
َ‫ي‬‫هةطة‬
‫تان‬
‫و‬
‫كاساًةيي‬
‫هة‬
‫دئاُي‬
‫دةسةوة‬
‫بؤية‬
َ‫ي‬‫دةكش‬
‫ت‬
‫خود‬
‫هةو‬
َ‫ي‬‫س‬
‫طةيةوة‬
‫هة‬
‫صاساوةي‬
‫خؤي‬
َ‫ي‬‫ت‬
‫بطات‬
‫بؤ‬
‫ئةو‬
َ‫ي‬‫ثاس‬ ‫بؤ‬ ‫وة‬ ‫دةكات‬ ‫كاس‬ ‫طوجناُذُة‬
‫ضطاسي‬
‫هة‬
‫ٓاوطةُطي‬
‫ُاوةوةي‬
‫ًشؤظ‬
‫بؤًاُةوة‬
‫هةطةس‬
‫تواُا‬
ْ‫هةخؤطوجناُذ‬
‫هة‬
‫بري‬
‫و‬
ِ‫س‬
‫اكاُي‬
َ‫ي‬‫ف‬
‫شبووُي‬
َ‫ي‬‫كاسه‬
‫للشدُي‬
َ‫ي‬‫هةطة‬
ِ‫س‬ ‫وة‬ ‫دةوسوبةس‬ ‫ريِطةي‬
‫اطشتين‬
‫هة‬ ‫ٓاوطةُطي‬
َ‫ي‬ُ‫ًوٌال‬ ‫باسودؤخة‬
‫ي‬
َ‫ه‬‫ٓة‬ ‫و‬ ‫دةسووُية‬ ‫و‬
‫ضووُييةكاُيذا‬
َ‫ه‬‫كؤُرتؤ‬ ‫وة‬
‫ي‬
ِ‫ش‬‫ث‬ ‫دةوساُة‬ ‫ئةوة‬
َ‫ي‬‫ك‬
ٌ‫ص‬
َ‫ي‬‫ةك‬
ٍ‫ص‬
‫درواساُةدا‬ ‫و‬
,ّ‫(حظ‬.‫بلات‬
2012
‫ال‬,
289
)
.
‫هة‬ ‫َلة‬‫ي‬‫يةك‬ ‫خوود‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬
‫الي‬ ‫َين‬‫ي‬‫ئةس‬ ‫بريكشدُةوةي‬ ‫دسوطتبووُي‬ ‫ٓؤي‬ ‫َتة‬‫ي‬‫دةب‬ ‫كة‬ ‫ًشؤظ‬ ‫دةسووُيةكاُي‬ ‫و‬ ‫طشُط‬ ‫َويظتيية‬‫ي‬‫ث‬
‫ٓةًيصة‬ ‫ًشؤظ‬ ‫وة‬ . ‫دةوسوبةسي‬ ‫كةطاُي‬ ‫و‬ ‫ريِطة‬ َ‫ي‬‫هةطة‬ َ‫بةسدةوا‬ ‫َوةيلي‬‫ي‬‫بةش‬ ْ‫سةفتاسةكا‬ ‫هةطةس‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةب‬ ‫َين‬‫ي‬‫ئةس‬ ‫كاسيطةسي‬ ‫تان‬
‫ئ‬ ‫بؤ‬ ‫بلات‬ ‫دةطتةبةس‬ ‫َذاويظتية‬‫ي‬‫ث‬ ‫ئةو‬ ‫كة‬ ‫دةدات‬ ‫ئةوة‬ ‫َي‬‫ه‬‫ٓةو‬
‫ضواسدةوسي‬ ‫َِةسةكاُي‬‫ي‬‫وسوور‬ ‫بؤ‬ ‫وةالًذاُةوةي‬ ‫و‬ ‫سةفتاس‬ ‫ةوةي‬
‫و‬ ‫بري‬ ‫بةطصيت‬ ‫َت‬‫ي‬‫بةسصب‬ ‫خوودي‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬ ‫تان‬ ‫َم‬‫ي‬‫كات‬ ‫ٓةس‬ ‫وة‬ . ‫دةوسوبةس‬ ‫كةطاُي‬ ‫و‬ ‫خوود‬ ‫سةصاًةُذي‬ ‫ٓؤي‬ ‫َتة‬‫ي‬‫بب‬ ‫َت‬‫ي‬‫ب‬ ‫َين‬‫ي‬‫ئةس‬
‫ثةيوةطت‬ ‫ساطتةقيِة‬ ‫خوودي‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫((س‬ : ‫َت‬‫ي‬‫دةه‬ ْ‫ٌَا‬‫ي‬‫ث‬ ‫ًاطوؤ‬ . ‫َت‬‫ي‬‫دةب‬ ‫َين‬‫ي‬‫ئةس‬ ‫خؤي‬ ‫ساكاُي‬
‫ساطتةقيِةو‬ ‫تواُاي‬ ‫بة‬ ‫ة‬
)) ‫سادةبةدةس‬ ‫هة‬ ‫َذآةهذاُي‬‫ي‬‫ث‬ ‫و‬ ‫دةسةكي‬ ‫ُاوباُطي‬ ‫بشي‬ ‫هة‬ ‫بايةخذاس‬ ‫دةطلةوتي‬
( .
Ewen,2003,P22
.)
‫شعيب‬ ‫حمٌود‬ ‫(عوي‬ ‫َزيِةوةكةي‬‫ي‬‫تو‬ ‫وة‬
1988
‫ثوةكاُي‬ ‫هة‬ ‫سةطةصةكة‬ ‫دوو‬ ْ‫َوا‬‫ي‬ُ ‫هة‬ ‫دياواصييةن‬ ‫دؤسة‬ ‫ٓيض‬ ‫كة‬ ‫دةسخيظتووة‬ )
ْ‫كةًرت‬ ًّ‫ُض‬ ‫خوودي‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬ ‫خاوةُي‬ ‫ئةواُةي‬ ‫كة‬ ‫خظتووة‬ ْ‫دةسيا‬ ‫تش‬ ‫َلؤهيِةوةي‬‫ي‬‫ه‬ ‫ٓةُذيم‬ ‫وة‬ ‫ُية‬ ‫خوود‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬
( . ْ‫بوو‬ ‫شلظت‬ ‫و‬ ‫ثاهةثةطتؤ‬ ‫كاسيطةسي‬ ‫َش‬‫ي‬‫هةر‬ ‫َم‬‫ي‬‫كات‬ ‫دةكشد‬ ّ‫طةسكةوت‬ ‫بؤ‬ ْ‫ئاسةصوويا‬
‫َصط‬
, ٢‫ف‬
0991
‫ال‬,
19
‫ٓةسوةٓا‬ . )
, ‫سوبشتض‬ ‫(ئاُت‬ ‫َزيِةوةكةي‬‫ي‬‫تو‬
1999
‫َضاُةكة‬‫ي‬‫خ‬ ‫و‬ ‫ٓات‬ ‫ئةطةس‬ ‫َِيية‬‫ي‬‫ئةس‬ ‫خوود‬ ‫ّضطشتين‬‫ي‬‫س‬ ‫كة‬ ‫دةسياخنظتووة‬ ْ‫ئةجناًةكا‬ )
,‫(وهظرت‬ ‫ٓةسوةٓا‬ ّ‫ب‬ َ‫ئاسا‬ ‫و‬ ‫َطةشتوو‬‫ي‬‫ت‬ ‫َم‬‫ي‬‫ه‬
1965
‫كؤًةاليةتي‬ ‫ئاسةصووي‬ ‫بة‬ ‫ثةيوةُذي‬ ‫خوود‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬ ‫َلؤهيِةوةي‬‫ي‬‫ه‬ ‫هة‬ )

4. 4
‫ك‬ ‫خؤشةويظيت‬
‫و‬ ‫خوود‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬ ْ‫َوا‬‫ي‬ُ‫هة‬ ‫ٓةية‬ ‫ثةيوةُذيةن‬ ‫ٓيض‬ ‫ئايا‬ ‫هةوةي‬ ‫بوو‬ ‫بشييت‬ ‫َزيِةوةكة‬‫ي‬‫تو‬ ‫هة‬ ‫ئاًاُر‬ ‫َذا‬‫ي‬‫ت‬ ‫ة‬
‫ئاسةصووي‬ ‫َوةسي‬‫ي‬‫ث‬ ‫وة‬ ‫خوود‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬ ‫َوةسي‬‫ي‬‫ث‬ ‫هة‬ ‫بوو‬ ‫بشييت‬ ‫طشتِةكةي‬ ‫َطا‬‫ي‬‫س‬ ‫وة‬ .‫خؤشةويظيت‬ ‫و‬ ‫كؤًةاليةتي‬ ‫ئاسةصووي‬
‫بشيي‬ ْ‫ئةجناًةكا‬ , ‫خؤشةويظيت‬ ‫َوةسي‬‫ي‬‫ث‬ ‫و‬ ‫كؤًةاليةتي‬
ًّ‫ُض‬ ‫خوودي‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬ ْ‫خاوة‬ ‫تاكاُةي‬ ‫ئةو‬ ‫هةوةي‬ ْ‫بوو‬ ‫يت‬
ْ‫وةسدةطش‬ ‫صياتش‬ ْ‫ئةوا‬ ‫ضوُلة‬. ْ‫بةسص‬ ‫خوودي‬ ‫َضطشتين‬‫ي‬‫س‬ ‫خاوةُي‬ ‫كة‬ ‫تاكاُةي‬ ‫هةو‬ ‫صياتش‬ ‫ٓةية‬ ‫خؤشةويظيت‬ ‫بة‬ ْ‫َويظتييا‬‫ي‬‫ث‬
‫ثةيوةُذيةكي‬ ‫َشةوة‬‫ي‬‫ه‬. ْ‫دةكة‬ َ‫طةس‬ ‫ثةيوةُذي‬ ‫ٓةهي‬ ‫َصواصي‬‫ي‬‫ث‬ ‫صياتش‬ ‫وة‬ ْ‫خؤيا‬ ‫خوودي‬ ‫بؤ‬ ‫وة‬ ‫تش‬ ‫بؤئةواُةي‬
‫ٓةية‬ ‫َين‬‫ي‬‫ئةس‬
, ‫(قذوسي‬ . ‫تش‬ ‫ئةواُي‬ ‫َلشدُي‬‫ه‬‫قبو‬ ‫وة‬ ‫خوود‬ ‫قبوألكشدُي‬ ْ‫َوا‬‫ي‬ُ‫هة‬
2005
‫ال‬,
58
. )
‫َوةي‬‫ي‬‫ش‬ ‫ًشؤظ‬ ‫طشوشيت‬ ْ‫َطوًا‬‫ي‬‫ب‬ : ْ‫ئةًاُة‬ ‫وتشاوة‬ ‫هةطةس‬ ‫سايةكي‬ ‫و‬ ‫بري‬ ‫ضةُذ‬ ‫كة‬ ‫ٓةهضوُيض‬ ‫ٓاوطةُطي‬ ‫وةٓةسوةٓا‬
‫َم‬‫ي‬‫يةك‬ ‫ٓةهبزاسدُي‬ ‫هةطةس‬ ‫كاسيطةسي‬ ‫كةطايةتييةكةي‬ ‫دؤسي‬ ‫و‬ ْ‫ثةسوةسدةكشد‬
‫بؤ‬ ‫ٓةية‬ ‫طةسةوة‬ ‫َواصاُةي‬‫ي‬‫ش‬ ‫هةو‬ ‫صياتش‬ ْ‫يا‬
‫َضلةي‬‫ي‬‫سي‬ ‫هة‬ ‫ًشؤظ‬ ‫ساطتةوخؤ‬ ‫ُا‬ ْ‫َليا‬‫ي‬‫ٓةُذ‬ ‫كة‬ ‫َذاُيية‬‫ي‬‫ت‬ ‫طوًاُيصي‬ . ‫دةسووُي‬ ‫باسي‬ ‫طوكلشدُي‬ ‫و‬ ْ‫َضوو‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫كشدُةوةي‬ ‫َي‬‫ه‬‫خا‬
‫با‬ ‫و‬ ‫ريِطة‬ ‫دةسووُيذا‬ ‫ضاسةطةسكشدُي‬ ‫هةكاتي‬ ْ‫دةسووُضاُةكا‬ َ‫بةسدةوا‬ ‫كة‬ ‫ئةوةشة‬ ‫هةبةس‬ ‫ٓةس‬ ْ‫دةدة‬ ‫ال‬ ‫خؤي‬ ‫ئاطايي‬
‫سودؤخي‬
‫ٓةياُة‬ ‫كة‬ ‫دةسووُياُةي‬ َ‫ي‬‫طش‬ ‫و‬ ‫خةفةت‬ ‫و‬ َ‫خة‬ ‫و‬ ْ‫ٓةهضوو‬ َ‫ئة‬ ‫ًياُةي‬ ‫هة‬ ‫بؤئةوةي‬ . َِّ‫ي‬‫َق‬‫ه‬‫دةخو‬ ْ‫ُةخؤشةكا‬ ‫بؤ‬ ‫هةباس‬
‫هة‬ ‫ضي‬ ‫َطش‬‫ي‬‫س‬ ‫و‬ ‫كؤطح‬ َ‫ي‬‫ب‬ ‫طةسبةطيت‬ ‫بة‬ ْ‫قظةكشد‬ ‫و‬ ّ‫دةسبشي‬ ‫سيطةي‬ ‫هة‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةب‬ ‫ُةخؤط‬ ‫َذاُي‬‫ي‬‫َطةث‬‫ي‬‫س‬ ‫بة‬ ‫ئةويض‬ . ‫َت‬‫ي‬‫ب‬ ْ‫سصطاسيا‬
‫تش‬ َ‫ي‬‫بةب‬ ‫ٓةية‬ ‫دا‬ ‫دةسووُي‬ ‫و‬ َ‫ي‬‫د‬
‫ُا‬ ْ‫يا‬ ‫دسوطتة‬ ‫ُا‬ ْ‫يا‬ ‫ٓةية‬ ‫ًاُاي‬ ‫كة‬ ‫َبذات‬‫ي‬‫طو‬ ‫ئةوةي‬ َ‫ي‬‫بةب‬ ‫َت‬‫ي‬‫َز‬‫ي‬‫ٓةهرب‬ ‫طوةًيِةوة‬ ‫و‬ ‫س‬
‫ضاسةطةسكاسي‬ ‫كة‬ ‫سوودةدات‬ ‫َم‬‫ي‬‫كات‬ ‫طةسبةطتة‬ ‫دةسبشيين‬ ‫و‬ ْ‫قظةكشد‬ ‫ثشؤطيظي‬ َ‫ئة‬ ْ‫َطوًا‬‫ي‬‫ب‬. ‫ئاطايي‬ ‫ُا‬ ْ‫يا‬ ‫ئاطايية‬ ‫دسوطت‬
ُ‫طةسصة‬ ‫و‬ ‫طوةيي‬ ‫بذات‬ ‫ساكاُي‬ ‫قظةو‬ ‫هةطةس‬ ‫ُةخؤط‬ ‫ٓاُي‬ َ‫بةسدةوا‬ ‫دةسووُي‬
.‫ُةكات‬ ‫ُةخؤط‬ ‫صيت‬
,‫(قةسةضةتاُي‬
2010
‫ال‬,
16
-
17
. )
‫هة‬ ‫َت‬‫ي‬َِ‫ي‬‫دةُو‬ ‫خؤي‬ ‫كة‬ . ‫َتةوة‬‫ي‬‫َذةُاطش‬‫ي‬‫ث‬ ‫كةطةكةي‬ ‫َظيت‬‫ي‬‫َو‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫كة‬ ‫َت‬‫ي‬‫دادةُش‬ ‫تايبةمتةُذي‬ ّ‫طشُطرتي‬ ‫بة‬ ‫َضووُي‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬
‫َضووُة‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫هةطةس‬ ْ‫بشياسدا‬ ‫هةطةس‬ ‫وةتواُا‬. ‫هةطةسخؤيي‬ ‫و‬ ‫ئاساًي‬ ‫بة‬ ْ‫كاسةكا‬ ‫ئةجناًذاُي‬ ‫هة‬ ‫تواُا‬
‫دؤساود‬
,‫(ايصو‬.ْ‫ؤسةكا‬
2013
‫ال‬,
20
. ‫سةفتاسي‬ ‫و‬ ‫كةطي‬ ‫ي‬ ‫ُيصاُة‬ ‫َم‬‫ي‬‫ٓةُذ‬ ‫بة‬ ‫َتةوة‬‫ي‬‫دةُاطش‬ ‫َِةس‬‫ي‬ٓ‫دا‬ ‫كةطي‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةه‬ ‫تيوةس‬ .)
.‫كؤًةاليةتي‬ ‫ئاسةصووي‬ ‫وة‬ ‫َضي‬‫ي‬‫شةسةُط‬ ‫طيفةتي‬ ‫كةًي‬ ‫وة‬ ‫بةسص‬ ‫ثوةيةكي‬ ‫بة‬ ْ‫بةخؤبوو‬ ‫ًتٌاُة‬ ‫و‬ ‫َضووُي‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬
, ‫صيذ‬ ‫ابو‬ ( ‫َزيةُةوةي‬‫ي‬‫تو‬
1987
‫ئةجنا‬ ‫ئةو‬ ‫)طةشتة‬
‫خوود‬ ‫َلشدُي‬‫ه‬‫قبو‬ ْ‫َوا‬‫ي‬ُ ‫هة‬ ‫ٓةية‬ ‫بةيةكةوةبةطرتاو‬ ‫ثةيوةُذييةكي‬ ‫كة‬ ‫ًةي‬
, ‫(ًباسن‬ . ‫َضووُي‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬ ‫وة‬
2008
‫ال‬,
237
. )

5. 5
َ‫ي‬‫تو‬ ‫ئاًاجني‬
‫زيِةوة‬
:
1
َ‫ه‬‫قبو‬ ‫ئاطيت‬.
‫لشدُي‬
‫خود‬
‫الي‬
ْ‫طةجنا‬
.
٢
.
.ْ‫طةجنا‬ ‫الي‬ ‫َضووُي‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬ ‫ئاطيت‬
3
‫َزيِة‬‫ي‬‫تو‬ ‫منووُةي‬ ‫الي‬ ‫خوود‬ ‫َلشدُي‬‫ه‬‫قبو‬ ‫ئاطيت‬.
.)َ‫ي‬ً ‫و‬ ‫َش‬‫ي‬ُ( ‫سةطةصي‬ ‫َي‬‫ي‬‫بةث‬ ‫وة‬
4
. َ‫ي‬ً ‫و‬ ‫َش‬‫ي‬ُ ‫سةطةصي‬ ‫َي‬‫ي‬‫بةث‬ ‫َزيِةوةكة‬‫ي‬‫تو‬ ‫منووُةي‬ ‫الي‬ ‫َضووُي‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬ ‫ئاطيت‬.
5
. ْ‫طةجنا‬ ‫هةالي‬ ‫َضووُي‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬ ‫و‬ ‫خود‬ ‫َلشدُي‬‫ه‬‫قبو‬ ْ‫َوا‬‫ي‬ُ ‫هة‬ ‫ثةيوةُذي‬ ‫ئاطيت‬.
6
ِ‫س‬ ‫خودي‬ ‫دياواصي‬.
َ‫ي‬
‫بةسي‬
‫ئاًاسي‬
ْ‫هةالية‬
‫طةجناُةوة‬
‫بة‬
َ‫ي‬‫ث‬
‫ي‬
‫طؤساُلاسي‬
ِ‫س‬‫ثظجؤ‬
‫ي‬
.
َ‫ي‬‫ه‬ ‫طِووسي‬
َ‫ه‬‫لؤ‬
‫يِةوة‬
َ‫هة‬
‫بواساُةي‬
‫خواسةوة‬
:
1
َ‫ي‬‫ه‬ ‫باطي‬ :‫ئادةًيضادي‬ ‫بواسي‬.
َ‫ه‬‫لؤ‬
‫يِةوةي‬
َ‫ي‬‫ئ‬
‫ظتا‬
‫هةطةس‬
‫ضيين‬
ْ‫طةجنا‬
.
2
َ‫ي‬‫ه‬ ‫باطي‬ : ‫كاتي‬ ‫بواسي‬ .
َ‫ه‬‫لؤ‬
‫يِةوةي‬
َ‫ي‬‫ئ‬
‫ظتا‬
َ‫ه‬‫هةطا‬ ّ‫طةالحةددي‬ ‫صاُلؤي‬ ‫قوتابيياُي‬ ‫الي‬ ْ‫طةجنا‬ ‫هةطةس‬
‫ي‬
َ‫ي‬‫خو‬
ْ‫ِذ‬
(
2020
-
2021
.)
3
َ‫ي‬‫شو‬ ‫بواسي‬.
ّ
:
‫ٓة‬
َ‫ي‬‫وه‬
‫ش‬
‫صاُلؤي‬
َ‫ال‬‫طة‬
ّ‫حةددي‬
.

6. 6
ْ‫صاساوةكا‬ ‫دةطتِيصاُلشدُي‬
‫قبوأل‬
:‫خود‬ ‫كشدُي‬
: ْ‫ئةًاُة‬ ‫كة‬ ‫خوود‬ ‫َلشدُي‬‫ه‬‫قبو‬ ‫بؤ‬ ‫كشدووة‬ ْ‫دياواصيا‬ ‫َِاطةي‬‫ي‬‫ث‬ ْ‫َزةسا‬‫ي‬‫تو‬ ‫و‬ ْ‫دةسوُضاُا‬
َ‫ي‬‫ث‬
ِ
‫ا‬
‫طةي‬
(
‫ًا‬
‫ط‬
‫ــ‬
‫و‬
‫ــ‬
‫ؤ‬
)
:
َ‫ي‬‫س‬
‫ضطشتين‬
‫خود‬
َ‫ي‬‫يةك‬
‫لة‬
‫هة‬
َ‫ه‬‫ثا‬
‫ِةسةكاُي‬
‫ًشؤظ‬
‫كة‬
َ‫ي‬‫ت‬
‫يذا‬
‫تان‬
َ‫ه‬‫ٓةو‬
‫ذةدات‬
َ‫ي‬‫بب‬
‫تة‬
َ‫ي‬‫د‬
‫طةي‬
‫بايةخ‬
‫و‬
َ‫ي‬‫س‬
‫ض‬
َ‫ي‬‫س‬
‫ضطشتين‬
‫هةخؤي‬
‫واتا‬
‫ٓةطتلشدُي‬
‫تان‬
‫بة‬
‫بةٓا‬
‫و‬
‫ُشخي‬
‫خؤي‬
(.
‫ع‬
, ‫ضيض‬
2020
‫ال‬,
160
)
َ‫ي‬‫ث‬
‫ِاطةي‬
‫سؤد‬
‫ـ‬
‫ةسص‬
(
1961
)
:
َ‫ه‬‫قبو‬
‫لشدُي‬
‫خود‬
‫بةٓؤي‬
َ‫ي‬‫ئةس‬
‫ين‬
‫بووة‬
َ‫ي‬‫قبو‬
‫كشدُي‬
َ‫ي‬‫ث‬
‫لٔاتووة‬
‫هة‬
َ‫ي‬‫ت‬
‫طويصتين‬
‫تان‬
‫هة‬
‫دةسووُي‬
‫خؤي‬
َ‫ي‬‫ب‬
ِ‫ش‬‫دةسب‬
‫يين‬
ِ‫س‬
‫ةخِة‬
(.‫سةوشيت‬ ‫هةطةس‬ ٍ‫حوك‬ ْ‫يا‬
2011
,
Fung
)
َ‫ي‬‫ث‬
‫ِاطةي‬
(
‫قةسةض‬
‫ـ‬
‫ةتاُي‬
)
:
‫ئةطةس‬
َ‫ي‬‫ًِذا‬
ْ‫يا‬
‫طةوسة‬
‫بة‬
‫ضاوي‬
َ‫ي‬‫س‬
‫ض‬
‫طةيشي‬
‫خؤي‬
‫ُةكات‬
‫ئةوا‬
‫هة‬
‫رياُي‬
َ‫ال‬‫كؤًة‬
‫يةتي‬
‫و‬
َ‫ه‬‫ٓة‬
‫ضووُيصذا‬
‫طةسكةوتوو‬
َ‫ي‬‫ُاب‬
‫ت‬
( .
‫قةسةضةتاُي‬
,
2011
,
‫ال‬
351
)
َ‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬
‫ضووُي‬
:
‫ئ‬ ‫كة‬ ‫ٓةية‬ ‫دياواص‬ ‫ساي‬ ‫و‬ ‫بري‬ ‫ضةُذ‬ ‫َضووُي‬‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬ ‫َِاطةي‬‫ي‬‫ث‬ ‫بؤ‬ ‫وة‬
: ْ‫ةًاُة‬
َ‫ي‬‫ث‬
‫ِاطةي‬
‫صاُا‬
(
‫دي‬
‫ـ‬
‫وفؤسد‬
)
:
‫كة‬
َ‫ي‬‫ث‬
‫ي‬
‫واية‬
‫كةطي‬
ٓ
َ‫ه‬‫ٓة‬ ‫سووي‬ ‫هة‬ ‫اوطةُط‬
‫ضووُي‬
َ‫ي‬‫كةط‬
‫لة‬
ِ‫س‬
‫واُطةيةكي‬
‫خؤي‬ ‫خودي‬ ‫بؤ‬ ‫بابةتي‬
ِ‫س‬ ‫هة‬ ‫خؤويظيت‬ ‫هة‬ ‫دووسة‬ ْ‫ديادياكا‬ ‫باسودؤخة‬ ‫هة‬ ‫دةكات‬ ‫ئاساًي‬ ‫بة‬ ‫ٓةطت‬ ‫ٓةية‬
‫واُطةي‬
َ‫ي‬‫دةب‬ ‫ٓةطتياس‬ ‫خؤُةويظتيةي‬ ‫ئةو‬
‫ت‬
َ‫ي‬‫ت‬ ‫بؤ‬
‫بيين‬
‫تش‬ ‫كةطاُي‬ ‫كشدُي‬
َ‫ي‬‫ش‬ ‫بة‬ ‫واتة‬
‫وةيةكي‬
َ‫ه‬‫ٓة‬ ‫بابةتيياُة‬
ْ‫يا‬
َ‫ي‬‫دةطةُط‬
َ‫ي‬ِ
‫ت‬
,‫(عضيض‬.
2020
‫ال‬,
81
)
َ‫ي‬‫ث‬
‫ِاطةي‬
(
‫خويى‬
,
2007
)
:
‫ئاًارةي‬
‫بةوة‬
‫كشدووة‬
‫ٓاطةُطي‬
َ‫ه‬‫ٓة‬
‫ضووُي‬
‫بشيتيية‬
‫هة‬
‫تواُاي‬
‫كةس‬
‫هة‬
َ‫ي‬‫كؤُرتؤ‬
‫كشدُي‬
‫سةفتاس‬
‫و‬
َ‫ه‬‫ٓة‬
‫ضووُةكاُي‬
‫ريشاُة‬
‫ضاسةطةسي‬
‫ئةو‬
َ‫ي‬‫ك‬
‫صاُة‬
‫دةكات‬
‫كة‬
‫دووضاسي‬
َ‫ي‬‫دةب‬
‫تةوة‬
‫بة‬
َ‫ُةس‬
‫و‬
‫ُياُي‬
َ‫ي‬‫ًاًة‬
َ‫ي‬‫هةطة‬
ْ‫باسودؤخةكا‬
‫دةكات‬
,‫(عضيض‬.
2015
‫ال‬,
86
)
.

7. 7
َ‫ي‬‫ث‬
‫ِاطةي‬
‫كشداسي‬
:
َ‫ي‬‫د‬ ‫بةدةطيت‬ ‫طةُر‬ ‫كة‬ ‫منشةيةي‬ ‫هةو‬ ‫بشيتيية‬
َ‫ي‬ِ
‫ت‬
‫هة‬
َ‫ي‬‫ث‬
‫وةسي‬
َ‫ي‬‫س‬
‫ضطشتين‬
‫خود‬
.
َ‫ي‬‫د‬ ‫بةدةطيت‬ ‫طةُر‬ ‫كة‬ ‫منشةيةي‬ ‫هةو‬ ‫بشيتيية‬
َ‫ي‬ِ
‫ت‬
َ‫ي‬‫ث‬ ‫هة‬
‫وةسي‬
َ‫ه‬‫ٓة‬ ‫ٓاوطةُطي‬
‫ضووُي‬
.
‫طةُر‬ ‫َِاطةي‬‫ي‬‫ث‬
:
ِ‫ب‬ ‫كة‬ ‫قؤُاغةية‬ ‫ئةو‬
‫بوُيادُةس‬ ‫ئيذابي‬ ‫و‬ ‫كاسيطةس‬ ‫كةطايةتيةكي‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةتواُش‬ ‫َت‬‫ي‬‫تيادادةُش‬ ‫كةطايةتي‬ ‫اغةي‬
‫طةجني‬ ‫صؤسي‬ ‫بة‬ , ‫َِةس‬‫ي‬‫سووخ‬ ‫و‬ ‫سةشبني‬ ‫و‬ ‫توُذسةو‬ ‫كةطايةتييةكي‬ ‫بؤ‬ ‫َت‬‫ي‬‫ب‬ ‫بِاغةيةن‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةتواُش‬ ‫َضةواُةشةوة‬‫ي‬‫ث‬ ‫بة‬ ‫َت‬‫ي‬‫ب‬
‫تةًةُي‬ ‫َتة‬‫ي‬‫دةكةو‬
20
‫بؤ‬
40
‫ب‬ ‫تةًةُةط‬ َ‫ئة‬ ‫ٓةهبةتة‬ ‫طاهييةوة‬
‫َشي‬‫ي‬‫ص‬ ‫تةًةُي‬ ‫ة‬
‫كة‬ ‫َت‬‫ي‬‫دةوتش‬ ‫َزة‬‫ي‬‫تو‬ ‫بةو‬ , ‫َت‬‫ي‬‫دادةُش‬ ‫ًشؤظ‬ ‫ين‬
ْ‫ريا‬ ‫دؤسبةدؤسةكاُي‬ ‫بواسة‬ ‫ٓةًوو‬ ‫هة‬ ْ‫سادةبةدةس‬ ‫هة‬ ‫تواُايةكي‬ ‫و‬ ‫ووصة‬ ‫ٓيواو‬ ‫خاوةُي‬
,َ‫ي‬‫ًَشتوغو‬َ‫ي‬‫(ئ‬
2016
‫ال‬
61
)

8. 8

9. 9
‫ب‬
‫ەغی‬
‫دٔٔەو‬
ٕٔ‫پێػ‬ ‫تٕێژیُۀەکاَی‬ ٔ ‫تێٕری‬ ‫چٕارچێٕەی‬
‫یەکەو‬ ‫تۀەرەی‬
‫چٕا‬ :‫یەکەو‬
‫خٕد‬ ‫لبٕڵکردَی‬ ‫تێٕری‬ ‫رچێٕەی‬
‫ْەڵچَٕٔی‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫تیۆری‬ ‫چٕارچێٕەی‬ :‫دٔٔەو‬
‫دٔٔەو‬ ‫تۀەرەی‬
‫خٕٔد‬ ‫لبٕڵکردَی‬ ‫پێػٕٔی‬ ‫تٕێژیُۀەی‬ :‫یەکەو‬
‫ْەڵچَٕٔی‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫پێػٕٔی‬ ‫تٕێژیُۀەی‬ :‫دٔٔەو‬

10. 10
‫یەکەو‬ ‫تۀەرەی‬
‫خٕد‬ ‫لبٕڵکردَی‬ ‫تیۆری‬ ‫چٕارچێٕەی‬ :‫یەکەو‬
‫ضیٕەیهی‬
٨١٠٨
‫خٕٔد‬ ‫پێُاضەی‬ ‫نە‬ ‫باش‬
: ‫دەنێت‬ ٔ ‫دەکات‬
٠
.
‫لبٕڵکردَی‬ ‫ڕێس‬ ٔ ‫بایەر‬ ‫جێگەی‬ ‫ببێتە‬ ‫دەدات‬ ‫ْۀڵ‬ ‫تاک‬ ‫تێیذا‬ ‫کە‬ ٌ‫يرۆڤەکا‬ ‫نەپاڵُەرەکاَی‬ ‫یەکێکە‬ ‫خٕد‬ ‫رێسگرتُی‬
‫بێت‬ ‫لبٕڵ‬ ‫خۆی‬ ‫ْەیە‬ ‫کە‬ ‫ئۀەی‬ ‫ٔەک‬ ‫ڕەفتاری‬ ٔ ‫ڕۀغت‬ ٔ ‫کەضێتی‬ ‫نەضەر‬ ٌ‫دا‬ ‫دٕکى‬ ‫بەبێ‬ ‫خۆی‬
، ‫(ضیٕەیهی‬
٨١٠٨
‫ال‬ ،
٠٧٨
.)
٨
.
( ‫ضًیث‬ ‫کٕبر‬
٠٩٧٦
)
‫خٕٔد‬ ‫بەْای‬ ‫نە‬ ‫تاکە‬ ‫کەضایەتی‬ ‫بریاری‬ ‫کە‬ ‫دەکات‬ ‫خٕٔد‬ ‫نە‬ ٍ‫رێسگرت‬ ‫ضەیری‬ ‫ٔا‬ :
‫يُذال‬ ‫کە‬ ‫راضتەلیُەی‬ ‫ٔێُە‬ ‫ئەو‬ ‫ٔە‬ . ‫خۆی‬ ‫خٕٔدی‬ ‫نە‬ ‫تاک‬ ‫ئاراضتەکاَی‬ ‫يأەی‬ ‫نە‬ ‫دەکرێت‬ ‫بۆ‬ ‫دەربڕیُی‬ ‫بەغێٕەیەک‬
،‫(عسیس‬.‫خۆی‬ ‫خٕٔدی‬ ‫رێسگرتُی‬ ‫نەضەر‬ ‫یەکەو‬ ‫پهەی‬ ‫بە‬ ‫پەیٕەضتە‬ ‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ‫بۆ‬ ‫دەکات‬ ‫درٔضتی‬
٨١٠١
‫ال‬ ،
٠١
)
:‫خٕد‬ ‫لبٕڵکردَی‬ ‫غێٕەی‬
‫نەگەڵ‬ ، ٌ‫ْەڵطەَگاَذ‬ ‫نەگەڵ‬ ،‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ‫ضەر‬ ‫نە‬ ‫ْەیە‬ ‫ڕاضتی‬ ‫بڕیارداَێکی‬ ‫کە‬ ‫دەکات‬ ‫لبٕڵ‬ ‫خۆی‬ ‫کە‬ ‫کەضەیە‬ ٔ‫ئە‬
‫ْێسی‬ ‫بۆ‬ ٌ‫درکپێکردَیا‬ ‫ْەرٔەْا‬ ،ٌ‫بکە‬ ‫بڕیارەکاَی‬ ‫نەضەر‬ ‫کار‬ ‫تر‬ ‫کەضەکاَی‬ ‫ئۀەی‬ ‫بێجگەی‬ ‫بأەڕەکاَی‬ ‫تٕاَاکاَی‬
‫نە‬ ٍ‫ئازادیػ‬ ‫ْەیە‬ ٌ‫خۆیا‬
‫بە‬ ‫تاک‬ ‫ْەضتکردَی‬ ‫ئەَجايی‬ ‫نە‬ ‫خٕد‬ ‫لبٕڵکردَی‬،ٍ‫بەردۀايب‬ ٌ‫خۆیا‬ ‫بڕیارەکاَی‬ ‫ضەر‬
ٔ ‫خٕد‬ ‫بَٕٔی‬ ‫گرَگ‬ ‫بە‬ ٌ‫ْەضتکرد‬ ‫ڕێگای‬ ‫نە‬ ‫چَٕکە‬ ‫دەبێت‬ ‫خٕدۀە‬ ‫بەْای‬ ‫بە‬ ٌ‫ْەضتکرد‬ ٔ ‫کۆيەڵگادا‬ ‫نە‬ ‫ئەَذايبَٕی‬
‫تا‬ ‫بەضتُی‬ ‫پػت‬ ‫ٔە‬ ،‫بکات‬ ‫ْەژيار‬ ٍ‫بەرْەيٓێ‬ ‫کەضێکی‬ ‫بە‬ ‫خۆی‬ ‫ئەکات‬ ‫تاک‬ ‫نە‬ ‫ٔا‬ ‫زاَیُی‬ ‫بەْا‬
ٔ ‫خۆی‬ ‫تٕاَای‬ ‫بە‬ ‫ک‬
،‫(ضیٕەیهی‬.ٌ‫بەربەضتەکا‬ ‫کۆَترۆڵکردَی‬ ‫ڕێگەی‬ ‫نە‬ ‫ئاياَجەکاَی‬ ‫بە‬ ٍ‫گەیػت‬ ٔ ‫کارەکاَی‬ ‫جێبەجێکردَی‬
٨١٠٨
‫ال‬،
٠١١
)

11. 11
‫خٕد‬ ‫ْەبَٕٔی‬ ٌ‫یا‬ ‫خٕد‬ ‫لبٕڵکردَی‬
:
ٌٕٔ‫نەب‬ ٌ‫گٕياَکرد‬ ‫ڕێگەی‬ ‫نە‬ ٔ‫ئە‬ ‫دايەزراَذَذٔٔە‬ ٌٕٔ‫ب‬ ‫غیکردَۀەی‬ ‫نەضەر‬ ‫خۆی‬ ‫فەنطەفەکەی‬ ‫بُچیُەی‬ ‫دیکارت‬
‫دەياَخات‬
‫یػە‬ ‫دیکارت‬ ‫ْەر‬ ‫ْۆغیاربَٕۀەیە‬ ‫پهەی‬ ٍ‫بەرزتری‬ ٌ‫گٕياًَکرد‬ ٔ‫ئە‬ ‫الی‬ ‫چَٕکە‬ ‫ْۆغیاربَٕۀە‬ ‫بەردەو‬ ‫ە‬
‫)دیکارت‬ ‫ْەو‬ ‫کۀاتە‬ ‫دەکەيۀە‬ ‫بیر‬ ٍ‫(ي‬ ‫دەڵێت‬ ‫بۆیە‬ ‫بَٕذا‬ ‫بەراَبەر‬ ‫نە‬ ‫دەدۆزێتۀە‬ ‫بۆ‬ ٌ‫گٕياَکردًَا‬ ٔ‫ئە‬ ‫چارەضەری‬
‫بذۆزێتە‬ ‫َەبَٕذا‬ ٔ ٌٕٔ‫ب‬ ٌ‫نەَێٕا‬ ‫َٓێُە‬ ‫پەیٕەَذیە‬ ٔ‫ئە‬ ‫ٔیطتٕیەتی‬
‫گٕزارغتی‬ ‫َٕضەر‬ ‫بٕە‬ ٌ‫گٕياَکرد‬ ‫ڕێگاظ‬ ٍ‫باغتری‬ ‫ٔە‬
‫خٕدی‬
self-expression
‫نە‬ ‫کردَە‬ ‫گٕزارغت‬ ٍ‫َٕضی‬ ‫ٔایە‬ ‫بڕٔای‬ ‫فرۆیذ‬ ٕ‫ٔەک‬ . ‫دەکات‬ ‫يەیطەر‬ ‫خۆی‬ ‫دَیابیُی‬ ‫بۆ‬
‫تێ‬ ‫يەدٕی‬ ( ‫غیعرەی‬ ‫پارچە‬ ‫ئەو‬ ٕٔ‫ب‬ ‫باظ‬ ‫پ‬ ‫َْٕەریە‬ ٔ ‫ْسری‬ ‫ئەدەبی‬ ‫کتێبێکی‬ ‫نە‬ ‫باتەکە‬ ٌ‫چۆ‬ ‫ٔەک‬ :‫خٕد‬
‫ک‬
‫بە‬ ‫ەڵ‬
‫بکەو‬ ‫ضایکۆنۆژیا‬
‫ْەرَەْاتی‬ ‫تۆ‬ ٔ ‫دەرْات‬ ‫دڵى‬ )
!
‫نێٕەت‬ ٔ‫لطە‬ ٔ‫خەَذە‬ ‫ئەو‬ ‫کە‬ .‫ْەرَەْاتی‬،‫ْەرَەْاتی‬،‫َەْاتی‬
،‫!(ئازاد‬ ‫َەباتی‬ ٔ ‫َٕلڵ‬ ٔ‫غەکر‬ ‫نەباتی‬ ‫تۆ‬ ‫ْەیە‬
٨١٠١
‫ال‬،
٠١
-
١١
(
:‫خٕد‬ ‫لبٕڵکردَی‬ ‫ڕێگاکاَی‬
:ٌ‫ئەياَە‬ ‫پێکٓاتٕٔە‬ ‫پێکٓاتە‬ ‫چٕار‬ ٔ ‫يێػکی‬ ‫ٔێُەیەکی‬ ‫نە‬
‫أ‬
-
‫پێکرد‬ ‫ْەضت‬ ‫نە‬ ‫ْەضتپێکرأ؛پێکذیت‬ ‫خٕدی‬
‫ٔەضفکردَی‬ ‫بۆ‬ ‫دەدات‬ ٌ‫َیػا‬ ‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ٌ‫ڕێگاکا‬ ‫کە‬ ٌ‫ٔێُەکا‬ ‫َی‬
.‫پێذەکات‬ ‫ْەضت‬ ‫کە‬ ‫خۆی‬ ‫کەضایەتی‬
‫ب‬
-
.‫کۆيەاڵیەتی‬ ‫تێکەاڵیەتی‬ ‫ئەَجايی‬ ‫نە‬ ‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ‫بەرۀپێػبردَی‬ ٔ ‫ْەضتپێکردَی‬ ‫نە‬ ‫پێکذیت‬:‫کۆيەاڵیەتی‬ ‫خٕدی‬
‫ج‬
-
‫کەضایەت‬ ‫ٔێُەی‬ ‫بەرۀپێػبردَی‬ ٔ ٌ‫ْەضتپێکرد‬ ‫نە‬ ‫پێکذیت‬:)‫يطانی(ًََٕەی‬ ‫خٕدی‬
.‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ‫ی‬
‫د‬
-
‫دا‬ ‫کۆيەاڵیەتی‬ ‫نە‬ ‫َاگَٕجێ‬ ‫کە‬ ‫دەکات‬ ‫غتێک‬ ٕٔ‫ْەي‬ ‫ٔەضف‬ ٔ ‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ‫بە‬ ‫ْەضتکردَە‬ ‫ئۀەظ‬:‫تایبەت‬ ‫خٕدی‬
‫ئەو‬ ‫تٕٔغی‬ ‫ْەرزەکار‬ ‫زۆری‬ ‫بە‬ ‫خەڵک‬ ‫بە‬ ‫بەرايبەر‬ ‫بکات‬ ‫ئاغکرا‬ ‫َاتٕاَرێ‬
،‫(عەنی‬.‫دەبیت‬ ‫داڵەتە‬
٨١٨١
‫ال‬،
٠٨٧
)

12. 12
‫ئۀاَیتردا‬ ٔ‫نەَا‬ ‫خٕدگەرایی‬
:
‫خٕد‬ ‫بەدٔای‬ ٌ‫گەڕا‬ ‫ٔاتە‬
‫خٕدگەرایی‬ ‫دەبیُێتۀە‬ ‫نۀیتردا‬ ‫خۆی‬ ‫ْەيیػە‬ ٕ‫بەڵک‬ ‫ڕَٔٔادات‬ ‫خۆيذا‬ ‫پەتیی‬ ‫خٕدی‬ ٕ‫نەَێ‬
‫نە‬ ٔ ‫دەرۀەدا‬ ‫نەگەڵ‬ ‫نەبُەڕەتذا‬ ‫خٕدگەرایی‬ ‫بەڵکۆ‬ ‫دەرۀە‬ ‫نە‬ ٔ ٌ‫جیٓا‬ ٔ ‫نەئۀاَیتر‬ ‫َیە‬ ٔ‫ٔدابڕا‬ ‫پەتی‬ ‫خەضڵەتێکی‬
‫تەيا‬ ‫بُاضێت‬ ‫خۆی‬ ‫ئۀەی‬ ‫بۆ‬ ‫خٕدێک‬ ٕٔ‫ْەي‬ ‫دەبُرێتۀە‬ ‫ئۀیتردا‬ ‫الی‬ ٔ ٌ‫جیٓا‬ ٔ‫َا‬
ٌ‫چۆ‬ ‫بساَێت‬ ‫تا‬ ‫ئۀیتردەکات‬ ‫غای‬
‫ئۀە‬ ‫نەبەر‬ ‫؟‬. ٍ‫ْەی‬ ‫پێکۀە‬ ٌ‫چۆ‬ ٍ‫پێکۀەی‬ ‫بۆچی‬ ‫ئێًە‬ ‫بەاڵو‬ . ٌٕٔ‫ب‬ ‫پێکۀە‬ ‫نە‬ ‫بریتییە‬ ‫نەبُەڕەتذا‬ ٌٕٔ‫ب‬ ‫دەبُێت‬ ‫ئەو‬
‫نەْیچ‬ ‫َەبڕٔأەدایە‬ ‫پەیٕەَذیەکی‬ ٕ‫نەَێ‬ ‫بَٕۀەرێکە‬ ‫يرۆڤ‬ ‫ئۀاَیتردا‬ ٕ‫نەَێ‬ ‫بَٕٔە‬ ‫ئێًە‬ ‫بَٕٔی‬ ‫چَٕکە‬ ٍ‫ْەی‬ ‫پێکۀە‬
ُ‫غٕێ‬ ‫ْیچ‬ ٔ ‫کات‬
‫بکرێت‬ ‫خۆی‬ ‫نەدەرٔەی‬ ٔ‫دابڕا‬ ‫پەتی‬ ‫خٕدێکی‬ ‫ٔەک‬ ‫يرۆڤ‬ ‫ٔێُای‬ ‫َاکرێت‬ ‫کذا‬
.
، ‫(عەنی‬
٨١٨١
‫ال‬
٠٠١
-
٠٠١
)
ٕ‫خ‬ ‫نەگەڵ‬ ‫دیانۆگ‬
‫د‬
‫دا‬
:
‫لطە‬ ‫زۆر‬ ٌ‫ْەئٕيا‬ ‫خۆیذا‬ ‫خٕدی‬ ‫نەگەڵ‬ ‫دیانۆگە‬ ‫َائايادەیی‬ ‫ضەردەيەدا‬ ‫نەو‬ ٌ‫يرۆڤەکا‬ ‫گرفتەکاَی‬ ٍ‫گۀرەتری‬ ‫نە‬ ‫یەکێک‬
‫نەکە‬ ٍ‫دەگری‬ ‫گۆێ‬ ‫زۆر‬ ٌ‫یا‬ ‫دیکە‬ ‫کەضاَی‬ ‫بۆ‬ ٍ‫دەکەی‬
ٌ‫نەخۆيا‬ ‫گٕێع‬ ‫َە‬ ٍ‫دەکەی‬ ٌ‫خۆيا‬ ‫نەگەڵ‬ ‫َەلطە‬ ‫کەچی‬ ‫دیکە‬ ‫ضاَی‬
‫بێت‬ ‫بەتەَٓا‬ ‫کاتێکع‬. ‫بێت‬ ‫بەتەَٓا‬ ‫کاتی‬ ٍ‫کەيتری‬ ‫ضەردەيە‬ ‫ئەو‬ ‫يرۆڤی‬ ‫کردٔٔە‬ ‫ٔەْای‬ ٌ‫ژیا‬ ‫جەَجاڵی‬ . ٍ‫دەگری‬
‫ْأەڵی‬ ‫دەکاتە‬ ‫دیکە‬ ‫تر‬ ‫ْەرغتێکی‬ ٌ‫یا‬ ‫ئەَترَێت‬ ٌ‫یا‬ ٌٕ‫تەنەفسێ‬ ٌ‫یا‬ ٌٕ‫تەنەف‬ ٌ‫یا‬ ‫یەکطەر‬ ٔ ‫ڕادەکات‬ ‫خۆی‬ ‫نەخٕدی‬
‫ضازبکات‬ ‫خۆیذا‬ ‫نەگەڵ‬ ‫ْێًاَاَە‬ ‫گفتٕگۆیەکی‬ ٔ‫َأبەَا‬ ‫بۀەیە‬ ‫پێٕیطتی‬ ‫يرۆڤ‬ ‫نەخٕد‬ ‫خۆدزیُۀەیە‬ ‫کتٕيت‬ ‫ئەيەظ‬ ‫خۆی‬
‫بۆ‬ ‫پالَەکاَی‬ ‫؟‬ ‫خراپ‬ ٌ‫یا‬ ‫دەکات‬ ‫باظ‬ ‫کردٔٔە؟‬ ‫ضەرلاڵ‬ ‫خۆی‬ ‫بەچی‬ ‫؟‬ ‫دَٔیایەدا‬ ‫نەو‬ ‫چیە‬ ‫خەریکی‬ ‫بساَێ‬
‫نەخۆ‬ ‫دیانۆگ‬ ‫نۀکەضاَەی‬ ‫ْەَذێک‬ ‫ڕەَگە‬ ٍ‫چی‬ ‫گرفتەکاَی‬ ‫چارەضەرکردَی‬
‫دیانۆگ‬ ٍ‫َەب‬ ‫ڕازی‬ ٌ‫خۆیا‬ ‫نەخٕدی‬ ٌ‫َاکە‬ ٌ‫یا‬
ٔ‫ئە‬ ‫کٕژاَذَۀەی‬ ‫ٔاتە‬ ‫بکات‬ ‫بەرپای‬ ‫دا‬ ‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ‫نەگەڵ‬ ‫تاک‬ ‫کە‬ ‫ئاغتیەک‬ ‫ئاغتبَٕۀەیە‬ ‫بیرکردَۀیە‬ ‫خٕد‬ ‫نەگەڵ‬
‫ْەژيار‬ ‫ضایکۆنۆژیاَە‬ ‫بەخٕێُذَۀەیەکی‬ ‫دەکرێت‬ ‫ئەيەظ‬ ‫بەرپابٕٔە‬ ‫تاک‬ ‫خٕدی‬ ٔ‫نەَا‬ ‫َاتەبایاَەی‬ ٔ ‫يهًالَێ‬ ٔ ‫جەَگ‬
‫چەي‬ ‫بۆ‬ ٍ‫بکەی‬
‫(خٕد)دا‬ ‫نەگەڵ‬ ‫ئاغتی‬ ‫کی‬
.
، ‫(ضیٕەیهی‬
٨١٠٨
‫ال‬،
٠٧٠
-
٠٧١
(

13. 13
‫خٕد‬ ‫لبٕڵکردَی‬ ‫بیردۆزەکاَی‬
:
٠
-
: ‫يازنۆ‬ ‫تیۆری‬
ٍ‫ڕێسگرت‬ ( ‫کردٔٔە‬ ‫دیاری‬ ‫ڕێسگرتُی‬ ‫پێذأیطتی‬ ‫نە‬ ‫جۆر‬ ٔٔ‫د‬ )‫يازنۆ‬ ‫(ئەبراْاو‬ ‫زاَا‬ ‫بۆچَٕی‬
‫ضەر‬ ‫غتێکی‬ ‫ترۀە‬ ‫کەضاَی‬ ٌ‫نەالیە‬ ٍ‫ڕێسگرت‬ )‫خٕد‬ ‫نە‬ ‫ڕێسگرتُی‬ ، ‫کەضاَیترۀە‬ ٌ‫نەالیە‬
‫ئاغکرا‬ ‫بەغێٕەیەکی‬ ‫تاییە‬
. ‫نێذەکەَۀە‬ ٌ‫بیريا‬ ‫بەباغی‬ ‫ئۀاَیتر‬ ‫کە‬ ٍ‫دڵُیاَەبی‬ ٕ‫ٔەک‬ ‫ْەتا‬ ‫بکەیُۀە‬ ٌ‫نەخۆيا‬ ‫بیر‬ ‫بەباغی‬ ‫کە‬ ‫ئێًە‬ ‫بۆ‬ ‫ضەختە‬
‫ئێًە‬ ‫کاتێک‬ ‫کۆيەاڵیەتی‬ ‫پێگەیی‬ ٔ ‫َأباَگ‬ ٔ‫پایە‬ ‫بە‬ ‫پەیٕەضتە‬ ‫ئۀَیترۀە‬ ٌ‫نەالیە‬ ٍ‫ڕێسگرت‬ ‫کە‬ ‫دیارە‬ ‫بەڕٔڵەت‬
‫یاخ‬ ‫َأەکی‬ ‫بەڕێسگرتُی‬ ‫ْەضت‬
‫ْەضت‬ ٔ ٍ‫دەکەی‬ ‫بەئاضایع‬ ‫ْەضت‬ ٔ ٍ‫دەبی‬ ‫دڵُیا‬ ٌ‫نەخۆيا‬ ٍ‫دەکەی‬ ‫خٕد‬ ‫ڕێسگرتُی‬ ‫ٕد‬
‫بێ‬ ‫کەضێکی‬ ٍ‫دەکەی‬ ‫ْەضت‬ ‫ٔا‬ ٍ‫دەکەی‬ ‫خٕد‬ ‫رێسگرتُی‬ ‫بەکەيی‬ ‫ْەضت‬ ‫کاتێک‬ ‫بەاڵو‬ ٍ‫دەکەی‬ ‫باظ‬ ‫بەْایەکی‬ ٔ ‫بەَرر‬
‫ْەضت‬ ‫ڕاضتەلیُە‬ ‫بەغێٕەی‬ ‫ئۀەی‬ ‫بۆ‬ ‫ٔە‬ ، ٍ‫بکەی‬ ٌ‫ژیا‬ ‫نەگەڵ‬ ‫يايەڵە‬ ٍ‫َاتٕاَی‬ ٔ ٍ‫ضطتی‬ ٔ ‫بایەر‬
‫بەڕێسگرتُی‬
ٌ‫خۆيا‬ ‫الٔازەکاَی‬ ٔ ‫باظ‬ ‫الیەَە‬ ‫بابەتیاَە‬ ‫بەغێٕەیەکی‬ ٍ‫بتٕاَی‬ ‫ٔە‬ ٍ‫بُاضی‬ ٌ‫خۆيا‬ ‫باظ‬ ‫دەبێت‬ ٍ‫خٕدبکەی‬
‫ياضهۆ‬ ‫نەتیۆری‬ ‫خٕد‬ ‫بەدیٓێُاَی‬ .ٕٔ‫ب‬ ‫تاک‬ ‫پێٕیطتیەکاَی‬ ‫تێرکردَی‬ ‫نەڕٔاَگەی‬ ‫ياضهۆ)بۆچَٕەکاَی‬ ‫(زاَا‬ ٍ‫ْەڵبطەَگێُی‬
‫پاڵُە‬ ‫بە‬ ٔ ‫داَرایە‬ ‫يرۆڤ‬ ‫پێٕیطتەکاَی‬ ‫نٕتکەی‬ ‫نە‬
‫ْۀڵذەدات‬ ‫يرۆڤ‬ ‫تێذا‬ ‫کە‬ ‫ياضهۆ‬ ‫نەالی‬ ‫دەکرێت‬ ‫ْەژيار‬ ‫گرَک‬ ‫رێکی‬
‫ٔەک‬ ‫پێٕیطتیاَە‬ ‫ئەو‬ ٌ‫چۆ‬ ٔ ‫يرۆڤ‬ ‫پێٕیطتیەکاَی‬ ‫بە‬ ‫تایبەت‬ ‫داڕغت‬ ‫نەدەرَٔساَی‬ ‫تایبەتی‬ ‫تیۆرێکی‬ ‫ئاضتە‬ ‫بەو‬ ‫بگات‬
‫پێذا‬ ‫تێرکردَی‬ ‫دٔای‬ ٍ‫دەخرێ‬ ‫ڕێک‬ ‫ضتَٕی‬ ‫بەغێٕەیەکی‬ ‫يرۆڤ‬ ‫پێٕیطتیەکاَی‬ ‫ئەو‬ ‫بۆچَٕی‬ ‫بە‬ ٌ‫دەکە‬ ‫کار‬ ‫پاڵُەر‬
‫ٔیطتیەک‬
‫بابەتی‬ ‫نەگەڵ‬ ‫بەضتُۀەی‬ ‫نە‬ ‫خٕد‬ ‫بەدیٓێُاَی‬ ‫بابەتی‬ ‫گرَگی‬ . ‫بکات‬ ‫تێر‬ ‫تر‬ ‫پێٕیطتیەکی‬ ‫ْۀڵذەدات‬ ‫يرۆق‬
‫تٕاَای‬ ‫کە‬ ٌ‫ئۀکەضاَە‬ ‫ْەیە‬ ٌ‫خۆیا‬ ‫خٕدی‬ ‫بەدیٓێُاَی‬ ‫تٕاَای‬ ‫کەضاَەی‬ ٔ‫ئە‬ ‫چَٕکە‬ . ‫دایە‬ ‫ضاغۀە‬ ‫کەضایەتی‬
ٌ‫غارأەکاَیا‬ ٔ‫ٔزە‬ ٕٔ‫ْەي‬ ٔ ‫ْەیە‬ ٌ‫تٕاَاکاَیا‬ ‫گػت‬ ‫بەکارْێُاَی‬
‫چەيکی‬ ‫بۆ‬ ‫ياضهۆ‬ ‫ڕٔاَگەی‬ . ٍ‫ضەرکۀت‬ ‫بۆ‬ ‫بەگڕخطتٕە‬
‫ٔە‬ ‫بٓێُێت‬ ٌ‫بەکاریا‬ ‫غێٕە‬ ٍ‫بەباغتری‬ ٔ ‫بەْرەکاَی‬ ٔ ٌ‫تٕاَاکا‬ ‫بەکارْێُاَی‬ ‫نە‬ ‫تاک‬ ‫تٕاَای‬ ‫نە‬ ‫بریتیە‬ ‫خٕد‬ ‫بەدیٓێُاَی‬
‫بذەضت‬ ٔ ‫دادپەرٔەری‬ ‫ْێُاَی‬ ‫بەدی‬ ٌ‫بەڕاضتیەکا‬ ٍ‫گەیػت‬ ‫ٔەک‬ ‫بااڵکاَی‬ ‫ئاياَجە‬ ‫بەدیٓێُاَی‬ ‫بۆ‬ ‫تاکە‬ ‫ْۀڵذاَی‬
ْ
‫جێگەی‬ ‫ببێتە‬ ‫ْۀڵذەدات‬ ‫تاک‬ ‫تیذا‬ ‫کە‬ ٌ‫يرۆڤەکا‬ ‫نەپاڵُەرەکاَی‬ ‫یەکێکە‬ ‫خٕد‬ ‫ڕێسگرتُی‬ ‫يازنۆ‬ ‫بەپێی‬ ٌ‫یاضاکا‬ ‫ێُاَی‬
‫دەبێ‬ ‫الیەَۀە‬ ٔٔ‫نەد‬ ‫ئۀیع‬ ٔ‫ڕێس‬ ‫بایەخی‬
:
٠
-
‫خۆ‬ ‫َرخی‬ ٔ‫بەبەْا‬ ‫تاک‬ ‫کردَی‬ ‫ْەضت‬ ‫ٔاتە‬ ‫خٕد‬ ‫ڕێسگرتُی‬ ‫نە‬ ‫پەیٕەَذی‬ ‫الیەَی‬
.‫ی‬
٨
-
‫دۀرٔب‬ ‫کەضاَی‬ ٌ‫نەالیە‬ ‫ڕێس‬ ‫ْێُاَی‬ ‫بەدەضت‬
ٍ‫ضەرکۀت‬ ٔ ‫باظ‬ ‫َأباَگی‬ ‫دۀرٔبەر‬ ‫کەضاَی‬ ‫ڕێسگرتُی‬ ‫ٔەک‬ ‫ەری‬
،‫(عسیس‬. ‫کۆيەاڵیەتی‬ ‫پێگەیەکی‬ ‫ْێُاَی‬ ‫نەبەدەضت‬
٨١٨١
‫ال‬
٠٦١
-
٠٦٠
-
٠٦٨
)

14. 14
٨
-
)‫(ڕۆجەرز‬ ‫زاَا‬ ‫تیۆری‬
‫بەدیٓێُاَی‬ ‫بُەڕەتی‬ ‫پاڵُەری‬ ‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ‫بۆ‬ ‫تاک‬ ‫ڕێسگرتُی‬ ‫ڕۆجەرز‬ ‫بەبۆچَٕٔی‬
‫ت‬ ‫ْەضتکردَی‬ ‫نەدەرئەَجايی‬ ‫نەخٕد‬ ٍ‫ڕێسگرت‬ .‫خٕدە‬
‫ٔە‬ ‫خٕدە‬ ‫بەْای‬ ٌ‫ْەضتکرد‬، ‫َأکۆيەڵگەدا‬ ‫نە‬ ‫ئەَذايبَٕی‬ ‫بە‬ ‫اک‬
ٍ‫بەرْەيٓێ‬ ‫بەکەضێکی‬ ‫دەکات‬ ‫نەتاک‬ ‫ٔا‬ ‫زاَیُی‬ ‫بەْا‬ ٔ ‫خٕد‬ ‫بَٕٔی‬ ‫بەگرَکی‬ ٌ‫ْەضتکرد‬ ‫نەڕێگەی‬ ‫چَٕکە‬ . ‫دەبێت‬
‫دەبێت‬ ‫تاکۀە‬ ‫يايەڵەکردَی‬ ‫نەدەرئەَجايی‬ ‫نەخٕد‬ ٍ‫ڕێسگرت‬ ‫درٔضتبَٕی‬ ‫پێبکرێت‬ ‫ئاياژەی‬ ‫گرَگە‬ ‫ئۀەی‬ ‫بکات‬ ‫ْەژيار‬
‫پێٕیطتە‬ ‫نەخٕد‬ ٍ‫ڕێسگرت‬ ‫نە‬ ‫بەرز‬ ‫ئاضتێکی‬ ‫بەدەضتٓێُاَی‬ ‫بۆ‬ ‫بۆیە‬، ‫دۀرٔبەری‬ ‫نەگەڵ‬
:
٠
-
‫بکرێت‬ ‫يُذاڵ‬ ‫بە‬ ‫پێػکەظ‬ ‫يەرج‬ ‫بێ‬ ‫خۆغۀیطتی‬
.
٨
-
‫يُذاڵ‬ ‫نەگەڵ‬ ‫درٔضت‬ ‫بەغێٕەیەکی‬ ‫جێبەجێکردَی‬ ٔ ٔ‫گَٕجا‬ ‫یاضای‬ ‫بَٕی‬
.
١
-
، ‫(عسیس‬ . ‫يُذاڵ‬ ‫بۆ‬ ٍ‫ڕێسگرت‬ ‫َیػاَذاَی‬
٨١٨١
.‫ال‬،
٠٦٠
-
٠٦٨
(

15. 15
١
.
‫ئەرێُی‬ ‫دەرَٔٔساَی‬ ‫نەڕٔاَگەی‬ ‫کەضایەتی‬
:
‫يرۆڤ‬ ‫ٔضرٔغتی‬ ‫کەضایەتی‬ ‫بۆ‬ ٔ ‫بگەڕێُۀە‬ ‫ئێًە‬ ‫پێٕیطتە‬ ٍ‫تێبگەی‬ ‫خٕد‬ ‫لبٕڵکردَی‬ ‫خٕد‬ ‫نە‬ ‫بەتۀأی‬ ‫ئۀەی‬ ‫بۆ‬
‫بۆ‬ ‫ْەیە‬ ٌ‫جیأازیا‬ ‫نێکذاَۀەی‬ ‫دەرَٔٔساَی‬ ‫لٕتابخاَەکاَی‬ ‫زۆربەی‬ ‫دەرَٔساَیە‬ ‫بایەخی‬ ‫جێگای‬ ‫کەضایەتی‬ ‫بابەتی‬..
‫غێٕاز‬ ٔ ‫کەضایەتی‬
‫تێٕری‬ ‫ٔەک‬ ‫بایۆنۆژی‬ ‫بُەيای‬ ‫نەضەر‬ ٌ‫دەکە‬ ٌ‫دەکە‬ ٍ‫پٕنێ‬ ‫کەضایەتی‬ ‫بەغێک‬ . ٌ‫پٕنێُکردَیا‬ ‫ی‬
ٌ‫ڕۆژَەيا‬ ‫نەژیاَی‬ ‫یۆَگ‬ ‫گۆضتاف‬ ‫کارل‬ ‫تێٕری‬ ‫ٔەک‬ ‫جۆر‬ ٔ ٍ‫چەغ‬ ‫نەضەر‬ ٌ‫کەضایەتیا‬ ‫پۆنێُکردَی‬ ‫تر‬ ‫بەغێکی‬. ٌ‫غیهذۆ‬
‫بٕر‬ ‫زاَاکاَی‬ )‫َاضرٔغتی‬ ٔ ‫ضرٔغتی‬ ‫کەضایەتی‬ ( ‫ْسر‬ ‫بەر‬ ‫دێتە‬ ‫کەضایەتی‬ ‫جۆر‬ ٔٔٔ‫د‬
‫کەضایەتی‬ ‫بەگػتی‬ ‫دەرَٔٔساَی‬ ‫ای‬
)‫(َەرێُی‬ ‫َەخۆظ‬ ‫کەضایەتی‬ ‫ئۀیع‬ ٌ‫دەکە‬ ٍ‫پٕنی‬ ‫ئاضت‬ ‫ضێ‬ ‫بۆ‬ ‫يرۆڤ‬
-
‫ضرٔغتی‬ ‫کەضایەتی‬
-
. ‫ئەرێُی‬ ‫ضاغ‬ ‫کەضایەتی‬
‫(ئەدنەر)کەضایەتی‬ ‫زاَا‬ ‫بێت‬ ‫زاڵ‬ ‫دا‬ ‫بەضەرجێگیری‬ ‫يُذاڵی‬ ‫نەلۆَاغی‬ ‫بتٕاَێت‬ ‫يرۆڤ‬ ‫ئەگەر‬ ‫دێت‬ ‫بەدی‬ ‫ضاغ‬ ‫کەضێتی‬
‫ب‬ ‫تاک‬ ‫ْەضتکردَی‬ ‫نەڕٔاَگەی‬ ‫ضاغ‬
‫بۆ‬ ‫بەضٕد‬ ٔ ٔ‫گَٕجا‬ ‫ئايرازی‬ ‫بەکارْێُاَی‬ ‫ٔایە‬ ‫پێی‬ ‫ٔە‬ ‫دەکاتۀە‬ ‫غی‬ ‫ەکەيٕکٕڕی‬
ٌ‫کۆ‬ ‫(ریتػارد‬ ‫زاَا‬ ..‫ضاغ‬ ‫کەضایەتی‬ ‫ْێُاَی‬ ‫بەرْەو‬ ‫ْۆی‬ ‫دەبێتە‬ ‫يرۆڤ‬ ‫کٕڕییەکاَی‬ ‫کەو‬ ‫پڕکردَۀەی‬
R.coan )
ْ‫بەکار‬ ) ‫ًََٕەیی‬ ‫(خٕدی‬ ‫چەيکی‬ ٔ ٔٔ‫ڕ‬ ‫بخاتە‬ ‫ضاغ‬ ‫کەضایەتی‬ ‫بابەتی‬ ‫زاَطتی‬ ‫بەغێٕەیەکی‬ ‫ْۀڵیذا‬
‫تاک‬ ‫تیذا‬ ‫کە‬ ‫ێُا‬
‫تر‬ ‫کەضاَی‬ ٔ ‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ‫بۆ‬ ‫ْەیە‬ ‫خۆغۀیطتی‬ ‫تٕاَای‬ ‫ْەیە‬ ‫داْێُاَی‬ ‫تٕاَای‬ ‫دەکات‬ ‫کار‬ ‫ئاضەکاَیذا‬ ٍ‫بەرزتری‬ ‫بە‬
‫ٔەک‬ )ٍ‫نیُذزي‬ ‫جٕرارد)ٔ(تیذ‬ ‫(ضیذَی‬ ‫بەاڵو‬، ‫َیە‬ ٌ‫ئاضا‬ ‫کارێکی‬ ‫ضاغ‬ ‫کەضایەتی‬ ‫بۆ‬ ‫پێُاضەیەک‬ ‫داَاَی‬ ‫ئۀەی‬ ‫نەگەڵ‬..
‫ض‬ ‫کەضایەتی‬ ‫بۆ‬ ٌ‫پێُاضەیەکیا‬ ‫ْۀڵذاَێک‬
‫بەجۆرێک‬ ‫دەیگرێتەبەر‬ ‫کەضەکە‬ ‫ڕێگایەی‬ ٔ‫ئە‬ ‫نە‬: ‫بریتیە‬ ‫ئۀیع‬ ‫داَا‬ ‫اغ‬
ٔ ‫بکات‬ ‫گەغە‬ ‫بتٕاَێت‬ ‫ئۀەی‬ ‫بۆ‬ .‫بکات‬ ‫تێر‬ ‫تایبەتیییەکاَی‬ ‫پێٕیطتیە‬ ‫نێذەکات‬ ‫ٔای‬ ٌ‫ژیا‬ ‫ڕێسگرتُی‬ ٔ ‫زیرەکی‬
‫ْەبێت‬ ‫تری‬ ‫کەضاَی‬ ٔ ‫ضرٔغتی‬ ‫ژیُگەی‬ ٔ ‫خۆی‬ ‫خٕدی‬ ‫خٕغٕیطتُی‬ ‫تٕاَای‬ ‫ئۀەی‬ ‫نەگەڵ‬، ‫نەْۆظ‬ ‫بەرز‬ ‫بەئاضتێکی‬
،‫(عەزیس‬.
٨١٨١
‫ال‬
٠١٦
-
٠١٦
)

16. 16
‫غیکاری‬ ‫دەرَٔساَی‬ ‫تیۆری‬
‫ی‬ ‫زاَا‬
‫ۆَگ‬
‫بۆ‬
:)‫(خٕٔد‬
‫ئۀە‬ ‫نەبەر‬ ‫ئەزاَێ‬ ‫ْأياَا‬ ٌٔ‫دەر‬ ٌ‫یا‬ ‫کەضایەتی‬ ‫تۀای‬ ‫نەگەڵ‬ ‫((خٕد))ی‬ ‫خۆی‬ ‫ضەرەتاییەکاَی‬ ‫َٕضیُە‬ ‫نە‬ ‫یَٕگ‬
‫خٕد‬ ‫کەضایەتی‬ ‫نە‬ ٌ‫ڕۆڵیا‬ ٔ ٌ‫تایپیەکا‬ ‫ئارکی‬ ‫َەژادی‬ ٔ ‫َەتۀەیی‬ ‫چەيکی‬ ‫ڕٔٔٔی‬ ‫خطتُە‬ ‫نەدٔای‬
‫غێٕەیی‬ ‫ٔەک‬ ‫ی‬
ٔ ‫ضیطتەو‬ ‫تۀأی‬ ‫کە‬ ‫کەضاییەتیە‬ ‫ضُٕری‬ ٔ ‫ضەَتەر‬ ‫خٕد‬ ٔ ‫َاضاَذٔٔە‬ ) ‫کەضایەتی‬ ‫ضیفەتەکاَی‬ ‫(یەکێتی‬
ٔ ‫ئەبەضتێت‬ ‫پێکۀە‬ ‫کەضایەتی‬ ‫ضیطتەيەکاَی‬ ‫کە‬ ‫ْێسێکە‬ ‫خٕد‬ ‫ئەبُۀە‬ ‫کۆ‬ ‫بەدۀری‬ ‫تر‬ ‫تایبەتًەَذییەکاَی‬
‫(ْا‬ ٔ . ‫کەضایەتی‬ ‫جێگیری‬ ٔ ‫یەکێتی‬ ‫ْۆی‬ ‫ئەبێتە‬ ٔ ‫ئەیاَپارێسێت‬
‫گەیػتُی‬ ‫ٔاتە‬ ‫بەخٕد‬ ٍ‫گەیػت‬ )‫ٔضەَگی‬
‫زۆر‬ ‫بەاڵو‬ ٌ‫ئەدە‬ ‫ْۀڵ‬ ‫پێی‬ ٍ‫گەیػت‬ ‫بۆ‬ ‫يرۆڤایەتی‬ ٕٔ‫ْەي‬ ‫کە‬ ‫ئاياَجێێکە‬ ‫ئەيەظ‬ ‫ٔە‬ ‫کايڵ‬ ‫بەیەکێتی‬ ‫بەکەضایەتیە‬
ٔ‫ئە‬ ‫ْۆی‬ ‫يرۆڤ‬ ‫ڕەفتاری‬ ‫بۆ‬ ‫پاڵُەرێکە‬ ‫تر‬ ‫تایپیەکاَی‬ ‫ئارکی‬ ‫تۀأی‬ ٕ‫)ٔەک‬ ‫(خٕدیع‬ ‫ئەگات‬ ‫پێی‬ ٌ‫دەضتیا‬ ‫بەکەيی‬
َٕٔ‫ئەزي‬ ٔ‫ئە‬ ‫فڕێیەی‬ ‫نەلە‬
ٔ ٌ‫خٕد‬ ‫چەيکی‬ ‫بە‬ ٍ‫گەیػت‬ ‫ئەزئَٕەکاَی‬ ‫تر‬ ٌ‫پێکرٔا‬ ‫ْەضت‬ ٌ‫ئایذۆنۆژیاکا‬ ‫ە‬
( ٕ‫ٔەک‬ ‫کەضایەتیەکاَی‬
(
( ‫يذًذ‬ ‫پێغەيبەر‬
،)‫ر‬.‫د‬
‫ع‬
‫یطا‬
‫نەڕێگەی‬ ‫یَٕگ‬ ٍ‫بساَی‬ ‫ضەیرکە‬ )) )‫ر‬.‫(د‬ ‫يٕضی‬ ، )‫ر‬.‫(د‬
ٌٕٔ‫ب‬ ٔ ‫پەیٕەَذی‬ ٔ ‫يرۆڤ‬ ‫کەضایەتی‬ ‫یەکێتێ‬ ‫بۆ‬ ٌ‫خٕازیار‬ ‫کە‬ ٌ‫ئاضاییەکا‬ ‫َا‬ ‫ئایذۆنۆجیای‬ ‫خٕێُذَۀەی‬
‫نەگەڵ‬ ‫بەیەک‬
‫ْاتە‬ ‫پێک‬ ‫پێٕیطتە‬ ‫دەربکۀێت‬ ‫کايڵ‬ ‫بەغێٕەیەکی‬ )‫(خٕد‬ ‫ئۀەی‬ ‫بۆ‬ ‫خٕد‬ ‫چەيکی‬ ‫بە‬ ‫گەیػتُە‬ ‫بۆخۆی‬ ‫دَٔیادا‬
‫بەتۀأی‬ ‫ئیذی‬ . ‫َأەَذ‬ ‫نەضاڵەکاَی‬ ‫خٕد‬ ‫تایپی‬ ‫ئارکی‬ ٍ‫بکرێ‬ ‫دیاری‬ ٔ ٌ‫بکە‬ ‫گەغە‬ ‫بەتۀأی‬ ‫کەضایەتی‬ ‫جیأازەکاَی‬
َ‫ضە‬ ‫ْەتا‬ ‫ئەدات‬ ‫ْۀڵ‬ ‫تاک‬ ‫زەياَەدا‬ ‫نەو‬ ‫دەرئەکۀێت‬
‫خاڵێک‬ ‫بە‬. ‫ئاگایی‬ ‫ٔیژداَی‬ ٌ‫یا‬ )ٍ‫(ي‬ ‫نە‬ ‫کەضایەتی‬ ‫تەری‬
‫بەرْەيی‬ ‫ئێًە‬ ‫نۀاَەیە‬ ‫ە‬ )ٍ‫(ي‬ ‫دەضەاڵتی‬ ‫ضُتەری‬ ‫َێٕاَە‬ ‫خاڵە‬ ‫ئەو‬ ‫بگٕازرێتۀە‬ ‫َائاگایی‬ ٔ ‫ئاگایی‬ ‫ی‬ ‫نەَأەڕاضت‬
، ‫بیٍ(غايهۆ‬ ...‫یۆَگ‬ ..‫تٕێژیُۀەکاَی‬ ‫تۀای‬
٨١٠٩
‫ال‬،
٧١
-
٧٠
)

17. 17
‫بەدە‬ ‫تٕاَای‬ ‫کەضاَەی‬ ٔ‫ئە‬ ‫تایبەتًەَذیەکاَی‬
‫ْەیە‬ ٌ‫خٕدیا‬ ‫ضتٓێُاَی‬
:
٠
-
‫پەیٕەَذیەکی‬ ٔ ٌ‫دەکە‬ ٌ‫خۆیا‬ ‫ٔلعیی‬ ‫بە‬ ‫درک‬ ‫تەَذرٔضت‬ ‫بەغێٕەیەکی‬ ٌ‫یا‬ ‫ْەیە‬ ٌ‫بیُاَەیا‬ ‫ٔالیع‬ ‫ئاڕاضتەی‬
ٌ‫دەکە‬ ٌ‫ڕٔدأەکا‬ ‫پێػبیُی‬ ٔ ‫نەگەڵذاْەیە‬ ٌ‫گَٕجأیا‬
.
٨
-
‫پاڵُە‬ ‫بەدیٓێُأە‬ ٌ‫خۆیا‬ ‫خٕدی‬ ‫کەضاَەی‬ ٔ‫ئە‬ ‫خٕد‬ ‫نەضەر‬ ٌ‫جەختکرد‬ ‫َۀەک‬ ٌ‫کێػەکا‬ ‫نەضەر‬ ٌ‫جەختکرد‬
‫رێکی‬
‫ْەڵیاَگرتٕە‬ ‫پەیايەی‬ ٔ‫ئە‬ ‫بۆ‬ ‫ْەیە‬ ٌ‫بەْێسیا‬
.
١
-
‫نەخٕدی‬ ‫ئۀەی‬ ‫بۆ‬ ‫بەتەَیا‬ ‫کات‬ ‫بەضەربردَی‬ ٔ ‫نەخەڵک‬ ‫کاتی‬ ‫دٔرکۀتُۀەی‬ ‫ٔاتە‬ ‫خٕد‬ ‫نەگەڵ‬ ‫کات‬ ‫بەضەربردَی‬
‫ببُۀە‬ ‫ٔرد‬ ٌ‫خۆیا‬
‫ضُٕٔری‬ ‫بەاڵو‬ ‫ْەیە‬ ٌ‫بەْێسیا‬ ‫ْأڕێیەتی‬ ‫پەیٕەَذی‬ ٔ ‫ْێُأە‬ ‫بەدەضت‬ ٌ‫خۆیا‬ ‫خٕدی‬ ‫کەضاَە‬ ٔ‫ئە‬ ‫ْەرچەَذە‬
‫کەيە‬ ٌ‫ْأڕێکاَیا‬ ‫ژيارەی‬ ‫ٔاتە‬ ‫تەضکە‬ ٌ‫ْأڕێیەتیەکەیا‬
.
١
-
‫نەپەیٕەَذی‬ ‫بەربەضت‬ ‫َابێتە‬ ‫جیأاز‬ ‫ڕەچەڵەکی‬ ٔ ‫ڕەگەز‬ ٔ ٍ‫ئای‬ ‫ٔاتە‬ ‫ْەیە‬ ٌ‫جیأازییەکاَیا‬ ‫لبٕڵکردَی‬ ‫تٕاَای‬
‫ئەو‬ ‫ْەرچەَذە‬ ٌ‫دەگر‬ ‫بأەڕێک‬ ٔ‫بیر‬ ٕٔ‫نەْەي‬ ‫ڕێس‬ ‫يرۆڤایەتیە‬ ‫ڕٔاَگەی‬ ‫تر‬ ‫کەضاَی‬ ‫بۆ‬ ‫ڕٔاَگەی‬ ‫تر‬ ‫بەکەضاَی‬ ٌ‫کرد‬
‫ئەو‬ ‫بیرٔبأەڕی‬ ‫نەگەڵ‬ ‫بێت‬ ‫جیأاز‬ ٌ‫یا‬ ‫بێت‬ ‫دژ‬ ‫بیرٔبأڕە‬
.
١
-
‫تێذەپەڕێُێت‬ ‫َەتۀەیی‬ ٔ ‫ئایُی‬ ‫جیأازی‬ ‫ضُٕری‬ ٍ‫يرۆڤایەتی‬ ‫بەْای‬ ٌ‫خأە‬
.
٦
-
ٌ‫نەَێٕا‬ ، ٌ‫بکە‬ ‫درٔضت‬ ‫ْەياْەَکی‬ ٌ‫ژیا‬ ‫پێٕیطتیەکاَی‬ .ٌ‫نەَێٕا‬ ٍَ‫دەتٕا‬ ‫ٔاتە‬ ‫ْەیە‬ ٌ‫ْأضەَگیا‬ ‫کەضایەتییەکی‬
ٔ‫ْە‬ ٌ‫نەَێٕا‬ ٌ‫پػٕدا‬ ٔ ٌ‫کارکرد‬
ٌ‫ژیا‬ ‫بڵکۆ‬ ‫غپی‬ ٌ‫یا‬ ‫نەڕەظ‬ ‫َیە‬ ‫بریتی‬ ٌ‫ئۀا‬ ‫نەالی‬ ٌ‫ژیا‬ . ٌ‫بەضەربرد‬ ‫کات‬ ٔ ٌ‫ڵذا‬
‫ٔەربگرێت‬ ٌ‫نەژیا‬ ‫چێژ‬ ٔ ‫تالیبکاتۀە‬ ٌ‫ژیا‬ ‫الیەَەکاَی‬ ‫گػت‬ ‫پێٕیطتە‬ ‫يرۆڤ‬ ٌ‫ڕەَگەکا‬ ‫نەگػت‬ ‫بریتیە‬
..
٧
-
‫بەنٕتکە‬ ٍ‫گەغت‬ ‫ئەزئَٕٔی‬
peak experience es
‫دە‬ ‫ئەکەضاَەی‬ ‫دەرکۀت‬ ‫بۆی‬ ‫تٕێژیُەکاَی‬ ‫نە‬ ‫ياضهۆ‬،
‫گەَە‬
ٔ ‫(جٕاَی‬ ‫ٔەک‬ ٌ‫بەرزەکا‬ ‫بەْا‬ ٔ ‫ڕفتار‬ ‫تاک‬ ‫دەبێت‬ ‫درٔضت‬ ٌ‫الیا‬ ‫نٕٔتکە‬ ‫بە‬ ٍ‫گەیػت‬ ‫ْەضتی‬ ‫خٕد‬ ‫ْێُاَی‬ ‫بەدی‬ ‫ئاضتی‬
. ٔ‫ئە‬ ‫کەضایەتی‬ ‫نە‬ ‫بەغێک‬ ‫دەبێتە‬ ) ‫ضەربەضتی‬ ٔ ‫ئازادی‬ ٔ ‫دادپەرٔەری‬ ٔ ‫خاکی‬ ٔ ‫ڕاضتگۆیی‬
،‫(عەزیس‬
٨١٨١
‫ال‬،
٠٦١
-
٠٦٦
)

18. 18
ٕ‫ْەڵچ‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫تیۆری‬ ‫چٕارچێٕەی‬ :‫دٔٔەو‬
‫َٔی‬
‫چیە‬ ٌٕٔ‫ْەڵچ‬
: Emotion:
ٌ‫ضەرنێػێٕا‬ ‫تٕغی‬ ‫يرۆڤ‬ ‫کە‬ ‫ڕٔٔدەدات‬ ‫نەَاکأدا‬ ‫جەضتەیی‬ ‫دەرَٔٔی‬ ‫گۆڕاَێکی‬
‫ْەضتێکی‬ ‫چەَذ‬ ٌ‫یا‬ . ‫بکرێت‬ ‫تێبیُی‬ ٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫کەضی‬ ‫دەرەکی‬ ‫ڕەفتاری‬ ‫نەضەر‬ ‫گۆڕاَە‬ ٔ‫ئە‬ ‫ئاضۀارەی‬ ‫دەتٕاَرێت‬ ٔ ‫دەکات‬
َ‫کاردا‬ ‫نە‬ ‫بریتیە‬ ‫گػتی‬ ‫غێٕەیەکی‬ ‫بە‬ ‫کە‬ ‫َێگەتیڤ‬ ٌ‫یا‬ ‫پۆزەتیف‬
‫ڕەفتاریی‬ ٔ ‫فیطۆنۆجی‬ ‫ٔرٔژاَی‬ ، ‫ٔریاکەرۀە‬ ‫بۆ‬ ‫ۀە‬
، ‫ابراْیى‬، ‫(عەنی‬. ‫نەگەڵذایە‬ ‫تایبەتی‬
٨١٠٩
‫ال‬،
٠١٧
-
٠١٨
)
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫الیەَەکاَی‬
:
٠
-
‫خۆی‬ ‫ْەڵچَٕٔەکەی‬ ‫دەربارەی‬ ‫خۆی‬ ٔ‫ئە‬ ‫ٔاتە‬، ‫ْەڵچٕەکە‬ ‫بەيرۆڤە‬ ‫تایبەتە‬ ‫الیەَە‬ ‫ئەو‬ :‫خٕدی‬ ‫ْەضتی‬ ‫الیەَی‬
‫ْەڵچَٕٔەکەی‬ ‫نەضرٔغتی‬ ‫باش‬ ٔ‫دەکا‬ ٍ‫ئاخأت‬
‫دەکات‬ ‫فیطۆنۆژیەکاَی‬ ‫گۆڕاَکارییە‬ ٔ
٨
-
‫دەگرێتۀە‬ ‫دەرەکیاَە‬ ‫گۆڕاَکارییە‬ ٔ ‫گۆتە‬ ٔ ٔ‫جٕڵە‬ ٔ ٍ‫دەربڕی‬ ٔ ‫گٕزراغت‬ ٔ‫ئە‬ ‫ضەرجەو‬ ‫الیەَە‬ ‫ئەو‬ : ‫دەرەکی‬ ‫الیەَی‬
‫يرۆڤە‬ ‫ئەو‬ ‫ئایە‬ ٍ‫بکەی‬ ‫ْەڵچَٕی‬ ‫جۆری‬ ‫بە‬ ‫ْەضت‬ ‫يیاَەیاَۀە‬ ‫نە‬ ‫دەتٕاَرێت‬ ٔ ٌ‫دەدە‬ ٔٔ‫ڕ‬ ‫يرۆڤ‬ ‫دەرٔەی‬ ‫دیٕی‬ ‫نە‬ ‫کە‬
ٌ‫یا‬ ‫تٕڕەیە‬
‫؟‬ ‫دڵخۆغە‬
١
-
‫فطیۆنۆژی‬ ‫الیەَی‬
:
‫غەکر‬ ‫ڕێژەی‬ ‫زیادبَٕٔی‬ ٌ‫ْەَاضەدا‬ ‫پرۆضەی‬ ‫بەرزبَٕۀەی‬ ، ‫دڵ‬ ‫نێذاَی‬ ‫زیادبَٕی‬ ‫نە‬ ‫بریتە‬ ٌ‫فیطیۆنۆژیەکا‬ ‫گۆڕاَکاریە‬
‫ئەو‬ ٕٔ‫ْەي‬، ‫دەو‬ ٔ‫َا‬ ‫گالَذی‬ ‫نە‬ ‫نیک‬ ‫ڕژاَذَی‬ ‫ٔەضتاَی‬، ٌ‫ْەرضکرد‬ ‫پرۆضەی‬ ‫ٔەضتاَی‬ ‫ڕٔخطار‬ ‫بَٕی‬ ‫ضٕر‬،‫نەخٕێُذا‬
‫نە‬ ٍُ‫ْأغ‬ ‫گۆڕاَکایاَە‬
، ‫(عسیس‬. ‫يرۆڤ‬ ‫ْەڵچَٕەکاَی‬ ‫گەڵ‬
٨١٠١
‫ال‬،
٨٠
)
.

19. 19
:‫بیرکردَۀە‬ ‫نەضەر‬ ٌٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫زیاَەکاَی‬
‫داڕٔٔخاَی‬ ‫ْۆی‬ ‫دەبێتە‬ ‫ْەڵچَٕٔیع‬ ‫ڕادەی‬ ٔ‫غێٕاز‬ ، ‫زیاترە‬ ‫زۆر‬ ‫زیاَی‬ ‫بەاڵو‬،‫ْەیە‬ ‫ضٕٔدی‬ ٌٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫ْەرچەَذە‬
‫تٕاَای‬ ٔ ‫کەضە‬ ٔ‫ئە‬ ‫کردَی‬ ‫بەرەَگاری‬ ‫ٔە‬ ،‫ْەڵچَٕەکە‬ ‫ڕادەی‬ ‫نەضەر‬ ‫دەبێ‬ ‫بەَذ‬ ٔ ‫دەرَٔٔی‬
ٔ‫ئە‬ ‫بەرايبەر‬ ‫نە‬ ‫خۆڕاگرَتی‬
‫کارکردَە‬ ٍ‫گرَگتری‬ ‫ٔە‬ ، ‫بیرکردَۀەی‬ ‫تٕاَای‬ ٔ‫تاکە‬ ٔ‫ئە‬ ‫ئەلڵیەکاَی‬ ‫تٕاَا‬ ‫ضەر‬ ‫ئەکاتە‬ ‫کار‬ ‫دەبێت‬ ‫تٕغی‬ ‫بارٔدۆخەی‬
:ٌ‫ئەياَە‬ ‫تاک‬ ‫نەضەر‬ ٌٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫ضەری‬

.‫نۆژیکی‬ ‫بیرکردَۀەی‬ ‫تٕاَای‬ ‫نە‬ ‫دەبێ‬ ‫ڕێگر‬

.‫بیرکردَۀە‬ ‫نەضەرخۆکردَی‬

.ٌ‫بیرکردَۀەکا‬ ‫بَٕٔی‬ ‫تێکەڵ‬

،‫(غايهۆ‬.‫درٔضت‬ ‫بڕیارداَی‬ ‫بۆ‬ ‫کەش‬ ‫تٕاَای‬ ‫کەيکردَۀەی‬
٨١٠٩
‫ال‬،
٨١
)
:ٌٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫ضٕٔدەکاَی‬

‫بۆ‬ ‫پاڵُەر‬ ‫ْۆی‬ ‫ئەبێتە‬ ،‫دەبێت‬ ‫درٔضت‬ ‫ْەڵچَٕٔذا‬ ‫نەگەڵ‬ ‫نە‬ ‫ضۆزی‬ ‫ٔٔزەی‬: ‫دەرَٔٔی‬ ‫بەتاڵکردَۀەی‬
‫بَٕٔی‬ ‫درٔضت‬ ‫ْۆی‬ ‫دەبێتە‬ ٌ‫خەفەکرد‬ ‫ٔە‬ ،ٌٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫بَٕٔی‬ ‫درٔضت‬ ‫ْۆی‬ ‫بٕٔە‬ ‫کە‬ ‫ئاياَجەی‬ ٔ‫بە‬ ٍ‫گەیػت‬
.ٌ‫داڕيا‬ ‫نە‬ ‫جۆرێک‬

‫خۆغی‬ ‫نە‬ ‫دۀرٔٔبەر‬ ‫نەگەڵ‬ ‫ضۆزی‬ ‫بەغذاریکردَی‬ ‫ْۆی‬ ‫دەبێتە‬ ‫کە‬ ‫ْەیە‬ ‫کۆيەاڵیەتی‬ ‫َەریتێکی‬ ٌٕٔ‫ْەڵچ‬
،‫(عەنی‬.‫کۆيەاڵیەتی‬ ‫ضۆزی‬ ‫دەگٕترێ‬ ‫پێی‬ ‫ئەيەظ‬ ،‫َاخۆغی‬ ٔ
٨١٠٩
‫ال‬،
٠١٩
)

20. 20
‫ْەڵچَٕٔی‬ ‫ْأضەَگی‬
:
َ ‫کەضێک‬ ‫ْیچ‬ ‫بەاڵو‬ ‫ْەیە‬ ‫ْەڵچَٕٔی‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫زۆر‬ ‫تا‬ ‫کەو‬ ‫کەضێک‬ ٕٔ‫ْەي‬
‫کۆَترۆڵکردَی‬ ‫نەڕٔٔی‬ ‫بێت‬ ‫کايڵ‬ ‫یە‬
‫ْأضەَگی‬ ‫َاتٕاَێت‬ ‫ڕۆژێک‬ ٔ‫بەغە‬ ‫يرۆڤ‬ ، ‫يرۆڤ‬ ‫الی‬ ‫ڕێژەییە‬ ‫بابەتێکی‬ ‫ْەڵچَٕٔی‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫بۆیە‬ ‫ْەڵچَٕٔەکاَی‬
ٌ‫يەغمکرد‬ ‫بە‬ ‫پێٕیطتی‬ ‫پرۆضەیەکە‬ ٌ‫ْەڵچَٕٔەکا‬ ‫کۆَترۆڵکردَی‬ ٔ ‫ْأضەَگی‬ ‫تٕاَای‬ ‫چَٕکە‬ ‫بێُێت‬ ‫بەدەضت‬ ‫ْەڵچَٕٔی‬
‫ب‬ ‫يرۆڤ‬ ٕ‫تأەک‬ ‫ْەیە‬ ‫کات‬ ٔ
، ‫(عسیس‬ .‫بکات‬ ‫دا‬ ‫ْەڵچَٕەکاَی‬ ‫نەگەڵ‬ ‫يايەڵە‬ ‫ژیراَە‬ ‫تٕاَێت‬
٨١٨١
‫ال‬،
٨١
)
)
‫نە‬ ‫ْأضەَگ‬ ‫کەضی‬ ‫يەَذی‬ ‫تایبەت‬ ‫بەْەَذێ‬ ‫ئاياژە‬ )ٍ‫بیرض‬ ٔ ‫اَگهع‬ ٔ ‫يیهجی‬
ٌ‫ئەياَە‬ ‫کە‬ ٌ‫دەکە‬ ‫ْەڵچَٕٔذا‬
:
٠
-
‫ضادە‬ ‫غتی‬ ‫نەضەر‬ ‫َابێت‬ ‫تٕڕە‬ ‫جۆرێک‬ ‫بە‬ ‫ْەیە‬ ‫ْەڵچَٕەکاَی‬ ‫کردَی‬ ‫کۆَترٔڵ‬ ‫تٕاَای‬
.
٨
-
‫کۆَترۆ‬ ‫تٕاَای‬
ٔ‫پێُا‬ ‫نە‬ ‫ْەیە‬ ‫ئێطتای‬ ‫خۆغیەکاَی‬ ‫دٔاخطتُی‬ ‫تٕاَای‬ ٔ ‫ْەیە‬ ‫دەزٔٔئارەزٔەکاَی‬ ‫ڵکردَی‬
ٕٔ‫داْات‬ ‫نە‬ ‫باغتر‬ ‫لازاَجی‬ ‫بەدەضتْێُاَی‬
.
١
-
‫يٕڵکذاری‬ ٔ ‫ئیرەیی‬ ٔ ‫خۆٔیطتی‬ ‫ٔەک‬، ‫يُذاڵی‬ ‫نەڕەفتاری‬ ‫دٔٔردەکۀێتە‬
.
١
-
‫ْەڵچَٕٔەکاَی‬ ‫نەکاتی‬ ‫جێگیرە‬ ٔ ‫خۆیە‬ ‫نەضەر‬
.
١
-
‫تٕاَای‬ ٔ ٍ‫بەضت‬ ‫خۆ‬ ‫بە‬ ‫پػت‬
‫ْەیە‬ ‫بەرپرضیارێتێ‬
.
٦
-
‫ْەیە‬ ٌ‫غکطتەکا‬ ٔ ‫نەَاخۆغی‬ ‫بەرگری‬ ‫تٕاَای‬
.
٧
-
‫دەکات‬ ‫خۆی‬ ‫بەکارەکاَی‬ ‫ْەضت‬ ‫بکات‬ ٌٕٔ‫بەياَذٔٔب‬ ‫ْەضت‬ ‫ئۀەی‬ ‫بێ‬،‫ْەیە‬ ‫بەردۀايی‬ ‫کرکردَی‬ ‫تٕاَای‬
.
٨
-
‫خۆی‬ ‫دۀرٔبەری‬ ‫کەضاَی‬ ‫نەضەر‬ ‫کاریگەری‬ ٔ ‫دەکات‬ ‫درٔضت‬ ‫تر‬ ‫کەضاَی‬ ‫نەگەڵ‬ ‫پەیٕەَذی‬، ‫ْەیە‬ ‫خۆغۀیطتی‬ ‫تٕاَای‬
‫ْەیە‬
.

21. 21
٩
-
‫دەردەکات‬ ‫بڕیار‬ ٍ‫گَٕجإَتری‬ ‫جۆرێک‬ ‫ْەیەبە‬ ‫بڕیاڕەکاَی‬ ‫ْەڵطەَگاَذَی‬ ‫تٕاَای‬، ٌ‫بڕیاردا‬ ‫نە‬ ‫ْەیە‬ ‫بەخۆی‬ ‫بڕٔای‬
ٌ‫دۆخەکا‬ ‫بۆ‬
.
٠١
-
‫دەکات‬ ‫نەگەڵ‬ ٌ‫يايەڵەیا‬ ‫ڕێک‬ ‫بەغێٕەیەکی‬ ٔ ‫دەگرێت‬ ‫تر‬ ‫کەضاَی‬ ‫ڕێسی‬
.
٠٠
-
ٔ ‫زاَطتی‬ ‫ئاضتی‬ ‫ئۀەی‬ ‫بۆ‬، ‫تر‬ ‫نەکەضاَی‬ ‫ْەیە‬ ‫ٔەرگرتُی‬ ‫ضٕد‬ ‫تٕاَای‬
‫ْەڵی‬ ٔ ‫بخات‬ ‫پێع‬ ‫خۆی‬ ‫ڕۆغُبیری‬
‫دەدات‬ ‫يرۆڤایەتی‬ ‫خسيەتکردَی‬
.
٠٨
-
‫بچۀضێُێتۀە‬ ‫بەرژۀەَذیەکاَی‬ ‫بۆ‬ ‫کەضی‬ ‫ئۀەی‬ ‫بێ‬ ‫بڕەخطێُێت‬ ‫خۆی‬ ‫ژیاَی‬ ‫بۆ‬ ٔ‫گَٕجا‬ ‫بارٔدۆخێکی‬ ‫ْۀڵذەدات‬
.
٠١
-
،‫(عسیس‬. ‫بأەڕە‬ ‫جێگەی‬ ‫تر‬ ‫کەضاَی‬ ‫الی‬ ‫کەضێکە‬
٨١٠١
‫ال‬،
٨٧
-
٨٨
)
.

22. 22
ٌ‫ْەڵچَٕٔەکا‬ ٍ‫گرَگتری‬
:
٠
-
ْ
‫کايەراَی‬ ‫ەڵچَٕٔی‬
(Happiness) .
‫يرۆڤ‬ ‫نەئاکايیۀە‬ ‫دەبێت‬ ‫درٔضت‬ ‫ئاياَجێک‬ ‫ْێُاَەدی‬ ٔ ٍ‫ضەرکۀت‬ ٕٔ‫ْەي‬ ‫نەدٔای‬ ‫بەردۀاو‬ ‫يەزاجە‬ ٔ ‫ْەڵچَٕٔە‬ ‫ئەو‬
ٔ ‫کٕتٕپڕ‬ ٔ ‫کەو‬ ‫يأەیەکی‬ ‫بۆ‬ ‫يرۆڤ‬ ‫ْەڵچَٕٔەکاَی‬ ‫ئۀەی‬ ‫نەبەر‬ ‫بەاڵو‬ ‫دەکات‬ ‫کايەراَی‬ ٔ ‫بەخۆغی‬ ‫ْەضت‬
‫زۆ‬ ‫کايەراَی‬ ٔ ‫خۆغی‬ ‫بۆیە‬،ٔ‫نەَاکا‬
‫يرۆڤ‬ ‫ٔردە‬ ‫ٔردە‬ ‫ئیتر‬ ٌ‫ضەرکۀتُەکا‬ ‫نە‬ ‫يأەیەک‬ ‫ٔدٔای‬ ‫َابێت‬ ‫بەردۀاو‬ ‫ر‬
‫خۆی‬ ‫ئاضایی‬ ‫دۆخی‬ ‫ئەگەڕێتۀە‬
.
٨
-
‫ٔدڵتەَگی‬ ‫غەيباری‬
(sadness).
‫ئازیس‬ ‫کەضاَی‬ ‫داَی‬ ‫نەدەضت‬ ٔ ‫َاخۆظ‬ ‫کارەضاتی‬ ٔٔ‫ڕٔدا‬ ‫ئەَجايی‬ ‫نە‬ ٔ ‫کايەراَیە‬ ‫ْەڵچَٕٔی‬ ‫پێچۀاَەی‬ ‫ْەڵچَٕٔە‬ ‫ئەو‬
‫داَی‬ ‫نەدەضت‬ ٌ‫یا‬ ‫خۆغۀیطت‬ ٔ
ٔ ‫کارەضات‬ ‫ضەیرکردَی‬ ٔ ٔٔ‫بەڕابرد‬ ‫پەیٕەضتە‬ ‫ترش‬ ‫کۆيەاڵیەتیۀە‬ ‫پایەی‬ ‫پهەی‬
‫نۀترضە‬ ٌ‫چۆ‬ ‫کە‬ ‫ئۀەدایە‬ ‫نەْەڵی‬ ‫بەردۀاو‬ ٔ ٕٔ‫داْات‬ ‫دەڕٔاَێتە‬ ‫زیاتر‬ ‫يرۆڤ‬ ‫ترضذا‬ ‫نەداڵەتی‬ ‫بەاڵو‬، ‫َاخۆغیەکاَی‬
‫بێت‬ ‫ڕزگاری‬
.
١
-
ٌٕٔ‫تٕڕەب‬
(Angry):
‫نەب‬ ‫ٔڕێگری‬ ‫بەربەضت‬ ‫داَاَی‬ ‫نەئەَجايی‬ ‫ْەڵچَٕٔە‬ ‫ئەو‬
‫درٔضت‬ ٌ‫ئاياَجەکاًَا‬ ٔ ‫پێذأیطتی‬ ٔ ٔٔ‫ئارەز‬ ٔ‫دەز‬ ‫ەردەو‬
ٍ‫دەبی‬ ٌٕٔ‫تٕڕەب‬ ‫ْەڵچَٕٔی‬ ‫تٕغی‬ ‫نەئاکايیۀە‬ ‫دەبێت‬
.
١
-
‫ترش‬
( Fear):
‫ضەرچأەی‬ ‫خەریکە‬ ٌ‫یا‬ ‫دەبیُۀە‬ ‫يەترضی‬ ٔ‫بڤە‬ ٔ ‫ْەڕەغە‬ ‫ڕٔبەڕٔی‬ ‫ڕۆژاَە‬ ‫نەژیاَی‬ ‫کاتێک‬
ٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫کاتاَە‬ ٔ‫ئە‬ ‫دەبێتۀە‬ ‫َەْايەتی‬ ‫ڕٔبەڕٔی‬ ٌ‫بژێٕیًا‬ ٔ ‫داْات‬
‫کە‬ ‫دەدات‬ ٌ‫یاريەتیًا‬ ٔ ‫ضەرْەڵذەدات‬ ‫ترش‬ ‫َی‬
‫بێت‬ ٌ‫خۆيا‬ ‫نە‬ ٌ‫ئاگايا‬

23. 23
١
-
‫ْۆگری(انتعهك‬
( Attachment):
‫ْۆگری‬ ‫يُذاڵە‬ ٔ‫ئە‬ ‫بەردۀاو‬ ٔ ‫دەبێتۀە‬ ‫درٔضت‬ ‫َسیکی‬ ‫کەضاَی‬ ٔ ‫ٔبأک‬ ‫دایک‬ ٔ ‫يُذاڵ‬ ٌ‫نەَێٕا‬ ‫ْەڵچَٕٔە‬ ‫جۆرەی‬ ‫ئەو‬
‫نێیا‬ ٔ ٌٔ‫ئە‬ ‫يتًاَەی‬ ‫جێگەی‬ ٔ ٍ‫دۀێ‬ ‫خۆغی‬ ‫کە‬ ‫دەبێت‬ ‫کەضاَە‬ ٔ‫ئە‬
‫دڵخۆظ‬ ٌ‫بُیا‬ ٌ‫بأەغیا‬ ‫دەچێتە‬ ٔ ‫دەبتێۀە‬ ‫َسیک‬ ٌ
‫دەکات‬ ٌ‫ضەرگەردا‬ ‫يرۆڤ‬ ‫کە‬ ٌ‫عەتفەکا‬ ‫ضۆزی‬ ‫ْۆگریە‬ ‫یاَی‬ ‫دەبێت‬ ٌ‫کايەرا‬ ٔ
.
٦
-
‫خۆغۀیطتی‬
(Love):
‫خۆغۀیطتی‬ .‫دەربڕیُی‬ ٔ ‫نەیەکتری‬ ‫کۆيەڵ‬ ‫تاکەکاَی‬ ‫بَٕۀەی‬ ‫َسیک‬ ‫بۆ‬ ‫ْۆکاری‬ ٔ‫بەبُەيا‬ ‫دەبێت‬ ‫کە‬ ‫ْەڵچَٕێکە‬ ‫ئەيەظ‬
‫د‬ ‫کە‬ ‫کەضاَەی‬ ٔ‫ئە‬ ‫بۆ‬
ٌٔٔ‫دەر‬ ‫دڵ‬ ٔ‫َا‬ ‫ەچُە‬
.
٧
-
‫لێسنێبَٕۀە‬
(Disgust):
ٔ ‫َاڕەدەتی‬ ٔ ‫بێساری‬ ‫تٕغی‬ ‫يرۆڤ‬ ‫کە‬ ‫غتاَەی‬ ٔ‫ئە‬ ٕٔ‫نەْەي‬ ‫دٔٔرکۀتُۀە‬ ٔ ‫رەتکردَۀە‬ ‫ْەڵچَٕٔی‬ ‫نە‬ ‫بریتیە‬
‫بیرکردَۀە‬ ٔ ٌ‫پێکرد‬ ‫ْەضت‬ ٌ‫یا‬ ‫غتێک‬ ٌ‫یا‬ ‫بێت‬ ‫کەضێک‬ ٍ‫بیُی‬ ٌ‫یا‬ ‫بێت‬ ٌ‫بۆ‬ ‫غتاَە‬ ٔ‫ئە‬ ‫ئیتر‬. ٌ‫دەکە‬ ‫َاخۆغی‬
‫بێت‬ ‫نەبابەتێک‬
.
٨
-
‫ڕ‬
‫ەتکردَۀە‬
(Contempt):
‫ڕەتکردَۀەی‬ ‫ياَای‬ ٌ‫ْەيا‬ ‫دەيارگیری‬ ‫زارأەی‬ ‫دەبێت‬ ‫درٔضت‬ ‫کۆيەاڵیەتیۀە‬ ‫ڕەتکردَۀەی‬ ‫نەئەَجايی‬ ‫ْەڵچَٕٔێکە‬
‫کەزۆر‬ ، ٔ‫کرا‬ ‫دیاری‬ ‫بأەڕێکی‬ ٔ‫ییر‬ ‫بُەيای‬ ‫نەضەر‬ ‫کەضێک‬ ‫ڕەتکردَۀەی‬ ٔ ٌ‫کرد‬ ‫نەدژایەتی‬ ‫بریتیە‬ ٔ ‫دەگەێُێ‬
‫بێت‬ ‫َأالعی‬ ‫َايەَتمی‬
.
٩
-
ٌ‫ضەرضٕڕيا‬
(surprise):
‫يرۆڤ‬ ٔ ‫دەبێت‬ ‫درٔضت‬ ٌ‫ڕٔبذە‬ ‫َەدەکرا‬ ‫پێػبیُی‬ ‫کە‬ ‫ئۀغتاَەی‬ ‫بَٕۀەی‬ ٔٔ‫ڕٔٔبەڕ‬ ‫نەئەَجايی‬ ‫ْەڵچَٕٔە‬ ‫ئەو‬
، ‫لەرەچەتاَی‬ ( ‫دەبێت‬ ٌ‫ضەرضٕڕيا‬ ‫تٕغی‬ ‫نەئەَجايذا‬
٨١٠٠
،‫ال‬،
٠٨١
-
٠٨١
-
٠٨٦
)

24. 24
:‫دٔٔەو‬
‫ْەڵچَٕٔی‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫تێٕەرەکاَی‬
:
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫غيكردَۀەی‬
‫زۆر‬ ‫ژيارەیەکی‬
ٔ ٌ‫ڕێگاکا‬ ٔ ٌ‫کاریگەرییەکا‬ ‫تێیذا‬ ٌٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫بە‬ ‫دأە‬ ٌ‫گرَگیا‬ ‫دەرَٔساَی‬ ‫تیۆرییەکاَی‬ ‫نە‬
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫باضی‬ ‫کە‬ ‫تییۆرییاَەی‬ ٔ‫ئە‬ ‫َیػاَذاَی‬ ‫بە‬ ‫ْەڵذەضتێ‬ ‫تٕێژەر‬.‫غیکرأەتۀە‬ ‫پێُاضەکەی‬ ‫غێٕازی‬
‫نە‬ ‫کۆيەڵێک‬ ٌ‫چیُەکا‬ ‫نە‬ ‫چیُێک‬ ‫ْەر‬ ‫غێٕەی‬ ‫نەضەر‬ ‫پۆنێُکردَی‬ ‫دٔای‬ .‫دەکات‬
ٔ‫نە‬ ‫ْەرٔەک‬.‫دەگرێ‬ ‫خۆ‬ ‫نە‬ ‫تٕێژەر‬ ٔ‫زاَا‬
:‫دیارە‬ ‫خٕارۀە‬ ‫ْێڵکارییەی‬
ٔٔ‫خطتۆتەڕ‬ ٌ‫ْەڵچَٕٔیا‬ ‫ْأضەَگی‬ ‫کە‬ ‫تییۆرییاَەی‬ ٔ‫ئە‬
،‫(عەزیس‬
٨١٠١
‫ال‬،
٠١
)
ٌ‫کۆيەاڵیەتییەکا‬ ‫دەرَٔٔی‬ ‫تیۆرە‬:‫دٔٔەو‬ ‫تیۆری‬:‫یەکەو‬
‫دەرَٔٔی‬ ‫غیکاری‬
‫فرۆیذ‬ ‫ضیگًۆَذ‬
‫تیۆریە‬: ‫ضێیەو‬
ٌ‫يرۆییەکا‬
‫ڕٔجرز‬ ‫کارڵ‬.‫أ‬
‫أ‬
‫ْٕرَايى‬ ٍ‫كاري‬.
ٌٕ‫أريكيط‬ ‫أريك‬.‫ب‬
ٌ‫ْۆکارییەکا‬ ‫تیۆرییە‬:‫چٕارەو‬
‫تیۆریە‬:‫پێُجەو‬
ٌ‫(ٔجٕد)یەکا‬
‫ريًَٕذ‬.‫أ‬
‫ايسَك‬ ‫ْاَس‬.‫ب‬

25. 25
‫ت‬
‫یۆری‬
(
:)‫الَج‬ ‫جیًص‬
‫ئ‬
‫ۀەی‬
ٌ‫اليا‬
‫ڕَٔٔە‬
‫يرۆڤ‬
‫خەو‬
‫بارە‬
‫دەگرێت‬
‫نەکەضێک‬،
‫د‬
‫ەدات‬
‫چَٕکە‬
‫تٕڕەیە‬
‫دەنەرز‬،
‫ێت‬
‫چَٕکە‬
‫دەترضێت‬
‫بەاڵو‬،
‫زاَا‬
‫ٔنیى‬
‫جێًص‬
‫بۆچَٕێکی‬
‫جیأازی‬
‫ْەیە‬
‫دەرەبارەی‬
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬
ٔ
‫پێی‬
‫ٔایە‬
‫ئێًە‬
‫خەو‬
ٍ‫دەخۆی‬
‫چَٕکە‬
ٍ‫دەگری‬
ٔ
‫ْەضت‬
‫بە‬
‫تٕڕەیی‬
ٍ‫دەکەی‬
‫چَٕکە‬
‫نەکەضێک‬
ٍ‫دەدەی‬
‫ٔاتە‬،
‫داڵەتە‬
‫ْەڵچَٕیەکە‬
‫نەدٔای‬
‫ڕەفتار‬
‫دێت‬
‫َەک‬
‫پێػی‬
!
‫کۀاتە‬
ٕٔ‫بەبۆچ‬
َ
‫ی‬
‫ٔنیى‬
‫جیًص‬
‫ْەضت‬
ٌ‫کرد‬
‫بەت‬
‫رش‬
‫نەدٔای‬
‫گۆڕاَکاریە‬
‫فیطیۆنۆژیەکاَۀە‬
‫دێت‬
‫ٔزاَا‬،
‫داَیًارکی‬
(
‫کارل‬
‫الَج‬
)
‫پاڵپػتی‬
‫ئەو‬
‫تیۆرەی‬
‫کرد‬
‫بۆیە‬
‫ئەو‬
‫تیۆرە‬
‫بەتیۆری‬
-
‫جیًص‬
‫الَج‬
-
‫َاضرأە‬
(.
،‫عسیس‬
٨١٠١
‫ال‬،
٨٩
)
٨
-
‫ت‬
‫یۆری‬
(
ٌَٕ‫کا‬
-
‫بارد‬
:(
‫ن‬
‫ەڕەخُەگراَی‬
‫تیۆری‬
(
‫جیًص‬
-
‫الَج‬
)
‫بۆ‬
‫غیکردَۀەی‬
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬
‫زا‬،
‫ن‬، ٕٔ‫(کإٌَ)ب‬ ‫َا‬
‫ەدەرئەَجاي‬
‫ی‬
ٍ‫چەَذی‬
‫تٕێژیُۀە‬
‫کە‬
‫ئەَجايی‬
ٕٔ‫داب‬
‫نەضەر‬
ٌ‫ئاژەڵەکا‬
‫بۆی‬
‫دەرکۀت‬
ٌ‫بَٕۀەرەکا‬
‫جاچ‬
‫ئاژەڵ‬
‫بێت‬
ٌ‫یا‬
‫يرۆڤ‬
‫ئەگەر‬
‫دٔٔچاری‬
‫داڵەتێکی‬
‫ْەڵچَٕٔی‬
‫ئۀا‬،ٍ‫ب‬
‫گۆڕاَکاریە‬
ٌ‫فیطیۆڵۆژیەکاَیا‬
‫بەضەر‬
‫دا‬
‫ڕٔدەدات‬
‫بەغێٕەیەکی‬
‫َۀیطت‬
(
‫الئیرادی‬
)
‫چَٕکە‬،
‫گۆڕاَکاریە‬
‫ف‬
ٌ‫یطیۆنۆژیەکا‬
‫نەژێر‬
‫کۆَتر‬
‫ۆڵی‬
‫ٔیطتی‬
‫کۆئەَذايی‬
‫دەياری‬
‫خٕدی‬
ٌ‫دا‬
(.
‫اضًاعیم‬
-
‫ضعیذ‬
،
٨١٠٩
‫ال‬،
٠١٠
-
٠١٨
)
١
-
‫ت‬
‫یۆری‬
‫دٔٔفاکتەر‬
(
:)‫غاغتر‬
‫ض‬
‫ەرْەڵذاَی‬
‫ئەو‬
‫تیۆرە‬
‫نە‬
‫دەرئەَجايی‬
‫ٔرٔژاَذَی‬
ٌ‫چەَذ‬
‫پرضیار‬
ٕٔ‫ب‬
‫الی‬
ٌ‫زاَاکا‬
‫نە‬
‫ٔاَە‬
‫ئۀپەیٕەَذیە‬،
‫چیە‬
‫نە‬
ٌ‫َێٕا‬
‫ئۀەی‬
‫بیری‬
‫نێذەكەیُۀە‬
‫نەگەڵ‬،
‫ئۀەی‬
‫ْەضتی‬
‫پێ‬
ٍ‫دەکەی‬
‫؟ئایە‬
ٌ‫ْەڵچَٕٔەکاًَا‬
‫دەرئەَجايی‬
‫بیرەکاًَاَە‬
‫؟‬
‫ئایە‬
ٍ‫دەتٕاَی‬
ٌ‫ْەڵچَٕٔەکاًَا‬
ٍ‫بگۆڕی‬
‫بە‬
‫گۆڕیُی‬
ٌ‫بیرەکاًَا‬
‫؟ئایە‬
‫ڕاضتە‬
‫ئێًە‬
ٍ‫ئۀەی‬
‫کە‬
‫بیری‬
‫نێ‬
‫دەکەیُۀە‬
‫؟بۆ‬
‫ٔەاڵيذاَۀەی‬
‫ئەو‬
‫پرضیاراَە‬
‫زاَا‬
ٌ‫دەرَُٔٔاضەکا‬
ٌ‫پێیا‬
ٕٔ‫ٔاب‬
‫پرۆضە‬
ٌ‫يەعریفەکاًَا‬
، ٌ‫درککردًَا‬
‫یادگاریەکاًَا‬
ٌ
ٌ‫غیکردَۀەکاًَا‬،
(
‫پێکٓاتە‬
‫ضەرەکیەکاَی‬
‫ْەڵچًَٕٔاَە‬
.
‫یەکێک‬
‫نەزاَا‬
ٌ‫دەرَُٔٔاضەکا‬
‫کەَأی‬
(
‫غاغتر‬
)
ٕٔٔ‫ب‬
‫تیۆرێکی‬
‫تایبەتی‬
‫داَا‬
‫َاضرا‬
‫بەتێۆری‬
(
‫دٔٔفاکتەر‬
)
‫بەبۆچَٕی‬،
‫ئەو‬
‫زاَایە‬
ٔٔ‫ْەرد‬
‫فاکتەر‬
(
‫جەضتەیی‬
‫فیطۆنۆژی‬،
ٔ
‫يەعریفی‬
)
‫ڕۆڵێکی‬
ٌ‫گرَگیا‬
ْ
‫ەیە‬
ٌ‫نەْەڵچَٕٔەکا‬
‫ٔاتە‬،
‫ئە‬
‫و‬
‫زاَایە‬
‫نەالیەکۀە‬
‫الیُگری‬
‫تیۆری‬
(
‫جیًص‬
-
‫الَج‬
)
‫ی‬
‫کردٔٔە‬
‫نەڕێگەی‬
‫ئاياژەپێکردَی‬
‫گرَگی‬
‫ڕۆڵی‬
‫گۆڕاَکاریە‬
ٌ‫فیطۆڵۆژیەکا‬
ٔ
ٌ‫جەضتیەکا‬
ٌٕٔ‫نەْەڵچ‬
‫نەالیەکی‬
‫ترۀە‬

26. 26
‫الیُگری‬
‫تیۆری‬
(
ٌَٕ‫کا‬
-
‫بارد‬
)
‫کردٔٔە‬
‫بۀەی‬
ٌ‫ْەيا‬
‫گۆڕاَکاریە‬
ٌ‫فیطۆنۆژیەکا‬
‫ڕٔدەدات‬
‫بۆ‬
ْ
ٌ‫ەڵچَٕەکاًَا‬
(
‫ٔاتە‬
‫نەکاتی‬
‫تٕڕە‬
ٌٕٔ‫ب‬
ٔ
‫ترش‬
ٔ
‫دڵەڕأکێ‬
،
‫َاڕەدەتی‬
)
‫گۆڕاَکاریە‬
ٌ‫فیطۆنۆژیەکا‬
‫ٔەک‬
‫یەک‬
ٍ‫دەب‬
(.
،‫عسیس‬
٨١٠١
‫ال‬،
٩١
-
٩٠
)
١
-
‫ت‬
‫یۆری‬
‫نۆدۆ‬
:
‫(ج‬ ‫زاَا‬
‫ۆزیف‬
‫نۆدۆ‬
٠٩٩٦
)
‫گۆڕاَکاری‬
‫نەضەر‬
‫بیردۆزی‬
‫يەعریفی‬
‫کرد‬
‫دەربارەی‬
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬
‫چَٕکە‬،
‫پێی‬
ٕٔ‫ٔاب‬
ٕٔ‫ْەي‬
‫يرۆڤێک‬
‫ضیطتەيی‬
‫تا‬
‫یبەتی‬
‫ْەیە‬
‫بۆ‬
‫غیکردَۀەی‬
‫ْە‬
ٌ‫ڵچَٕٔەکا‬
‫ْەر‬،
‫ضیطتەيێک‬
‫نە‬
‫ضیطتەيەکاَی‬
‫تر‬
‫بەپێی‬
‫جیأازی‬
ٌ‫ْەڵچَٕەکا‬
،
‫جیأازی‬
،‫ْەیە‬
‫بۆًََٕە‬
ٌ‫ترضا‬
‫پەیٕەضت‬
‫بەچااڵکی‬
(
‫ايیجذاال‬
)
‫کەنە‬
‫يێػکی‬
‫يرۆڤ‬
‫دایە‬
،
‫بێ‬
‫ئۀەی‬
‫پێٕیطتی‬
‫بە‬
‫غیکردَۀی‬
‫يەعریفی‬
‫بێت‬
‫بەاڵو‬،
ٌ‫ْەضتکرد‬
‫بەگَٕاح‬
‫ز‬
‫کۆکردَۀەی‬
‫یادگاری‬
ٔ
‫بەرأردکردَی‬
‫یادگا‬
‫ریەکاَی‬
‫ْأغێٕەی‬
،‫نەبیر‬
‫بێٕیطتی‬
‫بەغیکردَۀەی‬
‫يەعریفی‬
‫دەبێت‬
.
‫ٔاتە‬
‫نە‬
‫ْەر‬
‫ڕەَگذاَۀەیەکی‬
‫ْەڵچَٕٔی‬
ٍ‫چەَذی‬،
‫فاکتەر‬
‫کاریگەر‬
ٍ‫دەب‬
،
‫نۀاَە‬
(
‫ڕەَگذاَۀەی‬
‫يێػک‬
ٌ‫کارەجەضتیەکا‬،
‫غیکردَۀەی‬،
ٌ‫یادگارییەکا‬،
)
‫ْەئٕئەياَە‬
ٌ‫پەیٕەَذیا‬
‫بەو‬
‫بارٔدۆ‬
‫خ‬
‫ە‬
‫ْەیە‬
(.
،‫عسیس‬
٨١٠١
،‫ال‬،
٩٠
-
٩٨
)

27. 27
ُ‫خطت‬
‫ەڕٔی‬
‫گرفت‬
ٔ
‫كێػەکاَی‬
‫گ‬
ّ
ٌ‫َجا‬
ّ‫ی‬
ّ‫ك‬
‫و‬
:
ّ‫گرفت‬
ّ‫خٕدیی‬
ٌ‫كا‬
:
٠
.
‫الٔاز‬
‫ی‬
ّ‫گ‬
ٌ‫َجا‬
ٔ
ٌ‫الٔا‬
ّ‫ن‬
‫ڕٔٔی‬
ِ‫ئیراد‬
ٔ
َّ‫يتًا‬
ّ‫ب‬
ٌٕٔ‫خۆب‬
ٔ
‫بێ‬
‫باكی‬
ٔ
ّ‫ك‬
‫يی‬
ّْ
‫ضت‬
ٌ‫كرد‬
ّ‫ب‬
ّ‫ب‬
‫رپرضیارێتی‬
ٔ
‫بێ‬
‫ئٕيێذی‬
ّ‫ب‬
ّ‫رايب‬
‫ر‬
ّ‫ب‬
ٌ‫ژیا‬
.
٨
.
‫الٔاز‬
‫ی‬
‫تٕاَای‬
ّ‫ڕٔٔب‬
َّٕٔ‫ڕٔٔب‬
ِٔ
‫ی‬
ّ‫گرفت‬
ٌ‫كا‬
ٔ
ّ‫پ‬
‫َا‬
ٌ‫برد‬
‫بۆ‬
‫ڕێگای‬
ِ‫چار‬
ّ‫ض‬
‫ر‬
‫ی‬
ّ‫َاڕیػ‬
‫یی‬
.
١
.
َّ
‫َاض‬
‫یُی‬
‫خٕٔد‬
ٔ
َّ
ّ‫گ‬
ٌ‫ڕا‬
ّ‫ب‬
‫دٔای‬
ّ‫پ‬
ِ‫ر‬
‫پێذاَی‬
ّ‫ب‬
ِ‫ْر‬
‫كاَذا‬
ٔ
َّٔٔ‫خۆياَذ‬
ٌ‫كرد‬
ّ‫ن‬
ٔ‫پێُا‬
ٌٕٔ‫فێرب‬
ٔ
ِٔ
ٍ‫رگرت‬
ٔ
‫خۆ‬
‫ڕۆغُبیركردَذا‬
.
١
.
‫ب‬
‫ێ‬
َّ‫يتًا‬
‫یی‬
ٔ
ّ‫ي‬
‫ٔدای‬
ٌ‫فرأا‬
ّ‫ن‬
ٌ‫َێٕا‬
ّ‫گ‬
ٌ‫َجا‬
ٔ
ٌ‫الٔا‬
ٔ
ٌ‫خێسا‬
ٔ
ّ‫كۆي‬
‫ڵگا‬
ّ‫ب‬
‫گػتی‬
.
١
.
َّ
ٌٕٔ‫ب‬
ٌ‫یا‬
ّ‫ك‬
‫يی‬
‫ئاياَج‬
ٔ
ّ‫تێك‬
‫اڵٔی‬
ّ‫ن‬
ّ‫ئ‬
ّ‫ٔن‬
ّ‫ٔیات‬
‫كاَی‬
ِ‫كارٔبار‬
‫كاَی‬
‫ژیاَذا‬
ٔ
‫َاڕَٔی‬
ّ‫ن‬
‫ڕٔئیادا‬
.
٦
.
‫الٔاز‬
‫ی‬
‫ئیُتیًا‬
.
٧
.
ّ‫ك‬
ّ‫يت‬
ّ‫رخ‬
‫ي‬
‫ی‬
ّ‫گ‬
ٌ‫َجا‬
ٔ
ٌ‫الٔا‬
‫بۆ‬
ّ‫گ‬
ّ‫غ‬
َّ
ٌ‫دا‬
ّ‫ب‬
ٌ‫تٕاَاكاَیا‬
ّ‫ب‬
ّ‫ئاڕاضت‬
‫ی‬
‫داْێُاَكاری‬
ٔ
ُّ‫خۆدۆزی‬
ِٔ
ّ‫ن‬
ِ‫بٕار‬
‫جیاجیاكاَی‬
‫ژیاَذا‬
.

28. 28
‫ت‬
‫ۀەرەی‬
‫دٔٔەو‬
(
)
ٕ‫ت‬
‫ێژیُۀەکاَی‬
:))ٕٔ‫پێػ‬
‫یەکەو‬
/
‫تٕێژیُۀەی‬
‫پێػٕٔی‬
‫ڕێسگرتُی‬
‫خٕد‬
٠
-(
‫انغس‬
‫یر‬
٠٩٨١
:
‫ب‬
‫ەَأَیػاَی‬
‫زاَیُی‬
‫چەيکی‬
‫ڕێسگرتُی‬
‫خٕد‬
ٔ
ٌ‫گَٕجاَذ‬
‫الی‬
ٌ‫گەَجا‬
.
‫ک‬
‫ۆيەڵگای‬
‫تٕێژیُۀەکە‬
ٕٔ‫پێکٓاتب‬
‫نە‬
(
٠١
)
‫لٕتابی‬
‫نەلٕتابخاَەی‬
‫َابی‬
ٌ‫ُاکا‬
ٔ
(
٩٧
)
‫لٕتابی‬
ٌ‫نەچأضاغا‬
ٌٕٔ‫ْەڵبژێراب‬
.
‫نە‬
‫لٕتبخاَەکاَی‬
‫ئايادەیی‬
‫نەغاری‬
‫تەرابهٕضی‬
‫خۆرئأا‬
‫بەيەبەضتی‬
ٌ‫نێکچٕاَذ‬
.
ٔ
ٌ‫تەيەَیا‬
ٌ‫نەَێٕا‬
٠١
‫بۆ‬
٠٩
ٌ‫ضااڵ‬
ٕٔ‫ب‬
‫ٔئايراز‬.
‫ی‬
ٕٔ‫بەکارْات‬
‫پێٕەری‬
(
‫يیُیطٕتا‬
)
‫بۆ‬
‫ڕێًُایی‬
‫دەرَٔٔی‬
‫ٔە‬
‫پێٕەری‬
(
‫ڕۆزَبرج‬
)
‫بۆ‬
‫ڕێسگرتُی‬
‫خٕد‬
.
‫ٔە‬
‫تٕێژ‬
‫ەر‬
‫ْەڵطابٕٔبەبەکارْێُاَی‬
‫کۆيەڵێک‬
‫نە‬
‫غێٕازەکاَی‬
‫ژيێرەی‬
.
‫نۀاَە‬
‫دەرْێُاَی‬
‫َأەَذی‬
‫تالیکردَۀی‬
(
‫ت‬
)
،
‫ٔە‬
‫بەکارْێُاَی‬
‫ْأکێػەی‬
ٌ‫پێرضۆ‬
.
‫ئ‬
‫ەَجايی‬
‫تٕێژیُۀەکە‬
‫دەری‬
‫خطت‬
‫بەبَٕی‬
‫پەیٕەَذی‬
ٌ‫نەَێٕا‬
‫چەيکی‬
‫ڕێسگرتُی‬
‫خٕد‬
ٔ
‫گَٕجاَذَی‬
‫دەرَٔٔی‬
ٌ‫نەالیە‬
‫ضايپهی‬
‫َابیُا‬
ٔ
ٌ‫چأضاغا‬
،
‫ْۀرەْا‬
‫دەری‬
‫خطت‬
‫کە‬
‫جیأازی‬
‫َیە‬
ٌ‫نەَێٕا‬
ٌ‫َابیُایا‬
ٔ
ٌ‫چأضاغا‬
‫نەضەر‬
‫پێٕەری‬
‫ڕێًُایی‬
‫دەرَٔٔی‬
ٔ
‫پێٕەری‬
‫ڕێسگرتُی‬
‫خٕد‬
(..
،‫ادجری‬
٨١٠٠
،‫ال‬،‫ز‬
٨٨
(
٨
-(
ٕ‫ت‬
‫ێژیُۀەی‬
‫يص‬
،‫طفى‬
٠٩٩١
:
ٕ‫ت‬
‫ێژَۀەیەکە‬
‫بەَأَیػاَی‬
(
‫يايەڵکردَی‬
ٌ‫دایکا‬
ٔ
ٌ‫بأکا‬
‫پەیٕەَذی‬
‫بەرێسگرتُی‬
‫خٕد‬
‫الی‬
ٌ‫ْەرزەکارا‬
‫نەيُذااڵَی‬
ٌ‫کٕژرٔأا‬
‫غەْیذ‬
ٔ
‫ْەرزەکاراَی‬
‫تری‬
ٌ‫ْأەڵەکاَیا‬
(
‫ئاياَج‬
‫ی‬
‫تٕێژیُۀەکە‬
‫بریتی‬
ٕٔ‫ب‬
‫نەزاَیُی‬
‫ئاضتی‬
‫ڕێسگرتُی‬
‫خٕد‬
‫الی‬
‫ْەرزەکاراَی‬
(
‫کٕڕ‬
-
‫کچ‬
)
‫نەيُذاڵی‬
ٌ‫غەْیذا‬
ٌ‫نەَێٕا‬
ٌ‫زیُذٔا‬
ٌ‫ٔٔيردٔٔا‬
‫بەجیأازی‬
.
‫ن‬
ٌ‫ەَێٕا‬
‫ئاضتە‬
‫ڕێسگرتُی‬
‫خٕد‬
‫الی‬
ٔ‫ئە‬
‫تاکاَەی‬
‫کەدیاری‬
ٌ‫کرٔا‬
‫بۆ‬
‫ًََٕٔە‬
‫تٕێژیُۀەکە‬
‫پەیٕەَذی‬
.
ٌ‫نەَێٕا‬
‫کەضاَی‬
‫دیاری‬
ٔ‫کرٔا‬
ٔ‫ئە‬
‫گۆڕاَکارییاَەی‬
‫کە‬
‫نە‬
‫دٔاڕۆژدا‬
ٍَ‫چأەڕٔا‬
‫ٔەک‬
(
‫ْأڕێیەتی‬
‫بأک‬
‫گەريی‬،
‫بأک‬
،‫تَٕذی‬،
ٔ
‫تیژی‬

29. 29
‫دایک‬
‫گ‬،
‫ەريی‬
‫دایک‬
‫لەباڕەی‬،
ٌ‫خێسا‬
،
‫ڕیسبەَذی‬
ٌ‫نەَێٕا‬
‫خٕغک‬
ٔ
‫براکاَی‬
‫کاتەکاَی‬
‫دریاَەبَٕٔی‬
‫بأک‬
)
‫کاتێک‬
‫ڕەگەز‬
‫ی‬
‫بأک‬
‫تا‬
‫چەَذ‬
‫گرَکی‬
‫گۆڕاَکاریەکاَی‬
‫ضەرٔۀە‬
‫بۆ‬
‫ڕَٔکردَۀەی‬
ٌ‫دەرئەَجايەکا‬
‫بۆ‬
ٔ‫ئە‬
‫َرخاَە‬
.
‫ڕێسگرتُی‬
‫خٕد‬
ٌ‫نەالیە‬
‫تاکەکاَی‬
‫ًََٕٔە‬
‫دیاریکرا‬
ٔ
ٕٔ‫پێکٓاتب‬
‫نە‬
(
١١١
‫لٕتاب‬ )
‫ی‬
‫نە‬
ٔٔ‫ْەرد‬
‫ڕەگەزی‬
(
‫َێر‬
-
‫يێ‬
)
ٔ‫ئە‬
‫لٕتابیاَە‬
‫نە‬
‫لۆَاغەکاَی‬
‫دٔاَأەَذی‬
ٔٔ‫د‬
ٍ‫پۆن‬
‫پۆنی‬
(
‫پێُجەو‬
‫ٔغەغەو‬
)
‫نەْەردٔٔبەغی‬
‫زاَطتی‬
‫ٔێژەیی‬
)
‫بەغێٕەیەکی‬
‫ْەڕەيەکی‬
‫نە‬
‫لٕتابخاَەکاَی‬
‫دٔاَأەَذی‬
‫نە‬
‫غٕێُە‬
‫جیاجیا‬
‫کاَی‬
‫بەغذاد‬
(
‫يصطفى‬
،
٠٩٩١
)
.

30. 30
ٔٔ‫د‬
‫ەو‬
:
‫تٕێژیُۀەی‬
‫پێػٕٔی‬
‫ْأضەَگی‬
‫ْەڵچَٕٔی‬
:
٠
-
ٕ‫ت‬
‫ێژیُۀەی‬
(‫انسبیری‬
٠٩٧١
)
:
َٔ‫َا‬
‫یػاَی‬
‫تٕێژیُۀەکە‬
(
‫درٔضتکردَی‬
‫پێٕاَە‬
‫ْأضەَگی‬
‫ْەڵچَٕٔە‬
ٔ
‫دۆزیُۀەی‬
‫پۀیٕەَذی‬
ٌ‫َێٕا‬
‫ْأضەَگی‬
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬
ٔ
‫جۆریەتی‬
‫بڕیار‬
)
‫ئاياَجی‬
‫ًََٕٔە‬
‫ٔەرگرتُی‬
‫تٕێژیُۀە‬
‫کە‬
‫نەضەر‬
(
١٨
)
‫بەڕێٕەبەر‬
‫گػتی‬
ٕٔ‫ب‬
‫ٔەدٔای‬
‫بەکارْێُاَی‬
ٔ‫َا‬
‫ەَذی‬
‫ژيێریاری‬
ٔ
‫ئايرازی‬
‫پەیٕەَذی‬
ٔ‫بە‬
‫پێیە‬
‫کە‬
‫ئايرازێکی‬
‫ئايارە‬
‫تٕێژیُۀەکە‬
‫گەیػتە‬
ٔ‫ئە‬
‫ئە‬
‫َجايەی‬
:
‫ئەرێُی‬
‫ْەیە‬
ٌ‫نەَێٕا‬
‫ْأضەَگی‬
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬
ٔ
‫جۆریەتی‬
ٌ‫بڕیاردا‬
(.
‫يبارک‬
،
٨١١٨
،‫ال‬،
٧١
)
٨
-
ٕ‫ت‬
‫ێژیُۀەی‬
‫انبٓادکی‬
(
٠٩٩٨
:)
َٔ‫َا‬
‫یػاَی‬
‫تٕێژیُۀەکە‬
(
‫داَاَی‬
‫پێٕەرێک‬
ٕٔ‫ب‬
‫بۆ‬
‫ْأضەَگی‬
‫ْەڵچَٕٔی‬
ٔ
‫پێٕاَی‬
‫ْأضەَگی‬
‫ْەڵچَٕٔی‬
‫بۆ‬
‫يايۆضتایاَی‬
‫لۆَاغی‬
‫َأەَذی‬
(
ٌ‫ژ‬
ٔ
ٌ‫پیأەکاَیا‬
)
‫ئاياَج‬
‫نەزاَیُی‬
‫جیأازی‬
‫نەْأضەَگی‬
‫ْەڵچَٕٔی‬
‫بەپێی‬
‫گۆڕأی‬
‫ڕەگەز‬
ٔ
ٌ‫تەيە‬
.
‫ًََٕەی‬
‫تٕێژیُۀەکە‬
ٕٔ‫پێکٓاتٕٔب‬
(
١١١
)
‫يايۆضتای‬
ٌ‫ژ‬
ٔ
ٔ‫پیا‬
‫نە‬
‫پەرٔەردەی‬
‫بەضڕە‬
‫دٔای‬
‫بەکارْێُاَی‬
‫ئ‬
‫ايراز‬
‫ەکاَی‬
‫پێکۀە‬
ٍ‫بەضت‬
‫ز‬
‫غیکردَۀە‬
ٔ‫بە‬
‫ضیفەتەی‬
‫کە‬
‫ئايرازی‬
‫ئايارییە‬
/
‫تٕێژیُۀەکە‬
‫گەیػتە‬
‫ئە‬
ٔ
‫دەرئەَجايەَە‬
‫يايُأەَذی‬
‫پهەی‬
‫ْأضەَگی‬
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬
‫بۆ‬
‫ًََٕەکە‬
‫کەيتر‬
‫نەيايُأەَذی‬
‫َسیکی‬
‫پێٕەرەکە‬
‫ٔە‬
‫َەبَٕٔی‬
‫جیأازی‬
‫کە‬
‫بەڵگەی‬
‫ئاياری‬
‫بێ‬
‫بەپێی‬
‫گۆڕأی‬
‫ڕەگەز‬
(
،‫يبارک‬
٨١١٨
،‫ال‬،
٧١
(
١
-
ٕ‫ت‬
‫ێژیُۀەی‬
‫انتًیًی‬
:
َٔ‫َا‬
‫یػاَی‬
‫تٕێژیُۀە‬
‫کە‬
(
‫داَاَی‬
‫پێٕەرێک‬
ٕٔ‫ب‬
‫بۆ‬
‫ْأضەَگی‬
ٕٔ‫ْەڵچ‬
‫َی‬
ٔ
‫دۆزیُۀەی‬
‫پەیٕەَذی‬
ٌ‫نەَێٕا‬
‫ئەزئَٕی‬
‫دیهەکاَی‬
ٔ‫بەئازار‬
‫ْأضەَگی‬
ٌٕٔ‫ْەڵچ‬
‫بۆ‬
ٌ‫دیهەکا‬
)
‫ئاياَج‬
‫نەزاَیُی‬
‫ْأضەَگی‬
‫ْەڵچَٕٔی‬
‫بەگٕێرەی‬
‫جیأازی‬
‫نە‬
ٌ‫تەيە‬
‫ٔە‬
‫ژيارەی‬
‫ضا‬
‫ڵەکاَی‬
‫دیهێتی‬
،
‫ًََٕٔەی‬
‫تٕێسیُۀەکە‬
ٕٔ‫پێکٓاتٕٔب‬
‫نە‬
(
٨١١
)
‫دیم‬
‫دیهە‬
‫عێرالیاَەی‬
‫کە‬
‫گەڕابَٕۀە‬
َ‫ئۀا‬
‫ەی‬
‫کە‬
‫جەَگی‬
‫عێراق‬
ٔ
ٌ‫ئێرا‬
‫بەدیم‬
‫گیرا‬
ٌٕٔ‫ب‬
.
‫دٔای‬
‫بەکارْێُاَی‬
‫تالیکردَۀەی‬
(
‫انتاتی‬
)
‫ٔە‬
‫ئايرازی‬
‫پەیٕەَذی‬
ٔ
‫نێژی‬
ٔ‫بە‬
‫ضیفەتەی‬
‫کە‬
‫ئايرازی‬
‫ئاياریە‬
ٔ
‫تٕێژیُۀەکە‬
‫گەیػتە‬
‫درٔضتکردَی‬
‫پێٕەرێکی‬
‫ْأضەَگی‬
‫ْەڵچَٕٔی‬
(.
،‫يبارک‬
٨١١٨
،‫ال‬،
٧١
)

31. 31
ّ‫ب‬
ّ‫ضێی‬ ‫غی‬
‫و‬
ُّ‫تٕێژی‬ ‫ڕێبازی‬
ِٔ
ّ‫ی‬
ّ‫ک‬
ُّ‫تٕێژی‬ ‫يیتۆدی‬:‫و‬
ِٔ
ِٔٔ‫د‬
ّ‫کۆي‬:‫و‬
ُّ‫تٕێژی‬ ‫ڵگای‬
ِٔ
ّ‫ضێی‬
ًََّٕ:‫و‬
ُّ‫تٕێژی‬ ‫ی‬
ِٔ
ِ‫ئايراز‬
ُّ‫تٕێژی‬ ‫کاَی‬
ِٔ
٠
-
‫خٕد‬ ‫لبٕڵکردَی‬
٨
-
ّ‫ْأض‬
ّْ ‫َگی‬
‫ڵچَٕی‬
‫ا‬
-
ِٕ‫پێ‬ ‫راضتگۆی‬
‫ر‬
‫ب‬
-
ِٔ ‫ڕاضتگۆی‬
ِٔ‫رگیرا‬
ٌ‫کا‬
‫ت‬
-
ِٕ‫پێ‬ ‫جێگیری‬
‫ر‬
ِ‫چٕار‬
ّ‫جێب‬:‫و‬
ِ‫ئايراز‬ ‫جێکردَی‬
ُّ‫تٕێژی‬ ‫کاَی‬
ِٔ
ّ‫پێُج‬
‫یاض‬:‫و‬
ّ‫ئاياری‬ ‫ا‬
ٌ‫کا‬