SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  16
198 ավագ դպրոց198 ավագ դպրոց
9-2 դասարանը9-2 դասարանը
ՇախմատՇախմատ  
    ,         Շախմատ կամ Ճատրակ երկու խաղացողի համար նախատեսված  սեղանի խաղ  ։
        :     Աշխարհում ամենատարածված խաղերից մեկն է Շախմատային պարտիայի
( )           16 խաղի սկզբում խաղացողներից յուրաքանչյուրը ունենում է խաղաքար  ՝
 մեկ արքա,   մեկ թագուհի,   երկու նավակ,   երկու ձի,   երկու փիղ,     և ութ զինվոր  ։
         Ընդամենը վեց տեսակ խաղաքարերից յուրաքանչյուրը քայլում     է յուրովի։
             Խաղաքարերը օգտագործվում են հակառակորդի խաղաքարերը հարվածելու և
  ,       վերցնելու համար խաղի նպատակն է «   »մատ անել    հակառակորդի
արքային,    , «     »    ,  , այն է հարվածի տակ վերցնել հակառակորդի արքային այնպես
               3 որ հարվածից հնարավոր չլինի խուսափել։ Տարբերում են խաղի
   (  փուլ՝ սկզբնախաղ երբեմն
),      (   , բացում միջնախաղ և վերջնախաղ երբեմն էնդշփիլ .գերմ  ՝
 Endspiel ,      )թարգմանաբար՝ խաղի ավարտ ։
  , Առաջին անգամ    Շախմատի աշխարհի չեմպիոնի     տիտղոսին արժանացել էր
 Վիլհելմ Ստեյնիցը, 1886 թվականին։
Ներկայիս Աշխարհի չեմպիոնն էՆերկայիս Աշխարհի չեմպիոնն է Վիշվանաթան ԱնանդըՎիշվանաթան Անանդը։։
Ճատրակը ծագել էՃատրակը ծագել է ՀնդկաստանումՀնդկաստանում երկու հազար տարուց ավելի առաջ։ Իրերկու հազար տարուց ավելի առաջ։ Իր
խաղաքարերի զանազանությամբ և դասավորությամբ նա ձգտում էր պատկերել այնխաղաքարերի զանազանությամբ և դասավորությամբ նա ձգտում էր պատկերել այն
ժամանակվա հնդկական զորքի կազմն ու շարքը և կոչվում էրժամանակվա հնդկական զորքի կազմն ու շարքը և կոչվում էր
( - - )չատուրանգա չատուր չորս և անգա մաս կամ անդամ բառերից և( - - )չատուրանգա չատուր չորս և անգա մաս կամ անդամ բառերից և
, :նշանակում՝քառանդամ չորքմասնյա Հայերենում պարսկերենից փոխառյալ կոչվել և, :նշանակում՝քառանդամ չորքմասնյա Հայերենում պարսկերենից փոխառյալ կոչվել և
,պահպանվել է ճատրակ ձևը որը այժմ օգտագործվում է,պահպանվել է ճատրակ ձևը որը այժմ օգտագործվում է արևմտահայերենումարևմտահայերենում ևև
պարսկահայերիպարսկահայերի կողմից։ Շախմատ անունն առաջացել էկողմից։ Շախմատ անունն առաջացել է պարսկերենպարսկերեն - ,շահ արքա- ,շահ արքա
- ( - -թագավոր և մատ մահացավ բառերից։ չատուրանգա չատուր չորս և անգա մաս- ( - -թագավոր և մատ մահացավ բառերից։ չատուրանգա չատուր չորս և անգա մաս
) , ,կամ անդամ բառերից և նշանակում՝քառանդամ չորքմասնյա Պարսկաստանում այն) , ,կամ անդամ բառերից և նշանակում՝քառանդամ չորքմասնյա Պարսկաստանում այն
,վերանվանվեց շատրանգ արաբները անվանեցին շատրանջ։,վերանվանվեց շատրանգ արաբները անվանեցին շատրանջ։
 Տիգրան Պետրոսյան Տիգրան Պետրոսյան
   Տիգրան Վարդանի Պետրոսյան   Տիգրան Վարդանի Պետրոսյան ((
17հունիս 17հունիս ,, 19291929 –– 13օգոստոս 13օգոստոս ,,19841984)։)։
ՇախմատիՇախմատի աշխարհի կրկնակի չեմպիոն։աշխարհի կրկնակի չեմպիոն։
« »Մականունն էր Երկաթե Տիգրան ՝ իր գրեթե« »Մականունն էր Երկաթե Տիգրան ՝ իր գրեթե
:անխորտակելի պաշտպանության համար:անխորտակելի պաշտպանության համար
( (1952),Միջազգային կարգի գրոսմայստեր( (1952),Միջազգային կարգի գրոսմայստեր
ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ
(1960), շախմատային տեսաբան և(1960), շախմատային տեսաբան և
, « »վերլուծաբան Շախմատային Մոսկվա, « »վերլուծաբան Շախմատային Մոսկվա
(1963-1966), «64»ամսագրի խմբագիր (1963-1966), «64»ամսագրի խմբագիր
(1968-շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր (1968-շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր
1977), փիլիսոփայական գիտությունների1977), փիլիսոփայական գիտությունների
թեկնածու։թեկնածու։
Տիգրան Պետրոսյանը շախմատով սկսել էՏիգրան Պետրոսյանը շախմատով սկսել է
1940- ,զբաղվել ական թվականներից1940- ,զբաղվել ական թվականներից
,թբիլիսյան Պիոներների պալատում որտեղ իր,թբիլիսյան Պիոներների պալատում որտեղ իր
.վարպետությունը կատարելագործել է Ա.վարպետությունը կատարելագործել է Ա
Էբրալիձեի գլխավորությամբ։Էբրալիձեի գլխավորությամբ։
Առաջին հաջողություններն արձանագրել է ՀամամիութենականԱռաջին հաջողություններն արձանագրել է Համամիութենական
պատանեկան առաջնություններում։ Սպորտի վարպետի նորմանպատանեկան առաջնություններում։ Սպորտի վարպետի նորման
1947լրացրել է թ1947լրացրել է թ ԽՍՀՄԽՍՀՄ առաջնության կիսաեզրափակչում։ Երկրիառաջնության կիսաեզրափակչում։ Երկրի
1949 16-թ առաջնության եզրափակչում գրավել է րդ տեղը։ Մոսկվա1949 16-թ առաջնության եզրափակչում գրավել է րդ տեղը։ Մոսկվա
1950տեղափոխվելուց հետո հիանալի արդյունքների է հասել։ թ ԽՍՀՄ1950տեղափոխվելուց հետո հիանալի արդյունքների է հասել։ թ ԽՍՀՄ
3- , 1951առաջնությունում զբաղեցրել է րդ հորիզոնականը իսկ և3- , 1951առաջնությունում զբաղեցրել է րդ հորիզոնականը իսկ և
1956 1951թթ մրցաշարերում մրցակցությունից դուրս էր։ թ1956 1951թթ մրցաշարերում մրցակցությունից դուրս էր։ թ
առաջնությունում ցուցադրել է խաղի գրոսմայստերականառաջնությունում ցուցադրել է խաղի գրոսմայստերական
(2-3- ) 1952վարպետություն րդ տեղեր և թ միջփնջային մրցաշարին(2-3- ) 1952վարպետություն րդ տեղեր և թ միջփնջային մրցաշարին
մասնակցելու իրավունք նվաճել։ Այդ առաջնությունում նույնպեսմասնակցելու իրավունք նվաճել։ Այդ առաջնությունում նույնպես
2-3-բաժանել է րդ տեղերը։ Սկսած այդ ժամանակից՝ աշխարհի2-3-բաժանել է րդ տեղերը։ Սկսած այդ ժամանակից՝ աշխարհի
1953առաջնությունների անփոփոխ մասնակից է։ թ հավակնորդների1953առաջնությունների անփոփոխ մասնակից է։ թ հավակնորդների
5- 1955մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։ թ միջփնջային մրցաշարում5- 1955մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։ թ միջփնջային մրցաշարում
4- , 1958 3-4- , 1962 2-3- 1959րդն էր թ՝ րդը թ՝ րդը։ թ4- , 1958 3-4- , 1962 2-3- 1959րդն էր թ՝ րդը թ՝ րդը։ թ
3-հավակնորդների մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։3-հավակնորդների մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։
1962 .թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում՝ Տիգրան1962 .թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում՝ Տիգրան
Պետրոսյանն իրավունք է ստացելՊետրոսյանն իրավունք է ստացել .Մ Բոտվիննիկի.Մ Բոտվիննիկի հետ վիճարկելհետ վիճարկել
աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ Բոտվիննիկին Պետրոսյանը հաղթեցաշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ Բոտվիննիկին Պետրոսյանը հաղթեց
1963 թ և նվաճեց աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։1963 թ և նվաճեց աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։
1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի չեմպիոնի1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի չեմպիոնի
կոչումը՝ հաղթելովկոչումը՝ հաղթելով .Բ Սպասկիին.Բ Սպասկիին 1969։ թ շախմատի աշխարհի1969։ թ շախմատի աշխարհի
. 1971 - 1980առաջնության ժամանակ պարտվեց նույն Բ Սպասկիին։. 1971 - 1980առաջնության ժամանակ պարտվեց նույն Բ Սպասկիին։
թթ շարունակել է պայքարը աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄթթ շարունակել է պայքարը աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄ
9հավաքականի կազմի մեջ անգամ հաղթել է շախմատի9հավաքականի կազմի մեջ անգամ հաղթել է շախմատի
օլիմպիադաներում։օլիմպիադաներում։
1953 5-թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել է րդ1953 5-թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել է րդ
1955 4- , 1958տեղը։ թ միջփնջային մրցաշարում րդն էր1955 4- , 1958տեղը։ թ միջփնջային մրցաշարում րդն էր
3-4- , 1962 2-3- 1959թ՝ րդը թ՝ րդը։ թ հավակնորդների3-4- , 1962 2-3- 1959թ՝ րդը թ՝ րդը։ թ հավակնորդների
3-մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։3-մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։
1962 .թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում՝ Տիգրան1962 .թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում՝ Տիգրան
Պետրոսյանն իրավունք է ստացելՊետրոսյանն իրավունք է ստացել .Մ Բոտվիննիկի.Մ Բոտվիննիկի հետհետ
վիճարկել աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ Բոտվիննիկինվիճարկել աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ Բոտվիննիկին
1963Պետրոսյանը հաղթեց թ և նվաճեց աշխարհի1963Պետրոսյանը հաղթեց թ և նվաճեց աշխարհի
չեմպիոնի կոչումը։չեմպիոնի կոչումը։
1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի
չեմպիոնի կոչումը՝ հաղթելովչեմպիոնի կոչումը՝ հաղթելով .Բ Սպասկիին.Բ Սպասկիին 1969։ թ1969։ թ
շախմատի աշխարհի առաջնության ժամանակ պարտվեցշախմատի աշխարհի առաջնության ժամանակ պարտվեց
. 1971 - 1980նույն Բ Սպասկիին։ թթ շարունակել է. 1971 - 1980նույն Բ Սպասկիին։ թթ շարունակել է
պայքարը աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄպայքարը աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄ
9հավաքականի կազմի մեջ անգամ հաղթել է շախմատի9հավաքականի կազմի մեջ անգամ հաղթել է շախմատի
օլիմպիադաներում։օլիմպիադաներում։
Սկսած այդ ժամանակից՝ աշխարհիՍկսած այդ ժամանակից՝ աշխարհի
առաջնությունների անփոփոխ մասնակից է։առաջնությունների անփոփոխ մասնակից է։
1953 թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել1953 թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել
5- 1955է րդ տեղը։ թ միջփնջային5- 1955է րդ տեղը։ թ միջփնջային
4- , 1958 3-4- ,մրցաշարում րդն էր թ՝ րդը4- , 1958 3-4- ,մրցաշարում րդն էր թ՝ րդը
1962 2-3- 1959թ՝ րդը։ թ հավակնորդների1962 2-3- 1959թ՝ րդը։ թ հավակնորդների
3-մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։3-մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։
1962 .թ հաղթելով հավակնորդների1962 .թ հաղթելով հավակնորդների
մրցաշարում՝ Տիգրան Պետրոսյանն իրավունքմրցաշարում՝ Տիգրան Պետրոսյանն իրավունք
է ստացելէ ստացել .Մ Բոտվիննիկի.Մ Բոտվիննիկի հետ վիճարկելհետ վիճարկել
աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։
1963Բոտվիննիկին Պետրոսյանը հաղթեց թ և նվաճեց աշխարհի չեմպիոնի
կոչումը։
1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի չեմպիոնի կոչումը՝
հաղթելով .Բ Սպասկիին 1969։ թ շախմատի աշխարհի առաջնության ժամանակ
. 1971 - 1980պարտվեց նույն Բ Սպասկիին։ թթ շարունակել է պայքարը
9աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄ հավաքականի կազմի մեջ անգամ
հաղթել է շախմատի օլիմպիադաներում։
Լևոն Գրիգորի ԱրոնյանԼևոն Գրիգորի Արոնյան
(Լևոն Արոնյան ծնվել է(Լևոն Արոնյան ծնվել է 19821982-ի-ի 6-հոկտեմբերի ին6-հոկտեմբերի ին,, ԵրևանումԵրևանում), ,հայ շախմատիստ), ,հայ շախմատիստ
միջազգային գրոսմայստերմիջազգային գրոսմայստեր։։ 20052005- ,ի աշխարհի գավաթակիր- ,ի աշխարհի գավաթակիր
Հայաստանի հավաքականիՀայաստանի հավաքականի 37- , 38-կազմում րդ րդ և37- , 38-կազմում րդ րդ և 40-րդ40-րդ համաշխարհայինհամաշխարհային
,օլիմպիադաների,օլիմպիադաների 20112011 . ,թ աշխարհի թիմային առաջնության հաղթող բազմաթիվ. ,թ աշխարհի թիմային առաջնության հաղթող բազմաթիվ
,գերմրցաշարերի,գերմրցաշարերի ՖԻԴԵՖԻԴԵ- , – ,ի Մեծ մրցանակի Բիլբաո Մեծ սաղավարտի հաղթող- , – ,ի Մեծ մրցանակի Բիլբաո Մեծ սաղավարտի հաղթող
20092009- ,ի արագ շախմատի աշխարհի չեմպիոն- ,ի արագ շախմատի աշխարհի չեմպիոն 20062006-ի և-ի և20072007-ի Ֆիշերի շախմատի-ի Ֆիշերի շախմատի
,աշխարհի չեմպիոն,աշխարհի չեմպիոն 20102010- ,ի կայծակնային շախմատի աշխարհի չեմպիոն- ,ի կայծակնային շախմատի աշխարհի չեմպիոն 20022002-ի-ի
: 2011-Հայաստանի չեմպիոն ին: 2011-Հայաստանի չեմպիոն ինՄոնակոյումՄոնակոյում « »նա մասնակցեց կույր և արագ« »նա մասնակցեց կույր և արագ
շախմատիշախմատի « »Ամբեր ավանդական մրցաշարին« »Ամբեր ավանդական մրցաշարին :և դարձավ նրա վերջին հաղթողը:և դարձավ նրա վերջին հաղթողը
20132013-ի-ի 1մայիսի 1մայիսի - 2-ի դրությամբ անհատական վարկանիշով աշխարհի րդ- 2-ի դրությամբ անհատական վարկանիշով աշխարհի րդ
:շախմատիստն է:շախմատիստն է
.Տիգրան Լ Պետրոսյան.Տիգրան Լ Պետրոսյան
.Տիգրան Լ.Տիգրան Լ
ՊետրոսյանՊետրոսյան (ծնված(ծնված 19841984 .թ.թ
17սեպտեմբերի 17սեպտեմբերի ,, ԵրևանԵրևան) հայ) հայ
շախմատի գրոսմայստեր է ։շախմատի գրոսմայստեր է ։
2008 թվականի նոյեմբերին2008 թվականի նոյեմբերին
Լևոն ԱրոնյանիԼևոն Արոնյանի,,
Վլադիմիր ՀակոբյանիՎլադիմիր Հակոբյանի,,
Գաբրիել ՍարգսյանիԳաբրիել Սարգսյանի ևև
Արտաշես ՄինասյանիԱրտաշես Մինասյանի հետհետ
դարձավդարձավ ԴրեզդենիԴրեզդենի 38-րդ38-րդ
համաշխարհային օլիմպիադայիհամաշխարհային օլիմպիադայի
:հաղթող:հաղթող
Արման ՓաշիկյանԱրման Փաշիկյան
Արման Փաշիկյան (    ծնվել է 1987-  ի
 28-հուլիսի ին, Իրկուտսկում,Ռուսաստան[1]),   հայ
, շախմատիստ  միջազգային գրոսմայստեր։
1997, 1998         10 թվականներին դարձել է մինչև
 տարեկանների Հայաստանի ,     չեմպիոն արծաթե մեդալ
     12   (է նվաճել մինչև տարեկանների 1999- )   ին և
 14     (մինչև տարեկանների առաջնություններում
2011):
20052005-ին դարձել է-ին դարձել է ԵվրոպայիԵվրոպայի :արագ շախմատի պատանեկան առաջնության հաղթող:արագ շախմատի պատանեկան առաջնության հաղթող
2008-ին հաղթել է2008-ին հաղթել է ԳյումրուԳյումրու ևև ՄարտունուՄարտունու :միջազգային մրցաշարերում Բազմիցս մասնակցել է:միջազգային մրցաշարերում Բազմիցս մասնակցել է
ՀայաստանիՀայաստանի առաջնություններինառաջնություններին,, 20092009- ,ին դարձել է Հայաստանի չեմպիոն- ,ին դարձել է Հայաստանի չեմպիոն 20032003-ին-ին
1–2- ,բաժանել է րդ տեղերը իսկ1–2- ,բաժանել է րդ տեղերը իսկ 20062006- :ին արժանացել է արծաթե մեդալի- :ին արժանացել է արծաթե մեդալի
2010-ին2010-ին Հայաստանի հավաքականիՀայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել էկազմում մասնակցել է Խանտի ՄանսիյսկումԽանտի Մանսիյսկում կայացածկայացած
39-համաշխարհային րդ39-համաշխարհային րդ օլիմպիադայինօլիմպիադային: ` 11Խաղալով չորրորդ խաղատախտակի վրա նա: ` 11Խաղալով չորրորդ խաղատախտակի վրա նա
7 9- :հնարավորից վաստակել է միավոր և անհատական պայքարում զբաղեցրել րդ տեղը Նույն7 9- :հնարավորից վաստակել է միավոր և անհատական պայքարում զբաղեցրել րդ տեղը Նույն
թվականին մասնակցել է նաևթվականին մասնակցել է նաև աշխարհի թիմային առաջնությանըաշխարհի թիմային առաջնությանը ((ԲուրսաԲուրսա,, ԹուրքիաԹուրքիա), որտեղ), որտեղ
. 6 3½կրկին խաղացել է չորրորդ խաղատախտակի վրա նա հնարավորից վաստակել է միավոր. 6 3½կրկին խաղացել է չորրորդ խաղատախտակի վրա նա հնարավորից վաստակել է միավոր
:և անհատական պայքարում արժանացել բրոնզե մեդալի Արման Փաշիկյանը մեկ անգամ:և անհատական պայքարում արժանացել բրոնզե մեդալի Արման Փաշիկյանը մեկ անգամ
(մասնակցել է նաև Եվրոպայի առաջնությանը (մասնակցել է նաև Եվրոպայի առաջնությանը 20092009,,Նովի ՍադՆովի Սադ,, ՍերբիաՍերբիա), որտեղ չորրորդ), որտեղ չորրորդ
4 ` 2 :խաղատախտակի վրա խաղացել է ընդամենը պարտիա վաստակելով միավոր4 ` 2 :խաղատախտակի վրա խաղացել է ընդամենը պարտիա վաստակելով միավոր
2012-ի2012-ի փետրվարինփետրվարին հաղթող է ճանաչվելհաղթող է ճանաչվել ԻրանիԻրանի ՄահշադՄահշադ քաղաքում կայացածքաղաքում կայացածՖիրդուսուՖիրդուսու անվանանվան
:բաց մրցաշարում:բաց մրցաշարում
Տաթև ԱբրահամյանՏաթև Աբրահամյան
( .Տաթև Աբրահամյան ծնվ( .Տաթև Աբրահամյան ծնվ 19881988,, 13հունվարի 13հունվարի ,, ԵրևանԵրևան),), ՖԻԴԵՖԻԴԵ- ,ի վարպետ- ,ի վարպետ
ՀայաստանիՀայաստանի , 2001-աղջիկների հնգակի չեմպիոնուհի Երևանի կանանց ի, 2001-աղջիկների հնգակի չեմպիոնուհի Երևանի կանանց ի
,չեմպիոնուհի,չեմպիոնուհի ԵվրոպայիԵվրոպայի 12մինչև տարեկան շախմատիստուհիների առաջնության12մինչև տարեկան շախմատիստուհիների առաջնության
,մրցանակակիր,մրցանակակիր ԱՄՆԱՄՆ- (2005)ի կանանց առաջնության արծաթե մեդալակիր։- (2005)ի կանանց առաջնության արծաթե մեդալակիր։
18Ամերիկա աշխարհամասի մինչև տարեկան շախմատիստուհիների չեմպիոնուհի18Ամերիկա աշխարհամասի մինչև տարեկան շախմատիստուհիների չեմպիոնուհի
(2006), 9 9 2006-միավոր հնարավորից։ ին Երևանում կայացած աշխարհի(2006), 9 9 2006-միավոր հնարավորից։ ին Երևանում կայացած աշխարհի
20աղջիկների մինչև տարեկան շախմատիստուհիների առաջնությունում առաջին20աղջիկների մինչև տարեկան շախմատիստուհիների առաջնությունում առաջին
2010- - ,անգամ լրացրել է գրոսմայստերի նորմը։ ի ԱՄՆ ի կանանց առաջնությունում2010- - ,անգամ լրացրել է գրոսմայստերի նորմը։ ի ԱՄՆ ի կանանց առաջնությունում
9 7,5 . 2-3-միավորից վաստակելով միավոր րդ տեղերն է բաժանել9 7,5 . 2-3-միավորից վաստակելով միավոր րդ տեղերն է բաժանել
Աննա ԶատոնսկիխիԱննա Զատոնսկիխի `հետ լրացուցիչ ցուցանիշներով արժանանալով բրոնզե մեդալի։`հետ լրացուցիչ ցուցանիշներով արժանանալով բրոնզե մեդալի։
Ռոբերտ ՀովհաննիսյանՌոբերտ Հովհաննիսյան
Ռոբերտ ՀովհաննիսյանՌոբերտ Հովհաննիսյան ( .ծն( .ծն
1991 . 23),թ մարտի հայ1991 . 23),թ մարտի հայ
,շախմատիստ գրոսմայստեր,շախմատիստ գրոսմայստեր
(2010): Հայաստանի շախմատի(2010): Հայաստանի շախմատի
71- ,րդ առաջնության հաղթող71- ,րդ առաջնության հաղթող
Հայաստանի շախմատի ազգային հավաքականիՀայաստանի շախմատի ազգային հավաքականի
,անդամ որը,անդամ որը
2011-ի աշխարհի թիմային առաջնությունում2011-ի աշխարհի թիմային առաջնությունում
:արժանացավ ոսկե մեդալի:արժանացավ ոսկե մեդալի
Աշոտ ՆադանյանԱշոտ Նադանյան
Աշոտ ՆադանյանըԱշոտ Նադանյանը (ծնված(ծնված 19721972
.թ.թ 19սեպտեմբերի 19սեպտեմբերի ,, ԲաքուԲաքու),),
,հայ շախմատիստ միջազգային,հայ շախմատիստ միջազգային
(1997),վարպետ Հայաստանի(1997),վարպետ Հայաստանի
(1998),վաստակավոր մարզիչ (1998),վաստակավոր մարզիչ
- (2007):ՖԻԴԵ ի մարզիչ Մարզել- (2007):ՖԻԴԵ ի մարզիչ Մարզել
է Քուվեյթի և Սինգապուրի ազգայինէ Քուվեյթի և Սինգապուրի ազգային
: 2011հավաքականները: 2011հավաքականները
`թվականից Լևոն`թվականից Լևոն
:Արոնյանի մարտավկան է Նրա:Արոնյանի մարտավկան է Նրա
անունն է կրում շախմատայինանունն է կրում շախմատային
(սկզբնախաղ Գրյունֆելդի(սկզբնախաղ Գրյունֆելդի
,պաշտպանություն Նադանյանի,պաշտպանություն Նադանյանի
):տարբերակ):տարբերակ

Contenu connexe

En vedette

Karapetyan Shushan
Karapetyan ShushanKarapetyan Shushan
Karapetyan ShushanSona8
 
Nicole Aghbalyan
Nicole AghbalyanNicole Aghbalyan
Nicole AghbalyanSona8
 
Վիլյամ Սարոյան - Հ. Ալիկ
Վիլյամ Սարոյան - Հ. ԱլիկՎիլյամ Սարոյան - Հ. Ալիկ
Վիլյամ Սարոյան - Հ. ԱլիկSona8
 
Նիկոլ Աղբալյանը ասել է
Նիկոլ Աղբալյանը ասել էՆիկոլ Աղբալյանը ասել է
Նիկոլ Աղբալյանը ասել էSona8
 
Tonoyan Anahit
Tonoyan AnahitTonoyan Anahit
Tonoyan AnahitSona8
 
Վիլյամ Սարոյան
Վիլյամ ՍարոյանՎիլյամ Սարոյան
Վիլյամ ՍարոյանSona8
 
շախմատի պատմությունը
շախմատի պատմությունըշախմատի պատմությունը
շախմատի պատմությունըSona8
 
Վահրամ Դավթյան 10 2
Վահրամ Դավթյան 10   2Վահրամ Դավթյան 10   2
Վահրամ Դավթյան 10 2Sona8
 
Saroyan (2)
Saroyan (2)Saroyan (2)
Saroyan (2)Sona8
 
New microsoft office power point presentation (2)
New microsoft office power point presentation (2)New microsoft office power point presentation (2)
New microsoft office power point presentation (2)Sona8
 
W.Saroyan
W.SaroyanW.Saroyan
W.SaroyanSona8
 
Babajanyan maksim
Babajanyan maksimBabajanyan maksim
Babajanyan maksimSona8
 
Saroyan
SaroyanSaroyan
SaroyanSona8
 
Terzyan Tatev
Terzyan TatevTerzyan Tatev
Terzyan TatevSona8
 
Վիլյամ Սարոյան
Վիլյամ ՍարոյանՎիլյամ Սարոյան
Վիլյամ ՍարոյանSona8
 
10 2
10 210 2
10 2Sona8
 
Viktorina
ViktorinaViktorina
ViktorinaSona8
 
Tamara 11 5
Tamara 11 5Tamara 11 5
Tamara 11 5Sona8
 

En vedette (20)

Karapetyan Shushan
Karapetyan ShushanKarapetyan Shushan
Karapetyan Shushan
 
Nicole Aghbalyan
Nicole AghbalyanNicole Aghbalyan
Nicole Aghbalyan
 
1
11
1
 
Վիլյամ Սարոյան - Հ. Ալիկ
Վիլյամ Սարոյան - Հ. ԱլիկՎիլյամ Սարոյան - Հ. Ալիկ
Վիլյամ Սարոյան - Հ. Ալիկ
 
2
22
2
 
Նիկոլ Աղբալյանը ասել է
Նիկոլ Աղբալյանը ասել էՆիկոլ Աղբալյանը ասել է
Նիկոլ Աղբալյանը ասել է
 
Tonoyan Anahit
Tonoyan AnahitTonoyan Anahit
Tonoyan Anahit
 
Վիլյամ Սարոյան
Վիլյամ ՍարոյանՎիլյամ Սարոյան
Վիլյամ Սարոյան
 
շախմատի պատմությունը
շախմատի պատմությունըշախմատի պատմությունը
շախմատի պատմությունը
 
Վահրամ Դավթյան 10 2
Վահրամ Դավթյան 10   2Վահրամ Դավթյան 10   2
Վահրամ Դավթյան 10 2
 
Saroyan (2)
Saroyan (2)Saroyan (2)
Saroyan (2)
 
New microsoft office power point presentation (2)
New microsoft office power point presentation (2)New microsoft office power point presentation (2)
New microsoft office power point presentation (2)
 
W.Saroyan
W.SaroyanW.Saroyan
W.Saroyan
 
Babajanyan maksim
Babajanyan maksimBabajanyan maksim
Babajanyan maksim
 
Saroyan
SaroyanSaroyan
Saroyan
 
Terzyan Tatev
Terzyan TatevTerzyan Tatev
Terzyan Tatev
 
Վիլյամ Սարոյան
Վիլյամ ՍարոյանՎիլյամ Սարոյան
Վիլյամ Սարոյան
 
10 2
10 210 2
10 2
 
Viktorina
ViktorinaViktorina
Viktorina
 
Tamara 11 5
Tamara 11 5Tamara 11 5
Tamara 11 5
 

Plus de Sona8

Magna Carta
Magna CartaMagna Carta
Magna CartaSona8
 
Magna carta
Magna cartaMagna carta
Magna cartaSona8
 
Magna carta 12-3
Magna carta 12-3 Magna carta 12-3
Magna carta 12-3 Sona8
 
Washington
WashingtonWashington
WashingtonSona8
 
Сказки о животных 11-2 класс
Сказки  о  животных  11-2  классСказки  о  животных  11-2  класс
Сказки о животных 11-2 классSona8
 
волшебные сказки 11-4 класс
волшебные сказки 11-4 классволшебные сказки 11-4 класс
волшебные сказки 11-4 классSona8
 
Сказки о животных 10-4 класс
Сказки о животных 10-4 классСказки о животных 10-4 класс
Сказки о животных 10-4 классSona8
 
Бытовые сказки 10-4 класс
Бытовые сказки 10-4 классБытовые сказки 10-4 класс
Бытовые сказки 10-4 классSona8
 
Himnakan
HimnakanHimnakan
HimnakanSona8
 
198 ավագ դպրոցի ավագ դասարանների աշակերտներ
198 ավագ դպրոցի  ավագ դասարանների աշակերտներ198 ավագ դպրոցի  ավագ դասարանների աշակերտներ
198 ավագ դպրոցի ավագ դասարանների աշակերտներSona8
 
русские и армянские сказки
русские и армянские сказкирусские и армянские сказки
русские и армянские сказкиSona8
 
презентация Microsoft office power point
презентация Microsoft office power pointпрезентация Microsoft office power point
презентация Microsoft office power pointSona8
 
Pollution problems
Pollution problemsPollution problems
Pollution problemsSona8
 
Pollution problems
Pollution problemsPollution problems
Pollution problemsSona8
 
Pollution problems
Pollution problemsPollution problems
Pollution problemsSona8
 
Martirosyan mikayel our ecology
Martirosyan mikayel our ecologyMartirosyan mikayel our ecology
Martirosyan mikayel our ecologySona8
 
Water pollution
Water pollutionWater pollution
Water pollutionSona8
 
իմ ընտանիքը
իմ ընտանիքըիմ ընտանիքը
իմ ընտանիքըSona8
 
իմ ընտանիքը
իմ ընտանիքը իմ ընտանիքը
իմ ընտանիքը Sona8
 

Plus de Sona8 (20)

Magna Carta
Magna CartaMagna Carta
Magna Carta
 
Magna carta
Magna cartaMagna carta
Magna carta
 
Magna carta 12-3
Magna carta 12-3 Magna carta 12-3
Magna carta 12-3
 
Washington
WashingtonWashington
Washington
 
Сказки о животных 11-2 класс
Сказки  о  животных  11-2  классСказки  о  животных  11-2  класс
Сказки о животных 11-2 класс
 
волшебные сказки 11-4 класс
волшебные сказки 11-4 классволшебные сказки 11-4 класс
волшебные сказки 11-4 класс
 
Сказки о животных 10-4 класс
Сказки о животных 10-4 классСказки о животных 10-4 класс
Сказки о животных 10-4 класс
 
Бытовые сказки 10-4 класс
Бытовые сказки 10-4 классБытовые сказки 10-4 класс
Бытовые сказки 10-4 класс
 
Himnakan
HimnakanHimnakan
Himnakan
 
198 ավագ դպրոցի ավագ դասարանների աշակերտներ
198 ավագ դպրոցի  ավագ դասարանների աշակերտներ198 ավագ դպրոցի  ավագ դասարանների աշակերտներ
198 ավագ դպրոցի ավագ դասարանների աշակերտներ
 
русские и армянские сказки
русские и армянские сказкирусские и армянские сказки
русские и армянские сказки
 
презентация Microsoft office power point
презентация Microsoft office power pointпрезентация Microsoft office power point
презентация Microsoft office power point
 
Pollution problems
Pollution problemsPollution problems
Pollution problems
 
Pollution problems
Pollution problemsPollution problems
Pollution problems
 
Pollution problems
Pollution problemsPollution problems
Pollution problems
 
123
123123
123
 
Martirosyan mikayel our ecology
Martirosyan mikayel our ecologyMartirosyan mikayel our ecology
Martirosyan mikayel our ecology
 
Water pollution
Water pollutionWater pollution
Water pollution
 
իմ ընտանիքը
իմ ընտանիքըիմ ընտանիքը
իմ ընտանիքը
 
իմ ընտանիքը
իմ ընտանիքը իմ ընտանիքը
իմ ընտանիքը
 

Dernier

Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Լեո Մազմանյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Լեո ՄազմանյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Լեո Մազմանյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Լեո ՄազմանյանՀասմիկ Ղազարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արամ Թորոսյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արամ ԹորոսյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արամ Թորոսյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արամ ԹորոսյանՀասմիկ Ղազարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Միքայել Մեհրաբյան.pptx
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Միքայել Մեհրաբյան.pptxԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Միքայել Մեհրաբյան.pptx
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Միքայել Մեհրաբյան.pptxՀասմիկ Ղազարյան
 
Եվա Ավագյան Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
Եվա Ավագյան Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարանԵվա Ավագյան Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
Եվա Ավագյան Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարանAshxenTadevosyan
 
Արևելան դպրոց, 1-1 դասարան, Սոֆիա Շահինյան
Արևելան դպրոց, 1-1 դասարան, Սոֆիա ՇահինյանԱրևելան դպրոց, 1-1 դասարան, Սոֆիա Շահինյան
Արևելան դպրոց, 1-1 դասարան, Սոֆիա ՇահինյանՀասմիկ Ղազարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արզումանյան Դավիդ
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արզումանյան ԴավիդԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արզումանյան Դավիդ
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արզումանյան ԴավիդՀասմիկ Ղազարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Արսեն Գրիգորյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Արսեն ԳրիգորյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Արսեն Գրիգորյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Արսեն ԳրիգորյանՀասմիկ Ղազարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Էդգար Գասպարյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Էդգար ԳասպարյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Էդգար Գասպարյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Էդգար ԳասպարյանՀասմիկ Ղազարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Միսակյան Լենա
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Միսակյան  ԼենաԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Միսակյան  Լենա
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Միսակյան ԼենաՀասմիկ Ղազարյան
 
Արիանա Հովհաննիսյան, Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
Արիանա Հովհաննիսյան, Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարանԱրիանա Հովհաննիսյան, Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
Արիանա Հովհաննիսյան, Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարանAshxenTadevosyan
 
Արևելյան դպրոց, 1--1 դասարան, Մենուա Գրիգորյան
Արևելյան դպրոց, 1--1 դասարան, Մենուա ԳրիգորյանԱրևելյան դպրոց, 1--1 դասարան, Մենուա Գրիգորյան
Արևելյան դպրոց, 1--1 դասարան, Մենուա ԳրիգորյանՀասմիկ Ղազարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ամիրջանյան Սուրեն
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ամիրջանյան ՍուրենԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ամիրջանյան Սուրեն
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ամիրջանյան ՍուրենՀասմիկ Ղազարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Վազգեն Ղևոնդյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Վազգեն ՂևոնդյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Վազգեն Ղևոնդյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Վազգեն ՂևոնդյանՀասմիկ Ղազարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ավետիսյան Ջիվան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ավետիսյան ՋիվանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ավետիսյան Ջիվան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ավետիսյան ՋիվանՀասմիկ Ղազարյան
 

Dernier (14)

Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Լեո Մազմանյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Լեո ՄազմանյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Լեո Մազմանյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Լեո Մազմանյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արամ Թորոսյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արամ ԹորոսյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արամ Թորոսյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արամ Թորոսյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Միքայել Մեհրաբյան.pptx
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Միքայել Մեհրաբյան.pptxԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Միքայել Մեհրաբյան.pptx
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Միքայել Մեհրաբյան.pptx
 
Եվա Ավագյան Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
Եվա Ավագյան Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարանԵվա Ավագյան Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
Եվա Ավագյան Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
 
Արևելան դպրոց, 1-1 դասարան, Սոֆիա Շահինյան
Արևելան դպրոց, 1-1 դասարան, Սոֆիա ՇահինյանԱրևելան դպրոց, 1-1 դասարան, Սոֆիա Շահինյան
Արևելան դպրոց, 1-1 դասարան, Սոֆիա Շահինյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արզումանյան Դավիդ
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արզումանյան ԴավիդԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արզումանյան Դավիդ
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Արզումանյան Դավիդ
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Արսեն Գրիգորյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Արսեն ԳրիգորյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Արսեն Գրիգորյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Արսեն Գրիգորյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Էդգար Գասպարյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Էդգար ԳասպարյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Էդգար Գասպարյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Էդգար Գասպարյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Միսակյան Լենա
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Միսակյան  ԼենաԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Միսակյան  Լենա
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Միսակյան Լենա
 
Արիանա Հովհաննիսյան, Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
Արիանա Հովհաննիսյան, Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարանԱրիանա Հովհաննիսյան, Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
Արիանա Հովհաննիսյան, Արևմտյան դպրոց-պարտեզ 1.1 դասարան
 
Արևելյան դպրոց, 1--1 դասարան, Մենուա Գրիգորյան
Արևելյան դպրոց, 1--1 դասարան, Մենուա ԳրիգորյանԱրևելյան դպրոց, 1--1 դասարան, Մենուա Գրիգորյան
Արևելյան դպրոց, 1--1 դասարան, Մենուա Գրիգորյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ամիրջանյան Սուրեն
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ամիրջանյան ՍուրենԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ամիրջանյան Սուրեն
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ամիրջանյան Սուրեն
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Վազգեն Ղևոնդյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Վազգեն ՂևոնդյանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Վազգեն Ղևոնդյան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան Վազգեն Ղևոնդյան
 
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ավետիսյան Ջիվան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ավետիսյան ՋիվանԱրևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ավետիսյան Ջիվան
Արևելյան դպրոց, 1-1 դասարան, Ավետիսյան Ջիվան
 

Shaxmatist

  • 1. 198 ավագ դպրոց198 ավագ դպրոց 9-2 դասարանը9-2 դասարանը
  • 2. ՇախմատՇախմատ       ,         Շախմատ կամ Ճատրակ երկու խաղացողի համար նախատեսված  սեղանի խաղ  ։         :     Աշխարհում ամենատարածված խաղերից մեկն է Շախմատային պարտիայի ( )           16 խաղի սկզբում խաղացողներից յուրաքանչյուրը ունենում է խաղաքար  ՝  մեկ արքա,   մեկ թագուհի,   երկու նավակ,   երկու ձի,   երկու փիղ,     և ութ զինվոր  ։          Ընդամենը վեց տեսակ խաղաքարերից յուրաքանչյուրը քայլում     է յուրովի։              Խաղաքարերը օգտագործվում են հակառակորդի խաղաքարերը հարվածելու և   ,       վերցնելու համար խաղի նպատակն է «   »մատ անել    հակառակորդի արքային,    , «     »    ,  , այն է հարվածի տակ վերցնել հակառակորդի արքային այնպես                3 որ հարվածից հնարավոր չլինի խուսափել։ Տարբերում են խաղի    (  փուլ՝ սկզբնախաղ երբեմն ),      (   , բացում միջնախաղ և վերջնախաղ երբեմն էնդշփիլ .գերմ  ՝  Endspiel ,      )թարգմանաբար՝ խաղի ավարտ ։   , Առաջին անգամ    Շախմատի աշխարհի չեմպիոնի     տիտղոսին արժանացել էր  Վիլհելմ Ստեյնիցը, 1886 թվականին։
  • 3. Ներկայիս Աշխարհի չեմպիոնն էՆերկայիս Աշխարհի չեմպիոնն է Վիշվանաթան ԱնանդըՎիշվանաթան Անանդը։։ Ճատրակը ծագել էՃատրակը ծագել է ՀնդկաստանումՀնդկաստանում երկու հազար տարուց ավելի առաջ։ Իրերկու հազար տարուց ավելի առաջ։ Իր խաղաքարերի զանազանությամբ և դասավորությամբ նա ձգտում էր պատկերել այնխաղաքարերի զանազանությամբ և դասավորությամբ նա ձգտում էր պատկերել այն ժամանակվա հնդկական զորքի կազմն ու շարքը և կոչվում էրժամանակվա հնդկական զորքի կազմն ու շարքը և կոչվում էր ( - - )չատուրանգա չատուր չորս և անգա մաս կամ անդամ բառերից և( - - )չատուրանգա չատուր չորս և անգա մաս կամ անդամ բառերից և , :նշանակում՝քառանդամ չորքմասնյա Հայերենում պարսկերենից փոխառյալ կոչվել և, :նշանակում՝քառանդամ չորքմասնյա Հայերենում պարսկերենից փոխառյալ կոչվել և ,պահպանվել է ճատրակ ձևը որը այժմ օգտագործվում է,պահպանվել է ճատրակ ձևը որը այժմ օգտագործվում է արևմտահայերենումարևմտահայերենում ևև պարսկահայերիպարսկահայերի կողմից։ Շախմատ անունն առաջացել էկողմից։ Շախմատ անունն առաջացել է պարսկերենպարսկերեն - ,շահ արքա- ,շահ արքա - ( - -թագավոր և մատ մահացավ բառերից։ չատուրանգա չատուր չորս և անգա մաս- ( - -թագավոր և մատ մահացավ բառերից։ չատուրանգա չատուր չորս և անգա մաս ) , ,կամ անդամ բառերից և նշանակում՝քառանդամ չորքմասնյա Պարսկաստանում այն) , ,կամ անդամ բառերից և նշանակում՝քառանդամ չորքմասնյա Պարսկաստանում այն ,վերանվանվեց շատրանգ արաբները անվանեցին շատրանջ։,վերանվանվեց շատրանգ արաբները անվանեցին շատրանջ։
  • 4.  Տիգրան Պետրոսյան Տիգրան Պետրոսյան    Տիգրան Վարդանի Պետրոսյան   Տիգրան Վարդանի Պետրոսյան (( 17հունիս 17հունիս ,, 19291929 –– 13օգոստոս 13օգոստոս ,,19841984)։)։ ՇախմատիՇախմատի աշխարհի կրկնակի չեմպիոն։աշխարհի կրկնակի չեմպիոն։ « »Մականունն էր Երկաթե Տիգրան ՝ իր գրեթե« »Մականունն էր Երկաթե Տիգրան ՝ իր գրեթե :անխորտակելի պաշտպանության համար:անխորտակելի պաշտպանության համար ( (1952),Միջազգային կարգի գրոսմայստեր( (1952),Միջազգային կարգի գրոսմայստեր ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ (1960), շախմատային տեսաբան և(1960), շախմատային տեսաբան և , « »վերլուծաբան Շախմատային Մոսկվա, « »վերլուծաբան Շախմատային Մոսկվա (1963-1966), «64»ամսագրի խմբագիր (1963-1966), «64»ամսագրի խմբագիր (1968-շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր (1968-շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր 1977), փիլիսոփայական գիտությունների1977), փիլիսոփայական գիտությունների թեկնածու։թեկնածու։ Տիգրան Պետրոսյանը շախմատով սկսել էՏիգրան Պետրոսյանը շախմատով սկսել է 1940- ,զբաղվել ական թվականներից1940- ,զբաղվել ական թվականներից ,թբիլիսյան Պիոներների պալատում որտեղ իր,թբիլիսյան Պիոներների պալատում որտեղ իր .վարպետությունը կատարելագործել է Ա.վարպետությունը կատարելագործել է Ա Էբրալիձեի գլխավորությամբ։Էբրալիձեի գլխավորությամբ։
  • 5. Առաջին հաջողություններն արձանագրել է ՀամամիութենականԱռաջին հաջողություններն արձանագրել է Համամիութենական պատանեկան առաջնություններում։ Սպորտի վարպետի նորմանպատանեկան առաջնություններում։ Սպորտի վարպետի նորման 1947լրացրել է թ1947լրացրել է թ ԽՍՀՄԽՍՀՄ առաջնության կիսաեզրափակչում։ Երկրիառաջնության կիսաեզրափակչում։ Երկրի 1949 16-թ առաջնության եզրափակչում գրավել է րդ տեղը։ Մոսկվա1949 16-թ առաջնության եզրափակչում գրավել է րդ տեղը։ Մոսկվա 1950տեղափոխվելուց հետո հիանալի արդյունքների է հասել։ թ ԽՍՀՄ1950տեղափոխվելուց հետո հիանալի արդյունքների է հասել։ թ ԽՍՀՄ 3- , 1951առաջնությունում զբաղեցրել է րդ հորիզոնականը իսկ և3- , 1951առաջնությունում զբաղեցրել է րդ հորիզոնականը իսկ և 1956 1951թթ մրցաշարերում մրցակցությունից դուրս էր։ թ1956 1951թթ մրցաշարերում մրցակցությունից դուրս էր։ թ առաջնությունում ցուցադրել է խաղի գրոսմայստերականառաջնությունում ցուցադրել է խաղի գրոսմայստերական (2-3- ) 1952վարպետություն րդ տեղեր և թ միջփնջային մրցաշարին(2-3- ) 1952վարպետություն րդ տեղեր և թ միջփնջային մրցաշարին մասնակցելու իրավունք նվաճել։ Այդ առաջնությունում նույնպեսմասնակցելու իրավունք նվաճել։ Այդ առաջնությունում նույնպես 2-3-բաժանել է րդ տեղերը։ Սկսած այդ ժամանակից՝ աշխարհի2-3-բաժանել է րդ տեղերը։ Սկսած այդ ժամանակից՝ աշխարհի 1953առաջնությունների անփոփոխ մասնակից է։ թ հավակնորդների1953առաջնությունների անփոփոխ մասնակից է։ թ հավակնորդների 5- 1955մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։ թ միջփնջային մրցաշարում5- 1955մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։ թ միջփնջային մրցաշարում 4- , 1958 3-4- , 1962 2-3- 1959րդն էր թ՝ րդը թ՝ րդը։ թ4- , 1958 3-4- , 1962 2-3- 1959րդն էր թ՝ րդը թ՝ րդը։ թ 3-հավակնորդների մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։3-հավակնորդների մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։ 1962 .թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում՝ Տիգրան1962 .թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում՝ Տիգրան Պետրոսյանն իրավունք է ստացելՊետրոսյանն իրավունք է ստացել .Մ Բոտվիննիկի.Մ Բոտվիննիկի հետ վիճարկելհետ վիճարկել աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ Բոտվիննիկին Պետրոսյանը հաղթեցաշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ Բոտվիննիկին Պետրոսյանը հաղթեց 1963 թ և նվաճեց աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։1963 թ և նվաճեց աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ 1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի չեմպիոնի1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի չեմպիոնի կոչումը՝ հաղթելովկոչումը՝ հաղթելով .Բ Սպասկիին.Բ Սպասկիին 1969։ թ շախմատի աշխարհի1969։ թ շախմատի աշխարհի . 1971 - 1980առաջնության ժամանակ պարտվեց նույն Բ Սպասկիին։. 1971 - 1980առաջնության ժամանակ պարտվեց նույն Բ Սպասկիին։ թթ շարունակել է պայքարը աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄթթ շարունակել է պայքարը աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄ 9հավաքականի կազմի մեջ անգամ հաղթել է շախմատի9հավաքականի կազմի մեջ անգամ հաղթել է շախմատի օլիմպիադաներում։օլիմպիադաներում։
  • 6. 1953 5-թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել է րդ1953 5-թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել է րդ 1955 4- , 1958տեղը։ թ միջփնջային մրցաշարում րդն էր1955 4- , 1958տեղը։ թ միջփնջային մրցաշարում րդն էր 3-4- , 1962 2-3- 1959թ՝ րդը թ՝ րդը։ թ հավակնորդների3-4- , 1962 2-3- 1959թ՝ րդը թ՝ րդը։ թ հավակնորդների 3-մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։3-մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։ 1962 .թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում՝ Տիգրան1962 .թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում՝ Տիգրան Պետրոսյանն իրավունք է ստացելՊետրոսյանն իրավունք է ստացել .Մ Բոտվիննիկի.Մ Բոտվիննիկի հետհետ վիճարկել աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ Բոտվիննիկինվիճարկել աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ Բոտվիննիկին 1963Պետրոսյանը հաղթեց թ և նվաճեց աշխարհի1963Պետրոսյանը հաղթեց թ և նվաճեց աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։չեմպիոնի կոչումը։ 1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի չեմպիոնի կոչումը՝ հաղթելովչեմպիոնի կոչումը՝ հաղթելով .Բ Սպասկիին.Բ Սպասկիին 1969։ թ1969։ թ շախմատի աշխարհի առաջնության ժամանակ պարտվեցշախմատի աշխարհի առաջնության ժամանակ պարտվեց . 1971 - 1980նույն Բ Սպասկիին։ թթ շարունակել է. 1971 - 1980նույն Բ Սպասկիին։ թթ շարունակել է պայքարը աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄպայքարը աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄ 9հավաքականի կազմի մեջ անգամ հաղթել է շախմատի9հավաքականի կազմի մեջ անգամ հաղթել է շախմատի օլիմպիադաներում։օլիմպիադաներում։
  • 7. Սկսած այդ ժամանակից՝ աշխարհիՍկսած այդ ժամանակից՝ աշխարհի առաջնությունների անփոփոխ մասնակից է։առաջնությունների անփոփոխ մասնակից է։ 1953 թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել1953 թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել 5- 1955է րդ տեղը։ թ միջփնջային5- 1955է րդ տեղը։ թ միջփնջային 4- , 1958 3-4- ,մրցաշարում րդն էր թ՝ րդը4- , 1958 3-4- ,մրցաշարում րդն էր թ՝ րդը 1962 2-3- 1959թ՝ րդը։ թ հավակնորդների1962 2-3- 1959թ՝ րդը։ թ հավակնորդների 3-մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։3-մրցաշարում գրավել է րդ տեղը։ 1962 .թ հաղթելով հավակնորդների1962 .թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում՝ Տիգրան Պետրոսյանն իրավունքմրցաշարում՝ Տիգրան Պետրոսյանն իրավունք է ստացելէ ստացել .Մ Բոտվիննիկի.Մ Բոտվիննիկի հետ վիճարկելհետ վիճարկել աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ 1963Բոտվիննիկին Պետրոսյանը հաղթեց թ և նվաճեց աշխարհի չեմպիոնի կոչումը։ 1966 .թ Տ Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի չեմպիոնի կոչումը՝ հաղթելով .Բ Սպասկիին 1969։ թ շախմատի աշխարհի առաջնության ժամանակ . 1971 - 1980պարտվեց նույն Բ Սպասկիին։ թթ շարունակել է պայքարը 9աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար։ ԽՍՀՄ հավաքականի կազմի մեջ անգամ հաղթել է շախմատի օլիմպիադաներում։
  • 8. Լևոն Գրիգորի ԱրոնյանԼևոն Գրիգորի Արոնյան
  • 9. (Լևոն Արոնյան ծնվել է(Լևոն Արոնյան ծնվել է 19821982-ի-ի 6-հոկտեմբերի ին6-հոկտեմբերի ին,, ԵրևանումԵրևանում), ,հայ շախմատիստ), ,հայ շախմատիստ միջազգային գրոսմայստերմիջազգային գրոսմայստեր։։ 20052005- ,ի աշխարհի գավաթակիր- ,ի աշխարհի գավաթակիր Հայաստանի հավաքականիՀայաստանի հավաքականի 37- , 38-կազմում րդ րդ և37- , 38-կազմում րդ րդ և 40-րդ40-րդ համաշխարհայինհամաշխարհային ,օլիմպիադաների,օլիմպիադաների 20112011 . ,թ աշխարհի թիմային առաջնության հաղթող բազմաթիվ. ,թ աշխարհի թիմային առաջնության հաղթող բազմաթիվ ,գերմրցաշարերի,գերմրցաշարերի ՖԻԴԵՖԻԴԵ- , – ,ի Մեծ մրցանակի Բիլբաո Մեծ սաղավարտի հաղթող- , – ,ի Մեծ մրցանակի Բիլբաո Մեծ սաղավարտի հաղթող 20092009- ,ի արագ շախմատի աշխարհի չեմպիոն- ,ի արագ շախմատի աշխարհի չեմպիոն 20062006-ի և-ի և20072007-ի Ֆիշերի շախմատի-ի Ֆիշերի շախմատի ,աշխարհի չեմպիոն,աշխարհի չեմպիոն 20102010- ,ի կայծակնային շախմատի աշխարհի չեմպիոն- ,ի կայծակնային շախմատի աշխարհի չեմպիոն 20022002-ի-ի : 2011-Հայաստանի չեմպիոն ին: 2011-Հայաստանի չեմպիոն ինՄոնակոյումՄոնակոյում « »նա մասնակցեց կույր և արագ« »նա մասնակցեց կույր և արագ շախմատիշախմատի « »Ամբեր ավանդական մրցաշարին« »Ամբեր ավանդական մրցաշարին :և դարձավ նրա վերջին հաղթողը:և դարձավ նրա վերջին հաղթողը 20132013-ի-ի 1մայիսի 1մայիսի - 2-ի դրությամբ անհատական վարկանիշով աշխարհի րդ- 2-ի դրությամբ անհատական վարկանիշով աշխարհի րդ :շախմատիստն է:շախմատիստն է
  • 10. .Տիգրան Լ Պետրոսյան.Տիգրան Լ Պետրոսյան .Տիգրան Լ.Տիգրան Լ ՊետրոսյանՊետրոսյան (ծնված(ծնված 19841984 .թ.թ 17սեպտեմբերի 17սեպտեմբերի ,, ԵրևանԵրևան) հայ) հայ շախմատի գրոսմայստեր է ։շախմատի գրոսմայստեր է ։ 2008 թվականի նոյեմբերին2008 թվականի նոյեմբերին Լևոն ԱրոնյանիԼևոն Արոնյանի,, Վլադիմիր ՀակոբյանիՎլադիմիր Հակոբյանի,, Գաբրիել ՍարգսյանիԳաբրիել Սարգսյանի ևև Արտաշես ՄինասյանիԱրտաշես Մինասյանի հետհետ դարձավդարձավ ԴրեզդենիԴրեզդենի 38-րդ38-րդ համաշխարհային օլիմպիադայիհամաշխարհային օլիմպիադայի :հաղթող:հաղթող
  • 11. Արման ՓաշիկյանԱրման Փաշիկյան Արման Փաշիկյան (    ծնվել է 1987-  ի  28-հուլիսի ին, Իրկուտսկում,Ռուսաստան[1]),   հայ , շախմատիստ  միջազգային գրոսմայստեր։ 1997, 1998         10 թվականներին դարձել է մինչև  տարեկանների Հայաստանի ,     չեմպիոն արծաթե մեդալ      12   (է նվաճել մինչև տարեկանների 1999- )   ին և  14     (մինչև տարեկանների առաջնություններում 2011):
  • 12. 20052005-ին դարձել է-ին դարձել է ԵվրոպայիԵվրոպայի :արագ շախմատի պատանեկան առաջնության հաղթող:արագ շախմատի պատանեկան առաջնության հաղթող 2008-ին հաղթել է2008-ին հաղթել է ԳյումրուԳյումրու ևև ՄարտունուՄարտունու :միջազգային մրցաշարերում Բազմիցս մասնակցել է:միջազգային մրցաշարերում Բազմիցս մասնակցել է ՀայաստանիՀայաստանի առաջնություններինառաջնություններին,, 20092009- ,ին դարձել է Հայաստանի չեմպիոն- ,ին դարձել է Հայաստանի չեմպիոն 20032003-ին-ին 1–2- ,բաժանել է րդ տեղերը իսկ1–2- ,բաժանել է րդ տեղերը իսկ 20062006- :ին արժանացել է արծաթե մեդալի- :ին արժանացել է արծաթե մեդալի 2010-ին2010-ին Հայաստանի հավաքականիՀայաստանի հավաքականի կազմում մասնակցել էկազմում մասնակցել է Խանտի ՄանսիյսկումԽանտի Մանսիյսկում կայացածկայացած 39-համաշխարհային րդ39-համաշխարհային րդ օլիմպիադայինօլիմպիադային: ` 11Խաղալով չորրորդ խաղատախտակի վրա նա: ` 11Խաղալով չորրորդ խաղատախտակի վրա նա 7 9- :հնարավորից վաստակել է միավոր և անհատական պայքարում զբաղեցրել րդ տեղը Նույն7 9- :հնարավորից վաստակել է միավոր և անհատական պայքարում զբաղեցրել րդ տեղը Նույն թվականին մասնակցել է նաևթվականին մասնակցել է նաև աշխարհի թիմային առաջնությանըաշխարհի թիմային առաջնությանը ((ԲուրսաԲուրսա,, ԹուրքիաԹուրքիա), որտեղ), որտեղ . 6 3½կրկին խաղացել է չորրորդ խաղատախտակի վրա նա հնարավորից վաստակել է միավոր. 6 3½կրկին խաղացել է չորրորդ խաղատախտակի վրա նա հնարավորից վաստակել է միավոր :և անհատական պայքարում արժանացել բրոնզե մեդալի Արման Փաշիկյանը մեկ անգամ:և անհատական պայքարում արժանացել բրոնզե մեդալի Արման Փաշիկյանը մեկ անգամ (մասնակցել է նաև Եվրոպայի առաջնությանը (մասնակցել է նաև Եվրոպայի առաջնությանը 20092009,,Նովի ՍադՆովի Սադ,, ՍերբիաՍերբիա), որտեղ չորրորդ), որտեղ չորրորդ 4 ` 2 :խաղատախտակի վրա խաղացել է ընդամենը պարտիա վաստակելով միավոր4 ` 2 :խաղատախտակի վրա խաղացել է ընդամենը պարտիա վաստակելով միավոր 2012-ի2012-ի փետրվարինփետրվարին հաղթող է ճանաչվելհաղթող է ճանաչվել ԻրանիԻրանի ՄահշադՄահշադ քաղաքում կայացածքաղաքում կայացածՖիրդուսուՖիրդուսու անվանանվան :բաց մրցաշարում:բաց մրցաշարում
  • 14. ( .Տաթև Աբրահամյան ծնվ( .Տաթև Աբրահամյան ծնվ 19881988,, 13հունվարի 13հունվարի ,, ԵրևանԵրևան),), ՖԻԴԵՖԻԴԵ- ,ի վարպետ- ,ի վարպետ ՀայաստանիՀայաստանի , 2001-աղջիկների հնգակի չեմպիոնուհի Երևանի կանանց ի, 2001-աղջիկների հնգակի չեմպիոնուհի Երևանի կանանց ի ,չեմպիոնուհի,չեմպիոնուհի ԵվրոպայիԵվրոպայի 12մինչև տարեկան շախմատիստուհիների առաջնության12մինչև տարեկան շախմատիստուհիների առաջնության ,մրցանակակիր,մրցանակակիր ԱՄՆԱՄՆ- (2005)ի կանանց առաջնության արծաթե մեդալակիր։- (2005)ի կանանց առաջնության արծաթե մեդալակիր։ 18Ամերիկա աշխարհամասի մինչև տարեկան շախմատիստուհիների չեմպիոնուհի18Ամերիկա աշխարհամասի մինչև տարեկան շախմատիստուհիների չեմպիոնուհի (2006), 9 9 2006-միավոր հնարավորից։ ին Երևանում կայացած աշխարհի(2006), 9 9 2006-միավոր հնարավորից։ ին Երևանում կայացած աշխարհի 20աղջիկների մինչև տարեկան շախմատիստուհիների առաջնությունում առաջին20աղջիկների մինչև տարեկան շախմատիստուհիների առաջնությունում առաջին 2010- - ,անգամ լրացրել է գրոսմայստերի նորմը։ ի ԱՄՆ ի կանանց առաջնությունում2010- - ,անգամ լրացրել է գրոսմայստերի նորմը։ ի ԱՄՆ ի կանանց առաջնությունում 9 7,5 . 2-3-միավորից վաստակելով միավոր րդ տեղերն է բաժանել9 7,5 . 2-3-միավորից վաստակելով միավոր րդ տեղերն է բաժանել Աննա ԶատոնսկիխիԱննա Զատոնսկիխի `հետ լրացուցիչ ցուցանիշներով արժանանալով բրոնզե մեդալի։`հետ լրացուցիչ ցուցանիշներով արժանանալով բրոնզե մեդալի։
  • 15. Ռոբերտ ՀովհաննիսյանՌոբերտ Հովհաննիսյան Ռոբերտ ՀովհաննիսյանՌոբերտ Հովհաննիսյան ( .ծն( .ծն 1991 . 23),թ մարտի հայ1991 . 23),թ մարտի հայ ,շախմատիստ գրոսմայստեր,շախմատիստ գրոսմայստեր (2010): Հայաստանի շախմատի(2010): Հայաստանի շախմատի 71- ,րդ առաջնության հաղթող71- ,րդ առաջնության հաղթող Հայաստանի շախմատի ազգային հավաքականիՀայաստանի շախմատի ազգային հավաքականի ,անդամ որը,անդամ որը 2011-ի աշխարհի թիմային առաջնությունում2011-ի աշխարհի թիմային առաջնությունում :արժանացավ ոսկե մեդալի:արժանացավ ոսկե մեդալի
  • 16. Աշոտ ՆադանյանԱշոտ Նադանյան Աշոտ ՆադանյանըԱշոտ Նադանյանը (ծնված(ծնված 19721972 .թ.թ 19սեպտեմբերի 19սեպտեմբերի ,, ԲաքուԲաքու),), ,հայ շախմատիստ միջազգային,հայ շախմատիստ միջազգային (1997),վարպետ Հայաստանի(1997),վարպետ Հայաստանի (1998),վաստակավոր մարզիչ (1998),վաստակավոր մարզիչ - (2007):ՖԻԴԵ ի մարզիչ Մարզել- (2007):ՖԻԴԵ ի մարզիչ Մարզել է Քուվեյթի և Սինգապուրի ազգայինէ Քուվեյթի և Սինգապուրի ազգային : 2011հավաքականները: 2011հավաքականները `թվականից Լևոն`թվականից Լևոն :Արոնյանի մարտավկան է Նրա:Արոնյանի մարտավկան է Նրա անունն է կրում շախմատայինանունն է կրում շախմատային (սկզբնախաղ Գրյունֆելդի(սկզբնախաղ Գրյունֆելդի ,պաշտպանություն Նադանյանի,պաշտպանություն Նադանյանի ):տարբերակ):տարբերակ