Kurumlar için stratejik önem teşkil eden "kurumsal sosyal sorumluk" nedir? What is "corporate social responsibility", which is of strategic importance for institutions?

1. İNSAN KAYNAKLARI
AÇISINDAN KURUMSAL
SOSYAL SORUMLULUK
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
OTEL İŞLETMECİLİĞİ
Selma AYDIN
Yrd. Doç. Dr. Gül YILMAZ
2015-İstanbul

2. İÇERİK;
1. Kurumsal Sosyal Sorumluluk
1.1. Kavramsal Bakış Açısı
1.1.1. Kurum İçi & Kurum Dışı Sorumluluk Şeması
1.1.2. Tanımsal Çerçeve
1.2. Köken
1.2.1. Amerika ve Avrupa Modeli Kıyaslaması
2. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Teorileri
2.1. Klasik Yaklaşım
2.2. Yardımseverlik Yaklaşımı
2.3. Sosyo-Ekonomik Yaklaşım
2.4. Modern Yaklaşım: Örgütsel Taraflar Yaklaşımı
2.5. Kurumsal Sosyal Sorumluluğa iki boyutlu Yaklaşım (Grafik)
2.5.1. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Piramidi
2.6. Sosyal Sorumluluk Projelerinin Aşamaları
2

3. 4. Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Stratejik İnsan Kaynakları
5. KSS ve İKY Arasındaki İki Yönlü İlişki (Şema)
6. Sonuç
7. Kaynakça
3
3. İnsan Kaynaklarının Kurumsal Sosyal Sorumlulukta Rol Ve Sorumluluğu
3.1. KSS Ne işe yarar (Şema)
2.6.1. Sosyal Odaklı Projelere Başlangıç
2.6.2. Değerlendirme Aşaması
2.6.3. Örgütsel Konumlanma
2.6.4. Aksiyon Planının Geliştirilmesi
2.6.5. Aksiyon Planının Uygulamaya Konulması
2.6.6. Performans Ölçümü

4. Bu çalışmada önce sosyal sorumluluk kavramı
tanımlanarak, sosyal sorumluluğa ilişkin teoriler
açıklanacak, sosyal sorumluluk uygulamalarının
aşamaları anlatılacak ve insan kaynakları açısından
sosyal sorumluluğun önemi ele alınacaktır. Çalışmanın
yöntemi literatür araştırmasında ikincil kaynakların
değerlendirilmesine dayanmaktadır. Çalışma insan
kaynakları yönetiminin başarısında, sosyal sorumluluk
uygulamalarının işletmeler açısından önemine vurgu
yapmayı amaçlamaktadır.
4

5. 1. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
 Kavram olarak kurumsal sosyal sorumluluk, bir
işletmenin toplumda üretici, satıcı, işveren, müşteri ve
vatandaş olarak rolünü sorumlu ve sürdürülebilir bir
tarzda yönetmesine dönük bağlılığını ifade etmektedir.
Dolayısıyla kurumsal sosyal sorumluluk yasal ve
örgütsel gerekliliklerin ötesinde ki pozitif tutum ve
davranışları ifade eder.
5

6. Kurumsal Sosyal Sorumluluk;
 Sadece bir hayırseverlik çeşidi değildir. Uzun vadeli
amaçları destekleyen tutarlı bir politikadır.
 Sadece bir proje değildir. Sosyal ihtiyaç ve konuları
saptamayı amaçlayan bir yönetim yaklaşımıdır.
 Bir çeşit harcama değildir. Geri dönüşümü olan bir
yatırımdır.
 Kar getirmesi beklenen bir yatırım değildir. Sadece
karlılığı sağlayacak ve koruyacak bir yatırımdır.
6

7.  Bu açıdan kurumsal sosyal sorumluluk işletmenin müşteriler, toplumsal kesimler,
çalışanlar, yatırımcılar, hükümet, yerel yönetimler, rakipler ve tedarikçiler gibi tüm
örgütsel taraflarla ilişkisini tanımlamaktadır. (Committee on Public Finance; 2002;
5).
7
1.1.1. KURUM İÇİ & KURUM DIŞI SOSYAL
SORUMLULUK ŞEMASI

8. 1.1.2. TANIMSAL ÇERÇEVE;
Kurumsal sosyal sorumluluk, işletmelerin örgütsel süreçlerini
toplumsal yararlılık ilkesi çerçevesinde yönetmeleridir.
8

9. 1.2. Köken
Kurumsal sosyal sorumluluk kavramını analiz
ederken kültürel, sosyal ve ekonomik
faktörleri de dikkate almak gerekir. Bu
değişkenler sosyal sorumluluk programlarının
biçimlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Dolayısıyla her toplumdaki kurumsal sosyal
sorumluluk alanları farklılaşabilmektedir.
9

10. 10 Amerika Modelinde;
• Geleneksel olarak Amerika’da sosyal sorumluluk faaliyetleri yardımseverlik kavramı
çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu ülkede İşletmeler vergilerini verdikleri sürece
faaliyetlerini sürdürmekte geniş bir özgürlük alanına sahiptirler. İşletmeler ABD’de
toplumsal projelere destek vererek yardımseverliklerini toplumla paylaşma yoluna
gitmektedirler. (Mallenbaker.net; 2004).
Avrupa Modelinde;
• Avrupa Modelinde ise sosyal sorumluluk programları zenginlik yaratma sürecinin bir
parçasıdır ve işletmelerin rekabet edebilirliğini destekleyerek, toplumsal refahı
yaratmak ve yaymak amacıyla kullanılmaktadır. (Mallenbaker.net; 2004).

11. 2. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
TEORİLERİ
a-) Klasik
Yaklaşım
b-)
Yardımseverlik
Yaklaşım
c-) Sosyo-
Ekonomik
Yaklaşım
d-) Modern
Yaklaşım
11

12. İşletmelerin en önemli sorumlulukları (nihai hedefleri);
 Karlılığı maksimize etmektir. (Brummer; 1991)
 Hisse sahipleri için daha yüksek kazançlar
yaratmaktır.( Milton Friedman)
Dolaysıyla temelde her türlü sosyal projenin
işletmeye net bir maliyetle geri döneceği düşüncesini
savunmaktadır (Johansson & Larsson; 2000; 44).
12

13. Bu projeler örgüte net maliyet
yaratsa bile desteklenmelidir.
Bu yaklaşım geniş bir bakış açısı
taşır
Etik değerler ve toplumsal ahlaki
kaygılar üzerinde kurgulanmıştır.
13

14. Bu yaklaşım dar bir bakış açısından
uzaklaşmayı savunmaktadır.
Uzun dönemde örgütün müşteri ve
tedarikçilerle iyi ilişkiler kurmasına
olanak sağlayacaktır (Johansson &
Larsson; 2000; 45).
14

15.  Sübjektif özelliklidir,
 Bir tarafta karlılık güdüsü, öte yanda ise
yardımseverlik duygusu çatışan görüşler
olarak ön plana çıkabilmektedir.
 Çatışamadan kaçınmak için örgütün sosyal
sorumluluk projelerini içselleştirmesi, bunun
yönetsel ve stratejik bir alan olarak
tanımlanması gerekmektedir.
 Böyle bir yaklaşım, hem yönetsel hem de
çalışanlar açısından sosyal sorumluluk
projelerine katılımı daha güçlü bir şekilde
teşvik edecektir.
15

16. 16
Modern Yaklaşım Sosyo-Eknomik Yaklaşım
Yardımseverlik Yaklaşımı Kalsik bakış açısı
Geniş bakış açısı Dar bakış açısı
Getiri Odaklı bakış açısı
Maliyet odaklı bakış açısı
2.5. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUĞA İKİ BOYUTLU YAKLAŞIM
Kaynak: Johansson & Larsson; 2000;43)

17. 2.5.1. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Piramidi
 Carroll (1991) KSS’nin ekonomik, yasal, etik ve
hayırseverlik olmak üzere dört boyutu
olduğunu belirtmiştir. İşletmelerin sosyal
sorumluluk faaliyetlerinde bu dört farklı
sorumluluk alanı belirli seviyelerde olmakla
birlikte, etik ve hayırseverlik boyutu gün
geçtikçe artmaktadır.
17

18. 18
Hayırseverlik
Sorumlulukları
«İyi bir vatandaş ol»
Etik Sorumluluklar
«Etik ol»
Yasal Sorumluluklar
«Yasal ol»
Ekononomik
Sorumluluklar
«Karlı ol»
2.5.1.KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK PİRAMİDİ

19. 2.6. Sosyal Sorumluluk Projelerinin Aşamaları
Sosyal sorumluluk projelerine angaje olmak 6 aşamalık
bir süreci gerektirmektedir.
 Sosyal Odaklı Projelere Başlangıç
 Değerlendirme Aşaması
 Örgütsel Konumlama
 Aksiyon Planının Geliştirilmesi
 Aksiyon Planının Uygulamaya Konulması
 Performans Ölçümü
19

20. 2.6.1. Sosyal Odaklı Projelere Başlangıç
 Kamusal imaj kaygısının bir gereği
olarak başlamıştır.
 İşletme sosyal odaklı programların
örgüt ve çalışanlar tarafından fark
edilmesi için çalışır,
 Projenin önemi, bu aşamada örgütsel
taraflara aktarılır.
20

21. 2.6.2. Değerlendirme Aşaması
 Daha açık bir örgütsel yönetimi
gerektirir,
 Sosyal sorumluluk programın getirileri
tanımlanır,
 Ekonomik getiriden ziyade sosyal getiri
esası ile yapılır,
 Çok boyutlu bir analiz metodunun
oluşturulması gerekir.
21

22. 2.6.3. Örgütsel Konumlanma
 Projenin sürekliliği, işbirliği yapılacak sivil
toplum kuruluşları,
 Kurumsal sorumluluk ve görev tanımları,
 Seçilecek projeler için kamuoyu yoklaması
özellikle dikkate alınması gereken unsurlardır.
22

23. 2.6.4. Aksiyon Planının Geliştirilmesi
 Uygulama planı, projelerin detaylarınının
nasıl uygulanması gerektiğiyle ilgilidir,
 Projenin hedeflerinin ölçüldüğü son aşama
için önemli bir alt yapı oluşturur.
23

24. 2.6.5. Aksiyon Planının Uygulamaya Konulması
Projelerdeki tıkanma noktaları,
uygulamadaki sorunlar ve çözüm
alternatifleri planın uygulamaya konulması
sırasında dikkate alınması gereken
unsurlardır.
Sonraki projeler için vizyon niteliği taşır.
24

25. 2.6.6. Performans Ölçümü
 Projenin etkinliğinin sorgulandığı
aşamadır.
 Önceki aşamalarda saptanmış performans
kriteri bu aşamada ölçülür
 Geribildirim yaratılarak sonraki projeler
için bir veri alanı yaratılır
(Johansson&Larsson; 2000; 44).
25

26. 3. İNSAN KAYNAKLARININ KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUKTA
ROL VE SORUMLULUĞU
 Modern işletmelerde İKY‘nın önemli
kurumsal rollerinden biri de çalışanların
örgüte kattığı rekabet avantajını
desteklemektir. Ekonominin tüm
sektörlerinde müşteri merkezli rekabet
anlayışının ortaya çıkması, insan kaynakları
yönetimini de müşteri ihtiyaçlarını daha iyi
anlamaya ve bunlara dönük
gereksinimleri çalışanları yönlendirerek
sağlamaya zorlamaktadır (Bennett &
Genevieve; 1998; 48).
26

27.  Sosyal Sorumluluk bilinci gelişmiş işletmelerde, örgütsel
bağlılık ve aidiyet açısından da çalışanlar bu alanda daha az
deneyimli işletmelere göre daha yüksek bir özgüven
kazanmaktadırlar.
27

28. 4. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK VE STRATEJİK
İNSAN KAYNAKLARI
1. Stratejik insan kaynağının yönetimi; Örgütsel stratejiyle ile
İKY arasındaki kurgunun tamamlanması,
2. Değişimin yönetimi; Yani örgütsel değişim kapasitenin
yaratılması,
3. Yetkinlik yönetimi; Çalışanların performans beklentilerine
uygun bir işyeri ortamının yaratılması
4. Kurumsal etkinliğe ulaşmada örgütsel motivasyonun
sağlanmasıdır.
28

29. 5. KSS VE İKY ARASINDAKİ İKİ YÖNLÜ İLİŞKİ
29

30. Bu çerçevede kurumsal sosyal sorumluluk boyutuyla
insan kaynakları yönetiminin stratejik rolü
değerlendirildiğinde;
 Çalışanlar hem toplumsal projelerin
gerçekleştirilmesine aktif şekilde katkıda
bulunmakta, hem de bu projelerin bir sonucu olarak
yaratılan pozitif örgütsel ortamının sonuçlarından
etkilenmektedirler.
 Çalışanların moral, motivasyon ve bağlılığı bu
programlar yoluyla daha da güçlendirilmektedir
(Zappalâ & Cronin; 2003; 66).
30
6.SONUÇ

31.  Yakın gelecekte kurumsal sosyal
sorumluluğun işletmecilik anlayışının bir
yansıması olarak kabul edileceği ve bu
açıdan insan kaynakları yönetiminin daha
yüksek bir sorumluluk üstleneceği açıktır.
 Bu rol, uzun dönemli olarak hem iş
gücünün hem de örgütün sürdürülebilir bir
rekabet ortamı yaratmasının da bir
gereğidir (Kramar; 2004).
31

32.  KSS bakımından en başarılı bulunan ilk 8 şirket, 2008 yılında da aynı sonuçlara
ulaşmıştır. Bu da bu işletmelerin KSS anlayışını örgütün temel ve devamlı bir
felsefesi olarak benimsediklerini göstermektedir.
32

33. 7.KAYNAKLAR
1. Akgeyik, T. (2007). İnsan Kaynakları Yönetimi Boyutuyla Kurumsal Sosyal Sorumluluk:(Bir
Alan Araştırması). Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (52).
http://journals.istanbul.edu.tr/iusskd/article/view/1023000164/0 alanından. Erişim 15.11.15
2. TARAMASI, Y. B. L. (2010). İŞLETMELERİN KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİNE. http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-
1423876978.pdf alanından. Erişim 21.11.15
3. Görsel şema : http://www.slideshare.net/ilkerserdar/kurumsal-sosyal-sorumluluk-is-etigi-ve-
etik alanından, ödev sunumu. Erişim: 15.11.15
4. Görsel : http://www.avea.com.tr/web/Hakkimizda/KurumsalSosyalSorumluluk alanından.
Erişim: 15.11.15
5. Görsel: http://www.halklailiskiler.com/ortakliga-deger.html alanından. Erişim: 15.11.15
6. Görsel: http://www.kssrehberi.org/politik-kurumsal-sosyal-sorumluluk alanından. Erişim:
15.11.15
33