1. .

2. 1.
 Երկու փայտահատ սոճու խիտ անտառի միջով տուն
էին վերադառնում: Ձմեռվա սարսափելի ցուրտ գիշեր
էր: Հանկարծ երկնքից վայր ընկավ մի շատ պայծառ և
գեղեցիկ աստղ:Նա գլորվեց այլ աստղերի միջով և
ընկավ փայտահատներից երկու քայլ հեռու: Երկնքից
ընկածը ոսկեկար և բազմածալ թիկնոցի մեջ
փաթաթված մի երեխա էր: Փայտահատներից մեկը
քնքշորեն բարձրացրեց մանկանն ու ամուր
փաթաթեց թիկնոցի մեջ, որպեսզի պաշտպանի
սառնամանիքից: Ընկերը զարմացավ նրա
բարեսրտության վրա: Եվ այսպես Աստղամանուկը
սկսեց հասակ առնել աղքատ փայտահատի մյուս
երեխաների հետ:
 Տարեցտարի Աստղամանուկն ավելի ու ավելի էր
գեղեցկանում, և գյուղի բնակիչները հիանում էին
նրանով: Գյուղացիները թուխ էին և սևահեր, իսկ
Աստղամանուկի դեմքը նուրբ էր ու փղոսկրի պես
ճերմակ, մազերն էլ ոսկեգանգուր էին: Շուրթերը ալ
ծաղկի թերթեր էին, աչքերը` զուլալ առվակի կողքին
բուսած մանուշակներ: Բայց Աստղամանուկի
գեղեցկությունը դարձավ չարիքի աղբյուր. նա
մեծանում էր գոռոզ, դաժան և եսամոլ: Փայտահատի
և գյուղի մյուս երեխաներին նա ատում և
արհամարհում էր` ասելով, թե նրանք ստոր ծագում
ունեն, մինչդեռ ինքը ազնվական է, քանի որ Աստղի
ծնունդ է:Մի օր այդ գյուղով մի խեղճ, աղքատ կին էր
անցնում: Նա ցնցոտիների մեջ էր, իսկ ոտքերը
քարքարոտ ճանապարհից արյունոտվել էին:

3. 2.
 Հենց որ Աստղամանուկը տեսավ նրան, ընկերներին
ասաց.
 - Տեսե՜ք: Այս գեղեցիկ, կանաչ սաղարթով ծառի
տակ՝ գույնզգույն ծաղիկների մեջ, մի կեղտոտ կին է
նստել: Եկեք քշենք նրան, քանի որ տգեղ ու զզվելի է:
 Այս ասելով` սկսեց ծաղրել և քարեր նետել նրա վրա:
Փայտահատը մոտ վազեց և սկսեց կշտամբել
Աստղամանուկին.
 - Դու իսկապես քարսիրտ ես: Ի՞նչ է արել քեզ այս
խեղճ կինը, որ քարկոծում ես:
 Այդժամ Աստղամանուկը բարկությունից
շառագունեց, ոտքը գետին զարկեց և ասաց.
 - Իսկ ո՞վ ես դու, որ ինձ սովորեցում ես, թե ի՜նչ
անեմ: Ես քո որդին չեմ և պարտավոր չեմ քեզ
ենթարկվելու:
 - Ճշմարիտ է, – պատասխանեց փայտահատը, – բայց
չէ՞ որ ես խղճացի քեզ ու փրկեցի, երբ գտա
անտառում:
 Այս խոսքերը լսելուն պես թշվառ կինը բարձր ճիչ
արձակեց և ուշաթափվեց: Փայտահատն ու նրա կինը
խնամեցին աղքատին, ուշքի բերեցին, հաց և ջուր
առաջարկեցին, բայց նա հրաժարվեց ուտելուց,
միայն խնդրեց, որ փայտահատը մանրամասն
պատմի, թե ինչպե՜ս է գտել երեխային:
 - Դա ուղիղ տասը տարի առաջ էր,- հառաչեց կինը:

4. 3.
 - Այո՜,- արձագանքեց փայտահատը:
 - Վզին կրում էր սաթե մանյակ և փաթաթված էր աստղերով ասեղնագործված ոսկե թիկնոցի մեջ,-
շարունակեց կինը:
 Փայտահատն իսկույն սնդուկից հանեց և ցույց տվեց մանյակն ու թիկնոցը: Կինը սկսեց հեկեկալ և
ասաց.
 - Այդ տղան իմ որդին է, որին ես կորցրել եմ անտառում: Նրան գտնելու հույսով ես թափառել եմ
աշխարհեաշխարհ:
 Սակայն Աստղամանուկը սառնությամբ ու արհամարհանքով ասաց.
 - Եթե ճշմարիտ է, որ դու իմ մայրն ես, ապա ավելի լավ կլիներ, չգայիր և չանարգեիր ինձ, որովհետև
ես կարծում էի, թե աստղերն են իմ ծնողները և ոչ թե մի մուրացիկ: Կորի՜ր այստեղից, որպեսզի քեզ
այլևս երբեք չտեսնեմ:
 - Ավաղ, որդի՜ս,- գոչեց կինը,- մի՞թե դու ինձ չես համբուրի բաժանումից առաջ: Չէ՞ որ ես շատ եմ
տառապել քեզ գտնելու համար:
 - Ո՛չ, ո՛չ,- գոռաց Աստղամանուկը: – Ես ավելի շուտ իժ ու դոդոշ կհամբուրեմ, քան քեզ:
 Կինը ոտքի ելավ և դառնաղի արցունք թափելով` անհետացավ անտառում: Աստղամանուկը վազեց
ընկերների մոտ` խաղալու: Բայց ընկերները սկսեցին ծաղրել նրան.
 - Դու գարշելի տեսք ունես, մենք չենք ուզում խաղալ քեզ հետ:
 Աստղամանուկը վազեց ջրհորի մոտ, նայեց ջրի մեջ և տեսավ, որ ինքը վերածվել է մի գարշելի
ճիվաղի. ամբողջ մարմինը թեփուկապատ էր, իսկ դեմքը դոդոշի էր: Նա նետվեց խոտերի մեջ,
դառնորեն լաց եղավ և ասաց ինքն իրեն.

5. 4.
 - Անշուշտ, սա իմ մեղքի հետևանքն է: Չէ՞ որ ես ուրացա
մորս, արհամարհեցի և վռնդեցի նրան, գոռոզամիտ եղա և դաժան
վարվեցի նրա հետ: Այժմ ես նրան պիտի փնտրեմ աշխարհով մեկ: Եվ
մինչև չգտնեմ, չեմ հանգստանա:
 Նա վազեց անտառ և սկսեց կանչել մորը, բայց ապարդյուն:
Առավոտից մինչև երեկո փնտրեց և ձայն տվեց մորը, բայց
պատասխան չստացավ: Հետո պառկեց ու քնեց տերևների կույտի
վրա, և բոլոր թռչուններն ու կենդանիները, որ լավ էին հիշում նրա
դաժան արարքները, լքեցին նրան:Առավոտյան Աստղամանուկը ոտքի
ելավ, մի քանի դառը պտուղներ պոկեց ծառից ու կերավ, հետո, աղի
արտասուք թափելով, ճանապարհը շարունակեց անանցանելի
անտառով: Եվ բոլորին, ում պատահում էր, հարցնում էր, թե չե՞ն
տեսել իր մորը: Նա հարցրեց խլուրդին: Եվ խլուրդը վրդովված
պատասխանեց.
 - Դու կուրացրել ես ինձ, հանել ես աչքերս. ինչպե՞ս կարող էի նրան
տեսնել:

6. 5.
 Աստղամանուկը հարցրեց կանեփահավին: Վերջինս նրան պատասխանեց.
 - Քո հաճույքի համար դու իմ թևերի փետուրները հանել ես. ես թռչել չեմ
կարողանում:
 Աստղամանուկը գլուխը կախեց, լաց եղավ, ներողություն խնդրեց Աստծո
բոլոր արարածներից և շարունակեց խորանալ անտառում` փնտրելով
մուրացկան կնոջը: Երեք տարի անընդմեջ Աստղամանուկը թափառեց
աշխարհով մեկ ու ոչ մի տեղ ո՛չ սեր տեսավ, ո՛չ գութ, ո՛չ կարեկցանք: Դա իր
դժնի վարքի պատասխանն էր:
 Մի երեկո Աստղամանուկը մոտեցավ գետափնյա քաղաքի դարպասին և
փորձեց քաղաք մտնել: Բայց պահապանները փակեցին նրա ճամփան և ներս
չթողեցին: Ավելին, սկսեցին ծաղրել և անարգել նրան տգեղ արտաքինի
պատճառով: Այդ պահին նրանց կողքով մի այլանդակ ծերուկ էր անցնում, նա
բռնեց Աստղամանուկի թևը և տարավ իր հետ: Ծերուկը մի չար կախարդ էր:
Նա տղային զնդան նետեց, մի կտոր չոր հաց և մի բաժակ աղի ջուր տվեց: Իսկ
առավոտյան նրան ասաց.
 - Գնա՛ անտառ և բե՛ր այնտեղ թաքցրած երեք ոսկեդրամներից մեկը, որը
սպիտակ ոսկուց է: Իսկ եթե չբերես, մտրակի հարյուր հարված կուտես փորիդ
: Շտապի՛ր, մայրամուտին քեզ կսպասեմ պարտեզի դռնակի մոտ:

7. 6.
 Աստղամանուկը դուրս եկավ քաղաքային դարպասից և գնաց այն անտառը, որի
մասին ասել էր կախարդը: Հեռվից անտառը շատ գեղեցիկ էր, և նա ուրախ-ուրախ
խորացավ անտառում: Բայց տղան անտառի գեղեցկությունը այդպես էլ չվայելեց.
ուր էլ ոտք էր դնում, գետնի տակից փշոտ թփեր էին ելնում ու ծակծկում նրան,
իսկ եղինջն այրում էր ոտքերը: Տատասկը դաշույնի պես իր սուր փշերով խրվում
էր Աստղամանուկի մարմինը: Իսկ որ ամենակարևորն էր, նա չէր կարողանում
գտնել ոսկեդրամը: Արևն արդեն մայր էր մտնում, երբ Աստ-ղամանուկը, դառն
արցունք թափելով, բռնեց տունդարձի ճանապարհը. գիտեր, որ այնտեղ իրեն է
սպասում կախարդի մտրակը: Երբ նա անտառի եզրին էր հասել, հանկարծ խոր
թավուտից մի սուր ճիչ լսեց. ինչ-որ մեկը տանջվում և օգնություն էր խնդրում:
Մոռանալով սեփական վիշտը` Աստղամանուկը վազեց անտառ ու տեսավ
որսորդի թակարդն ընկած մի նապաստակ: Աստղամանուկը խղճաց
նապաստակին, նրան ազատ արձակեց և ասաց.
 - Ես էլ ընդամենը մի ստրուկ եմ, բայց կարող եմ քեզ ազատություն պարգևել:
 Նապաստակը այսպես պատասխանեց նրան.
 - Իրոք, դու ինձ ազատություն պարգևեցիր, իսկ ես ի՞նչ կարող եմ անել դրա
դիմաց:
 - Ես սպիտակ ոսկեդրամ եմ փնտրում, եթե չգտնեմ, տերս ինձ կծեծի:
 - Հետևի՛ր ինձ,- ասաց նապաստակը,- ես քեզ կտանեմ այնտեղ, ուր պետք է, քանի
որ գիտեմ` որտե°ղ և ինչո՛ւ է թաքնված այդ ոսկին:

8. 7.
 Աստղամանուկը հետևեց նապաստակին և,
ո՜վ զարմանք, մի հսկայական կաղնու
փչակում նա տեսավ իր փնտրած
ոսկեդրամը: Տղան անչափ ուրախացավ և
ասաց նապաստակին.
 - Ծառայությանը, որ քեզ մատուցեցի, դու
հատուցեցիր բազմապատիկ, իսկ իմ
բարությանը պատասխանեցիր
հարյուրապատիկ:
 - Ո՛չ,- առարկեց նապաստակը,- ես քեզ
վերաբերվեցի այնպես, ինչպես դու ինձ:
 Քաղաքի դարպասի մոտ մի բորոտ ծերունի
էր նստած: Հենց տեսավ Աստղամանուկին,
թափահարեց ձեռքի փայտե ամանը,
հնչեցրեց զանգակը և ասաց.
 - Մի քիչ փո՛ղ ողորմիր, տղա՛, այլապես ես
սովից կմեռնեմ, քանի որ վտարված եմ
քաղաքից, և չկա մեկը, որ խղճա ինձ:
 Բորոտն այնքան աղաչեց, պաղատեց,
արցունք թափեց, որ Աստղամանուկը
խղճահարվեց և նրան տվեց ոսկեդրամը:
 Տղան վերադարձավ կախարդ ծերուկի մոտ:
 - Բերեցի՞ր սպիտակ ոսկեդրամը:
 - Ո՛չ, չբերեցի,- պատասխանեց
Աստղամանուկը:

9. 8.
 Այդ ժամանակ կախարդը հարձակվեց տղայի վրա, ծեծեց նրան, առանց հաց
ու ջուր տալու նորից զնդան նետեց: Իսկ առավոտյան եկավ և ասաց.
 - Եթե այսօր չբերես դեղին ոսկեդրամը, մտրակի երեք հարյուր հարված
կստանաս և իմ ստրուկը կմնաս մշտապես:
 Եվ Աստղամանուկը ճամփա ընկավ անտառ, ամբողջ օրը փնտրեց դեղին
ոսկեդրամը, բայց չկարողացավ գտնել: Իսկ երբ արևը մայր էր մտնում, նստեց
գետնին և արտասվեց: Այդ ժամանակ նրան մոտեցավ նապաստակը:
 - Հետևի՛ր ինձ, – գոչեց նապաստակը և սլացավ անտառով, մինչև որ հասավ
մի փոքրիկ լճի: Դեղին ոսկեդրամն ընկած էր լճակի հատակին:
 Աստղամանուկը վերցրեց ոսկեդրամը և շտապեց քաղաք: Բորոտը, հենց որ
նրան տեսավ, վազեց ընդառաջ և ծնկի գալով աղերսեց.
 - Ողորմի°ր ինձ, այլապես ես կմեռնեմ:
 Աստղամանուկը խղճաց նրան և ոսկեդրամը տվեց տանջալլուկ բորոտին: Այդ
օրը ևս կախարդը ծեծեց տղային և առանց հաց ու ջրի գցեց զնդան` ոտքերին
ու ձեռքերին շղթա դնելով: Իսկ առավոտյան նա դարձյալ եկավ ու ասաց.
 - Եթե այսօր ինձ բերես կարմիր ոսկեդրամը, ես քեզ ազատ կարձակեմ, իսկ
եթե ոչ` կսպանեմ:

10. 9.
 Աստղամանուկը նորից անտառ գնաց, նորից ոչինչ չգտավ: Իսկ երեկոյան, երբ
լալիս էր, նրան մոտեցավ նապաստակը և ցույց տվեց կարմիր ոսկեդրամի
տեղը: Այս անգամ էլ քաղաքի դարպասի մոտ նրա ճամփան կտրեց բորոտը, և
Աստղամանուկը դարձյալ գթաց նրան ու տվեց կարմիր ոսկեդրամը: Չնայած
նրա սրտի վրա մի ծանր բեռ կար. գիտեր` ի՛նչ է սպասում իրեն: Բայց, ո¯վ
զարմանք, երբ նա մոտեցավ քաղաքի դարպասին, պահապանները
խոնարհվեցին նրա առաջ, պատիվ տվեցին և ասացին.
 - Որքա՜ն գեղեցիկ է մեր տերը:
 Քաղաքացիների ամբոխը հետևում էր նրան և բարձրաձայն գոչում.
 - Աշխարհում նույնքան գեղեցիկ մեկին գտնելն անհնար է:
 Աստղամանուկն արտասվեց և ինքն իրեն ասաց. ՙՆրանք հեգնում են
ինձ, ծաղրում են թշվառությունս՚: Ի վերջո տղան մարդկանց կուտակման մեջ
հայտնվեց մի մեծ հրապարակում, որտեղ գտնվում էր արքայի պալատը:
Հանկարծ պալատի դռները բացվեցին, և դուրս վազեցին
հոգևորականներ, բարձրաստիճան զորականներ և խոր գլուխ տալով`
ասացին.
 - Դու մեր արքայի որդին ես ու մեր տերը, որին մենք երկար ենք սպասել:

11. 10.
 - Ես մի մուրացիկ կնոջ որդի եմ: Եվ ինչո՞ւ եք ասում, որ ես գեղեցիկ եմ. չէ± որ ես
գիտեմ, որ այլակերպ եմ:
 Այդ ժամանակ ոսկե սաղավարտով մի զորապետ բարձրացրեց վահանն ու
բացականչեց.
 - Ինչո՞ւ իմ տերը չի հավատում, որ ինքը ամենքից գեղեցիկն է:
 Աստղամանուկը նայեց վահանին և տեսավ, որ իր գեղեցկությունը վերադարձել է.
դեմքը նույնն է, ինչ առաջ, բայց աչքերում հայտնվել է նախկինում իրեն անծանոթ մի
թախիծ: Բոլորը ծնկի եկան նրա առաջ, իսկ գլխավոր հոգևորականն ասաց.
 - Մեր տերը թող վերցնի թագն ու գայիսոնը և մեզ թագավոր դառնա:
 Բայց Աստղամանուկը նրանց պատասխանեց.
 - Ես արժանի չեմ նման պատվի, քանի որ ուրացել եմ մորս: Այժմ ես փնտրում եմ նրան,
որպեսզի մեղա գամ և թողություն խնդրեմ և հանգիստ չեմ առնի, մինչև չգտնեմ նրան:
 Այս խոսքերն ասելով` նա շրջվեց, որ գնա: Մեկ էլ ամբոխի մեջ նա տեսավ իր
մուրացկան մորը, իսկ նրա կողքին` բորոտին: Ուրախության մի ճիչ դուրս թռավ
Աստղամանուկի շուրթերից: Նա նետվեց դեպի մայրը, ծնկի իջավ, գրկեց նրա ոտքերը,
արցունքներով ողողեց ու համբուրեց ոտքերի վերքերը:
 - Ոտքի՛ ել, – ասաց կինը:
 - Ոտքի՛ ել, – կրկնեց բորոտը:

12. 11.
 Աստղամանուկը, դանդաղ ուղղվելով, ոտքի
ելավ, հետո բարձրացրեց գլուխը և իր առջև
տեսավ թագավորին և թագուհուն: Եվ թագուհին
ասաց.
 - Ահա քո հայրը, որին դու օգնության հասար,
երբ նա կարիքի մեջ էր:
 Իսկ արքան այսպես ասաց.
 - Ահա քո մայրը, որի ոտքերը դու արտասուքով
ողողեցիր:
 Նրանք Աստղամանուկին իրենց գիրկն առան,
համբուրեցին, ապա տարան պալատ, շքեղ
հագուստներ հագցրին, գլխին թագ դրեցին,
գայիսոնը ձեռքը տվին, և նա թագավոր դարձավ:
Աստղամանուկը արդար և գթառատ էր ամենքի
հանդեպ: Նա չմոռացավ փայտահատին և նրա
կնոջը. նրանց թանկագին ընծաներ ուղարկեց,
իսկ նրանց զավակներին պատիվների
արժանացրեց: Աստղամանուկը ոչ ոքի թույլ չէր
տալիս թռչունների և գազանների հետ
դաժանաբար վարվել, աղքատներին հաց էր
տալիս, մերկերին` հագցնում: Եվ նրա երկրում
թագավորում էին խաղաղությունը,
առատությունը և սերը: