Soumettre la recherche
Mettre en ligne
Eminye yemizamo eyenziwayo ukuthuthukisa ulimi lwesizulu
•
Télécharger en tant que DOCX, PDF
•
3 j'aime
•
31,302 vues
T
Thendayi
Suivre
Signaler
Partager
Signaler
Partager
1 sur 15
Télécharger maintenant
Recommandé
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
University of johannesburg
FET Phase IsiZulu Language Caps Doc.
FET Phase IsiZulu Language Caps Doc.
Celumusa Nkabinde
Imikhakha
Imikhakha
Gugu Princess Mvubu
Izinguquko zemisindo uma silwangisa, singwaqazisa nalapho sinkankazisa
Izinguquko zemisindo uma silwangisa, singwaqazisa nalapho sinkankazisa
laurencia Motloung
Ukuvezwa kwabalingiswa
Ukuvezwa kwabalingiswa
Nonhlanhla Manana
Ubuciko bomlomo slides
Ubuciko bomlomo slides
sbusiso khumalo
Ukulumbana konkamisa(1)
Ukulumbana konkamisa(1)
Aubrey Hlongwane
Izindlela zesenzo (2)
Izindlela zesenzo (2)
prudence Masango
Recommandé
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
University of johannesburg
FET Phase IsiZulu Language Caps Doc.
FET Phase IsiZulu Language Caps Doc.
Celumusa Nkabinde
Imikhakha
Imikhakha
Gugu Princess Mvubu
Izinguquko zemisindo uma silwangisa, singwaqazisa nalapho sinkankazisa
Izinguquko zemisindo uma silwangisa, singwaqazisa nalapho sinkankazisa
laurencia Motloung
Ukuvezwa kwabalingiswa
Ukuvezwa kwabalingiswa
Nonhlanhla Manana
Ubuciko bomlomo slides
Ubuciko bomlomo slides
sbusiso khumalo
Ukulumbana konkamisa(1)
Ukulumbana konkamisa(1)
Aubrey Hlongwane
Izindlela zesenzo (2)
Izindlela zesenzo (2)
prudence Masango
Izinkondlo1(1)
Izinkondlo1(1)
nokubonga lungile
Ukuhluzwa kwezinkondlo
Ukuhluzwa kwezinkondlo
Nonjabulo Sibiya
Ukulumbana konkamisa 2
Ukulumbana konkamisa 2
Themba Mphiti
Ukuhluza inkondlo
Ukuhluza inkondlo
THANDI NKOSI
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
University of johannesburg
Isizulu ulimi lwasekhaya
Isizulu ulimi lwasekhaya
Nozipho Lungile Poswa
Ukulwangisa
Ukulwangisa
MTHOKOZISI NTOKOZO
Inkondlo
Inkondlo
unemployed- looking for job in teaching
ukwakheka kolimi
ukwakheka kolimi
Phumzile Sibiya
Izinkondlo1(2)
Izinkondlo1(2)
lucas Tshabalala
Izinkondlo zika bw vilakazi
Izinkondlo zika bw vilakazi
Nsindiso Clement
ISIFUNDO isikhangisi (1) (1)
ISIFUNDO isikhangisi (1) (1)
Nontobeko Valencia
UBUCIKO BOMLOMO
UBUCIKO BOMLOMO
Cebolenkosi Sibusiso Shabalala
Isakhiwo somdlalo
Isakhiwo somdlalo
Sibusiso Buthelezi
Izinkondlo1(2)
Izinkondlo1(2)
Salome Paulina
Inkinsela YaseMgungundlovu
Inkinsela YaseMgungundlovu
Zacharia Sithole
Izindlela zesenzo (2)
Izindlela zesenzo (2)
vivian khanye
Ukufingqa
Ukufingqa
Nozipho Lungile Poswa
Ubuciko bomlomo asandah
Ubuciko bomlomo asandah
Asandah Mashele
Isifundo sezincazelo
Isifundo sezincazelo
Sinamile Gabela
Umlando wemibhalo yesi zulu
Umlando wemibhalo yesi zulu
Ntombenhle Mlangeni
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
Nhlanhla Maseko
Contenu connexe
Tendances
Izinkondlo1(1)
Izinkondlo1(1)
nokubonga lungile
Ukuhluzwa kwezinkondlo
Ukuhluzwa kwezinkondlo
Nonjabulo Sibiya
Ukulumbana konkamisa 2
Ukulumbana konkamisa 2
Themba Mphiti
Ukuhluza inkondlo
Ukuhluza inkondlo
THANDI NKOSI
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
University of johannesburg
Isizulu ulimi lwasekhaya
Isizulu ulimi lwasekhaya
Nozipho Lungile Poswa
Ukulwangisa
Ukulwangisa
MTHOKOZISI NTOKOZO
Inkondlo
Inkondlo
unemployed- looking for job in teaching
ukwakheka kolimi
ukwakheka kolimi
Phumzile Sibiya
Izinkondlo1(2)
Izinkondlo1(2)
lucas Tshabalala
Izinkondlo zika bw vilakazi
Izinkondlo zika bw vilakazi
Nsindiso Clement
ISIFUNDO isikhangisi (1) (1)
ISIFUNDO isikhangisi (1) (1)
Nontobeko Valencia
UBUCIKO BOMLOMO
UBUCIKO BOMLOMO
Cebolenkosi Sibusiso Shabalala
Isakhiwo somdlalo
Isakhiwo somdlalo
Sibusiso Buthelezi
Izinkondlo1(2)
Izinkondlo1(2)
Salome Paulina
Inkinsela YaseMgungundlovu
Inkinsela YaseMgungundlovu
Zacharia Sithole
Izindlela zesenzo (2)
Izindlela zesenzo (2)
vivian khanye
Ukufingqa
Ukufingqa
Nozipho Lungile Poswa
Ubuciko bomlomo asandah
Ubuciko bomlomo asandah
Asandah Mashele
Isifundo sezincazelo
Isifundo sezincazelo
Sinamile Gabela
Tendances
(20)
Izinkondlo1(1)
Izinkondlo1(1)
Ukuhluzwa kwezinkondlo
Ukuhluzwa kwezinkondlo
Ukulumbana konkamisa 2
Ukulumbana konkamisa 2
Ukuhluza inkondlo
Ukuhluza inkondlo
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
Ulimi lwesizulu ulimi lwasekhaya
Isizulu ulimi lwasekhaya
Isizulu ulimi lwasekhaya
Ukulwangisa
Ukulwangisa
Inkondlo
Inkondlo
ukwakheka kolimi
ukwakheka kolimi
Izinkondlo1(2)
Izinkondlo1(2)
Izinkondlo zika bw vilakazi
Izinkondlo zika bw vilakazi
ISIFUNDO isikhangisi (1) (1)
ISIFUNDO isikhangisi (1) (1)
UBUCIKO BOMLOMO
UBUCIKO BOMLOMO
Isakhiwo somdlalo
Isakhiwo somdlalo
Izinkondlo1(2)
Izinkondlo1(2)
Inkinsela YaseMgungundlovu
Inkinsela YaseMgungundlovu
Izindlela zesenzo (2)
Izindlela zesenzo (2)
Ukufingqa
Ukufingqa
Ubuciko bomlomo asandah
Ubuciko bomlomo asandah
Isifundo sezincazelo
Isifundo sezincazelo
En vedette
Umlando wemibhalo yesi zulu
Umlando wemibhalo yesi zulu
Ntombenhle Mlangeni
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
Nhlanhla Maseko
Isilandiso
Isilandiso
Nompumelelo Simanga
History of my mooc
History of my mooc
Celumusa Nkabinde
No.1
No.1
ukristuengomeni
Analyzing S13 QKDC Protocol (Persian)
Analyzing S13 QKDC Protocol (Persian)
Amin Saqi
How to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
How to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
SlideShare
Abongwe Strength and Conditioning coach
Abongwe Strength and Conditioning coach
Abongwe Badi
Feminizimu
Feminizimu
Simphiwe Sandile Ndlovu
Getting Started With SlideShare
Getting Started With SlideShare
SlideShare
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
Nhlanhla Maseko
LR Health Collection for Bulgaria 01|2016
LR Health Collection for Bulgaria 01|2016
Zissis Ahladas
Amakhalikhuleyitha
Amakhalikhuleyitha
Hendricks Andre
Umlando omfishane nemisebenzi ka nyembezi
Umlando omfishane nemisebenzi ka nyembezi
Mlando Prosperity
Imbongi zika zulu
Imbongi zika zulu
Lovemore Malaki
NDEBELE POEMS - Inkondlo zikasibeko
NDEBELE POEMS - Inkondlo zikasibeko
Lovemore Malaki
Presentation
Presentation
Gugu Princess Mvubu
En vedette
(17)
Umlando wemibhalo yesi zulu
Umlando wemibhalo yesi zulu
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
Isilandiso
Isilandiso
History of my mooc
History of my mooc
No.1
No.1
Analyzing S13 QKDC Protocol (Persian)
Analyzing S13 QKDC Protocol (Persian)
How to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
How to Make Awesome SlideShares: Tips & Tricks
Abongwe Strength and Conditioning coach
Abongwe Strength and Conditioning coach
Feminizimu
Feminizimu
Getting Started With SlideShare
Getting Started With SlideShare
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
Umlando wemibhalo yesi zulu(1)
LR Health Collection for Bulgaria 01|2016
LR Health Collection for Bulgaria 01|2016
Amakhalikhuleyitha
Amakhalikhuleyitha
Umlando omfishane nemisebenzi ka nyembezi
Umlando omfishane nemisebenzi ka nyembezi
Imbongi zika zulu
Imbongi zika zulu
NDEBELE POEMS - Inkondlo zikasibeko
NDEBELE POEMS - Inkondlo zikasibeko
Presentation
Presentation
Eminye yemizamo eyenziwayo ukuthuthukisa ulimi lwesizulu
1.
1 Isingeniso Ngaphambi kokuba ngingene
kwi ngqikithi yalombalo ngizothi nje fahla fahla kancane ngaloku ukuzobe kuqukethwe kulombalo ongenhla.lombalo onganhle uzochaza kabanzi ngesizulu nokufundwa kwaso ezikoleni.siphinde futhi sizame ukubheka ukuthi indaba yolimi lamanguni isukela kuphi.abantu abadlala indima enkulu ukukhulisweni kwesizulu kanti nedlela isiZulu esibaluleke ngayo kithina sizwe sabansundu noma kithini esisicelile ebeleni labazali bethu.loku okulandelayo uzokuthola uma ufunda kahle lombhalo olandelayo.ukusetshenziswa kobu chwepheshe ukufunda isiZulu.uzothola ukuthi uvygotsky bane piaget bathini ngesimo semfundo nolimi.Akugcini lapho nje kuphela kodwa siyabheka nendlela okwabele ngayo isikhathi isiZulu ezikoleni ngokusho kwemithetho migomo. Umakuqhubeka siyathola nge foundation of learning program lapho kubhekwe kakhulu ezinganeni ezisencane kodwa seziqalile ukufunda ezikoleni.kukhona ke nezingqinamba ezivelayo ngenxa yokusebenziswa kwalo lohlelo.sibheka o readathon lapho izikole zigqugquzela khona izingane ngokufunda nokubaluleka kwako.emizameni kahulumeni ngemithetho migomo(policies).siqhubeka sibheke nje izinkinga okanye izingqinamba ezikhona esikoleni uma kubhekiswe olimini lwesizulu.konke loku nakanjani uzokuthola kuqukethwe ngenhla.
2.
2 Umsuka Encwadini ethi papers
of the African languages congress 1973 siyathola ukuthi umbali uyasho ukuthi ngemithetho ka hulumeni ulimi lwebele laqala ukuthi lenziwe ukuthi libe semthethweni kuze zonke izikole ezaziwa ngokuthi yi bantu skole ezikoleni ezamabanga aphansi kusuka ngonyaka ka 1955 kwathi ngonyaka ka 1958 kwase bakhethe ukuthi ulimi lusetshenziswe kuze kufike ebangeni lesihluna.lolu shitsho liqala nje lenzeke emabangeni aphansi okufunda nokufundisa.uma siphinde sibhekisisa siyabona ababhali bayo incwadi lena ethi papers of African languages besho ukuthi iminyanga yakwa bantu mfundo/(education) isizile ngokuthi iqoke abantu abanobuchwepheshe obufanele kulelo limi ,umuntu onolwazi esizulwiniwakhethwa ukuthi asize ekufakeninokusetsenziswa kolimi esikoleni phecelezi (planning and implementation).koluko leso sazi sisho amagama aziwayo esizulwini bese kuthi lapho kushoda khona kube nemifakela yamagama noma kwakhiwe amagama amasha azosetshenziswa khona esikoleni.kuthe ngonyaka ka 1962 amagama acishe afika ku 8000 wabe asehleliwe kanye nokuthi lelo nalelo gama lisho ukuthini uma usulichaza ngesingisi noma sona isibhunu. Mining ke imizamo eyenziwayo ukuthuthukisa ulimi lwesizulu.loku sikubona ngokuthi lolu limi lenziwa ulimi olufanele abafundi babe nalo phecelezi(compulsory subject).soloku kwenziwa loku izingane zifundiswa ezikoleni ukubhala ngolimi lwesizulu iningi labafundi abakhuluma lolu limi bakwazile ukuthi bafunde ukulibhala kahle ulwimi lwabo futhi balubhala ngendlela elula kubona.baphinda futhi bafundiswa nokuthi bakwazi ukulifunda lolima lwabo ngendlela ijabulisayo futhi engathokozisa ngisho labo bazali abangazange balithole ithuba lokuthi bafunde ukulufunda lolu limi lwabo ezincwdini noma emaphephandabeni. Ulumi lolu lesizulu selinakwe kakhulu manje ezikoleni.buka nje selithatha ngokulingana namanye amalimi anjengesingisi kanye nesibhunu ezikoleni.ukuvunyelwa kokusetshenziswa nokuthi kube khona ulimi lwesizulu sekusize kakhulu izingane ezenza isiZulu ukuthi ziphumelele.ababhali bencwadi African congress languages encwadini yabo bayasho ukuthi izinga labantu abaphumelele ku matikiletsheni kuthande ukunyuka emuva kokuthi izingane zikwazi ukufundiswa ngolimi lwazo ezikoleni abafunda kuzo.futhi siyathola ukuthi izikole eziningi zabelungu seziyalufundisa ulimi lolu ezikoleni zabo.
3.
3 Nokho noma kwezinye
izikole lolumi luthathelwa phezulu sisathola ukuthi kusekhona ukuxega xega noma izingqinamba ezithanda ukuba khona ezikoleni.()Loku siyakubona ezikoleni lezo ekwakwaziwa ngokuthi ezabelungu kuqala phecelezi (former model c schools).lapha sithola ukuthi abelungu abasekho kodwa sekugcwele iizingane ezinsundu kepha ulimi alikusho loku.ulimi oluthathelwa phezulu yilo olwesingisi nesibhunu uthole izinggane ezikhuluma ulimi lwesizulu ekhaya sezikwitiza ngesingisi kanye nesibhunu loku kwenziwa yini.nazo izingane lezi zinako ukuziqhenyela ulimi lwazo kungathi zinamahloni ngalo.UManyoni, (1999:125) uthi: All official languages must enjoy parity of esteem and must be treated equitably. The language usage and preferences of communities must be taken into account Inyuvesi yase Zulu land Ngokwe inaugruli ayathulwa enyuvesi yase zulu land sithola ukuthi ezinhlangothini eziningi umuntu uyezwa ukugxekwa kwezinga lokufundiswa isiZulu ezikoleni.izingane ziyabalisa kakhulu ngokufundiswa kwe grama.bakhala ngokuthi lolu hlelo okufundiswa ngalo lithanda ukuphasha kakhulu.futhi nje bazithola befundiswa imithetho emide emayelana ne grama.noma bemakelwa nakhona nje kuyabheda imibhalo yekhompozishini ibe nzima kakhulu kubafundi ngenxa yokuthi othisha bayahluleka kwabona ukunika abafundi ulwazi olwanele kuthi abafundi bazilungiselele.amakhompozishini wenkulumo kanye nenkulumo eqondile othisha bathanda ukungazinaki.okubalulekile abakukhohlwayo ukuthi loku kuba nomthelela omubi ezinganeni.othisha bayakhohlwa ukuthi ukuqeqesheka kolima okutholakala emakhaya ezingane nasemiphakathini loko kodwa akwanele futhi akugculisi.ekufundiseni isiZulu kulalela,ukukhuluma,ukufunda kanye nokubhalwa kwama khompozishini kumelethole isikhathi sakho futhi kunakwe.emazingeni lawa athanda ukuba phezulu izincwadi lezi ezifundwayo ngoba kungumqubo mgomo akusho ukuthi ziyasiza ukuthuthukiseni ulimi ezinganeni futhi esikhathini esiningi asiluvuseleli ungqozi nofuququ lothando lwezi nkondlo noma ama noveli.(inaugural address;1968)
4.
4 Ukwabelwa kwesikhathi Ukuze into
ithole ukuthuthuka kumele inikwe isikhathi endaweni.nakhona lana endabeni yolimi lwesizulu siyakubona loku.kwisitatimende senqubomgomo yohlelo lokufunda amabanga 1-3 okuyilapho isiqalo semfundo sitholwa kona ngoba ingane phela ifika esikoleni yazi loku ekuthole ekhaya bese uthisha ayagcwalisela phela ingana akulono ithini elingenalutho ngokusho kwe sazi esithenjwayo emhlabeni u vygotsky.uma sibheka isitatimende lesi senqubomgomo lesi ekumele silandelwe esikoleni siyabona ukuthi isiZulu naso sinikiwe isikhathi ekumele sifundwe futhi sifundiswe ngaso.uma sibheka kuletafula elingenhla sizobona ukuthi ulimi lolu luhamba phambili ngesikhathi esinikwe lona ukuza othisha bakwazi ukuthuthukisa kahle izingane futhi lena kube wumuzamo owenziwayo ukuze izinga lesizulu kulaba abenze isiszulu luthuthuke.ngadlela isikhathi sabelwe ngaso siyabona ukuthi loku kusho ukubaluleka kolimi nokuthi kuningi izingane ezimele zikwenza.ulimi siyalubona ukuthi lebekwa phambili kuwo wonke amabanga akhona asikoleni ababheke nje ibange elithize.loku kwenziwe ukubonisa ukuthi nolimi lolu abantu abangalinakile nalo luthanda ukutha libe yinto ebalulekile ezikoleni.bheka kahle amathebula angenhle abekiwe njengesisekelo.
5.
5 Amathebula athathwe kwi:ISITATIMENDE
SENQUBOMGOMO YOHLELO LOKUFUNDA (NCS), (DOE) ISIFUNDO Ibanga – R(amahora) Ibanga loku-1 kuya kwelesi-2 – R(amahora) Ibanga 3 – R(amahora) Ulimi lwasekhaya 10 7/8 7/8 Ulimi lokuqala lokwengeza 2/3 2/3 izibalo 7 7 7 Amakhono empilo: Ulwazi lokuqala Ubucizo nomsebenzi wezandla Isifundo sokuzivocavoca Okuqondene nomuntu uqobo kanye nokuphila emphakathini 6 1 2 2 1 6 1 2 2 1 7 2 2 2 1 isamba 23 23 25 IsiGaba esiPhakathi neNdawo (iBanga lesi- 4 kuya kwelesi-6)
6.
6 Leli thebula elingezansi
likhombisa izifundo nesikhathi sokufundisa esibekiwe sesigaba esiphakathi nendawo ISIFUNDO Amahora Ulimi lwasekhaya 6 Ulimi lokuqala lokwengeza 5 izibalo 6 Isayensi nobuchwepheshe 3.5 Isayensi yezokuhlalisana kwabantu 3 Amakhono empilo: Ubuciko bokusungula Isifundo sokuzivocavoca Isifundo sokuzivocavoca Okuqondene nomuntu uqobo kanye nokuphila emphakathini 4 1.5 1 1 1.5 isamba 27.5 IsiGaba esiPhakeme
7.
7 Isikhathi sokufundisa IsiGaba
EsiPhakeme simi ngale ndlela: ISIFUNDO Amahora Ulimi lwasekhaya 5 Ulimi lokuqala lokwengeza 4 izibalo 4.5 Isayensi yezemvelo 3 Isayensi yezokuhlalisana komphakathi 3 ezobuchwepheshe 2 Isayensi yokuphathwa komnotho 2 Ulwazi ngamakhono empilo 2 Ubuciko bokusungula 2 isamba 27.5 Osolwazi abadumile Vygotsky no Piaget
8.
8 Ezinye zezindlela esikoleni
esezisetshenziswa ukuthi othisha babe yisobonele ezinganeni lezi bazifundisayo.kakade izingane ziyakopela kuloyo muntu ezimthembayo.endaweni yasesikoleni othisha abayisibonala esihle noma ezimbi enganeni.uma uthisha efundisa ekilasina eundisa isiZulu ukucace ukuthi ufundisa isiZulu.uthisha ukwenza kanjani loku ,ukwenza ngokuthi angaxubi ulimi laphe efundisa izingane ekilasini.isizulu asingaxutshwa nesingisi lapho sifundwa no sifundiswa uthisha.uthando lolimi izingane azilubona ko thisha khona ezikoleni.u vygotsky(1978) uyasho ethi yena ulwazi ingane evele inalo eluthole emphakathini,indlela yempilo kanye nolwazi olusha kuyahlanagna lapho ingane ifunda umbalo ukuze iwuqonde.ngakho ke othisha bangazakha nomabazibulale izingane.abanye osolwazi babeka bathi bona ingane ifunda ukufunda okubhaliwe kusukela ezintweni ezenzayo,kusuke emagameni efunda ngawo ukukhuluma nje bizo noma isenzo izinto eziphathekayo kanye nje nezinto ezibuka zenzeka phambi kobuso bayo(Piaget and Inhelder,1969;Block and Israel,2005).yingakho ke nezikole zisebenzisa othisha nje nge njini eletha ushitsho makuza kusizulu ezikoleni ezifundisa kuza. Foundation for learning program Eminye yemizamo eyenziwayo ezikoleni ukuthuthukisa ulimi lwesizulu imizamo yokufakwa kwezinsiza ezifana ne foundation for learning program.lolu uhlelo lokufundisa izingane ngolimi lwesizulu ukukhuphula ukugqonda kubafundi kuloku abakufundayo.kulomzamo ke okwenziwa umfundi esikoleni sakhe ukuthi bafunda imibhalo ebhalwe ngesizulu.ngokwenza liko ngkohlelo lolu kuthiwa kusiza ukuthuthukisa izinga laba fundi lokufunda nokubukela kanye nokulalela ngolimi abaluqondayo.lomzamo owenziwayo ezikoleni awubheki abafundi bodwa kodwa nothisha laba abafunndisa izingane.othisha banikwa izinsiza kufundisa ukuthi zibalekelele ekufundiseni abafundi esikoleni,bafundise futhi ngendlela eseqophelweni eliphuzulu.i foundation for learning program iyabanxusa othisha ukuthi indlela yabo yokufundisa isiszulu bangayishitshi kakhulu. Izingqinamba ze Foundation for Learning Program
9.
9 Ucwaningo ngohlelo lolu
olubizwa ngokuthi yi foundation for learning program lubonisa ukuthi nokuba lusetshenziswa lohlelo kodwa izinkinga zisekhona kulo lohlelo.izingqinamba ezibhekene nabafundi kanye no thisha babo.uma kukhulunywa nothisha bathi kunzima ukufundisa izinto ezifana ne phonotiki(phonics) esizulwini.othisha bathi basadinga kakhulu ukuxhaswa ngazo izinsiza kufundisa.ne nombolo yezingane emakilisini ithanda ukuba yinkinga kothisha.bayafisa ukubona izinombolo zehle(ratio)1:35 ekilasini elilodwa.ezinye zezinsiza abanazo zisiza abanye abafundi ukudlula abanye ,isibonelo nje sibheka indaba kamabonakude kulala uma ufundisa ingane ngomabonakude kanti vele iwujwayela kulaba abangawujwayele kuba yinkinga.okuzosho ukuthi kuzothatha isikhathi ukuthi abanye abafundi bathole ukufundiseke ezikoleni. Okusobala kakhulu yikho ukuthi ingqinamba enkulu ekusabhekene nayo yiko ukuthi izinsiza kufundisa esizulwini zisashoda kakhulu.othisha baningi baphinde bakhale ngokuthi lo hlelo ngathi uhlelo ulukade luqalelwe ulimi lwesingisi kahle uma sebelubheka.loku bakubona ngokuthi ziningi izinto zesingisi kube ezesizulu zizincane kakhulu.loku ke kusho ukuthi othisha abafundisayo ke abazibone ukuthi baphuma kanjani kwezinye izinhlelo noma izifundo ekumele bazifundise. Readathon Ngonyaka ka 2001 kusungulwe omunye umzamo lapho u Asmal wakhuluma khona wathi yena ukufunda kubalulekile kakhulu futhi kuyisikhali sase ningizimu afrika lesi ekungaba yisiphephelo.yingakho kubalulekile ukuthi yonke ingane ezweni ifunde ukubhala nokufunda.abaphathi bezwe kumele basize kuwo lomkhankaso.i readathon lena yenzele ukuthi ikhuphula izinga lezingane loku funda nokubhala isiZulu.lapha isikole nesikole sinikwa uhla lezincwadi ukuthi bazifunda ukusiza ukuthi bakhuphula izinga lokufunda lezingane.lapha izikoleziyakwazi nokuthi zibambe imincitshiswano yokufunda nokubhala ezikoleni zabo kanye nazikole eziseduze nazo.siphinde sithole futhi ukuthi kukhona uhlelo oluqalwe lasetsenziswa yizikole ukuthuthukisa ulimi lwesizulu le nhlelo ebizwa ngokuthi yi(parent and schools learning club kodwa ke kwaba khona ukugxekwa kwalomzamo lapho sithola khona umzali ethi“uma izingane sizithumelo esikoleni sibheka ukuthi zifunde izinto ezitsha .isizulu lesi ingane isuke isazi isikhipha ngamakhala ngakho ke asikho isidingo sokuba leyo ngane ibelokhu isina ndawonye”.
10.
10 Isichaza mazwi esiletha
ushitsho Ngo kwe Drum magazine(20.10.2010) enye yezinto ezifakiwe ezikoleni ukusiza ngolimi nokuthuthukisa izinga lesizulu isichaza mazwi ezisha.kutholakale ukuthi othisha abaningi esikhathini esedlule bekuba nenkinga uma kumele bachazele izingane amagama athize esizulwini.lesi sichaza mazwi lesi sichaza mazwi bathi sizoba wusizo kakhulu futhi sihlukile kunalezi ezike zaba khona.lesi sichaza mazwi sibonisa ukushitsha kolimi kuleminyaka ewu 40 edlulile ekuyinkathi lapho isichaza mazwi sokuqala sakhandwa okanye sashicilelwa.lesi si chazi magama esingamakhasi awu 640 aqonde ukusiza ukuthi bafundi bakwazi ukuqonde lelo nalelo gama abangaliqondi.lesi is chaza mazwi asiniki incazelo yodwa yegama kodwa uphinde uthole nokuthi lelo gama lingasebenza kanjani emshweni.loku kuzosiza wonke umfundi owenza isiZulu no thanda ukusenza kodwa kungelona ulimi lwakhe lebele. Uhulumeni nemizamo yakhe Uhulumeni naye usubekile imizamo yakhe yokukhuphula nomaukuthuthukiswa kwesizulu.uhulumeni uzamile ukuthi asukume alwe nalenkinga’loku sikubona ngezenzo zakhe.ngonyaka ka 1995 kwasungulwa imithetho okubalwa kuyo lena elandelayo I national education policy act(no.27 of 1996) lena ke imithetho ekhuluma ngezindaba zemfundo.izimali ezizofaka ukuxhasa izikole lezi engathi zimpofu ekuthuthukeni nokuthi babe nezinsiza kufunda kanye nezinsiza kufundisa.kuphinde futhi kube khonai south African schools act(no.84 ngo 1996).kuphinde kube ne policy of childhood development (emyangweni wezemfundo 1996).kuphinde kube khona ne revised national curriculum statement(umnyango wezemfundo,2002) lena ke ibheka umphumela wokufunda okubhaliwe naloku osebenzisa amaehlo ukukubona.kubheka ukuthi ofunduswayo uzokwazi yini uma eseyedwa ukwakha umqondo akuthola akufundayo ukuthi kusho ukuthini futhi aphinde akwazi ukufundela ukuthi athole ulwazi kanye nokuzijabulisa.kanye ke ne adult basic education and training act act(no.52 ngo 2000) lena ke yona ibhekela ukufunda kubantu abasemazingeni lanka a ngathi ase the ukuphakama. Izingqinamba ezikhona uma kubhekwa ulimi lwesizulu ezikoleni
11.
11 Uzinhle Primrose Nkosi
wase nyuvesi ya Kwazulu-Natal uthi ke Ucwaningo oluningi oseluke lwenziwa luveza ukuthi aphansi kakhulu amazinga okufunda okubhaliwe/ umbhalo (reading levels) kubafundi baseNingizimu Afrika. Lokhu yinto eyenzeka kuwo onke amazinga emfundo, kusukela emabangeni aphansi kuze kufike emfundweni ephakeme (Pretorius & Mampuru, 2007; Bharuthram, 2006; DoE, , 2008c;; Ngaphandle kwabafundi abasemazingeni ehlukene emfundo; amazinga okufunda umbhalo/ okubhaliwe aphansi nalapho kubukwa awezakhamizi zaseNingizimu Afrika, noma ngabe kungasezona izingane zesikole (Aitchison & Harly, 2006; UNESCO, 2006; United Nations Development Programme, 2007/2008). Nakuba inkinga yamazinga aphansi okufunda okubhaliwe kuyingqinamba ekhungethe iNingizimu Afrika yonke, kodwa inkinga enkulu igqama kubafundi abakhuluma izilimi zabaMnyama, njengaso isiZulu. Abafundi abaMnyama, ikakhulukazi abafunda ezikoleni okungezabaMnyama bodwa, abatholi ukwesekwa kahle ukuze bathuthuke ekufundeni nasekubhaleni.Lokhu kusho ukuthi ekhaya nasesikoleni izingane eziningi azilekeleleki kahle ukuze zikhule ekufundeni umbhalo/okubhaliwe. Isibonelo: ezinye izingane azinakwa ngabazali bazo ngokuzithengela izinto zokufunda, aziwatholi amaphephandaba ukuba zifunde, esikoleni azifundi ngendlela yokuthi zifunde umbhalo ngokuwuqondisisa, kodwa kuba sengathi ukufunda umbhalo kusho ukukwazi ukubhala isibizelo, njalonjalo. Izincomo (praise ruling) Umbali wephephandaba u Keith Ross ubhale ukuthi yena zonke izikole sekufakwe Isincomo sokuthi amalimi esintu kufakwa isiZulu lapho, awabekhona kuzo zonke izikole.umkhulumeli we MEC yezemfundo kwazulunatal u Mbali Thusi uthe kuningi okwenziwayo ukuhlangabezana nezidingo ezikhona zolimi.uThusi uthe izikole ezinesizulu esifundazweni sakhe sezifike esibalweni esingu 1471 lesi sibalo kuthiwe sinyuke ngesibalo esingu 176 seloku kwaba ngu nyaka ka 2004.loku bathi kuyajabulisa kakhulu futhi kuqeda amahemuhemu okuthi isimo sokuma kwesizulu phecelezi (status) siyawa noma siwile.izikole eziningi kwazulu natal zinaso isiZulu lesi. Ukuqhashwa kothisha nokwandiswa izinsiza
12.
12 Eminye yemizamo eyenziwa
yizikole ukuthi kuthuthuke ulimi lwesizulu ezikoleni ukuthi sekuqhashwe othisha bathi kuba baningi ezikoleni.futhi labo bothisha baqhashiwe yilabo abaqeqeshekile uma kuza esizulwini.othisha abanobuchwepheshe nolwazi lwesizulu futhi abakwaziyo ukufundisa izingane ngendle okuyiyo.okuphindwe kwenziwa futhi ukuthi izikole zithenge izincwadi ezanele zesizulu nezinye izinsiza kufundisa ezikhona ukusiza ukufundisa ezikoleni.kwase kulungiswa nemitapo yolwazi ekhona ezikoleni lapho khon abenza kube nendawo noma isikhala sezincwadi zesizulu lezo abafundi bangazisebenzisa uma bedinga usizo ngaso isiZulu. Uma sibheka ukufundiswa kwesizulu emazingeni aphansi okuyilapho ingane iqala khona ukwakheka.Othisha ezikoleni sebenalo ulwazi olanele ngezinhloso zokufundisa ukufunda okubhaliwe.ngaleyo ndlela othisha bazokwazi ukuthi bafundise izingane ukuthi zifunda okubhaliwe zakhe umqondo ngento eziyifundayo.othisha bazokwazi ukulekelela izingane ngaleyo ndlela izingane zizokuzwa ubumnandi bokufunda futhi kube kusamdlalo futhi.ngokuka Morrow(2005) uthi yena umsebenzi wokwakha amagama kubafundi abasemazingeni aphansi kumele kube yinto esamdlalo futhi kube yinto engaqhelanga kuloku abakubona kwenziwa emphakathini.lokhu kuzosize ekuthuthukiseni isiZulu emazingeni aphansi ukuze izingane zizokhula nalo ikhono lokwazi isiZulu.othisha kumele bakhumbule imibono yabantu abafana no Duke ukuthi akubona ubuhlakani ukufundisa izingane ezincane imibhalo emide ngoba lezizingane zisafunda ukuqonda imibhalo. Encwadini ka Jerri Haynes ethi culturally and diverse children (2000 )ezinye zezindlela ukuthuthukiseni kwesizulu ukuthi uthisha ofundisayo kumele angakhohlwa ukuthi izingane azifundisayo zihlukile ngayo yonke indlela.eziningi zalezi zingane ezinaso isiqalo esiqinile(foundation).abanye kuyenzeka ukuthi basekilasini lwesizulu ngoba azange bathole ulimi lwabo kuleso sikole noma izingane ezibuya kwamanye amazwe.leo ngane iba nenkinga ekulaleleni,ekufundeni,ekukhulumeni kanye nasekubhaleni.lapho kuwumsebenzi wakhe uthisha ukuthi aqala alethe ushitsho empilweni yaleyo ngane izokwazi nayo ukuqhubekela phambili.loku kusho ukuthi uthisha uzokhipha ingane kwindlela ekade iyisebenzisa phecelezi(traditional)bese ezame ukufaka umfundi endleleni eqhubekayo phecelezi(continuous development progress).le ndlela ke yokufundisa idinga uthisha ahole ingane phambili ngokuthi
13.
13 ayitshele okumele ikwenze,ayihlola
ukuthi ukwenza ngendlela elungile bese ephinde eyigada ingane ngandlela thile phecelezi(monitoring). Ukuza othisha babone noma baya phambili yini noma basebenzele emuva ekufundiseni ulimi kumele othisha babheke indlela abafundisa ngayo bayicubungule kahle;babheke izindlela balandelela ngayo nokuhlola loku abakusebenzisayo.indlela ebizwa ngokuthi yi (systematic approach) iyasiza ukubonisa izidingo izingane lezi ezinazo ekilasini ukuze umfundisi akwazi ukuthi lezo zingane uzozisiza kanjani ekilasini loku kuzosiza ukukhuphuleni izinga lokufunda nokufundisa khona lapho ekileseni noma ezikoleni.othisha futhi kumele bazi okubhaliwe nokwenziwayo (theorical and practical knowledge) loku kumele bakwazi kakhulu uma bebhekene nenkinga yokuthi kungenzeka ukuthi akuyona yonke ingane elapho ekilasini lwesizulu evela emndenini wamazulu noma isiZulu kuyilimi lwalo lwebele.ngaleyo ndlela izingane zonke zizokwazi ukuthi zifunde futhi zingabi nokulahlekelwa ukuthi kwenziwani manje ekilasi lelo lwesizulu. Ngokusho kuka Jerri othisha kumele eqala usiko lwakhe nezingane olushu ekilasi,indlela yokwenza izinto noma inqubomgomo.loku yingoba imiphumela yabafundi ekufundeni kwaba icikile kulezizinto.izingane ziyakwazi ukuthi zifunde uma uthisha ezinika ulwazi olunothile futhi efundisa ngendlela ephuma phambili.uthisha nabanye othisha ezikoleni bazisekele izingane zazi nazo ukuthi isisekelo sikhona ezikoleni.mangabe othishe baqikelela ukuthi bayavuma futhi bayasekela ukuthi ukuthi izingane zizophumelela loku kuzosiza nawe umoya wezingane ukuthi ziphokophele khona empumelelweni.(jerri,2000). Ukusebenza kobuchwepheshe Ezinye zezindlela ezisetstenziswa yizikole lezi ezibhekwe u zoliswa olga meli kucwaningo lakhe.uzoliswa uthole ukuthi kukhona izikole esezisebenzisa ubuchwepheshe bama khompytha ekuzameni ukuvala igebe elikhona phakathi komfundi,nalaba afunda nabo kanye nomfundisi.le ndlela ke yona kuthiwa izingena zixhumane zizodwa zikhuluma ulimi lwazi kube nenkulumo mpendulwao lapho.uma izingane zifuna ukuthola ukuchazeleka kagcono futhi ziyakwazi nokuthi zibuze umfundisi lona ukuthi ngabe kumele zenze njani.lohlela olubizwa ngokuthi(communication strategies)lusafufusa kakhulu kwezinye izikile ngenxa yokuthi ezinye izingane azinabo lobubuchwepheshe eduza kwabo noma
14.
14 emakhaya.futhi izikole eziningi
nazo azinalo uxhasa ukuthi zingakwazi ukuthi zibhekane nenhlobo yo kuxhumana phakathi kothisha naba fundi. Ukungenziwa wothisha Eminye yemizamo eyenziwayo ezikoleni ukuthi othisha bafundisa izingane amagama esesizulwini.‘’Othisha kufanele babe namaqhinga okuthuthukisa ulwazimagama lwabafundi’’(isitatimende senqubo mgomo).loku kuzosiza isikole nengane ukuthi izinga layo lokufunda nokubhala isiZulu linyuka.kuso futhi isitatimende siyabona ukuthi othisha banikwa amasu abangawasebenzisa ukukhuphula izinga futhi bagcine nezingane zinogqozi kanye nofuqufuqu uma kuza elimini lwabo.amasu lanka abonisiwe yilawa uthisha uba namagama abhaliwe ngolimi ezindongeni.ekilasini noma esikoleni kuba ne midlalo yolwazi magama isibonelo saloku imincintshiswano yamagama lapho sithi iklasi A esikoleni uzoncintshisana no klasi B,kuthi labo abawinayo mhlawumbe bakomeliswe ngezinto eziyizinsiza kufunda esikoleni.ukugququzela ukuthi izingane zifunde ngokuzimela kungabi khona ocika komunye lapho kufundwa kanti abanye babheke ukuthi bona bazozifihle ngabanye.ukugcina izichazamazwi(izincwadi zolwazimagama).kungaphinda futhi kusize ukusebenzisa izichazimagama zezingane ezinemifanekiso(ezisebenzisa ulimi olulodwa nezisebenzisa izilimi ezimbili). Ngokwami ukubona manje ngicabanga ukuthi ukuvuselelwa kosiko ezinganeni kungalithutukisa izinga lesizulu ezikoleni lezi esifundiso kuzo nje ngo thisha.izikole uma ziba nohlelo olufuna nalanka malanga lapho kubongelwa amasiko.izingane zifundiswe ngaso isiZulu lesi nemvelaphi yazo.zifundiswe hayi nholimi kuphela kodwa namaqhawe akhona kwazulu.indaba ingabe wukuthi konke nje okwenzekayo sekugxila encwadini nje kuphela cha.kodwa kubhekwe nokuthi kukhethwa ilanga zikhishwe izingane ziyocobelelwa ngolwazi ngaphandle kwama gceke esikole.vygotsky siyamuthola kweminye yemibhalo yakhe lapho ethi khona usiko kanye nokuphila noma ukuhlalisana nabanye emphakathini phecelezi(social interaction) kudlala indima ebalulekile ekucabangeni komuntu.
15.
15 Ekugcineni angisho nje
ukuthi mining imizama eseyinziwe ezikoleni ukuzama ukuthuthukisa ulimi lwesizulu.othisha no hulumeni sebabuya kude kakhulu ekuzameni ukuthi amalimi ethi angavele ashabalale kodwa awazame ukugcinwa ukuza izizukulwane ezizayo ziwathole esekhona. Umasesiphetha siyabona ukuthi ziningi izinsiza ezikhandiwe noma ezikhona njengamanje ezikole ukukhuphula izinga lolimi.sibheka nje izinhlelo ezifana no foundation of learning program enginabe kakhulu ngalo ngenhla lolu uhlelo olusizi ukwakha isiqalo phecelezi I (foundation) yengane ngoba nesizulu siyasho ukuthi logotshwa lisemanzi nokuthi inkunzi isematholeni.lapha kukhona nokubhekwa ukuthi izinhlelo ezinjengo readathon zisebenza kanjani.uzophinde ubone ukuthi kuningi esithe sakuthola kusitatimende senqubomgomo yohlelo lokufunda lapho sithole khona ukuthi yisiphi esikhathi esibekelwe ulimi lwebele.futhi siphinde sabona ukuthi lubekelwe isikhathi esiningi loku okunika othisha isikhathi esanele ukuthi othisha bangene bagxile kuloku ebakufundisayo.
Télécharger maintenant