SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  4
Монгол ардын аман зохиолын учир<br />Монголчууд бичиг үсэгтэй болсноос хойш аман зохиолын зүйлийг тэмдэглэж ардын унших бичиг дээр бичгийн маягаар эмхэтгэж үе улируулан ашигласаар ирсэн байна.<br />,[object Object]
Хөдөлмөрчин ардын үзэл санааны тусгал, оюуны билгийн илрэл болж хамт олны дунд амаар зохиогдоод уламжлан дэлгэрсэн уран үгийн бүтээл туурвилыг ардын аман зохиол гэнэ. Аман зохиолын мөн чанар нь:<br />,[object Object]
Хөдөлмөрчин олны нийгмийн амьдрал хөдөлмөр тэмцлийн бүхий л туршлагыг яруу сайхнаар нэгтгэн дүгнэдэгт оршино.
Хөдөлмөрчин ардын ертөнцийг үзэх үзэх үзэл ёс суртахуун юруу сайхны хүсэл сонирхлыг хурцаар илэррхийлдэгт оршино.Ардын аман зохиолын тусгай онцлог нь түүний нийлэг шинж чанартайд бий. Тухайлбал, үгийн урлагийн аман бүтээлийн хэлбэртэй, хөдөлмөрчин ардын нийлэг үзэл суртлын үүрэгтэй, тэдний оюуны соёлын цогцолбор мөн байдаг нь ардын аман зохиолын өвөрмөц онцлог мөн болно. Аман зохиол бол орчлонгийн алив юмны нэг адил түүхэн үзэгдэл юм. Өөрөөр хэлбэл, аман зохиол түүхэн үе бүхэнд нэг янзаараа байсангүй. Тухайн нийгмийн бүтэц байгуулал түүний доторхи хөдөлмөрчдийн байдал, бүрэлдэхүүн тэдгээрийн түүхэн хөгжлийн онцлог зэргээс шалтгаалан аман зохиолын агуулга хэлбэр гүйцэтгэдэг үүрэг, түүнчлэн овог ястан аймаг улс үндэстэн хүн төрөлхтний соёлд эзлэх байр суурь зэрэг нь цөм улиран хувирсаар иржээ. <br />,[object Object],ААЗохиол бол нийгмиын үзэгдлийн хувьд ангит нийгэм үүсэхээс өмнө үүсэж гарсан тул ангигүй нийгэм болох хүй нэгдэл овгийн нийгмийн хамт олны нэгдмэл амьдрал үнэн байдлыг тусгаж анх ангийн шинж чанаргүй байсан боловч нийгмийн цаашдын хөгжлөөр эсрэг тэсрэг ангиуд үүсэхийн хамтаар нийгмийн үнэн байдлын тусгал болсон ардын аман зохиолд энэхүү ангит нийгмийн шинж чанар тусаж ангийн чанартай болсон байна. Жишээлбэл хар шар феодалын эсрэг чиглэсэн хөдөлмөрч ардын үзэл санаа хурц илэрсэн төрөл зүйлээс дурдвал:<br />“Ноён урваач<br />Нохой шарваач” гэх буюу <br />“Уут уут мөнгөөрөө улсаа худалдсан сайдууд гуай<br />Дэнс дэнс мөнгөөрөө дэлхийгээ худалдсан сайдууд гуай”<br />“Бууран тэмээ байтлаа бурантгаа юундаа сунгаа вэ<br />Бурханы ламбагуай байтлаа бүсгүй юундаа хөөгөө вэ” гэх мэт дуу байдаг.<br />Аль нэгэн улс үндэстний төрийн тулгуур, улсын үндэс болсон хүн амын ерөнхий олонхийг “ард” гэдэг. Монголын феодалын нийгмийн тийм ерөнхий олонхи нь малчин ардууд байлаа. Иймд монгол ардын аман зохиолын ихэнхийг малчин ардууд ухаан билгээрээ бүтээсэн нь илэрхий. МААЗ-д зөвхөн феодалын нийгмийн үед холбогдох бүтээл туурвил ороод зогсохгүй, мөн түүнээс өмнөх ангигүй нийгмийн буюу хүй нэгдэл, овог төрлийн нийгмийн хамт олны бүтээл туурвил хамаарагддаг. Жишээ нь “Эрхий мэргэн” домог үлгэр, “Цуутын цагаагч гүү” зэрэг зарим амьтдын болон шидэт үлгэр “Улсын эх-нагац, усны эх булаг” гэх мэт зүйр үгс, монголын олонхи баатарлаг туулд тэргүүтэн ордог байна. <br />,[object Object],“Ардын аман зохиол” гэсэн нэр томъёоны дотроос “аман” гэсэн тодотгол нь ардын уран үгийн зохиолын анги-нийгмийн мөн чанарын өөр нэгэн чухал талыг тэмдэглэсэн байдаг байна. <br />,[object Object]

Contenu connexe

Tendances

илтгэл
илтгэлилтгэл
илтгэлdelgerya
 
магтаал
магтаалмагтаал
магтаалnara0314
 
найруулгын төрөл
найруулгын төрөлнайруулгын төрөл
найруулгын төрөлsainaa88
 
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлогbdeegii_9100
 
7 зан төлөвийн судалгаа)
7 зан төлөвийн судалгаа)7 зан төлөвийн судалгаа)
7 зан төлөвийн судалгаа)Tsuntsaga Ch
 
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5Sainbuyn Baagii
 
сурах дууны үгүүд
сурах дууны үгүүдсурах дууны үгүүд
сурах дууны үгүүдbaagiidd
 
харилцааны соёл
харилцааны соёлхарилцааны соёл
харилцааны соёлOnon Battsengel
 
үсэг бичгийн үүсэл гарал
үсэг бичгийн үүсэл гаралүсэг бичгийн үүсэл гарал
үсэг бичгийн үүсэл гаралUkos Erised
 
10 р ангийн хичээл
10  р ангийн хичээл10  р ангийн хичээл
10 р ангийн хичээлAltantuya33
 
соёлын хэлбэрүүд
соёлын хэлбэрүүдсоёлын хэлбэрүүд
соёлын хэлбэрүүдGahain Tuulai
 

Tendances (20)

Лекц 6
Лекц 6Лекц 6
Лекц 6
 
илтгэл
илтгэлилтгэл
илтгэл
 
магтаал
магтаалмагтаал
магтаал
 
Багш сурагчдын харилцаа
Багш сурагчдын харилцааБагш сурагчдын харилцаа
Багш сурагчдын харилцаа
 
найруулгын төрөл
найруулгын төрөлнайруулгын төрөл
найруулгын төрөл
 
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
6 настай хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлог
 
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах ньнайруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
 
7 зан төлөвийн судалгаа)
7 зан төлөвийн судалгаа)7 зан төлөвийн судалгаа)
7 зан төлөвийн судалгаа)
 
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
 
эсийн мөчлөг
эсийн мөчлөгэсийн мөчлөг
эсийн мөчлөг
 
Leg8
Leg8Leg8
Leg8
 
Leg13.1
Leg13.1Leg13.1
Leg13.1
 
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
хэлний дүрслэх хэрэглүүрхэлний дүрслэх хэрэглүүр
хэлний дүрслэх хэрэглүүр
 
Leg11
Leg11Leg11
Leg11
 
сурах дууны үгүүд
сурах дууны үгүүдсурах дууны үгүүд
сурах дууны үгүүд
 
харилцааны соёл
харилцааны соёлхарилцааны соёл
харилцааны соёл
 
үсэг бичгийн үүсэл гарал
үсэг бичгийн үүсэл гаралүсэг бичгийн үүсэл гарал
үсэг бичгийн үүсэл гарал
 
Эшлэл хэрхэн хийх тухай
Эшлэл хэрхэн хийх тухайЭшлэл хэрхэн хийх тухай
Эшлэл хэрхэн хийх тухай
 
10 р ангийн хичээл
10  р ангийн хичээл10  р ангийн хичээл
10 р ангийн хичээл
 
соёлын хэлбэрүүд
соёлын хэлбэрүүдсоёлын хэлбэрүүд
соёлын хэлбэрүүд
 

Similaire à монгол ардын аман зохиолын учир

: Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
:  Уран сайхны  болон эдийн соёлын  хөгжил:  Уран сайхны  болон эдийн соёлын  хөгжил
: Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжилgbd01
 
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгалМонгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгалNational University Of Mongolia
 
буурал ижий минь
буурал ижий миньбуурал ижий минь
буурал ижий миньОтгоо Т.Ж
 
хөөмийн урлаг
хөөмийн урлагхөөмийн урлаг
хөөмийн урлагCEO ZOL
 
хөх судар’
хөх судар’хөх судар’
хөх судар’sainaa88
 
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санааУран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санааDer Lehrer Studenten
 
хээ зурах аргачлал
хээ зурах аргачлалхээ зурах аргачлал
хээ зурах аргачлалts-tsetsee
 
монгол ардын оньсого
монгол ардын оньсогомонгол ардын оньсого
монгол ардын оньсогоhishgee79
 
ёс суртахууны дээд үнэт зүйлс буюу
ёс суртахууны дээд үнэт зүйлс буюуёс суртахууны дээд үнэт зүйлс буюу
ёс суртахууны дээд үнэт зүйлс буюуtnavka
 
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îîìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî96011064
 
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toli
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toliMonggul bichig un job bichihu jui-yin toli
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toliMongol Times
 
Соёлын өвийг хэрхэн судалдаг вэ?
Соёлын өвийг хэрхэн судалдаг вэ?Соёлын өвийг хэрхэн судалдаг вэ?
Соёлын өвийг хэрхэн судалдаг вэ?enkhsaruulsukhochir
 
Mongol ulsiin tvvh v 2003
Mongol ulsiin tvvh v 2003Mongol ulsiin tvvh v 2003
Mongol ulsiin tvvh v 2003Saraa Hurlee
 
язгуур урлаг 3 р баг №6
язгуур урлаг 3 р баг  №6язгуур урлаг 3 р баг  №6
язгуур урлаг 3 р баг №6Sainbuyn Baagii
 

Similaire à монгол ардын аман зохиолын учир (20)

: Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
:  Уран сайхны  болон эдийн соёлын  хөгжил:  Уран сайхны  болон эдийн соёлын  хөгжил
: Уран сайхны болон эдийн соёлын хөгжил
 
12
1212
12
 
хөх судар’
хөх судар’хөх судар’
хөх судар’
 
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгалМонгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
Монгол хэлний найруулга зүйн удиртгал
 
буурал ижий минь
буурал ижий миньбуурал ижий минь
буурал ижий минь
 
хөөмийн урлаг
хөөмийн урлагхөөмийн урлаг
хөөмийн урлаг
 
хөх судар’
хөх судар’хөх судар’
хөх судар’
 
Ulger
UlgerUlger
Ulger
 
Үлгэрүүд..
Үлгэрүүд..Үлгэрүүд..
Үлгэрүүд..
 
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санааУран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
Уран зохиолд ТХБ-ын үзэл санаа
 
хээ зурах аргачлал
хээ зурах аргачлалхээ зурах аргачлал
хээ зурах аргачлал
 
монгол ардын оньсого
монгол ардын оньсогомонгол ардын оньсого
монгол ардын оньсого
 
ёс суртахууны дээд үнэт зүйлс буюу
ёс суртахууны дээд үнэт зүйлс буюуёс суртахууны дээд үнэт зүйлс буюу
ёс суртахууны дээд үнэт зүйлс буюу
 
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îîìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî
 
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toli
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toliMonggul bichig un job bichihu jui-yin toli
Monggul bichig un job bichihu jui-yin toli
 
Соёлын өвийг хэрхэн судалдаг вэ?
Соёлын өвийг хэрхэн судалдаг вэ?Соёлын өвийг хэрхэн судалдаг вэ?
Соёлын өвийг хэрхэн судалдаг вэ?
 
Mongol ulsiin tvvh v 2003
Mongol ulsiin tvvh v 2003Mongol ulsiin tvvh v 2003
Mongol ulsiin tvvh v 2003
 
язгуур урлаг 3 р баг №6
язгуур урлаг 3 р баг  №6язгуур урлаг 3 р баг  №6
язгуур урлаг 3 р баг №6
 
Haiku
HaikuHaiku
Haiku
 
LeHS12
LeHS12LeHS12
LeHS12
 

Plus de Subd85

амьд бие сувдаа
амьд бие сувдааамьд бие сувдаа
амьд бие сувдааSubd85
 
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөөсурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөөSubd85
 
Subd 85 tsahim test
Subd 85  tsahim testSubd 85  tsahim test
Subd 85 tsahim testSubd85
 
цахим судалгаа Subd85 r
цахим судалгаа Subd85 rцахим судалгаа Subd85 r
цахим судалгаа Subd85 rSubd85
 
цахим судалгаа Subd85 r
цахим судалгаа Subd85 rцахим судалгаа Subd85 r
цахим судалгаа Subd85 rSubd85
 
4 улирал
4 улирал4 улирал
4 улиралSubd85
 
4 улирал
4 улирал4 улирал
4 улиралSubd85
 
монгол орны зураг
монгол орны зурагмонгол орны зураг
монгол орны зурагSubd85
 
4 улирал
4 улирал4 улирал
4 улиралSubd85
 
эрдэс чулуулгууд
эрдэс чулуулгуудэрдэс чулуулгууд
эрдэс чулуулгуудSubd85
 
чингис
чингисчингис
чингисSubd85
 
тэмээ
тэмээтэмээ
тэмээSubd85
 
сурагчдад өгөх зөвлөгөө
сурагчдад өгөх зөвлөгөөсурагчдад өгөх зөвлөгөө
сурагчдад өгөх зөвлөгөөSubd85
 
дэлхий шүлэг
дэлхий шүлэгдэлхий шүлэг
дэлхий шүлэгSubd85
 
дэлхий 22
дэлхий 22дэлхий 22
дэлхий 22Subd85
 
6spreadsheet хэлбэржүүлэлт,хэрэгсэл,өгөгдөл,цонх,тусламж дадлага
6spreadsheet хэлбэржүүлэлт,хэрэгсэл,өгөгдөл,цонх,тусламж дадлага 6spreadsheet хэлбэржүүлэлт,хэрэгсэл,өгөгдөл,цонх,тусламж дадлага
6spreadsheet хэлбэржүүлэлт,хэрэгсэл,өгөгдөл,цонх,тусламж дадлага Subd85
 
5spreadsheet өгөгдөл,цонх,тусламж
5spreadsheet өгөгдөл,цонх,тусламж 5spreadsheet өгөгдөл,цонх,тусламж
5spreadsheet өгөгдөл,цонх,тусламж Subd85
 
2spreadsheet харагдац, оруулга
2spreadsheet харагдац, оруулга2spreadsheet харагдац, оруулга
2spreadsheet харагдац, оруулгаSubd85
 
эссэ бичих
эссэ бичихэссэ бичих
эссэ бичихSubd85
 

Plus de Subd85 (20)

амьд бие сувдаа
амьд бие сувдааамьд бие сувдаа
амьд бие сувдаа
 
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөөсурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө
сурган хүмүүжүүлэх зөвлөгөө
 
Subd 85 tsahim test
Subd 85  tsahim testSubd 85  tsahim test
Subd 85 tsahim test
 
цахим судалгаа Subd85 r
цахим судалгаа Subd85 rцахим судалгаа Subd85 r
цахим судалгаа Subd85 r
 
цахим судалгаа Subd85 r
цахим судалгаа Subd85 rцахим судалгаа Subd85 r
цахим судалгаа Subd85 r
 
4 улирал
4 улирал4 улирал
4 улирал
 
4 улирал
4 улирал4 улирал
4 улирал
 
монгол орны зураг
монгол орны зурагмонгол орны зураг
монгол орны зураг
 
4 улирал
4 улирал4 улирал
4 улирал
 
эрдэс чулуулгууд
эрдэс чулуулгуудэрдэс чулуулгууд
эрдэс чулуулгууд
 
чингис
чингисчингис
чингис
 
ус
усус
ус
 
тэмээ
тэмээтэмээ
тэмээ
 
сурагчдад өгөх зөвлөгөө
сурагчдад өгөх зөвлөгөөсурагчдад өгөх зөвлөгөө
сурагчдад өгөх зөвлөгөө
 
дэлхий шүлэг
дэлхий шүлэгдэлхий шүлэг
дэлхий шүлэг
 
дэлхий 22
дэлхий 22дэлхий 22
дэлхий 22
 
6spreadsheet хэлбэржүүлэлт,хэрэгсэл,өгөгдөл,цонх,тусламж дадлага
6spreadsheet хэлбэржүүлэлт,хэрэгсэл,өгөгдөл,цонх,тусламж дадлага 6spreadsheet хэлбэржүүлэлт,хэрэгсэл,өгөгдөл,цонх,тусламж дадлага
6spreadsheet хэлбэржүүлэлт,хэрэгсэл,өгөгдөл,цонх,тусламж дадлага
 
5spreadsheet өгөгдөл,цонх,тусламж
5spreadsheet өгөгдөл,цонх,тусламж 5spreadsheet өгөгдөл,цонх,тусламж
5spreadsheet өгөгдөл,цонх,тусламж
 
2spreadsheet харагдац, оруулга
2spreadsheet харагдац, оруулга2spreadsheet харагдац, оруулга
2spreadsheet харагдац, оруулга
 
эссэ бичих
эссэ бичихэссэ бичих
эссэ бичих
 

монгол ардын аман зохиолын учир

  • 1.
  • 2.
  • 3. Хөдөлмөрчин олны нийгмийн амьдрал хөдөлмөр тэмцлийн бүхий л туршлагыг яруу сайхнаар нэгтгэн дүгнэдэгт оршино.
  • 4.
  • 5. Тийнхүү аман зохиолыг ардын цэцэн билэгтэн үеэс үед уламжлан дэлгэрүүлэхдээ өөрсдийн авъяас сонирхол, хувийн онцлог, цаг орчныхоо байдалд нийцүүлэн улам баяжуулж, зохих хувь нэмрээ оруулдаг дээрээс тэрхүү бүтээлийг чухамхүү “хамт олны дунд” зохиогдсон. Ард олны аманд оршин тогтнож байдаг нь аман зохиолын нэн чухал онцлог мөн. Амаар уламжлан дэлгэрдэг учраас ардын аман зохиолын олонхи бүтээлийн анхны зохиогч нь мартагдан, хамт олны бүтээлийн чанартай байдаг байна. Цаашилбал үеэс үед дамжин уламжилдгийн учраас аман зохиолын бүтээлд үе бүхний нөлөө орж, элдэв үеийн хүний амьдрал ухамсрын хувьслыг тусгасан агуулгын олон үе давхарга бий болдог байна. Жишээлбэл “Хүний юмаар хүүдэгнэх, Хүцгэний хөсөгөөр оодогнох” гэсэн эртний моголын зүйр үг бидний үед “Хүний юмаар хүүдэгнэх, Хүүтэй цайгаар оодогнох” гэх буюу эсвэл “Хүний юмаар хүүдэгнэх, Хөсрийн модоор баадагнах” гэх зэргээр хувирсан байдаг байна.
  • 6.
  • 9.
  • 10. Нэг хүн, хонь, байцаа, чоно 3-ыг хэрхэн гол гаргах вэ? (утга зүйн)
  • 11. Найман “хай”, дөрвөн “ж” –г малын эрхтэнээс ол. ( хэл зүйн )
  • 12.
  • 13.