1. ‘‘Levizja e lire e mallrave ne BashkiminEuropian’’

2. PERMBAJTJA Bashkimitregtar TraktatiiRomes Bashkimidoganor Politika a PerbashketBujqesore PPB Politikatregtare Si mbrohetlevizja e lire e mallrave Konkluzioni

3. Bashkimitregtar BashkimiEvropianështënjëbashkësi e disashteteveEvropianekunjenderqellimetthemeloreeshteliria e qarkullimittëmallrave. NjengaobjektivatkryesoretëKomunitetitEkonomikEuropianishtezhvillimiinjëtregutëpërbashkëtqë u quajtmë pas treguivetëmdhebashkimiidoganave midis shteteveanëtare. Treguivetëmpërfshinqarkulliminfalastëmallrave, kapitalit, njerëzve, shërbimevebrenda BE dhebashkimin e doganaveqëpërfshinteaplikimin e njëtarifëtëvetmetëjashtmepërtëgjithatëmiratqëhynënëtreg. Kurtëmiratjanëpranuarnëtreg, atonukmundtëbëhenmësubjektitaksavedoganore, diskriminueseapokuotavetëimportitkurqarkullojnëbrendashtetevetë BE.

4. TraktatiiRomes Ne nenin 2 tetraktatitthuhet: ‘KKE ka sidetyrethemelorendertimin e njetreguteperbashket dh enemenyreprogresiveafrimin e politikaveekonomiketevendeveanetare,meqellimqetearrihetnjezhvillimiharmonizuariaktiviteteveekonomikedhenjezgjerimivazhdueshemdheibalancuar. Ne nenin 8 teTraktatitishteparashikuarqe TPE(praaplikimiiploteikaterlirive) do teperfundontebrendanjeperiudhe 12-vjecare, pra ne 1970,duke kaluar ne tri faza,mengakatervjetsecila.Percdo faze sanksionoheshinveprimetqe do tendermerreshindhezbatimiityre ne harmonibrenda zones, duke percaktuarsakteedheperiudhat e shfuqizimittekushteve(normavedherregullave) tradicionale-kombetaredhehyrjen ne fuqiteatyrekomunitare.

5. Bashkimidoganor Bashkimidoganornatyrshemkerkonkoordinimin, harmoniziminderi ne integrimtesferavetetjerateaktivitetitekonomiktevendeveanetare,pasinuk do tekishtekuptimdhesuksesnjehapsire e perbashket,njetregilire,njelevizje e lire mallrrash, pa pengesakurekonomia, struktura e sajapopolitikat e shtetevetevecanta-qendjekin ne vendin e tyre-temoskoordinoheshin e konvergonin ne njet e perbashket. Integrimieuropian ne ketefusheshenoisuksesin e pare madhor ne zbatimteTraktatitteRomes.Pengesatdoganore u hoqen u hoqengradualisht: 10% dhe 30% deri ne vitin 1965 dhe me tej 10-15 % cdovit, deri ne vitin 1968, vitishpalljes se BashkimitDoganor. Aplikimiipolitikes se Bashkimitdoganoreshterealizur ne faza.Faza e pare filloimenjehere me ratifikimin e TraktatitteRomesnga 6 vendetanetaredhe u konsiderua e kryer ne janar 1959.Gjate kesaj faze u realizualiberalizimiishkembimevetregtare duke reduktuar 10% tarifatdoganoredhe u be rritja 20% e kontigjentevetemallrave.KjosollinjerritjetevolumittregtarteKomunitetit me pjesentjetertebotes me 20%.

6. Politika a PerbashketBujqesore Zbatimii PPB-se mbeshtetet ne disaparime: 1.Bashkimi itregut 2.Preferenca e Komunitetit 3.Solidariteti financiar 1.Bashkimiitregut: do tethoteqeproduktetbujqesoredheagroindustrialelevizinlirshem, pa pengesa, nenkushtetenjejtadhesupozohet me cmimetenjejta. 2.Preferenca e komunitetit:ka tebeje me masatqelejojneaposjellin preference per produktet e brendshmesesaatoteimportit.Nethelbkjo do tethoteqe BE synontesjellecmimet e importeve ne njenivelcmimiqepraktikohet ne hapsirenkomunitare 3.Solidaritetifinanciar: njihetsi forma e bashkerendimitKomunitetdheShtetanetar,d.m.th se eshteFondiiGaranciseqesubvenciononproduktetbujqesoredhe, ngaanatjeter, teardhuratngaproduktet e importevenukvene ne arken e shteteveanetare,por ne buxhetinkomunitar

7. Politikatregtare Instumentet e kesajpolitikejane: 1.negocimet dhevendosja e tarifes se perbashketdoganore; 2.negocimet dheperfundimiimasave per liberalizimin e tregetise me vendet e treta; percaktimiipolitikes se eksportevedhemarrja e masavembrojtese, sidomosndajtregetise se pandershme.

8. Si mbrohetlevizja e lire e mallrave? Direktoratiipergjithshemndermerrketomasatemeposhtme: Te monitorojpropozimeterejaligjoreteberangashtetetanetare, tecilatmundteshkaktojnebarrierateknike. Te sigurojneqeshtetetanetarenukkrijojnebarrierabrandatregetise se brendshme duke u mbeshtetur ne nenin 28-30 teTraktatitteKomunitetitEuropian. Te aktivizojeligjespecifiketedores se dyte ne lidhje me disaproduktespecifike Te aktivizojeligjespecifiketedores se dyte ne lidhje me ceshtjetetillasivonesat ne pages ate transaksionevetregtare. Te monitorojezbatimin e ligjeveteBE-se

9. Neni 28 dhe 29 iTraktatitteKomunitetitEuropian Neni 28 dhe 29 I traktatitndalonlimitetevendosura per eksportapo import midis shteteveanetare. Mallrat levizinlirshemnganjeri vend ne tjetrin pa asnjepengese duke krijuar ate qequhettreguibrendshem.

10. Taksimet Neni 110 i ‘TraktatitteLizbones’(I njohursineni 90 i KE) parashtron: Asnjeshtetanetarnukduhettevendosdirektoseindirekt, tekproduktettakse tebrendshme. Per me teper, asnjeshtetnukduhettevendosasnjetaksetebrendshme ne produktet e vendevetetjeraanetare me qellimmbrojtjenindirekteteproduktevetetjera. Neni 110 siguron:a)levizjen e lire temallrave midis vendeveanetare ne bazetekushtevenormaletekonkurences,dukeeliminuartegjitha format e mbrojtjes se produktit,sieshtevendosjadiskriminuese e taksavetebrendshme.b)tegarantojepaanshmeri ne taksimin e brendshem midis produktevevendasedheatyreteimportuara.

11. Konkluzioni Qënëorigjinën e tij, BE ka përcaktuarnjëtregtëvetëmekonomikpërgjatëterritorittetëgjithëanëtarevetësaj. Aktualishtështënëpërdorimnjëkursivetëmkëmbiminë 16 anëtaret e eurozonës. E konsideruarsinjëekonomi e vetme, BE gjeneronnjë GDP nominalëprej 18,39 triliondollarëshamerikanqëarringjerinë 22 % të output-it total ekonomiktëbotësnëtermatë purchasing power parity, gjëqë e bënatëekonominëmëtëmadhenëbotëpërnga GDP nominalëdhe e dytasibllokekonomiktregtar. Ështëgjithashtueksportuesimëimadhimallrave (tëmirave), importuesiidytëmëimadhdhepartneritregtarmëimadhidisavendevesiIndiadheKina.

12. PUNOI: Sadiona ABAZAJ