Vogels en neonicotinoïden - CAPS symposium - Ruud Foppen
1. Effecten van neo-nicotinoïden (pesticiden) op vogelpopulaties
Ruud Foppen
i.s.m.
Caspar Hallmann, Eelke Jongejans, Hans de Kroon (Radboud Univ)
Chris van Turnhout (Sovon Vogelonderzoek Nederland)
Foto: Jouke Altenburg (SOVON)
2.
3. Dataverzameling voorkomen, demografie en trends van soorten
Verspreidings-en trendonderzoek
Correlatieve verbanden met milieu- omstandigheden/drukfactoren
Correlatief hypothese-genererend onderzoek
Zoeken naar causale processen
Hypothese-toetsend en verklarend onderzoek
Voorspelling toekomst
Populatiemodel scenariostudies
validatie
Deel van de ‘CAPS-aanpak’!!!!
4. Trends zijn niet overal hetzelfde: regionale en lokale verschillen
5. Hoe kunnen we deze verschillen verklaren?
Meestal concentreren op de ‘usual suspects’
•Verdwijnen van het leefgebied, bijv. door verstedelijking
•Landgebruiksveranderingen
•Klimaatshift
•……….. AIO Project Caspar Hallmann NWO programma Biodiversiteit werkt: The resilience of plant and bird communities under climate change scenarios in the Dutch landscape
8. Wat is imidacloprid?
-Meest gebruikte insecticide in landbouw, uit de groep van de neonicotinoïden
-Op de markt sinds 1994
-Werkt systemisch, beschermd gehele plant, behoorlijk specifiek tegen insecten (zenuwstelsel)
-Gebruikt als coating bij zaden (suikerbiet, maïs) en spuiten van boomgaarden en in kassen
-Blijkt in bodem en water een lange halfwaarde tijd te hebben (>1 jaar)
13. Populaties van 15 vogelsoorten van het boerenland
Boerenzwaluw
Bosrietzanger
Fitis
Gele kwikstaart
Geelgors
Grasmus
Graspieper
Grote lijster
Kleine karekiet
Rietzanger
Ringmus
Roodborsttapuit
Spotvogel
Spreeuw
Veldleeuwerik
14. Waar komen de vogelgegevens vandaan? komen uit jaarlijkse vogeltellingen in kader van het meetnet broedvogels: het BroedvogelMonitoringProject (BMP) van Sovon
15. Data-bewerking
-Voor ieder plot hebben we als basisgegevens van de aantallen territoria per jaar
-We berekenen de lambda (groei) van de populatie-aantallen in een bepaald plot met voldoende data (x jaar nodig)= jaarlijkse groeisnelheid (periode 2003-2010)
-Dan ruimtelijke relatie leggen tussen de plots en de watermeetpunten
19. Daarna veel werk gestopt in robuustheidstesten
-Maakt het uit tot op welke afstand je de meetpunten correleert met de broedvogelplots?
-Hoe was de situatie vóór de introductie van imidacloprid?
-Hoe verhoudt zich de invloed van gehaltes aan imidacloprid tot andere veranderde omstandigheden in de plots (landgebruik etc.) ?
-Gelden de gevonden verbanden voor alle onderzochte soorten of is er veel variatie?
23. Als deze correlatie duidt op en oorzakelijk verband, waar zou dat dan door kunnen komen?
-Vogels hebben hogere sterfte door eten van behandelde zaden
-Vogels hebben hogere sterfte door eten van insecten die met stof in aanraking zijn gekomen (doorvergiftiging)
-Vogels hebben verminderde reproductie doordat de voedselomstandigheden ongunstiger zijn geworden: insectenpopulatie ingeklapt (trophic cascading effects)
24. Hoe nu verder? BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 27 oktober 2014
“Om daadwerkelijk in te kunnen grijpen is het noodzakelijk dat niet alleen een correlatie maar ook een causaal verband vastgesteld is. Uit het voorgaande volgt dat er op dit moment nog geen wetenschappelijke basis en rechtsgrond is om een verbod van middelen op basis van imidacloprid in te stellen.”
25. Dataverzameling voorkomen, demografie en trends van soorten
Verspreidings-en trendonderzoek
Correlatieve verbanden met milieu- omstandigheden/drukfactoren
Correlatief hypothese-genererend onderzoek
Zoeken naar causale processen
Hypothese-toetsend en verklarend onderzoek
Voorspelling toekomst
Populatiemodel scenariostudies
validatie
Deel van de ‘CAPS-aanpak’!!!!
26. Hoe verder?
-Uitvoeren veldstudies, demografische gegevens verzamelen
-In combinatie met doorrekenen populatie-dynamische consequenties via modellering - Niet alleen beperken tot vogels (!?)