Opća načela probiranja. Probiranje za opći zdravstveni status. Predoperativno ispitivanje. Organospecifični supstrati

1. Univerzitet u Sarajevu
Medicinski fakultet
Institut za fiziologiju i biohemiju – Katedra za biohemiju
- Fizikalne osnove i klinički aspekti medicinske dijagnostike -
Sarajevo, april 2013. godine
Mentor:
doc. dr. Radivoj Jadrid
Pripremili:
Meis Sammak • Bekir Rovčanin • Rusmir Gadžo

2. Opda načela probiranja
Definicija: Probiranje ili screening za neku bolest ili stanje znači pokušaj njenog otkrivanja prije razvijanja jasnih
kliničkih manifestacija, kod populacije koja se na prvi pogled čini zdravom.
Smjernice Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) iz 1968. godine - načela probiranja
- Ispitivano stanje mora predstavljati značajniji zdravstveni problem
- Za ispitivano stanje/bolest mora postojati odgovarajudi tretman
- Moraju postojati odgovarajudi kapaciteti za dijagnozu i tretman oboljenja
- Ciljano oboljenje mora imati latentnu fazu [!razdoblje u kome nema ireverzibilnih oštedenja]
- Mora postojati karakteristični test za ispitivanje ciljanog stanja
- Test mora biti prihvatljiv za kompletnu populaciju
- Mora postojati adekvatno razumijevanje prirodnog toka bolesti
- Mora postojati usaglašen stav o populaciji koja se liječi
- Ukupni troškovi testiranja|dijagnoze moraju biti ekonomski balansirani
- Dijagnoza mora biti kontinuiran proces, na po principu „jednom i zauvijek“
Vrši se:
- antenatalno (genetika),
- postnatalno,
- u vrijeme djetinjstva,
- u adolescentnoj dobi,
- u adultnoj dobi.
Može biti:
neselektivno
(npr: neonatalno probiranje, kompletna populacija)
selektivno
(npr: predoperativno probiranje, ciljana grupa,
ovisno o riziku kojem je izložena)
Provodi se kao:
anamnestički upitnik -
laboratorijski nalazi -
internistički pregled -
radiološki pregled -
endoskopski pregled -
CILJEVI: RANA DETEKCIJA, PREVENCIJA, POBOLJŠANJE KVALITETA ŽIVOTA

3. Probiranje za opdi zdravstveni status (sistematski pregledi)
Preporučeni profil laboratorijskih pretraga (check-up) za osobu bez kliničkih simptoma:
•hematološke pretrage:
• kompletna krvna slika (KKS)
• sedimentacija eritrocita (SE)
• određivanje C-reaktivnog proteina (CRP)
•biohemijske pretrage:
• urea, glukoza, urati, kalcij, fosfor, bilirubin, holesterol, trigliceridi, T4
• enzimi: aspartat-aminotransferaza (AST), alkalna fosfataza (ALP),
laktat-dehidrogenaza (LD), kreatin-kinaza (CK)..
Zdrava osoba:
-nalazi navedenih pretraga u referentnim vrijednostima
Bolesna osoba:
-promjene KKS & SE: hematološki poremedaji
-promjene holesterola i glukoze: kardiovaskularni poremedaji
-aktivnosti AST, ALT, ALP + bilirubin: bolesti jetre i žučnih vodova
-kvantitativna analiza urina: bolesti urinarnog sistema
-promjene elektrolita i T4: endokrinološki i metabolički poremedaji
-!!! promjene prelaze raspon od 3 standardne devijacije u odnosu na ref. vrijednosti !!!
-!!! mogudnost pojave lažno pozitivnog i negativnog nalaza
- pravilno uzimanje uzoraka, životna dob, interferencija lijekova i
prehrambenih suplemenata, intenzivna fizička aktivnost (CK)
Ciljevi: utvrđivanje zdravstvenog statusa, ocjena radne i vojne sposobnosti, profesionalno profiliranje
Primjeri: Mamografija, Digitorektalni pregled prostate + PSA, testiranje na HPV, HIV, HSV, HpB, HpC,...
Napomena: potpomognuti drugim dijagnostičkim postupcima – radi potvrde ispravne dijagnoze

4. Primjeri uobičajenih screening programa (UK)
U brojnim su razvijenim zemljama razvijeni screening programi (sistematski pregledi)
shodno rizičnim grupama ili populacijama i definisani su na državnoj razini. Neki od
njih su:
• tumorski screening
• PAPA-test (prekancerozne lezije i rak cerviksa)
• mamografija (rak dojke)
• kolonoskopija (kolorektalni tumor)
• dermatološki testovi (melanom)
• fekalno-okultno krvarenje (rak digestivne cijevi)
• oftalmoskopija (dijabetogena retinopatija)
• ultrazvuk aortae abdominalis (aneurizma)
• tubekulinski testovi
• screening donora sperme
• screening interproksimalnog dentalnog karijesa (radiografski)
• alfa-fetoprotein, ultrazvuk (trudnice: fetalne malformacije)
• školski sistematski pregledi (SAD:
oftalmološki, stomatološki, otorinolaringološki, pregled stava i pozicije kičmenog
stuba – skolioza)
American Cancer Society Guidelines for the Early Detection of Cancer:
http://www.cancer.org/healthy/findcancerearly/cancerscreeningguidelines/american-cancer-society-guidelines-for-the-early-detection-of-cancer

5. Predoperativno ispitivanje
- Postoje različiti stavovi i preporuke o izvođenju predoperativnih pretraga.
- Anesteziolog odlučuje o potrebi predoperativne laboratorijske obrade i njenog obima.
- Operativne pretrage kod mladih osoba se smatraju nepotrebnim osim kod eventualnih
postojedih bolesti (npr. dijabetes)
- Starijim i srednjovječnim osobama preporučuju se
- hematološko-koagulacijske pretrage (SE, CRP, KKS, protrombinsko
vrijeme, tromboplastinsko vrijeme)
- kardiološke pretrage (elektrokardiogram – EKG)
- enzimske pretrage – jetra (AST, ALT)
- sumnja na metaboličke poremedaje (glukoza, kalij, natrij)
- radiološke pretrage (RTG pluda – kod osoba starijih od 40 godina)
- pretrage urinarnog sistema (kreatin, kvalitativna pretraga mokrade)
- Naročito važni – laboratorijski nalazi specifičnih, ciljanih enzima. fetal surgery

8. Pregled metaboličkih puteva, pripadajudih supstrata i organa
METABOLIČKI PUT SUPSTRATI ORGANI
β-oksidacija acil-CoA svi osim mozga
citratni ciklus acetil-CoA svi
respiratorni lanac FADH2, NADH svi
glikoliza glukoza-6-P svi
ketogeneza acetil-CoA jetra
glukoneogeneza oksalacetat jetra, bubrezi
ciklus pentoza-P glukoza-6-P masno tkivo, jetra
sinteza MK acetil-CoA masno tkivo, jetra
sinteza kolesterola acetil-CoA jetra, crijevna mukoza
sinteza hema sukcinil-CoA jetra, koštana srž
urea ciklus NH3, CO2 jetra
sinteza proteina aminokiseline Svi

9. Faktori koji utiču na nivo enzima u serumu ili plazmi
• postizanje ravnoteže između oslobađanja iz stanica i ulaska u cirkulaciju, te uklanjanja dijela koji je inaktivan
• izlučivanje enzima iz cirkulacije:
• mokradom (male molekule-npr. amilaza),
• akcijom RES-a (koštana srž, jetra, slezena)- endocitoza
• brzina degradacije i eliminacije
• pojačana sinteza i poremedaji sinteze
• poremedaji propusnosti membrane
• nekroza stanica
• smetnje u sekreciji i ekskreciji
• POVEĆANJE VRIJEDNOSTI ENZIMA
• pojačana sinteza - osteoblasti, nefroza, leukoze
• poremedaji propusnosti membrane-pri upalnim procesima izlaze enzimi iz stanice (AMI i LIP)
• nekroza stanica- izlazak i enzima iz staničnih organela
• smetnje u sekreciji- smetnje u otjecanju žljezdanih sekreta
• smetnje u ekskreciji- svi koji se izlučuju mokradom
• SNIŽAVANJE VRIJEDNOSTI ENZIMA
• smanjena sinteza - hronične jetrene bolesti, atrofija i gastritis želuca, urođene greške metabolizma
• ubrzano i pojačano uklanjanje iz organizma- nefroza
• degradacija enzima- povezana uz poluvrijeme života enzima
(CK 15 sati, AST 17 sati, LDH 113 sati…)

10. Specifičnosti enzima za pojedine organe
• prema rasprostranjenosti:
• organ nespecifični: enzimi glikolize, oksidacije i disanja
• organ specifični: samo u specifičnim organima (AMI, LIP, arginaza)
• organ specifični izoenzimi
• srčane bolesti: CK, AST, LDH, CKmb, LDH izoenzim 1
• mišidne bolesti: CK, AST, aldolaza, LDH
• koštane bolesti: košt. AP,
• želučane bolesti: pepsinogen, perniciozna anemija
• bolesti prostate: PSA, prostatična KP,
• bolesti gušterače: amilaza, lipaza
• bolesti jetre: ovisno o funkcijama jetre (indikatori lezije, sintetski, indikatori opstrukcije)
• maligne bolesti: glikolitički enzimi, LDH, KP
• hematološke bolesti
• trudnoda
Prilikom lezije tkiva u cirkulaciji se pojavljuju aktivnosti enzima u onakvim međusobnim
odnosima kao i u oštedenom organu. Mogudi uzroci oštedenja stanice su:
- hipoksija (gubitak krvi, anemije...)
- hemikalije (živa, olovo...)
- fizikalna oštedenja ( ozljede, smrzotine, opekotine, radijacija...)
- mikrobiološki agensi (bakterije, virusi, gljivice)
- imunološki mehanizmi (citotoksičnost)
- nutritivni faktori (nedostatak proteina, vitamina, minerala...)

12. Aspartat aminotransferaza (AST)
• EC 2. 6. 1. 1. L-aspartat-2-oksoglutarat aminotransferaza (serumska glutamat oksalacetat transaminaza)
• Prisutnost: jetra, srčani mišid, mozak, bubrezi, gušterača, pluda, likvor, plazma, žuč, slina.
> u mokradi ga ne nalazimo!!! (samo pri bubrežnim lezijama)
• Prema elektroforetskoj pokretljivosti:
citoplazmatski izoenzim AST 1 (40%)
mitohondrijski izoenzim AST 2 (60%)
• Određivanje:
IFCC metoda:
- glavna i indikatorska reakcija
(konezim PLP)
Povišene vrijednosti:
-bolesti srca i jetre (kod infektivnog hepatitisa, toksičnog hepatitisa, ciroza, primarnih i
metastatskih tumora jetre), mišidne distrofije, multiple skleroze
- virusni hepatitis: povedanje vrijednosti do 100x, pik između 7-12 dana, normalizacija
3-5 sedmica
- infekciozni hepatitis: ALT>AST (de Rittisov kvocijent AST/ALT je <0,7)
- ciroza jetre: od normalnih do povišenih, ali uvijek je AST > ALT
L-aspartat + α-ketoglutarat oksalacetat + L- glutamat
Oksalacetat + NADH2
+ malat + NAD+ apsorbancije
keto kiseline prelaze u aminokiseline

13. Alanin aminotransferaza (ALT)
• EC 2.6.1.2.; L- alanin-2-oksoglutarat aminotransferaza (serumska glutamat piruvat transaminaza)
• Prisutnost: unutar stanice nalazi se uglavnom u citoplazmi
• Važan u dijagnostici: oštedenja jetrenih stanica
• Određivanje:
IFCC metoda:
- glavna i indikatorska reakcija
(konezim PLP)
Povišene vrijednosti:
-akutni infekciozni hepatitis, toksična nekroza jetre, zatajivanje cirkulacije sa šokom i hipoksijom
-infekciozni hepatitis: ALT>AST (de Rittisov kvocijent AST/ALT je <0,7)
-ciroza jetre: od normalnih do povišenih, ali uvijek je AST > ALT
-Diferencijalno dijagnostički značaj prema AST: u unfarktu miokarda ALT ostaje N ili slabo
povišen, ALT je N u distrofiji mišida, ALT raste u boelstima pankreasa
L-alanin + α-ketoglutarat piruvat + L- glutamat
piruvat + NADH2+ laktat + NAD+ ↓ apsorbancije
keto kiseline prelaze u aminokiseline

14. Laktat dehidrogenaza (LD)
• EC 1. 1. 1. 27. L-laktat: NAD+ oksidoreduktaza
• Sastavljen od 4 monomera (dva tipa M-muscle i dva tipa H-heart)
kombinacijom nastaje 5 izoenzima: LDH1 (brzi), LDH2, LDH3, LDH4, LDH5 (spori)
• Lokaliziran u citoplazmi: sama propusnost stanične membrane izaziva prijelaz u cirkulaciju i povedanje
aktivnosti u serumu, slabo specifičan
Povišene vrijednosti:
-akutni infarkt miokarda, jetrene i krvne bolesti (perniciozna anemija, limfatična leukemija) ,
dijagnostika malignih bolesti,metastaza
-jetrene bolesti: umjereno aktivnosti
-maligne bolesti: iz samog malignog tkiva
-mišidne bolesti: pri progresivnoj mišidnoj distrofiji (rani i srednji stadij bolesti)
-mogudnost stvaranja makroenzima: IgA ili IgG
-u mokradi kod glomerularnog nefritisa
-u likvoru pri oštedenju moždane barijere i krvarenja, bakterijski meningitis
piruvatlaktat
Određivanje izoenzima:
elektroforezom (različita brzina putovanja u električnom polju),
inhibicijom enzimske reakcije (urea inh.LD4 i LD5, akt. LD 1 i LD2),
na principu termostabilnosti (LD1 i LD2 su stabilniji),
specifičnost prema supstratu (srčani bolje reagiraju s hidroksibutiratom)

16. Kreatin kinaza (CK)
• EC. 2.7.3.2.; adenozin trifosfat-kreatin N- fosfotransferaza
• ATP- energijom bogat spoj, izvor energije za kemijske
reakcije, nastaje u mišidima oksidacijom hranjivih tvari,
a potreban je mišidima za obavljanje mehaničkog rada.
• Dimerna molekula, sastavljena od monomera (M i B)= MM, MB, BB, organ specifičan enzim
• Prema rasprostranjenosti: citoplazmatski-topljiv i mitohondrijski oblik (skeletni mišidi, srce, mozak)
• Mogudnost stvaranja makroenzima:
• Tip 1= kompleks CKBB i IgG (gastrointestinalne bolesti, adenom, karcinom)
• Tip 2= oligomerni mitohondrijski oblik
Povišene vrijednosti:
-razni tipovi progresivne muskularne distrofije (Duchenne) 50x, miozitis, dermatomiozitis,
miastenija gravis,
-akutna rabdomioliza - nekrotizirajuda polimiopatija vrijednosti,
-psihotična stanja - zbog nefiziološke motorne aktivnosti
-bolesti srca - AIM (3-6 sati porast, max nako 24 sata, norm. 3-5 dana), stenokardija, angina
pektoris, infarkt pluda= ne pokazuju porast CK
-bolesti CNS-a, osobito izoenzim CKBB
-bolesti tiroideje- porast obrnuto proporcionalan sa aktivnošdu žljezde
Kreatin-fosfat +ADP kreatin + ATP

17. Alkalna fosfataza (ALP)
• EC 3.1.3.1.; Ortofosfat monoester fosfohidrolaza
• Skupina enzima- hidrolaza (optimum pH 9,8-10,5) ovisno o supstratu i vrsti pufera,
kataliziraju prijenos fosfatne skupine.
• Metaloproteinski enzim: stabilnost je ovisna o Mg i Zn, inhibicija ovisna o Ca i P
• Skupina glikoproteina smještena uglavnom unutar stanične membrane (osteoblasti kostiju-koštana, stanice
hepatobilijarnog trakta-jetrena, stijenka crijeva-crijevna, tubuli bubrega-bubrežna, placenta-placentarna)
• Metabolička funkcija: transport lipida u crijevima, kalcifikacija u kostima
• Metode određivanja:
• mjerenjem anorganskog fosfata nakon hidrolize supstrata
• mjerenjem nefosfornog dijela supstrata nakon otcjepljenja fosfora
• Izoenzimi: elektroforetski, izoelektrično fokusiranje, inaktivacija toplinom
Povišene vrijednosti:
-fiziološki u djece: aktivnost osteoblasta za vrijeme rasta i trudnodi
-bolesti kostiju: zaraštavanje koštanih fraktura i kalusa, Pagetova bolest, osteomalacija, rahitis,
maligne bolesti, metastaze
-bolesti jetre: kolestaza, hepatitis, ciroza jetre, diferencijalna dijagnostika hepatobilijarnog
trakta ( pstruktivni ikterus 2-3x, infektivni hepatitis N ili slabo , metastaze u jetri - Reganov
izoenzim = placentarnom)
-bubrežne bolesti: osobito nakon dijalize

18. Kisela fosfataza (ACP)
• EC 3.1.3.2.; ortofosfat monoester fosfohidrolaza
• Hidroliza fosfata, optimalni pH 4,5-5,0
• Smještaj: lizosomi stanica (prostata, jetra, slezena, eritrociti, trombociti, koštana srž)
(tartarat rezistentna u osteoklastima).
• Temperaturno i kiselo nestabilna: 37°C; pH 7,0
Dijagnostički značaj određivanja:
karcinom prostate (danas zamijenjena s PSA), upale, traume, nekroze prostate, bolesti kostiju,
Gaucher-ova bolest (veliki makrofagi sa mnogo glukocerebrozida) - neosjetljiva na inhibiciju
tartaratom, mijeloična leukemija
> vrlo visoka koncentracija u spermi - dokazivanje silovanja

20. γ-Glutamil transferaza (γ –GT, GGT)
• EC 2.3.2.2.; γ-glutamil-peptid:aminoacilglutamiltransferaza
• Katalizira tri tipa reakcije:
• hidrolizu - otcjepljuje glutaminsku kiselinu
• eksternu transpeptidaciju- prenosi glut.ostatak na AK ili peptid
• Interna transpeptidacija- oslobođeni ostaci tvore glutaminske peptide
• γ - glutamil transferaza (γ-GT) najviše se nalazi u bubregu, jetri, pankreasu i bilijarnom traktu
• katalizira reakciju prenosa γ-glutamil skupine sa supstrata davatelja na supstrat primatelja
• Klinički značajno njeno određivanje u serumu bolesnika:
oboljenja jetre, lijekovi, alkohol (indukcija enzima)

21. Amilaza (AMI)
• EC 3.2.1.1.; α-1,4-glukagon, 4-glukanohidrolaza
(skupina hidrolaza , cijepa α-1,4-glikozidnu vezu)
• Razlikujemo:
• α-amilazu (endoamilazu, djeluje na 1,4-glikozidnu vezu u cijeloj molekuli): životinje i čovjek
• (pH 6,9-7,0) termostabilan enzim, sastavljen od jednog polipeptidnog lanca, lako prolazi
glomerularni filtrat, serumska i mokraćna migriraju u području β i γ globulina
P-tip: pankreas S-tip: slina
• β- amilazu (egzoamilazu, na kraju lanca otcjepljuje 1 maltozu=2 glukoze): bakterije i biljke
• u organizmu amilaza je prisutna u mnogobrojnim organima: gušterača, žlijezde slinovnice, jetra, bubrezi, mišidi,
duodenalni sok, serum, mokrada, mlijeko.
• vedi dio uništi tripsin u probavnom traktu
• makroamilazemija: kompleksi tipa S i IgA i IgG, ne filtriraju se bubrezima pa povisuju serumsku amilazu
Dijagnostički značaj određivanja KP (bolesti pankreasa i parotitis):
Akutni pankreatitis:
- serumska amilaza: 2-12 sati porast, max 24-36 sati, norm. 3-4 dana,
- mokradna amilaza: postiže vede vrijednosti i duže se zadržava
Karcinom pankreasa: vrijednosti lagano povišene
Metode određivanja amilaze:
-nefelometrijske (amiloklastične, saharogene, kromogene),
-spektrofotometrijske
-viskozimetrijske
AMILOKLASTIČNE:
smanjenje koncentracija početnog
supstrata
SAHAROGENE:
određuju reduktivne tvari nastale
hidrolizom škroba
KROMOGENE:
prati se djelovanje amilaze na
supstrat škroba vezanog na neku
boju koja se djelovanjem oslobađa

22. Lipaza (LIP)
• EC 3.1.1.3.; triacilglicerol acil hidrolaza
• glikoprotein, hidrolizira estere glicerola i dugolančanih masnih kiselina, najprije u β-monoglicerid, a zatim u α-
monoglicerid
• aktivna je u kompleksu s kolipazom, a aktiviraju je žučne soli, kalcij i albumin
• djeluje samo u emulziji (faza između supstrata i vode)
• potpuno se reapsorbira u proksimalnom tubulu bubrega
• povedana aktivnost u akutnom i kroničnom pankreatitisu, ileusu, akutnom kolecistitisu, nekrozi pankreasa
• Metode određivanja (prema principu):
• titrimetrijske, turbidimetrijske, spektrofotometrijske
većina metoda sadrži emulziju maslinovog ulja
Dijagnostički značaj određivanja LIP:
Akutni pankreatitis: 3-6 sati nakon napada, vrijednosti do 10x više
Kronični pankreatitis: vrijednosti su normalne
Snižene vrijednosti lipaze obično ukazuju na nekrozu pankreasa i loš su prognostički znak, kod oboljenja jetre,
nedostatka vitamina A, nekih malignih tumora i DM-a

23. Kolinesteraza (ChE)
• EC 3.1.1.8.; acilholin acilhidrolaza
• razlikujemo dvije kolinesteraze:
• specifična kolinesteraza, AChE (acetilholin-acetil hidrolaze, EC 3.1.1.7.; kolinesteraza):
- eritrociti, pluda, slezena, siva supstancija mozga
- odgovorna za brzu hidrolizu acetilkolina na nervnim
završecima pri stvaranju živčanog impulsa
• nespecifična ili pseudoholinesteraza, ChE (acilholin-acilhidrolaza) ili butirilholinesteraza
- serum, jetra, pankreas, srce
- nepoznate biološke uloge
• ChE inhibira razne estere kolina, a najvedu aktivnost pokazuje prema butirilkolinu
• U dijagnostičke svrhe aktivnost ChE u serumu određuje se prvenstveno kod jetrenih bolesti, zatim kao
indikator mogudeg trovanja insekticidima te u otkrivanju bolesnika s atipičnim oblicima enzima kod kojih
postoji rizik produženog odgovora na neke mišidne relaksanse (npr. sukcinildikolin, mivakurium) prilikom
operativnih zahvata
Snižene vrijednosti: kod pacijenata sa oboljenjima jetre, malnutricijom, kroničnim iscrpljujudim i akutnim
infektivnim bolestima i anemijom
Povišene vrijednosti: kod nefrotiskog sindroma, u mladim eritrocitima su vrijednosti znatno vede nego u
zrelim, titar kolinesteraze eritrocita iz periferne krvi može poslužiti kao indikator hematopoetske aktivnosti

25. Biljezi akutnog koronarnog sindroma
Biljeg Pojava u
cirkulaciji
Vršna
vrijednost
Normalizacija Dijagnostička osjetljivost Dijagnostička specifičnost
CK-MB
CKMB-masa
2 - 4 h 24 h 3 - 5 dana 0-2h-10%; 3-4h-25%; 5-6h-55%
0-2h-30%, 3-4h-70%, 5-6h-90%
muskularna distrofija tipa
Duschenne, poliomiozitis
teški fizički napor, trauma, šok
alkoholizam, otrovanje CO2
hipotireoidizam, pludna embolija
Mioglobin 0 - 2 h 10 - 12 h 24 h 0-2h-35%, 3-4h-80%, 5-6h-95% Pradenje
uspješnosti reperfuzije (prije i 90’ nakon
početka terapije)
oštedenje skeletnog mišida
(degenerativno, multiple traume ili
injekcije)
jaka fizička aktivnost
izloženost lijekovima i otrovima
Troponin T, I 3 - 4 h 48 - 96 h 10 - 14 dana 0-2h-25%, 3-4h-55%, 5-6h-80% Rana i
kasna dijagnostika AIM
Dijagnostika perioperacijskog AIM
TnT u muskularnoj distrofiji tipa
Duschenne, poliomiozitis
TnI i TnT u 2-3% bolesnika s
kroničnim zatajenjem bubrega
FAPB 2 - 5 h 6 - 12 h Unutar 24 h Rana dijagnoza
Biljeg ishemije (minimalno oštedenje
miokarda)
Pradenje trombolitičke terapije
Otkrivanje reinfarkta
bolesti bubrega
bolesti skeleta
Izoenzim BB
glikogen
fosforilaze
3 - 4 h 72 - 96 h 7 – 10 dana Prognostička vrijednost ishoda AIM
Predskazuje koronarne poremedaje u
bolesnika sa stabilnom i nestabilnom
anginom pektoris
biljeg upale

26. Laboratorijska dijagnostika jetre
• Funkcije jetre : metabolizam UH, lipida, proteina, dušikovih spojeva,
detoksikacija, konjugacija i esterifikacija
• Biokemijska uloga jetre: (centralni laboratorij organizma)
• ekskrecijska
• sintetska
• metabolička
• Upotreba laboratorijskih testova za procjenu: stanja jetrene funkcije,
otkrivanja bolesti, postavljanja dijagnoze, procjenu jačine bolesti,
pradenje uspješnosti terapije
• Enzimi :
• oni koji se sintetiziraju u jetri
• indikatorski enzimi
• oni lokalizirani u epitelu žučnih vodova
• Testovi funkcije jetre:
alkalna fosfataza (AP), aspartat-
aminotransferaza (AST), alanin-
aminotransferaza (ALT),
ukupni proteini, kolinesteraza, γ-
glutamiltransferaza (GGT), bilirubin-
ukupni i konjugirani
žučne boje u mokradi
bilirubin dijagnoza žutice
ALP dijagnoza kolestaze i mjestimičnih lezija
AST hepatocelularne bolesti, alkoholizam i kronične bolesti
ALT hepatocelularne bolesti
albumin biljeg kroničnosti i težine bolesti
PV biljeg težine bolesti i kolestaze

27. Bolesti egzokrinog dijela pankreasa
• Pankreatits
• akutni pankreatitis
• kronični pankreatitis
• kronični kalcificirajudi pankreatitis
• kronični opstruktivni pankreatitis
• kronični upalni pankreatitis
• Karcinom pankreasa
• Testovi egzokrine funkcije pankreasa:
• Lundhov test, sekretinski test, sekretin-pankreoziminski test, sekretin-postigminski test, pankreolauril
test, PABA test, himotripsin u stolici i duodenalnom soku
• Biokemijski pokazatelji pankreatitisa:
• amilaza u serumu i mokradi, lipaza u serumu, fosfolipaza u serumu,
odnos amilaza/kreatinin u 2h mokradi (1.4 U/mg kreatinina)
odnos klirensa amilaze prema klirensu kreatinina (4-5%)
himotripsin u stolici

28. Laboratorijski testovi u karcinomu pankreasa
Test Patološki nalaz
Alkalna fosfataza ↑ 80%
Hematokrit ↓ 60%
Bilirubin ↑ 55%
Ukupni proteini ↓ 15%
Amilaze ↑ 15%
Test Patološki nalaz
mutacija K-ras onkogena 90%
tripsin ↓ 80%
CA 19-9 ↑ (>40 U/mL) 74%
γ-GT II ↑ 65%
CEA ↑ (>4ng/dL) 40%
α-fetoprotein ? 3%
RUTINSKI TESTOVI
SPECIJALNI TESTOVI