FMP Eğitimi Bölüm 3

1. FMP EĞİTİMİ
3.BÖLÜM
Esat BAŞARAN

2. DERS 8
YASANTISAL AİLE TERAPİSİNİN TEDAVI TEKNIKLERİ:
21.01.2023

3. 21.01.2023
Yaşantısal aile terapistleri kullandıkları terapötik tekniklere göre iki gruba ayrılır.
-Bazılarının (Carl Whitaker) yaklaşımı kendi kişiliğine, oluşturmacılığına ve spontanlığına
dayanırken,
-Bazi terapistler ise (Virginia Satir, Peggy Papp, Fred Duhl ve Bunny Duhl) yapılandırılmış
bir süreç tercih ederler.
Terapistlerin savundukları teknikler genellikle kişilikleriyle bütünleşmiş gibidir.
-Carl Whitaker'ın Kullandığı Teknikler:
Whitaker, terapötik süreçte 7 farklı yardım müdahalesi olduğunu vurgular.
1.Gelişimi desteklemek için semptomları yeniden tanımlama:
Terapist, ailelerin verimsiz davranışlarını görmelerini sağlamaya çalışır. Aile ve terapist
semptomları yeniden değerlendirir.

4. 21.01.2023
2. Gerçek yaşam strajezisi yerine hayali (modeling fantasy) alternatifler:
Aile üyelerinin gelişim odaklı fikirlerinin işlevsel olup olmadıklarını belirlemeye
yardımcı olur.
Bu hayali alternatifler “role playing” tekniği ile somutlaştırılabilir.
Eğitici bir işlevi vardır.
3. Kişiler arası stres ile iç stresi birbirinden ayrıştırma:
Kişilerarası stres iki aile üyesi arasında, iç stres ise bireyin kendi içinde ortaya çıkar.
İki stres tipi de aile içinde gelişir önemli olan bunları ayrı değerlendirebilmektir.
Çünkü ikisi için de şu müdahale yöntemleri vardır
(yüz yüze etkileşim- kas gevşetme egzersizleri).

5. 21.01.2023
4. Pratik müdahalede bulunma:
Aile üyeleri değişim ihtiyacı olarak zaman zaman pratik ve somut müdahalelere
ihtiyaç duyar.
5. Aile üyelerinin çaresizliklerini artırma:
Aile üyelerinin duyguları abartılır ve üzerine gidilir.
Çaresizliği artırma, bastırmayı ve bazı acıları görmezden gelmeyi önleyebilir.
6. Duygusal yüzleştirme:
Duygulara odaklanma önceliktedir.
Aile üyelerinin davranışlarına odaklanmadan önce duyguları analiz ettirilir.
7. Çocuklara akran gibi değil çocuk gibi davranmak:
Bu müdahalede terapist çocuklarla oynar. Çocuklara değerli olduklarını hissettirmek
terapi sürecinin bir parçasıdır.
Çocuğa ailedeki yerinden farklı davranılır.

6. 21.01.2023
-Satır'ın Kullandığı Teknikler:
Satır'ın müdahalesinde;
“Ben” mesajları kullanarak etkili iletişim, aile portresi, kareografi, mizah, dokunma, destek,
problem ve aileyi yeniden yapılandırma teknikleri yer alır.
Etkili İletişim İçin, "Ben" Mesajlarını kullanma işlevsel olmayan ailelerde, üyeler “ben”
mesajları yerine, mesajlarıyla iletişime geçmeye çalışırlar.
Terapistler, bu işlevsiz konuşma örüntüleriyle baş etmek için, üyeleri duygularını ifade
ederken “ben” mesajları kullanması konusunda yönlendirir.
Örneğin anne “ben” mesajıyla kızına şu tepkiyi verir:
“İsteklerime cevap vermediğin zaman hayal kırıklığına uğramış hissediyorum.”
Ben mesajları, duyguların kişisel olarak ve sorumluluk bilinci içerisinde ifade edilmesini
sağlar ve diğer üyelerinde düşüncelerin ifade etmesini cesaretlendirir.

7. 21.01.2023
Ben mesajlarıyla iletişime eşitlik ve ilişkiye denge gelir, benlik saygısı yükselir, iletişimdeki
stereo tipler ortadan kalkar. Ben mesajlarıyla iletişim gerçekleşmediğinde ise Satır'e
göre üyeler:
-Suçlayıcı (blamer),
-Yatıştırıcı/kabul edici/ (placater),
-Dikkati dağıtcı/patavatsız (distractor),
-Akılcı (computer or rational analyzer) gibi rollere girerler.
-Suçlayıcı (Blamer)
Suçlayıcı kimse, konuyla ilgili odağa başkalarını koyma ve olayla ilgili sorumluluktan
kaçma eğilimindedirler.
Bu tarz iletişim, kendini doğrulamaya çalışan, gürültülü ve acımasız bir iletişim şeklidir.
"Bu senin hatan, bütün bunlar senin yüzünden başımıza geldi" gibi…
-Sakinleştirici/Kabul Edici (Placater)
Kişi çatışmadan kaçınır, karşısındakini memnun etmeye, yatıştırmaya çalışır.
Aynı fikirde olmasa bile "haklısın, olur" diyebilir.

8. 21.01.2023
-Dikkat Dağıtıcı/Patavatsız (Distractor)
Bu kişiler konuyla ilgisiz şeyler konuşur, sorulara kaçamak cevaplar verir. Dağınık
konuşur ve iletişim halindeymiş gibi görünmezler.
Örneğin, aile para biriktirme ve tutumlu olma konusunu konuşurken bu kişi pat diye
bir şaka yapabilir ya da pencereden dışarı bakıp dışarıda yürüyen kediye bakın
diyebilir.
-Akılcı (Computer or Rational Analyzer)
Bilişsel düzeyde iletişime geçer, akılcı davranır, duygusal olmaktan kaçınır.
Bu insana bir durum karşısında nasıl hissettiğini sorduğumuzda
"Farklı insanlar farklı duygulara sahiptir. Bu olaya karşı ve bence birinin düşüncelerini
bilmeden ne hissettiğini kestirmek zor olur'' diyebilir.

9. 21.01.2023
Satir, aile üyelerinin iletişimini uyumlu hale getirebilmek için
"İletişim Duruşu"(communication stance) tekniğini kullanır.
Bu teknikte, aile üyelerinin fiziksel duruşlarını abartarak ifade etmeleri istenir.
Örneğin, bir üyeden;
Suçlayıcı birinin kızgın bir ifadeyle abartarak azarlamasını ve işaret parmağını karşı
tarafa gösterdiği bir anı ifade etmesi istenir.
Bu süreç duygusal farkındalığı arttırmakla beraber duyguların nasıl ortaya çıkıp
gelişip aktarıldığını görme şansı verir.
Bu 4 rol, bireyler tarafından çeşitli kombinasyonlarla kullanılır.
Bunlar bazı durumlar için yardımcı olabilir; fakat, iletişimde süreklilik kazanırsa işlevsel
olmayabilir.

10. 21.01.2023
-Aile Portresi (Sculpting)
Aile portresinde aile üyeleri terapi sırasında kendilerinin bir veya daha fazla aile üyesi ile
kurduğu ilişkiyi sembolize eden pozisyonlarını çizerler.
Bu süreçte, aileyi şu anda etkileyen geçmiş olay ve kalıplar algısal olarak oluşturulur.
Bu portreyle aile bireyleri arasındaki aile sırlarını ve yanlış anlaşılmalar ortaya çıkartılır.
Aile portresi 4 adım ve kendilerine eşlik eden rollerden oluşur.
1.Tablo oluşturma:
Terapist, portreyi yapan kişiye keşfedeceği bir sahne belirlemesine yardım eder.
2. Rol oynayanları seçme:
Aile üyelerinin portresini oluşturmak üzere bireyler seçilir.
3. Bir portre yaratma:
Portreyi yapan aile üyesi, ailede her üyeyi belirli bir pozisyona yerleştirir.

11. 21.01.2023
4) Portre süreci:
Portreyi yapan ile diğer katılımcılar bu sürece katılmalarıyla kazandıkları deneyim ve
iç görüleri birbirlerine aktarırlar.
-Koreografi (Choreograpy):
Koreografide, aile üyelerinden birbirleri arasındaki ilişki kalıplarını sembolik olarak
canlandırmaları istenir.
Bu süreç "pandomima (mime)" ya da "sessiz sinema’ya” benzer.
Aile üyeleri, bu şekilde, sadece sorunları tartışarak açığa çıkmayacak aralarındaki
yakınlıkları ve mesafeleri görürler ve hissederler.
Bu canlandırmalar üç, ya da dört defa aile üyelerinin duygularının ve deneyimlerinin
açığa çıkıncaya kadar tekrarlanır.
Bu canlandırma aile üyesinin diğer üyelerinin perspektifinden bakması açısından
önemlidir.

12. 21.01.2023
Daha sonra terapist ve aile üyeleri oturur ve canlandırma esnasında neler olduğu
konuşulur. Yeni durumlar ortaya çıkarılabilir, yeni canlandırmalar oluşturulabilir ve
yeniden oynanır.
-Mizah (Humor):
Genellikle ailelerdeki katı pozisyonların absürtlüğünü göstermek yada bir durumu
daha az önemli olarak nitelendirmek için kullanılır.
Aile terapisinde mizah riskli bir girişimdir.
Başarılı olursa, mizah gerilimi azaltır ve iç görü sağlar.
Başarısız olursa aileyi ya da bazı üyeleri soğutup uzaklaştırabilir.
Bu yüzden mizah, yaşantısal aile terapistleri tarafından dikkatle kullanılması gereken
bir sanattır.

13. 21.01.2023
-Dokunma (Touch)
İletişim kurmak için kullanılır. Dokunma kişinin omzuna yapılır.
Fakat, bireylerin sınırlarını ihlal etmemek gerekir.
Fiziksel dokunma kişinin yanında olduğunu, onunla ilgilendiği anlamı taşır.
Ancak uygunsuz yapıldığında önemini yitirir.
-Destek (Props):
Satir, ailelerle çalışmalarında iple bağlama ve gözbağı gibi desteği de kullanmıştır.
İp aile bireylerinin birbirine bağlılığını temsil eder. Satir aile ile çalışmalarında bazen
bütün üyeleri bellerinden birbirlerine bağlar ve hareket etmelerini söyler.
Bu şekilde aile üyeleri bir üyenin hareketinin, diğer aile üyelerine bağlı olduğunu fark
ederler.
Bu destekleri kullandıktan sonra terapist, aile üyelerine bu etkinlikte öğrendiği
deneyimle, gerçekte aile ilişkileri arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları sorgular.

14. DİĞER YAŞANTISAL TEKNİKLER
(OTHER EXPERIENTIAL TECHNIQUES)
◦ -Oyun Terapisi (Play Theraphy)
◦ Oyun terapisi daha çok çocuklarla çalışılırken
iletişim kurmak için yapılan terapötük bir
müdahaledir.
◦ Çocuk merkezli oyun terapisi hümanistik
yaklaşımın öncüsü Carl Rogers'tan
esinlenilmiştir.
◦ Bu süreçte çocuk duygularını ve ilişkilerini
terapistle keşfeder ve sorunlarıyla başa
çıkmayı öğrenir.
◦ Yaşantısal aile terapisinde oyun terapisi
genellikle aile seansları içinde kullanılır.
21.01.2023

15. 21.01.2023
-Evlat Terapisi (Filial Therapy):
Evlat terapisi çocuk merkezli oyun terapisinden esinlenilmiştir.
Evlat terapisi çocuğun problemlerini ebeveyn-çocuk ilişkisinde ya da ebeveyn-çocuk
arasındaki etkileşim değişiklerinin anlamında arar.
Evlat terapisinde, Aile terapisi ebeveynlerle grup olarak öneri ya da geribildirimler
verir.
Ayrıca bireysel de görüşebilir.
-Aileyi Resmetme (Family Drawings)
Yaşantısal aile terapistlerinin kullandığı bu teknikte birçok farklılık vardır.

16. 21.01.2023
Bunlardan:
1.Katılımlı Aile Karalaması (Joint Family Scribble):
Her bir aile üyesi karalama yapar. Bu karalamalar yapıldıktan sonra tüm aile
tarafından bunlar toplanır ve birleştirilir.
Ortak bir resim oluşturulur. Bu teknikte aile üyeleri bireysel ve grup olarak duygularını
çalışırlar.
Daha sonra bunların avantajları ve dezavantajları konuşulur.
2. Birleşik Aile Resmi (Conjoint Family Drawing):
Aile üyelerine "ailenin, kendi gördüğün şekilde resmini çiz" denir,
Daha sonra çizilen resim üzerinde konuşulur.
3. Ailenin Yaşam Alanının Sembolik Resmini Çizme
(Symbolic Drawing of Family Space):

17. 21.01.2023
Bu yansıtıcı teknikte,
Terapist genişçe bir daire çizer ve aile üyelerinden, dairenin içine aileyi temsil eden
her şeyi dahil etmelerini, dairenin dışındaki boşluğa da ailenin parçası olmayan
insanları ve düzenleri çizmelerini ister.
Tüm bu tekniklerden sonra tartışma yapılmalıdır.
Aile üyelerinin neden böyle çizdiklerini ve bu çizimlerinin hayatında ne yer ettiğini ve
bu çizimlerinin diğer aile üyeleri tarafından nasıl görüldüğünü bilmeleri gerekir.

18. 21.01.2023
-Kukla Oynatma (Puppet Interviews):
Bir aile üyesinden kuklaları kullanarak bir hikåye anlatması istenir. Buradaki amaç,
ailedeki sorunların bir hikaye aracılığıyla anlatılmasıdır. Çocuklarla kukla yöntemi
kullanarak, gördükleri kabuslar canlandırılır.
Böylece çocuk gerçek hayatta neler olduğunu konuşmak için kendini güvende
hisseder.
Bu süreci kullanan aile terapistleri, aile üyeleri için kullanılacak kadar çeşitli kuklaların
olduğundan emin olmalıdırlar.
Yetişkinler sözel iletişimi tercih ettikleri için kendilerini kuklalar yoluyla ifade etmekte
direnebilirler.
Çocuklar gerçek yaşamda oldukları gibi çok az ya da hiç ilişki bulunmayan hikayeler
oluşturabilirler.