Ipinasa ni: Aya Madhel Cafino Ipinasa kay: Bb. Ana Melissa Venido

1. Kompilasyon ng mga
Akademikong Sulatin
Ipinasa ni: Rhea Mae Luyao
Ipinasa kay: Bb. Ana Melissa Venido

2. Abstrak
Ayon sa artikulo na ito na tumatalakay sa masasamang epekto ng
internet. Ayon sa nakapansyan na isa ding naging biktima sa
pagpapaimpluwensya ng internet, na noon ay nagsimula lang sa
pagkakahumaling sa internet, na sa simpleng virtual na nakikipag-usap
lamang ay humahantong na ito sa pakikipag-away. Ayon sa pag-aaral
na sa sampling pagkahumaling sa internet ay pwedeng itong
magkaroon ng mga negatibong epekto sa tao na pwedeng mauwi sa
depresyon, adiksyon, at maging kamatayan. Ang pelikulang “Unfriend”
na nasa ilalim sa pagdidirekta ni Joselito Artalejos, ay naging basehan
ng isang insidente sa Pampanga, na binaril ng lalake ang kaniyang
nobya at naka dokumento ito lahat sa internet. Para kay Prof. Gerald
Abersos na ang internet ay hindi ito ang nagpapalawak sa mundo ng
isang tao kundi sa halip ay nagpapaliit ito at nagpapawala ng privacy.
Ang internet ay pwedeng magbigay kaligayahan na abot lang sa iyong
kamay ngunit kung mali ang pag gamit nito ay maaring magkaroon ng
masamang epekto gaya ng depresyon, maging kamatayan.

3. Bionote
Si Rolando A. Bernales ay nagtapos ng BSF-Filipino, cumlaude at ng
graduate certificate (katumbas ng Master of Arts in Teaching) sa
Lingguistikang Filipino sa Philippine Normal University. Isa din siyang Ed D
sa Education Management sa University of Makati. Limang taon siyang
naging puno ng departamento ng Filipino, at isang taon bilang puno bg
Departamento ng Linggwahe at Literatura sa University of Makati. Isa
siyang Prof II sa kasalukuyan at Executive Director ng Center for Innovative
Education and Sciences. Isang academic consultant ng Mutya Publishing
House at sa kabila niyan ay isa siyang malikhaing manunulat ng tula,
kwento, at sanaysay. Isang awtor, ko-awtor, editor, at kunsultant ng hindi
kukulangin sa 70 mga aklat sa wika, pagbasa at panitikan sa antas pre-
school, elementary, sekundarya, at tersyarya. Isang Palanca Awardee at
naparangalan din siya bilang isa sa Ten Outstanding Students of the
Philippines (1989), award for Exemplary Performance as a Public Servant
(2000) mula sa Pamahalaang Lungsod ng Makati. Isa ding siyang
panghabangbuhay na kasapi ng Pambansang Samahan sa Linggwistika at
Literaturang Filipino. At isa ding meyembro ng KAGURO, SANGFIL, at
APNIEVE.

4. Talupati
Naranasan nyo na bang ma late? Yong tipong
mapapamura ka nalang sa driver ng jeep o bus na
sinasakyan mo dahil sa mabagal na pag usad nito, pero
alam mo naman natin na hindi naman nila iyon
ksalanan kondi ang napakahabang trapiko sa daan. Ang
mga nakakarindi na ingay ng mga busina ng mga
sasakyan, sa napakainit na paligid at sa nakakainis na
pagbubunganga ng iyong mga kapwa pasahero, at sa
nakakainis na tanawin na napakatrapik na nga nakuha
pa ng mag nobyo sa iyong harapan na maglambingan
na parang pabor na pabor pa sa kanila ang trapik, like
hello? Respeto naman sa single na nasa inyong
harapan.

5. Talupati
Bata, matanda, guro, estudyante, call center agent, artista,
foreigners, bakasyonista, mga single, taken, taken for granted, at bitter,
kung ikaw ay taga Maynila, nagbabakasyon sa Maynila, o bago ka lamang
sa Maynila ay siguradong apektado ka sa malalang pagsikip ng trapiko sa
Metro Manila. Mayroong mahigit 520,000 na mga sasakyan ang
bumabyahe sa EDSA sa parehong direksyon araw-araw.oras at pera ang
nasasayang kada-araw sa paghihintay lang makarating sa kanilang
destinasyon. At mas lalong lumala ang trapiko sa pagdaan nitong panahon
ng kasalukuyan. Tumatagingting na 3.5 milyong peso kada araw ang
nawawalang kita ng Pilipinas dahil sa malubhang trapiko. Rumeresulta ito
sa labis na bilang ng mga sasakyan, illegal parking, illegal terminal,
sidewalk vendors, jaywalkers, mga pedicab at tricycle sa highway, mga
kamoteng motorcycle drivers at mga pagbubunganga ng mga tao.
Samakatuwid kawalan ng disiplina ang pangunahing problema ng bansa sa
mga lansangan. Nakakapanlumo ngunit ito ang katotohanan.

6. Talupati
Para namang na déjà vu ang mga mamayanan sa binitawang
pahayag ni Department of Transportation Secretary Arthur Tugade,
na isa lamang “state of mind” ng mga Pilipino. “Ang problema po ng
traffic ay hindi lamang po problema ng gobyerno. Problema po
nating lahat. Kaya ang solusyon ay hindi lamang po ng gagaling sa
gobyerno kundi sa ating lahat.” Paalaala ni Tugade.
Ngunit imbis na masolusyonan ang trapiko,mas lalo lang
lumala ito. Hindi lang tayong mga mamamayan kunid na rin sa
gobyerno, at sa politico na pagawa ng pagawa ng mga kalsada lalo
na kung malapit ang eleksyon para lang masabing mga “proyekto”
sila at sa nais nilang paunlarin ang nasasakupang lupain nila. Palagi
nalang nilang inu-upgrade o ini-extend ang mga kalsada kaya lalong
lumalala ang trapiko lalo na sa Maynila. Isa ding dahilan ay isa sa
mamayanan, dahilan kung bakit dumadami an gang mga
gumagamit ng sasakyan kase sa nagmumura na ang down payment
kase sa 27,000 pesos pwede ka ng magkaroon ng sasakyan

7. Talupati
Mas ginugusto na ng tao na bumili nalang kesa sa mag commute kase sa
kasedohang na makakatipid ng pamasahe at hindi na mag kakaproblema sa pag
tratravel.
Ngunit kahit pa na bumababa ang down payment ng mga sasakyan ay mas
pinipili parin ng mga iba na mag-commute, dahil hindi naman lahat ay may
kakayahang bumili ng sasakyan. Sapat na kaya ang mga proyektong ito para
tugunan ang masahol na laranasan sa trapik araw-araw? Made-decongest nab a
ang trapiko sa Metro Manila kung nananatiling narito lang konsentrado ang
“kaunlaran” at iilang urban area sa bansa?
At kanino nga bang kasalanan ang trapiko? Sa gobyerno na tila bigay ng bigay
ng bigay ng mga pangako na sa huli naman ay napapako? O sa mga mamamayan
ban a reklamo ng reklamo wala namang ginagawa? Kung ako ang tatanungin
pareho naman tayong may mali kung kaya lahat tayo ay nagdudusa, kaya tama na
ng mga tao may trapiko pa din. Kung kaya ang solusyon para sa akin ay tamang
disiplina at pasensya lang naman para sa ating lahat bilang mamamayan at
pagtupad naman sa mga na pako na mga pangako sa mga kasapi ng gobyerno.

8. Posisyong Papel
Ang pagpapatupad ng “divorce” o diborsyo ditto sa Pilipinas ay
naging isang napakalaking isyu sa mga nagdaang taon. Sa
katunayan ang Pilipinas lang ang bansa na hindi sumasang-ayon o
hindi pa nagpapatupad ang diborsyo maliban sa Vatican. Sa
kadahilanan na ang Pilipinas ay isang relihiyosong bans at mas
pinahahalagahan ang kahalagahan ng pamilya. Pero unti-unti ay
dumarami na rin ang bilang ng mga Pilipino na sumasang-ayon sa
pagpapatupad ng diborsyo ditto sa bansa. Kabilang na ang
GABREILA woman party na nagsampa ng House Bill no. 1799 o
Divorce Bill. Kung ito ay maaprobahan ng pamahalaan, ang lahat ng
mga indibidwal ay maginging malaya sa sa kanilang mga
malulungkot at mga mapangabuso na relasyon. Pero kahit pa nga ay
ganon para sa ay hindi dapat aprobahan ang diborsyo ditto sa
Pilipinas.

9. Pero una sa lahat, ano nga ba ang diborsyo o divorce? At bakit
hinihiling ito ng mga may relasyon na mangyari?ayon sa Oxford dictionary
2015, ang “divorce” ay isang “legal dissolution of marriage by a court or
other compent body.” Rumeresulta ito sa mga maraming daahilan katulad
ng kulang sa commitment, infidelity, marrying at a young age, at pang
aabuso. Pero sabi nga nila na ang diborsyo ay ang mahusay na paraan
para makaalis ang isang tao sa malungkot na relasyon.
Base sa National Demographic and Health Survey conducted by the
National Office, na sa bilang ng isa hanggang limang babae na may edad
na 15-49 ang naabuso at sinasaktan at 14.4% naman na ang mga babae
ang inaabuso at sinasaktan ng kanilang mga asawa sa loob ng isang
relasyon. Sa kabilang banda ang hindi na pagiging masaya sa loob ng isang
relasyon ay pare-pareha lang din sa isang mapangabusong relasyon. Ayon
sa Philippines Solicitor Generals Office, na mahigit 9,117 na nasampang
kaso ng annulment noong 2010, at higit 61% ay babae ang nagsampa.
“The pros of divorce definitely have good points, but the Philippine
society, with its traditional mindset, is not ready for it. ”

10. Isa sa mga naging malaking factor kung bakit hindi pumapayag ang
Pilipinas sa diborsyo ay ang religion. Mahigit 83% na ang mga Pilipino ay
mga Roman Catholic o mga kristyano, ibig sabihin ang opinyon ng
simbahan ay importante, at sa kaso ng pagpapatupad ng diborsyo ay lubos
na hindi sumasangayon ang simbahan. Ang dahilan ay una,ang kasal ay isa
sa seven sacrament na pinangahawakan at sagrado sa mga kristyano, dahil
lamang ang dalawang tao na mangangako sa isat-isa kundi narin sa dios, at
isang malaking “mockery” ang diborsyo sa pagiging sagrado ng kasal.
Pangalawa, magiging madali nalang ito para sa mga may relasyon na
isa walang bias ang kanilang kasal, at magiging isang madaling solusyon
nalang ito sa problema, dahilan kung bakit nagreresulta sa hiwalayan at
magiging opsyon nalang ang diborsyo kaysa sa ipaglaban at ayusin ang
problema, at pwedeng rumisulta sa dadami at dadami ang relasyon na
mahahantong nalng sa hiwalayan. Isa din ay hindi isang mabuting
halimabawa sa mga anak o mga bata, maging sa mga susunod na
henerasyon dahil sa kadahilanan na hindi na nila mabibigyan ng
importansya ang pagiging sagrado at halaga ng kasal, pag-aayos ng gusot
sa isang relasyon, at paghahalaga ng tunay na pagmamahalan.

11. Kahit ang pagpapatupad ng diborsyo ay magiging solusyon para sa namatay
na relasyon, ngunit lubos na hindi sumasang-ayon ang Pilipinas sa kadahilanan na
maaaring mawala ang pagiging sagrado ng kasal at yon ang pinanghahawakan ng
simbahan kahit pa maraming Pilipino ang sumasang-ayon ditto.
Para sa akin na bilang tao at mamamayan ng Pilipinas ay lubos na hindi
sumasang-ayon sa diborsyo dahil isa din ako sa naniniwala sa pagiging sagrado ng
kasal. Kailangan lang ng mga tao na maging 100% sigurado sa pagpipili ng
makakasama habang buhay para hindi humantong sa hiwalayan. Siguro may parte
na sumasang-ayon ako sa ideya ng diborsyo pero para lang sa dahilan na
maghihiwalay sila dahil sa labis na itong inaabuso, sana ganon na lang ang dahilan
ng diborsyo para hindi ito magamit para lang makawala sa relasyong hindi masaya
dahil pwedeng pwede ka namang mag unlove ng isang tao sa loob ng isang
relasyon at magpahinga lang muna saglit pero hinding hindi ka pwede maghanap
ng iba habang nasa loob ka ng isang relasyon, hindi ka pwede paghanap ng ibang
pamalit kung hindi kana Masaya sa piling niya, dahil lahat ng yon humahantong sa
infidelity. Pwede ka namang matuto ulit na mahalin ang isat-isa, dahil hanggat may
pag-asa pa, hanggat walang pumapagitna pa sa inyo ay pwede pang mag bago at
mag bunga ng bago ang inyong relasyon.

12. Sintesis
• Pamagat: Inflation
• Uri: Background Synthesis
• Anyo; Explanatory
• Pamamaraan: Paghahalimbawa, Komparison at
Kontrast, Konsesyon
• Layunin: Layunin ng sintesis na ito ay
mapapatunayan ang masamang epekto ng
inplasyon.
• Thesis statement: Ang inplasyon ay nagdudulot
ng kahirapan sa mga mamamayang Pilipino.

13. Paghahalimbawa:
Ayon sa ABS-CBN (2018) na ang inplasyon ay isa sa mga malalaking pagsubok na dinadaranas
kada-araw ng mga Pilipino. Dahil dito nababawasan ang ating “purchasing power” na rumeresulta
nalang sa pilit na pagkakasya-kasya ng konting pera para pantubos kada-araw. Nagkakaroon din ng
negatibong feedback ang inplasyon galling sa mga Pilipino dahil mahirap na nga ang buhay mas
papahirapan pa. nagkakaroon ito ng masasamang epekto dahil hindi naman lahat ay may
kakayahang bumili ng ilang kilo ng bigas at ulam lalo na’t wala namang permamenteng trabaho ang
iilan at dumadagdag pa ang napakaraming bibig na papakainin.
Komparison at kontrast
Ayon sa ABS-CBN (2018) na ang inplasyon ay isa sa malaking pasakit para sa mga Pilipino na
walang mga permamenting trabaho at walang sapat na sweldo para makabili o makabayad sa mga
bagay na kailangan nila. Ayon din naman sa National Statistics Office na maaring nagbibigay lang ng
problema ang inplasyon para sa karamihan ngunit nagbibigay din ito ng solusyon isa na doon ay ang
pondo para sa ating kailangan.
Konsesyon
Ayon sa ABS-CBN (2018) na implasyon ay isa lamang pasakit at paghihirap lalo na sa mga
Pilipino na walng permamenteng trabaho, at sa pilit na pinagkakasya ang maliit na sweldo para lang
mapakain ang napakaraming bibig para lang mabuhay. Pero kahit na ganito ay para lang din naman
ito sa atin, ayon sa National Statistics Office of the Philippines na dahil sa inplasyon ay dumarami na
ang pondo para sa pagpapagawa ng mga projekto ng gobyerno para umunlad an gating bansa. Kahit
na may masamang epekto ito ay para din naman ito sa kaunlaran ng bansang Pilipinas.

14. • Pamagat: Inflation
• Uri: thesis-driven
• Anyo; Explanatory
• Pamamaraan: Paghahalimbawa, Komparison at
Kontrast, Konsesyon
• Layunin: Layunin na mapatunayan na mayroong
masamng epekto ang inplasyon.
• Thesis statement: Ang inplasyon ay nagdudulot
ng kahirapan sa mga mamamayang Pilipino.

15. Paghahalimbawa
Ayon kay Hubbarta and Garnett 2010, na ang inplasyon ay tumataas at tumataas kada
araw na rumeresulta sa paghirap ng karamihan sa mga Pilipino na walng permamenting
trabaho. Nagiging dahilan din ito na magkaroon ng negatibong feedback galling sa mga
mamamayan at nagkakaroon din ito ng masamang epekto dahil naman lahat ay may
kakayahan bumili ng mga bagay na kailangan nila. Hindi na nga mabili tapos tataasan pa ang
presyo, ano nalang ang mangyayari sa kanila kung ganon.
Komparison at Kontrast
Ayon kay Hubbarta and Garnett 2010 na ang inplasyon ay masama o hindi tama dahil
hindi lahat ay may kakayahang bumili ng bagay na kailangan nila. Ayon din naman kay Lewis
and O’bliel 2009, na ang inplasyon ay posibleng maging dahilan kung bakit maghihirap ang
mga Pilipino, ngunit makakatulong din naman ito sa ekonomiya.
Konsesyon
Ayon kay Larano C. (march 2014) na kahit paghihirap na mga tao ay patuloy pa din ang
inplasyon, na ang layunin ay para sa bansa na hindi binibigyan ng pansin ang mga tao ngunit
kahit pa nga gannon ay tumutulong din namn ito sa bansa at para sa ating lahat.

16. Lakbay sanaysay
Bata pa lamang ako ay gusto ko ng mag-explore at mag-travel
sito sa Pilipinas at maging sa ibang bansa. Gusto kong mapuntahan
at matanaw ang napakagandang tanawin na sa libro o sa internet ko
lang nakikita. Kaya sabi ko sa sarili ko na kailangan makapag-travel
ako sa mga tanawin sa labas at sa loob ng bansa, kaya nga ang pinili
kung kursosa kolehiyo ay ang pagiging flight stewardess na
pwedeng makapunta sa kahit saang sulok ng mundo.
Noong May 3, 2019 ay pumunta kami sa isang kilalang
pasyalan ditto sa bansa at yon ay ang isla ng Siquijor sa Visayas o
mas kilala sa tawag na isla el fuego. Noong una kung nalaman na
kami ay magbabakasyon doon, kahit isang araw lang ay tila puno ng
kasiyahan at pananabik ang aking nararamdaman dahil hindi lang
puro bahay ang aking makikita. Hindi man ito ang unang punta
naming don pero parang magiging uanang punta mo don kasi
mabibigahani ka talaga sa gandang taglay ng isla.

17. Madaling araw palang non ay nakahanda na ang lahat para sa
pag punta name sa isla el fuego. Maaga kaming nakarating sa
Dumaguete port para bumili ng ticket na naghahalaga ng 100+ at
syempre kung estudyante ka at may id ay mag kakaroon ka na
discount. Nang maka sakay na kami sa maliit na barko papunta sa
isla ay medyo maalon at nakakahilo kasi puro alon ang nakikita mo
tapos maingay pa ang paligid kaya nga mas pinili ko nalang ang
magpatugtug nalang ng malakas na musika para mawala ang
pagkahilo sa aking katawan. At humihigit kumulang 30 minuto
pataas ang oras lang naman ang pagbababyahe patungo sa isla.
Nang makarating ka sa isla ay ikaw na ang bahala kung paano mo
maiikot ang isla, pero kung bago ka lamang ay pwede kang
magrenta ng mga motor at ejeep. Pero kami ni rentahan lang namin
ay mga motor dahil pupunta kasi kami sa mga lugar na medyo
mahirap puntahan ng mga ejeep.
•

18. Una naming pinuntahan ay ang plaza nila na syang un among makikita
pagka labas mo sa port. Makikita doon ang isang sign na “Welcome to Siquijor ” at
sa likod ay ang kanilang simbahan. Pwedeng pwede kang magpa-picture doon at
parang it’s a must talaga yon kung pupunta ka sa Siquijor. Pagkatapos ay pumunta
muna kami sa isa sa kaninang mga falls, nga pala ang Siquijor ay nagtataglay ng
napakaraming falls kaya hinding hindi ka magsasawa. Ang una naming pinuntahan
an gang kanilang Zodiac falls o Lugnasan falls, ang falls nato ay walang entrance
fee pero magbibigay ka lang ng donasyon sa kanila kaya okay na okay sa ating
budget lalo na sa amin na may malaking pamilya. Ang entrance ng Zodiac Falls ay
hindi tulad ng mga tipikal na mga entrance ng ibang resorts na may fall kasi dito
para kang nasa malaking maze na may ibat-ibang daan papunta sa ibat-ibang falls
na nasasakop ng Zodiac Falls. At Zodiac Falls kung tawagin kasi kada falls ay
nakapangalan sa kada zodiac signs, at kahit pang maze ang Zodiac Falls ay hindi ka
naman mawawala kasi may mga signs naman kung saan papunta ang kada falls at
kung easy road o medyo difficult road. Oo nga pala ang Zodiac Falls ay hindi yung
tipo mung falls na kunting lakad mo lang ay ay nandyan na, hindi, ang Zodiac Falls
ay may halong “adventure” na taglay, ang mga falls kasi ay medyo naka tago at
kailangan mo pang mag lakad para ang mapuntahan mo ang kada falls, kaya nga
may makikita kang signs na nagsasabi na ”easy road to Aries falls” o “slightly
difficult road to Leo Falls” at adventure nga diba kasi mag hihike kappa patungo sa
nagustuhan mong falls. Yung kami ay medyo hindi naming na enjoy ang falls kasi
mababa ung tubig at isa lang an gaming napuntahan non.

19. Sunod naming pununtahan ay ang Old Baletena isa ding a must pag
pupunta ka sa Siquijor. Gaya din ng Zodiac Falls ay mag bibigay ka lang ng
donasyon bago ka maka pasok sa tree mismo, pwede kang magoa hinga sa
kanilang mini pool habang naka lusob ang iyong mga paa na may mga isda
habang kumakain ka ng mga snacks galling sa kanilang mga food stall. O
pwede ka namang mag ikot-ikot sa kanilang mga gift shops na pwedeng
pwedeng maging psalubong o souvenir mo.
Sunod naming pinuntahan ay ang parang a must na tourist spot sa
Siquijor, dito pwede kang maexperience ang maging witch kahit isang araw
lang. Dito pwede kang maka kuha ng mga litrato na nakasaky ng walis at
lumilipad. Teka, hindi naman ibig sabihin na magiging witch ka talaga, isa
lang naman itong pakulo ng ng may-ari. Kilala ang Siquijor bilang isang
lugar na may mga mangbabarang kuno, kaya naisipan nang may-ari na
gamitin ito biang isang konsepto na sa kasalukoyan ay naging hit ito. Ang
mangyayari lang naman ay sasampa ka sa isang ramp at tatalon ka habang
sakay ang walis. Isa din sa naka ganda nito ay ang napakagandang view ng
dagat.

20. Huli naming pinuntahan ay ang Cambughay Falls. Nung una ay
nagdududa ako kasi pagdating naming doon ay wala akong falls na
nakita at puro sasakyan at tinder lang an gaming nakita, yon pala ay
nasa ilalim pa ang falls at kailangan mo pang maglakad gamit ang
hagdan pailalim. Ang ganda talaga ng falls kasi napapalibutan ito ng
mga puno at napakaaliwalas ng paligid. Wala ka ding makikita na
mga plastic at mga bsura sa paligid. Dalawa ang falls na makikita mo
sa Cambughay isang malalim at isang katamtaman lang ang lalim.
Yung malalim ay pwedeng pwede kang mag cannon ball doon sa
kanilang mataas na tree house dapit sa tubig ng falls, kung gusto
mo subukan may 20 peso fee lang sila para masubukan mo, at kung
hindi ka marunong lumangoy ay wag kang mag alala ay may mga
kagamitan naman sila na pwede mong gamitin para hindi ka
malunod. Pagka tapos naming doon ay nag snack muna kami doon
sa taas na Cambughay Falls, yung palagi nilang siniserve ay yung
inihaw na saging tapos may asukal.

21. Pagkatapos naming maligo ay naisipan naming libutin ang Siquijor
kasi malayo pa naman ang oras. Well muntik na kaming mawala pero
naging maayos naman ito. Bago kami pumunta sa port ay dumaan kami sa
isang mall at siguru yon pa ang nag iisang mall sa Siquijor. Noong una akala
ko hindi kami papapasukin kasi basa kaming lahat pero hinayaan nila
kaming makapasok non, sigurosanay na sila na may pumapasok sa
kanilang mall na basa at naka rash guard pa. Pagkatapos naming doon ay
pumunta na kami sa port bitbit ang mga paper bags na puno ngmga
pagkain naming, well nasanay na kami na bawal sa kanilang lugar ang
plastic at mahigit na pinagbabawal ito maliban nalang kung sabaw ang
bibilhin mo. Nang maka balik na kami sa port ay sinauli na namin ang mga
motor na nirentahan naming at sumakay na papauwi. Hapon na kasi non
kaya mas na litaw ang ganda ng mga kulay sa kalangitan. Habang
tinatanaw ko ang mga litratong mga nakuha naming ay tinanaw ko ang isla
na unting unting lumiliit, napa isip ako na kay buti ng panginoon na limikha
ng lahat ng ito para lang ibahagi sa ating mga anak nya. Alam ko naman na
unti palang ang napuntahan naming sa isla nayon pero sigurado ako na
hndi ito ang magiging huling punta naming doon.

22. Repliksibong Sanaysay
KASAWIAN: Failure ko sa pagiging estudyante
• Bakit kaya ako nandito sa paaralan na ito?
Una napilitan lang naman ako at yun ay dahil naman kay mama na siya lang ang may gusto na dito
ako mag-aral.
• Ano kaya ang purpose ni Lord kung bakit ako nandito ngayon?
I don’t know ni Lord.
• Bakit kaya ako pinapahirapan ng universe?
Alam naman ng universe na hirap na hirap ako sa math tapos dumagdag pa yung chem. At bio,
hindi naman ako matalino sa mga larangan na yon tapos nandito pa. hays dagdag problema.
• Bakit kaya hindi ako magaling sa math at chem at bio?
Yung iba ko namang classmates okay lang naman sa kanila pero bakit ako hirap na hirap. Ayaw ko
na nga earth pinapahirapan pa ako, pero siguro hindi ko yon strength at siguro hindi talaga yon para sa
akin.
• Bakit feeling ko I don’t belong here sa Science High?
Una kase hindi ka matalino kaya for sure hindi kana belong at second napilitan ka lang kaya wala ka
ng ibang choice at tapusin mo nalang.
• Bakit hindi ako naiintidihan ni mama kahit ilang beses ko pang sabihin na ayaw ko ni dito?
Siguro na focus lang siya sa ideya na halos lahat ng mga cousins mo ay sa Silliman at DSH nag tapos
kaya kahit na ayaw mo pinipilit ka pa din nila para lag makasabay sa kanila kahit na nahihirapan.

23. • Bakit kaya kahit na anong gawin kong improvement ay parang walang nangyayari kasi puro fail nalang?
Siguro naka focus ang mga tao dito sa mga kamalian mo lalo na sa chem. Focus kasi sila mashado sa pagdodown
kaya wala silang nakikitang room for improvement kasi puro nalang mali ang kanilang nakikita.
• Ano kaya ang naging buhay ko kung wala ako dito ngayon?
Sigro una mas magiging maayos at makakatulog ka ng maayos, syempre wala ng hassle masyado. Wala ng pressure
na dahil science high dapat ganito ganyan, wala ng pressure na dahil hindi na nakapatong sa aking balikat ang science high
student na pangalan. Wala ng pagdodown sa sarili na hindi ka deserving at hindi ka nababagay dito. Feel ko kasi na hindi ito
school kung saan ako matututo na, ito ang paaralan na you have to kill in order to survive, bali survival of the fittest, matira
ang matibay, mamatay ang mahina.
• Bakit kaya ang unfair ng universe?
Yong iba estudyante ay nakakatulog ng maayos while kami parang talo pa ang mga nagvivigil sa sobrang puyat na
halos walang time para matulog at halos zombie na kung turing araw-araw. Yung ibang students blooming tapos kami
conjuring, like kaloka baka magkasakit na kami nito. At akala ko ba live life to the fullest eh august palang para na kaming
patay. Napaka-unfair ng universe, iba-iba ang treatment.
• May anxiety naba ako?
Una sa lahat ayoko maging malungkot kaya ayokong makaranas ng anxiety pero parang ngayon siguro
nakakarandam na ako ng early signs at ayoko ko makaranas nito. Siguro resulta na ito sa labis na stress at pagod.
• Makaka survive ba ako nito ng hindi mamamatay?
Ewan ko.

24. Sabi nga nila na ang paaralan ay isang training ground
for learning, at ang lahat ng mga itinituro dito ay
magagamit mo habang buhay. Perp paano kung ang
paaralan mismo ang nagpapahirap sa mga estudyante para
makamit ang hinihiling na kaunlaran, at paano kung ang
paaralan mismo ang naging rason kung bakit gusto na ng
isang mag-aaral na huminto nalang.
Una sa lahat, isa ako sa mga estudyante na kagaya lang
ng mga normal na estudyante sa ibat ibang paaralan na iisa
lang ang hangarin at yon ay ang makapasa, makapagtapos,
at maka tulong sa pamilya. Isa rin ako sa mga libong libong
estudyante na hindi naman sobrang talino at hindi naman
sobrang bobo, siguro nasa gitna lang, yung tipong
nakakapasa lang.

25. Tanggap ko naman na ganito lang ako at maliit lang
ang limitasyon ko. Pero hindi din ako pareho sa iba na
at iba iba kami. At isa lang ang palaging pumapasok sa
aking utak, ano nga ba ang ginagawa ko dito? Atkung
kagustuhan ito ni Lord at disisyon nya na dito ako, ano
ang kaniang purpose at reason kung bakit sa lahat ng
paaralan na pwedi ay dito pa? alam ko naman na ang
feeling ko kasi ako pa ang nag-iinarte sa kung bakit ako
nandito eh samantalang yung iba ay pangarap nila na
mag-aral at makapasok dito, pero masisisi nyo ba ako
na sadyang ayaw ko ang ideya na nandito kahit pa
anong ika ganda nito.

26. Isang rason kung bakit ayaw ko dito kahit na nandito pa yung
mga kaibagan koay dahil una, mas gusto ko ang HUMMS kesa sa
STEM kasi na inline doon ang gusto kung kuhain sa kolehiyo. Isa pa
alam ko na mahina ako sa matematika at alam kung magiging
komplikado ang mga subjects sa STEM lalo na sa math at science.
Nakakainis nga na parang gusto ko na hindi dito. At heck, tahanan
daw pero parang I don’t belong ang peg ko dito kaloka.
Sana mag bago na ang sistema ng edukasyon at ang pagturing
ng mgaguro sa kanilang mga esdudyante na gaya ko. At para na din
sa mga kagaya ko lang ay huwag po kayong mawawalan ng pag-asa,
at sa lahat na problema na dinadaranas nyo ngayon ay sana
malampasan nyo yan. Keep your heads high, life has so much more
to offer, so don’t just settle for less.

27. Photo Essay
Pamilya

28. “Ama, ina, anak, lolo, lola, tito, tita, mga
pinsan, mga apo.” Mga salitang kumukumpleto sa
salitang pamilya.

29. Sa mundong puno ng karahasan at pagdurusa ay may
taong mag-aalaga at sasalo sa iyo sa panahong puno ka ng
kalungkutan at kahihiyahan.

30. Ang magpapadama ng saya sa pagkakaroon ng “pamilya”.
Ang magsasabing “maging masaya ka lang anak,
lahat ibibigay ko. ”

31. Isang nakakahawang ngiti na may naka
halong kalungkutan at kahirapan na nadarama.

32. Sa pagtitinda ng ballot gabi-gabi, sa paghahatid sundo
araw-araw sa eskwelahan, pagtitinda, at pamamasahe
araw-araw sa ilalim ng tirik na araw.

33. Magkaka-iba man ang pangangailangan, iba-iba man ang uri ng dugo na
dumadaloy at iba-iba man ang pinaniniwalaan ngunit may iisang hangarin at
mithiin para sa pamilya ay gagawin ang lahat ng makakaya para sa iisang
pangarap.

34. Dito matututuhan mong hindi lahat ng ngiti ay
tuwa, hindi lahat ng tawa ay tuwa. At hindi lahat ng
nakikita ng ating mata ay totoo, sapagkat may
pagkakataon na puso lamang ang nakakadama nito.

35. Adyenda
PETSA: Ika-9 ng Setyembre
LUGAR: Zamboanguita Science High School
RE: Preparasyon para sa Math and Science Month
PARA SA: Mga opesyales ng Math and Science Month
MULA KAY: Rhea Mae V. Luyao
Pangulo ng Science and Math
Department
AGENDA:
MGA PAKSA: TAONG TATALAKAY:
ORAS/MINUTO:
Pagbasa ng nakaraang Andren Credo 3 minuto
Minutes of the meeteing Sekretarya
Mga aktibidad para sa Mrs. Nemie Gallardo 15 minuto
Science at
Mrs. Marlene Elloren
Slogan
Poster
Science Quiz Bee
Egg drop
Impromptu SIP
Science look-a-like
Science jingle making contest
Science Museum
Science Maze Game

36. Mga aktibidad para sa Mr. Erikson Elnar, 15 minuto
Math Mrs. Jayne Gail Verances
At Mr. Che Isidore Partosa
Quiz Bee
Math Sayaw
Slogan Making
Poster Making
Damath Contest
Math look-a-like
Tower of Hanoi
Pagpili ng mga horado Mr. Ruel Faborada 8 minuto
para sa mga paligsahan
Pagtatlaga ng mga ibat ibang
Komite
Pagkain para sa mga Ms. Ana Melisa Venido 10 minuto
Horado Food Comitte President
Pagdidisenyo sa mga Ms. Cherry Mae Elvinia 4 minuto
Stage
Pagbubuo ng daloy Ms. Rhea Fe Sinajon 4 minuto
sa programa
Kulminasyon ng Math and Rhea Mae Luyao 5 minuto
Science Month President of the Science
and Math Department
Susunod na pagpupulong: Sityembre 20, 2019
8:40 A.M

37. Katitikan ng PulongKatitikan ng Ikalawang Pulong ng Science
at Math club ng Zamboanguita Science
High School
Ika-9 ng Setyembre 2019
Ika-9 ng umaga
Sa silid paaralan ng Zamboanguita Science
High School Senior High Department
Dumalo:
Coordinators ng Math at Science Club
Mga Opisyales ng Math at Science club
Opisyales ng SSG
President eng bawat klase
Di dumalo:
Bb. Julia Baretto
G. Gerald Anderson
Panukalang Adyenda
Pambugad/Opening Program
Kulminasyon
Pagsisimula ng Pulong
Ang pagpupulong ay itinayo ni Bb. Robeth Banua, ang pangulo ng Math at Science Club. Ito ay isinagawa sa ika-9 ng
umaga na pinasimiulan sa pamamagitan ng isang panalangin na pinangunahanni Bb. Fredilin Parallon. Kasunod
dito ang roll-callna isinagawa ni Bb. Robeth Banua at ang pagpresenta ng kung ano ang paguusapan para sa
pagpupulong.

38. Pagbasa ng Nakaraang Pagpupulong
Nagpatuloy ang pagpupulong sa pagbasa ni Bb. Kathryn
Bernardo ang kalihim ng Math and Science Club ng katitikan sa
nakaraang pagpupulong noong Agusto 22, 2019 tungkol sa Buwan
ng Wika. Binasa rin niya ang mga patimpak, ang mgataong
mamumuno sa bawat paligsahan at ang gaganaping pista sa Nayon.
Pagpapatibay ng Panukalang Adyenda
Sinimulan agad ang unang adyenda ni G. Padilla. Ang
Pambungad o Opening Program ay napagkasunduan na gaganapin
sa ika-7 ng Styembre na sinuhestyon ni Bb. Rosebelle Joy Banuan at
ito ay sinang-gayunan ng 29 ka tao. Sinuhestyon din ni Bb. Rhena
Mae Rodriguez na gaganapin ito sa mismong stage ng
Zamboanguita Science High School, at siang-ayunan naman ito ng
lahat.

39. • Isunod naman sa pagpupulong ay ang pagtalaga ng ibat
iang komite na pingunahan ni Bb. Rosebelle Banua ang
Presedente ng Math Club and Science Club at G. Daniel
Padilla ang bese presedente ng Math and Science Club.
Sinangayuanan ng lahat na ang mamumuno sa Opening
Committee ay sina Bb. Kaila Enolope, Bb. Allyssa
Enolpe, Bb. Aya Cafino, Bb. Fredelin Parallon, at Bb.
Andren Credo. Napagkasunduan din ng lahat na ang
mamahala ng Contest Committee ay sina G. Arnold
Rabor, Bb. Rhena Rodriguez, Bb. Mary Piala, at G.
Geromr Adapon, Bb.Rhea :Luyao, at Jerome Generoso.
Sa Judge Committee ay sina G. James Deloria, Bb. Rica
Alcano, Bb. Rosebelle Banua, at G. Joshua Tubil. At sa
Awards Committee naman ay sina G. Mark Canosa, G.
Ren Ayangco, G. Alec Dayot, Bb. Abegail Bagaan, Bb.
Gelmie Ann PAculanang, at Bb. Leah Algre.

40. • Agad na isinunod sa pagpulong ang mga paligsahan na
gaganapin sa Matematika at Siyensya na pinanguanhan ni
Gng. Jayne Verances ang Math Coordinator ng Paaralan. Ang
mga posibeng patimpalak para sa matematika ay ang Tower
of Hanoi challenge, Mathematical Investigation, Sudoko, math
jingle, at math Sayaw na sinuhestyon ni Bb. Allyssa Enolpe ang
paggawa ng modulo art at kokuro naman ni bb. Fredilin
Parallon. Napagdesisyonan naman nila na pumili ng top 5 na
patimpalak, at ang kanilang napagkasunduan ay ang
Mathematical Investigation, Tower of Hanoi challenge, math
jingle, math Sayaw, at modulo art. Kasunod dito ay ang pagpili
ng mga patimpalak sa Siyensya na pinangungunahan ni Gng.
Marlene Elloren, ang Science Coordinator ng paaralan. Ang
patimpalak na kanilang napagksunduan ay ang Science
Written and Oral Quiz, Physics Exhibition, Science
Investigatory Project (SIP) at Science Sayaw.

41. • Tinlakay naman nila ang iskedyol at time frame ng bawat
paligsahan na pinangunguhan nila Bb. Hope Elizabeth
Soberano ang PIO ng Club. Napagkasunduan ng lahat na
gaganapin ang lahat sa kulminasyon sa ika-30 ng setyembre
2019; 8:00 ng umaga. Agad namang sinuhestyon ni Bb.
Credo na bubuksan ang patimapalk sa ika-9 ng umaga at
sinangayunan naman ito ng lahat at sinuhestyon din ni Bb.
Rosebelle Banua na ang Math Sayaw< Science Sayaw, Math
Jingle at Science Jingle ay gaganapin lahat sa hapon at lahat
ay sumangayon dito.
• Isinunod dito ay ang pagpili ng mga hurado na
pinangunahan ni Bb. Robeth Banua at G. Daniel Padilla ang
Presedente at Bese-Presedente ng organisayon.
Napagkasunduan din na ang mga hurado sa Science Jingle,
Math jingle, Math Sayaw, at Science Sayaw ay sina G. Che
Partosa, Gng. Nemie Gallardo, Bb. Rhea Sinajon, Gng.
Marlene Elloren, Gng. Jeany Abejero, G. Charles Deloria,
Gng. Jayne Veranses.

42. • Itinilakay rin sa pagpulong ang mga
gantipalang na ibibigay na pinangunahan ni G.
Enrique Gil ang treasurer ng club at G. James
Ried ang auditor ng club. Napagkasunduan din
na ang perang gagamitin para sa mga
gntingpala ay kukunin sa pera ng ng Science
Club, at SSG fund. Napagkasunduan din na
ang ibibigay ay certipiko na gagastos ng 1000
pesos, ang mga medalya at tropiyo ay 5000
peso, at ang mga school supplies ay 5000
pesos din na sa kabuhuang halaga ay
11,000.00 pesos.

43. Iba pang pinagusapan
Magkakaroon ng paligsahan sa pambugad o Opening Program sa Math and Science
lool-a-like.
Pinagusapan din ang pagkain para sa mga hurado at napagkasunduan nilang gagastos
ng 2000 pesos.
Iskedule ng susunod na pagpupulong
Setyembre 17, 2019; 8:00 n.u
Pagkatapos ng pagpupulong
Natapos na ang pagpupulong sa ganap na (:30 n.u
Inihanda ni: Nagpapatoto:
RHEA MAE LUYAO ROBETH BANUA
Kalihim Master Teacher II Math and
Science Club President
Inaprubahan ni:
MELISSA LERO
Punong Guro ng ZSHS

44. Memurandum
Republic of the Philippines
Departent of Education
Region VII-Cetral Visayas
Division of Negros Oriental
ZAMBOANGUITA SCIENCE HIGH SCHOOL
Del Pilar Street, Zamboanguita negros Oriental
Ika-25 ng Hunyo, 2019
MEMORANDUM PAMPAARALAN
Blg. 7, s. 2019
PAGHAHANDA PARA SA GRADUATION BALL 2020
PARA SA : Mga Pansilid-aralang Tagapayo ( JSH/ Grade 7-10 )
Mga Pansilid-aralang Tagapayo ( SHS )
Mga Floating Teachers
Mga Mag-aaral ng Junior High School at Senior High School

45. Ang paaralan ng Zamboanguita Science High School
ay magsasagawa ng pagdiriwang ng Graduation
Ball 2020 na gaganapin ngayong ika-31 ng Marso
2010.
Layunin ng gawain ay ang sumusunod:
Makapaghinga at makapag enjoy ang mga guro at
mga estudyante;
Makapag bonding ang mga estudyante at mga guro
sa huling pagkakataon dito sa paralan, at
Maipakita ang kahalagahan ng pagsasama
Ang programa ay gaganapin sa ika-31 ng Marso,
2020. Hinihikayat ang mga guro at mga mag-aaral
na magsuot ng pormal na kasuotan.

46. Ang mga aktibidad ay gaganapin sa parehong araw:
• Opening Program
• Mga pagbabalik tanaw sa mga alaala
• Pagsalo ng hapunan
• Throwback videos at photos
• Story-telling
• Farewell speech
• Inspirational speech
• Class photo (instax/ photo both)
• Paglalagay ng time capsule
• Huling sayawan

47. Ang programa ay gaganapin sa ika-31 ng Marso, 2020. Hinihikayat ang
lahat ng mga guro at mga mag-aaral na magsuot ng pormal na
kasuotan na kulay itim at dapat may touch of gold. Dapat inspired
din ang kasoutan sa tema na Hollywood Glamour.
Ang inyung kooperasyon sa gawaing ito ay lubos naming ikagagalak at
ipagpapasalamat.
Malawak na desiminasyon ng memorandum na ito ang nais.
Inihanda ni: kinilala/ inaprubahan ni:
RHEA MAE LUYAO MELISSA A. LERO
School Filipino Coordinator Teacher-in-Charge

48. Resume
RHEA MAE LUYAO
Guinsuan Zamboanguita Negros Oriental
E-mail: rheamaeluyao@gmail.com
Contact number: 09478354479
Layunin:
Upang ma-secure ang isang buong oras sa trabaho sa isang
kaukulang tagapag-empleyo, upang magamit ang aking malakas na
kasanayan sa komunikasyon at organisasyon. Edukasyon:
BS Tourism Management
Asian College
2018
Suma cum laude

49. Mga kasanayan:
• - Pagdididsisyon
• - Komunikasyon
• - Kasanayan sa pamamahala ng oras
• - kakayahang magtrabaho kahit na
nahihirapan
• - kasanayan sa pagganyan sa sarili
• - kasanayan sa paglutas ng salungutan
• - kasanayan sa pamumuno
• - kasanayan sa pagbagay
• - diin at emosyonal na katalinuhan
•

50. Gawaing karanasan:
• 7 taong karanasan sa trabaho bilang Flight Attendant
• Bachelor of Science degree, Sikolohiya
• Sertipikado; Federal Aviation Administration (FAA)
• Sertipikado, Cardiopulmonary Resuscitation (CPR)
• Sertipikado, Awtomatikong Panlabas na Defibrillator (AED)
• Sertipikado, MS Office
• Bilingual; Pranses, Antas 10
• Mahusay na mga kasanayan sa komunikasyonNapakahusay na disposisyon
• Napakahusay na mga kasanayan sa tao
• Kakayahang hawakan ang mga sitwasyon ng presyon
• Analytical
• Malikhaing
• Pag-iisip
• Lubhang inayos

51. Personal na sanggunian:
Carmela Banua
Flight Attendant – Qatar Airways
Poblacion, Zamboanguita Negros Oriental
09488346678
Claudine Ariola
Flight Attendant – Emirates Airlines
Poblacion, Zamboanguita Negros Oriental
09557068443
Caroline Ariola
Flight Attendant – Philippine Airlines
Poblacion, Zamboanguita Negros Oriental
09487353379

52. Application Letter
ika-1 ng Oktubre 2019
G. Juanito Alfonso
Chief Executive Officer
Philippine Airlines
Mabini St. Makati City
Mahal na G. Alfonso,
Isang pagbati!
Ako po ay nagnanais na mag-apply bilang isang flight attendant sa Philippine Airlines. Ang inyung
airline ay isa sa nangungunang airline company dito sa Pilipinas at maging isang prebilihiyo
para sa akin na magtrabaho sa inyo.
Sa mahigit na anim na taon na karanasan bilang isang Flight Attendant, nasa akin na ang angkop
na kasanayan at kaalaman ana hinahanap ng inyong kompanya.
Nung ako pa ay nagtratrabaho sa Cebu Pacific Airlines, isa ako sa may palaging may mataas na
marka sa satisfaction rate of passengers base sa surveys. Ang mga flight attendant ay
nagsisibling mukha ng airline company, at isa sa aking professional goal na magbibigay ng
serbisyo na siyang naayon sa mataas na pamantayan ng kompanya.
Kalakip dito ay aking resume para mas magbigay pa ng sapat na katibayan na naayon sa
bakanteng posisyon. Pwede nyo din akong makontak sa numerong 09478354479 o sa aking
email na rheamaeluyao@gmail.com
Maraming salamat naway pagpalain pa ang inyong kompanya.
Lubos na gumagalang,
RHEA MAE LUYAO