Landelijk Meetnetr Flora 2002 - 2018: inrichting en resultaten - Piet Zumkehr en Bouwe Talsma - Friese Vrijwilligersdag Natuur 7 september 2019 Earnewald

1. Landelijk Meetnet Flora
Natuur- en Milieukwaliteit

2. Doel: het meten van veranderingen in de
vegetatiesamenstelling in de tijd als gevolg van
milieuinvloeden

3. Gebaseerd of vaste meetpunten
• Vaste meetpunten of permanente quadraten
(PQ’s)
• Oppervlak 5x5 meter of in bossen 15 x 15
meter
• Opnamefrequentie van de meetpunten 1 x per
4 jaar (sinds kort 1 x per 3 jaar)
• Veranderingen in de tijd door analyse van de
opnamen sinds 2002 door CBS

4. Meetnet gelegd tussen 2002 en 2005,
totaal globaal 1000 pq’s in Friesland
Vanaf 2006 jaarlijks plm. 250 pq’s opnieuw
opgenomen
Iedere pq vanaf 2002 5 tot 6 keer opgenomen.

5. Opzet van het meetnet
• Voorwerk verricht door Altenburg & Wymenga
• Verdeling provincie in landschappen
- Duinen
- Zeeklei
- Laagveen
- Hogere zandgronden 1 (minder N-gevoelig)
- Hogere zandgronden 2 (meer N-gevoelig)
Binnen deze landschappen pq in verschillende natuurgebieden.
Ook agrarische terreinen met botanisch pakket
Enkele in gangbaar agrarisch grasland
Ook in sloten en slootkanten

6. En ook in wegbermen en op
binnendijken

7. Pq’s naar evenredigheid verdeeld over
verschillende natuurtypen
• Droge duinen
• Vochtige duinvalleien
• Droge en vochtige heiden
• Hooilanden
• Naaldbossen
• Loofbossen
• Moerassen
• Etc.

8. Maar niet in/op
• Kwelders en zilte vegetaties
• Terreinen met vorm van actief natuurbeheer.
• Aanvankelijk alleen terreinen met een
autonome vegetatieontwikkeling zonder
invloed van beheersingrepen
• En zonder invloed van zout

9. Recente wijzigingen in het meetnet:
koppeling aan Natura2000
Nieuwe pq in habitatype H2110 – Embryonale duinen

10. Nieuwe opzet van het meetnet vanaf
2017
• Pq op dijken en in wegbermen geschrapt
• Idem pq’s in gangbaar agrarisch land
• Nieuwe pq’s in onderbemonsterde vegetatietypen
• In Natura2000-gebieden koppeling aan Habitattypen
• Koppeling aan EHS/NNN
• Pq’s wel gelegd in natuurgebieden met actief beheer
(begrazing, plaggen etc.)
• Pq’s in terreinen waar maatregelen in het kader van de
PAS-regeling zijn genomen
• Pq’s ook op kwelders en in zilte terreinen

11. PAS-maatregelen t.b.v. verstuiving duinen Terschelling

12. Het meetnet in de praktijk
• Terugvinden pq’s vaak gemakkelijk door degene die het netwerk heeft
gelegd, maar moeilijk voor anderen.
• Netwerk moet niet afhankelijk zijn van een enkel persoon.
• Tot nu:
- Coördinaten pq’s vastgelegd met GPS (maar onnauwkeurig)
- Schets beschikbaar van ligging pq
- Foto’s beschikbaar van ligging pq in landschap
- Pq in het veld gemarkeerd met “wortels” onder de zode (vaak niet
terug te vinden)
• Omdat pq’s soms moeilijk terug te vinden zijn is per 2017 gekozen voor
verandering

13. Verandering
• Pq’s zijn omgevormd van vierkant naar cirkel met
zelfde oppervlak
• Middelpunt is ingemeten met GNSS. Coördinaten zijn
tot op de centimeter precies ingemeten, waardoor
pq’s voor een ieder exact terug te vinden zijn.

14. Korte indruk Habitattype H2130 –
Grijze duinen.

15. Verschillen Terschelling/
Schiermonnikoog
• Op Terschelling hoge bedekking Open rendiermos, op Schier
zeer laag.
• Op Terschelling vaak korstmossen met rode apotheciën, op
Schier vrijwel niet
• Op Terschelling kalkminnende korstmossen alleen in kalkrijke
variant van Grijze duinen aan de binnenzijde van de zeereep
Op Schier in de meeste alle Grijze duinen pq’s
• Op Terschelling veel Zandblauwtje, op Schier bijna niet.
• Op Terschelling geen Dauwbraam, op Schier meestal wel.
• Oorzaak: Duinen van Schier zijn veel kalkhoudender dan die
van Terschelling

16. Rode apotheciën

17. Grijze duinen: veranderingen in de tijd
Toename bedekking Open rendiermos
2006

18. 2010

19. 2016