Η διενέργεια Κοινωνικής Πολιτικής μέσω του Προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι στον Δήμο Μώλου – Αγίου Κωνσταντίνου
•
0 j'aime•321 vues
The critical and difficult times which travels the country and the efforts of fiscal consolidation of all social institutions in general and the broader social welfare programs and primary health care, could not be missing from the frame of the debate and the continued operation of the Program Help at Home. In the present study a comprehensive reference is conducted on the organizational structure and the operation of the admittedly successful program and the evaluation of services provided by bilateral perspectives, namely of those performing and of those pursuing it. The main target of this work is the need for comprehensive mapping exercise of social policy through the Home Care Program, and the promotion of primary health care from the Program, in one of the municipalities of the Regional Unity of Fthiotida, the Municipality Molos - St. Constantine. The bottom line is the ability to convincingly claim the economic survival of the program which may be based on the data obtained by measuring and evaluating the quality of care. Actions which constitute the framework of targeted initiatives through substantial transformations in the practice of social policy, may consolidate an alternative culture in the primary health.
Recommandé
Contenu connexe
Tendances
Tendances (20)
En vedette
En vedette (17)
Similaire à Η διενέργεια Κοινωνικής Πολιτικής μέσω του Προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι στον Δήμο Μώλου – Αγίου Κωνσταντίνου
Similaire à Η διενέργεια Κοινωνικής Πολιτικής μέσω του Προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι στον Δήμο Μώλου – Αγίου Κωνσταντίνου (20)
Plus de Theodoros P. Dimopoulos
Plus de Theodoros P. Dimopoulos (14)
Η διενέργεια Κοινωνικής Πολιτικής μέσω του Προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι στον Δήμο Μώλου – Αγίου Κωνσταντίνου
- 1. ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Η διενέπγεια Κοινωνικήρ Πολιηικήρ μέζω ηος Ππογπάμμαηορ Βοήθεια ζηο πίηι ζηον Γήμο Μώλος – Αγίος Κωνζηανηίνος Δηζεγεηήο : Θοδωπήρ Π. Γημόποςλορ Κνηλσληθφο Λεηηνπξγφο, Σαθηηθφ Μέινο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ησλ Ννζνθνκείσλ Λακίαο – Άκθηζζαο – Καξπελεζίνπ , Μεηαπηπρηαθφο Φνηηεηήο ηνπ ΠΜ Γηνίθεζεο ηεο Τγείαο Δπηβιέπσλ θαζεγεηήο: Θεόδωπορ Καηζανέβαρ Καζεγεηήο Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο ηνπ ΠΜ Γηνίθεζεο ηεο Τγείαο, Καζεγεηήο Σκήκαηνο Οηθνλνκηθήο Δπηζηήκεο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηά ΑΘΖΝΑ, ΗΑΝΟΤΑΡΗΟ 2013 ~1~
- 2. ~2~
- 3. Ωο απαξαίηεηε έλαξμε ηεο εθπνλεζείζαο εξγαζίαο ζεσξψ φηη είλαη αλαγθαίν λα εθθξάζσ ηηο ζεξκέο επραξηζηίεο κνπ πξνο φινπο ηνπο ζπληειεζηέο θαη ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο ζηνπο νπνίνπο ν γξάθσλ απεπζχλζεθε γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εξεπλεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Δπνκέλσο θαηά ην δένλ γελέζζαη, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή ζηελ ζεκαηηθή ελφηεηα ηεο Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο ηνπ ΠΜ Γηνίθεζεο ηεο Τγείαο, θ. Θεφδσξν Καηζαλέβα, γηα ηελ ζεκαληηθή αξσγή θαη πνιχηηκε θαζνδήγεζε θαη θπξίσο γηα ηα ππνζηεξηθηηθνχ ραξαθηήξα εξεζίζκαηα πνπ απνηξέπνπλ ηελ εθηξνπή ηνπ εξεπλεηή απφ ηηο «ξάγεο» ηεο ηεθκεξησκέλεο θαη εκπεξηζηαησκέλεο κειέηεο. Καηά δεχηεξν ιφγν ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο ινηπνχο θίινπο θαη επηζηεκνληθνχο ζπλδαηηπκφλεο πνπ ζπλέβαιαλ ζηελ θαηεχζπλζε ηεο ιεπηνκεξνχο απνηχπσζεο πνπ αθνξνχλ ην ελ ιφγσ πξφγξακκα θαη ζηελ ελδειερή παξάζεζε φισλ ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζρεκαηίδνπλ κία αλαιπηηθή εηθφλα ηεο θαηάζηαζεο θαη ησλ επηκέξνπο ζπλζεθψλ κέζα απφ ηηο νπνίεο δηεμάγεηαη ε ιεηηνπξγία ηνπ. Σέινο, επραξηζηψ ζεξκά φινπο φζνπο αλήθνπλ είηε ζην ζηελφ νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ κνπ, είηε ζε ζηνλ επξχηεξν θνηλσληθφ θχθιν κνπ, πνπ κνπ παξέρνπλ ηελ ακέξηζηε ππνζηήξημε ηνπο, ζε απηφ ην μεθίλεκα ηεο λέαο αθαδεκατθήο πξνζπάζεηαο κνπ. ~3~
- 4. ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Περίλθψθ τθσ Ερευνθτικισ Εργαςίασ ............................................................................................ 5 Ειςαγωγι ........................................................................................................................................ 5 Abstract .......................................................................................................................................... 7 1. ΕΙΑΓΩΓΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ .................................................................................................................. 8 1.1 Εννοιολογικό πλαίςιο τθσ Κοινωνικισ Πολιτικισ ................................................................. 8 1.2. Ο ρόλοσ των ΟΣΑ ςτθν Άςκθςθ Κοινωνικισ Πολιτικισ ..................................................... 10 1.2.1 Ο ευρφτεροσ ρόλοσ ..................................................................................................... 10 1.2.2. Σο κεςμικό πλαίςιο .................................................................................................... 11 1.2.3. Η Κοινωνικι Πολιτικι ςτθν Σοπικι Αυτοδιοίκθςθ ..................................................... 19 1.3 Πρόγραμμα Βοικεια ςτο πίτι ςτθν Ελλάδα ..................................................................... 23 1.3.1 Θεμελιϊδεισ αρχζσ του προγράμματοσ ...................................................................... 23 1.3.2 κοπόσ και ςτόχοσ του προγράμματοσ ....................................................................... 24 1.3.4 Χαρακτθριςτικά του προγράμματοσ ........................................................................... 25 2. ΣΟ «ΒΟΗΘΕΙΑ ςτο ΠΙΣΙ» ΣΟΝ ΔΗΜΟ ΜΩΛΟΤ – ΑΓΙΟΤ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟΤ .............................. 27 2.1. Γενικι Περιγραφι και ςκοπόσ του «Βοικεια ςτο πίτι» .................................................. 27 2.1.1 Οργανόγραμμα και ρόλοσ των ςυντελεςτϊν του Προγράμματοσ .............................. 27 2.1.2 Σρόποσ λειτουργίασ του Προγράμματοσ ..................................................................... 28 2.2. Ερωτθματολόγιο ............................................................................................................... 29 2.2.1 υγκζντρωςθ – Αξιολόγθςθ ευρθμάτων από τισ απαντιςεισ των εξυπθρετουμζνων .............................................................................................................................................. 32 2.2.2 Αποτίμθςθ – κριτικι των εργαηομζνων ..................................................................... 43 3. ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ...................................................................................................................... 44 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .............................................................................................................................. 47 ~4~
- 5. Περύληψη τησ Ερευνητικόσ Εργαςύασ Σίηλορ επγαζίαρ : Ζ δηελέξγεηα Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο κέζσ ηνπ Πξνγξάκκαηνο Βνήζεηα ζην πίηη ζηνλ Γήκν Μψινπ – Αγίνπ Κσλζηαληίλνπ Σος : Θενδψξνπ Π. Γεκφπνπινπ , Κνηλσληθνχ Λεηηνπξγνχ, Σαθηηθφ Μέινο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ησλ Ννζνθνκείσλ Λακίαο – Άκθηζζαο – Καξπελεζίνπ, Μεηαπηπρηαθνχ Φνηηεηή ηνπ ΠΜ Γηνίθεζεο ηεο Τγείαο Δπιβλέπων καθηγηηήρ : Θεφδσξνο Καηζαλέβαο , Καζεγεηήο Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο ηνπ ΠΜ Γηνίθεζεο ηεο Τγείαο, Καζεγεηήο Σκήκαηνο Οηθνλνκηθήο Δπηζηήκεο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηά Ημεπομηνία : Ηαλνπάξηνο 2013 Ειςαγωγό : ηνπο θξίζηκνπο θαη ραιεπνχο θαηξνχο ηνπο νπνίνπο δηαλχεη ε ρψξα θαη ζηελ πξνζπάζεηα ηεο δεκνζηνλνκηθήο εμπγίαλζεο φισλ ησλ θνηλσληθψλ θνξέσλ θαη ελ γέλεη ησλ επξχηεξσλ πξνγξακκάησλ θνηλσληθήο αιιειεγγχεο θαη πξσηνβάζκηαο πγείαο, δελ ζα κπνξνχζε λα ιείπεη απφ ην θάδξν ησλ ζπδεηήζεσλ θαη ε ζπλέρηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ Πξνγξάκκαηνο Βνήζεηα ζην πίηη. Αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ζην ζηφραζηξν ηεο ινγηθήο ησλ νξηδφληησλ πεξηθνπψλ ηίζεηαη θαη ην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα, ην νπνίν θάζε θνξά απνδεηθλχεη φηη είλαη εθηάςπρν, θαζψο έζησ θαη ηελ ηειεπηαία ζηηγκή εμαζθαιίδεη ηελ αλαγθαία παξάηαζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. ηε παξνχζα έξεπλα δηεμάγεηαη κία δηεμνδηθή αλαθνξά ζηελ νξγαλσηηθή δνκή θαη ιεηηνπξγία ηνπ θαηά θνηλή νκνινγία επηηπρεκέλνπ πξνγξάκκαηνο θαζψο θαη ε αμηνιφγεζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ απφ ακθίπιεπξεο νπηηθέο γσλίεο, δειαδή απφ εθείλε ησλ εμππεξεηνχκελσλ θαη απφ εθείλε ησλ εμππεξεηνχλησλ. ~5~
- 6. κοπόρ : Ζ αλάγθε ηεο νινθιεξσκέλεο απνηχπσζεο ηεο άζθεζεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο κέζα απφ ην Πξφγξακκα Βνήζεηα ζην πίηη, θαζψο θαη ε αλάδεημε ησλ πξσηνβάζκησλ ππεξεζηψλ πγείαο απφ ην Πξφγξακκα, ζε έλαλ απφ ηνπο Γήκνπο ηεο Πεξηθεξεηαθήο Δλφηεηαο Φζηψηηδαο, ηνλ Γήκν Μψινπ – Αγίνπ Κσλζηαληίλνπ. Δπεςνηηική μέθοδορ : Πξαγκαηνπνηήζεθε έξεπλα κέζσ ηεο άληιεζεο ζηνηρείσλ θαη δεδνκέλσλ απφ ηελ ζρεηηθή βηβιηνγξαθία θαζψο θαη κέζα απφ ηελ αλαδήηεζε ζην δηαδίθηπν. Δπηπξνζζέησο έγηλε ρξήζε εξσηεκαηνινγίνπ κε ζθνπφ ηελ βέιηηζηε θαη ζηαρπνινγεκέλε αμηνιφγεζε ησλ επξεκάησλ. Αποηελέζμαηα : Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ε έλλνηα ηεο δηελέξγεηαο θνηλσληθήο πνιηηηθήο κέζσ ηνπ Πξνγξάκκαηνο Βνήζεηα ζην πίηη, πεξηιακβάλεη πνιιέο δηαζηάζεηο. Γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ ππεξεζηψλ θξνληίδαο ζην ζπίηη πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε ζηνηρεία πνπ θαηαδεηθλχνπλ ην πνζνζηφ ηθαλνπνίεζεο ησλ ερφλησλ αλάγθε αιιά θαη ησλ εξγαδνκέλσλ, σο πξνο ηελ νξγάλσζε ηεο δνκήο θαη θαη’ επέθηαζε ηεο δηαδηθαζίαο ησλ παξεκβάζεσλ θαη ησλ απνηειεζκάησλ απηψλ. ςμπεπάζμαηα : Ζ δπλαηφηεηα πεηζηηθφηεξεο δηεθδίθεζεο ηεο νηθνλνκηθήο επηβίσζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνγξάκκαηνο ε νπνία δχλαηαη λα βαζηζηεί πάλσ ζηα δεδνκέλα πνπ έρνπλ πξνθχςεη κέζσ ηεο κέηξεζεο θαη αμηνιφγεζεο ηεο πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ θξνληίδαο. Δλέξγεηεο πνπ ζπλζέηνπλ ην πιαίζην ζηνρεπκέλσλ πξσηνβνπιηψλ πνπ κέζσ ησλ νπζηαζηηθψλ κεηαζρεκαηηζκψλ ζηελ άζθεζε ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο, κπνξνχλ λα εκπεδψζνπλ κία ελαιιαθηηθή θνπιηνχξα ζηνλ ρψξν ηεο πξσηνβάζκηαο πγείαο. Λέξειρ κλειδιά : Πξφγξακκα «Βνήζεηα ζην πίηη», Κνηλσληθή Πνιηηηθή, Πξσηνβάζκηα Τγεία, Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα Φζηψηηδαο, Γήκνο Μψινπ – Αγ. Κσλζηαληίλνπ ~6~
- 7. Abstract The critical and difficult times which travels the country and the efforts of fiscal consolidation of all social institutions in general and the broader social welfare programs and primary health care, could not be missing from the frame of the debate and the continued operation of the Program Help at Home. In the present study a comprehensive reference is conducted on the organizational structure and the operation of the admittedly successful program and the evaluation of services provided by bilateral perspectives, namely of those performing and of those pursuing it. The main target of this work is the need for comprehensive mapping exercise of social policy through the Home Care Program, and the promotion of primary health care from the Program, in one of the municipalities of the Regional Unity of Fthiotida, the Municipality Molos - St. Constantine. The bottom line is the ability to convincingly claim the economic survival of the program which may be based on the data obtained by measuring and evaluating the quality of care. Actions which constitute the framework of targeted initiatives through substantial transformations in the practice of social policy, may consolidate an alternative culture in the primary health. Key Words : Program Help at Home, Social Policy, Primary Health, Regional, Unity of Fthiotida, Municipality of Molos – St. Constantine ~7~
- 8. 1. ΕΙΑΓΩΓΙΚΑ ΣΟΙΦΕΙΑ 1.1 Δννοιολογικό πλαίζιο ηηρ Κοινωνικήρ Πολιηικήρ Σα ζπζηήκαηα θνηλσληθήο αζθάιεηαο (ή πξνζηαζίαο) απνζθνπνχλ ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο θνηλσληθήο αζθάιεηαο, δειαδή ζηελ πξνζηαζία ηνπ πιεζπζκνχ απφ θαηαζηάζεηο πνπ επηθέξνπλ απψιεηα ή κείσζε ησλ πεγψλ ζπληήξεζεο, ζηελ πξνιεπηηθή ή επαλνξζσηηθή πξνζηαζία ηεο πγείαο, ζηελ εμαζθάιηζε απαζρφιεζεο θαη ηε δηαηήξεζε ηεο ηθαλφηεηαο γηα εξγαζία, ζηελ εγγχεζε ελφο αμηνπξεπνχο επηπέδνπ δηαβίσζεο θαη ζηε δηαζθάιηζε ηεο δπλαηφηεηαο θάζε αηφκνπ λα ζπκκεηέρεη ελεξγεηηθά ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή δσή. Ο ζηφρνο ηεο θνηλσληθήο αζθάιεηαο ζπλδέεηαη επίζεο κε ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο, ηελ αλαδηαλνκή ηνπ εηζνδήκαηνο θαη ηελ επηδίσμε ηεο θνηλσληθήο δηθαηνζχλεο. Ο φξνο θνηλσληθή αζθάιεηα δελ αλαθέξεηαη κφλν ζε έλαλ θνηλσληθνπνιηηηθφ ζηφρν, αιιά θαη ζην ζχλνιν ησλ κέηξσλ πνπ εμππεξεηνχλ ην ζηφρν απηφ. Ζ ζεζκηθή νξγάλσζε ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο αζθάιεηαο εμεηδηθεχεηαη απφ ηξεηο βαζηθνχο κεραληζκνχο ή ηερληθέο: ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, ηελ θνηλσληθή πξφλνηα θαη ηελ πξνζηαζία ηεο πγείαο. α. Ζ θνηλσληθή αζθάιηζε θαιχπηεη ην ζχλνιν ησλ κέηξσλ πνπ αθνξνχλ ηε ρνξήγεζε νηθνλνκηθψλ πφξσλ (αζθαιηζηηθέο παξνρέο) απφ εηδηθνχο θνξείο (αζθαιηζηηθνί νξγαληζκνί) ζε πξφζσπα πνπ ππάγνληαη ζε απηνχο (αζθαιηζκέλνη), ηα νπνία αληηκεησπίδνπλ ηππνπνηεκέλνπο θηλδχλνπο κείσζεο εηζνδεκάησλ ή αχμεζεο ησλ δαπαλψλ ηνπο (αζθαιηζηηθνί θίλδπλνη) θαη έρνπλ ζπκπιεξψζεη πξνθαζνξηζκέλεο ρξνληθέο θαη νηθνλνκηθέο πξνυπνζέζεηο (ρξφλν αζθάιηζεο, αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο). β. Ζ θνηλσληθή πξφλνηα θαιχπηεη ην ζχλνιν ησλ κέηξσλ πνπ αθνξνχλ ηε ρνξήγεζε κε αληαπνδνηηθψλ εηζνδεκαηηθψλ παξνρψλ, παξνρψλ ζε είδνο θαη θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ κέζσ εηδηθψλ θνξέσλ (πξνλνηαθνί θνξείο) ζε άηνκα πνπ ηεινχλ ζε θαηάζηαζε αλάγθεο θαη δελ κπνξνχλ λα ηελ αληηκεησπίζνπλ κε δηθά ηνπο κέζα. ~8~
- 9. γ. Ζ πξνζηαζία ηεο πγείαο θαιχπηεη ην ζχλνιν ησλ κέηξσλ πνπ αθνξνχλ ηε ρνξήγεζε παξνρψλ ζε είδνο θαη πγεηνλνκηθψλ ππεξεζηψλ απφ εμεηδηθεπκέλνπο θνξείο, κε ζθνπφ ηε δηαηήξεζε θαη ηελ πξναγσγή ηεο πγείαο ηνπ πιεζπζκνχ. Αλ θαη νη ηξεηο βαζηθνί κεραληζκνί ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο αζθάιεηαο επηβάιιεηαη λα ιεηηνπξγνχλ ζπκπιεξσκαηηθά γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ επξχηεξνπ ζηφρνπ ηεο θνηλσληθήο αζθάιεηαο, σζηφζν δηαζέηνπλ ζρεηηθή απηνηέιεηα σο πξνο ηα ρξεζηκνπνηνχκελα κέζα θαη ηνπο επηκέξνπο ζηφρνπο πνπ επηδηψθνπλ. Σφζν θαηά ην ζηάδην ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ εηδηθφηεξσλ παξεκβάζεσλ πνπ απαηηνχληαη ζην πιαίζην θάζε επηκέξνπο κεραληζκνχ, φζν θαη θαηά ην ζηάδην ηεο εθαξκνγήο ησλ εηδηθφηεξσλ θαλφλσλ πνπ ξπζκίδνπλ ηηο παξεκβάζεηο απηέο, δηαπηζηψλεηαη φηη είλαη αλαγθαία ε δηάθξηζε κεηαμχ ησλ κεραληζκψλ ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο αζθάιεηαο. Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν αμηνπνηνχληαη θαη δηαπιέθνληαη νη ηξεηο βαζηθνί κεραληζκνί ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο αζθάιεηαο ζην πιαίζην θάζε εζληθνχ θξάηνπο πξφλνηαο είλαη απνηέιεζκα ησλ ηδηαίηεξσλ θνηλσληθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη δεκνγξαθηθψλ δεδνκέλσλ, ησλ επηκέξνπο εζληθψλ παξαδφζεσλ θαη πνιηηηζηηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ θαη ησλ ηδενινγηθψλ θαη πνιηηηθψλ επηινγψλ θάζε ρψξαο. Αζθαιψο είλαη δπλαηή ε αλάδεημε νηθνγελεηψλ ή πξνηχπσλ θξαηψλ πξφλνηαο, κε γλψκνλα ηα θνηλά ζηνηρεία πνπ παξνπζηάδεη ε ζεζκηθή νξγάλσζε ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο. Απηφ δελ αλαηξεί σζηφζν ηε δηαπίζησζε φηη ην θξάηνο πξφλνηαο είλαη πξσηίζησο εζληθφ θξάηνο, δεδνκέλεο ηεο πνηθηινκνξθίαο ησλ ζπλδπαζκψλ πνπ έρεη ιάβεη ε θαλνληζηηθή θαη νξγαλσηηθή εμεηδίθεπζε ησλ κεραληζκψλ ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο αζθάιεηαο ζηα ζχγρξνλα θξάηε πξφλνηαο. χκθσλα κε ην ελαξκνληζκέλν επξσπατθφ ζχζηεκα ζηαηηζηηθψλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο (ESSPROS) ν φξνο «θνηλσληθή πνιηηηθή» αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν ησλ παξνρψλ ζε ρξήκα ή ζε είδνο απφ πξφγξακκα θνηλσληθήο πξνζηαζίαο πνπ απνζθνπνχλ ζηελ αληηκεηψπηζε ελφο θαζνξηζκέλνπ ζπλφινπ θηλδχλσλ θαη αλαγθψλ. ηε βηβιηνγξαθία ν φξνο θνηλσληθή πνιηηηθή ζπλδέεηαη γεληθφηεξα κε ηελ θαηαγξαθή, ηεξάξρεζε θαη θάιπςε θνηλσληθψλ θηλδχλσλ θαη αλαγθψλ κέζα απφ ζχλνια ξπζκίζεσλ θαη παξνρψλ ζε ηνκείο φπσο: ε πγεία ε αζθάιηζε ε απαζρφιεζε ~9~
- 10. ε ζηέγαζε θαη νη πξνλνηαθέο ππεξεζίεο, λννχκελεο σο ζχλνιν παξεκβάζεσλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ εμαηνκηθεπκέλε θξνληίδα θαη θάιπςε αλαγθψλ ζπλδεδεκέλσλ ηδίσο κε: o ηελ παηδηθή κέξηκλα o ηελ πξνζηαζία ηεο ηξίηεο ειηθίαο o ηελ ελίζρπζε ηεο νηθνγέλεηαο o ηελ ππνζηήξημε αηφκσλ κε αλαπεξίεο ηηο εηδηθφηεξεο ζηνρεχζεηο ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο πεξηιακβάλεηαη: ε εμνκάιπλζε ησλ πνζνηηθψλ θαη πνηνηηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ησλ ιηγφηεξν επλνεκέλσλ απφ ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο πιεζπζκηαθψλ νκάδσλ θαη ε ζπλεπαθφινπζε, ε δηαζθάιηζε αμηνπξεπψλ φξσλ δσήο γηα ην ζχλνιν ησλ κφληκα εγθαηεζηεκέλσλ πξνζψπσλ. (Κξεκαιήο, 1985) 1.2. Ο πόλορ ηων ΟΣΑ ζηην Άζκηζη Κοινωνικήρ Πολιηικήρ 1.2.1 Ο ευρύτεροσ ρόλοσ Ο δηαξθψο δηεπξπλφκελνο ξφινο ησλ ΟΣΑ ζπκπεξηέιαβε, θπξίσο απφ ηε 10εηία ηνπ ’90 θαη κεηά, θαη ην πεδίν ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο. Ζ επέθηαζε απηή πξνέθπςε απφ ζπγθιίλνπζεο ηάζεηο ηφζν ζε θεληξηθφ φζν θαη ζε ηνπηθφ επίπεδν. Οη θνξείο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, φληαο εμ νξηζκνχ εγγχηεξα ζην επίπεδν αλάδπζεο θαη άξα δπλεηηθά βέιηηζηνπ ρεηξηζκνχ ησλ απηψλ πξνβιεκάησλ θνηλσληθήο θχζεσο (νηθνγέλεηα, γεηηνληά θ.ιπ.), βξίζθνληαη ζε πιενλεθηηθφηεξε ζέζε κεηαμχ ησλ ελ γέλεη θνξέσλ δεκφζηαο δξάζεο γηα ηελ άζθεζε πνιηηηθήο ζην θνηλσληθφ πεδίν. Δμ αηηίαο ηνπ έληνλα αλζξσπνθεληξηθνχ ραξαθηήξα ησλ πνιηηηθψλ απηψλ ε ΣΑ επεδίσμε ηελ αλάιεςε αληίζηνηρσλ επζπλψλ, ζπκβαηψλ θαη κε ηε δηαπξνζσπηθή θχζε ησλ πνιηηηθψλ ζρέζεσλ ζην ηνπηθφ επίπεδν. Αληηζηξφθσο ε θεληξηθή εμνπζία ζηελ πξνζπάζεηά ηεο λα ειέγμεη θαη λα ππεξβεί ην πεξίθεκν «ζηξεο ηνπ θξάηνπο», ήηνη ηελ απμαλφκελε αδπλακία ~ 10 ~
- 11. θεληξηθνχ απνηειεζκαηηθνχ ρεηξηζκνχ κηαο παλζπεξκίαο ιεπηνκεξεηψλ εθαξκνγήο θαη ηερληθψλ πξνβιεκάησλ, επεδίσμε λα κεηαθέξεη ηα δηαρεηξηζηηθά δεηήκαηα ζηνπο ηνπηθνχο ζεζκνχο. Αλ θαη ε πνιηηηθή πξφζεζε δηαθέξεη, ηα «δηα ηαχηα» ζπγθιίλνπλ (Campbell, 1982) 1.2.2. Σο θεςμικό πλαύςιο Ζ δπλαηφηεηα ησλ ΟΣΑ λα αζθνχλ θνηλσληθή πνιηηηθή είλαη ζεζκνζεηεκέλε. Δηδηθφηεξα, νη ξπζκίζεηο ηνπ λένπ Κψδηθα Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο πξνβιέπνπλ ηα εμήο: χκθσλα κε ην άξζξν 75 ηνπ Ν.3463/2006: «Οη δεκνηηθέο θαη νη θνηλνηηθέο αξρέο δηεπζχλνπλ θαη ξπζκίδνπλ φιεο ηηο ηνπηθέο ππνζέζεηο, ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο επηθνπξηθφηεηαο θαη ηεο εγγχηεηαο, κε ζηφρν ηελ πξνζηαζία, ηελ αλάπηπμε θαη ηε ζπλερή βειηίσζε ησλ ζπκθεξφλησλ θαη ηεο πνηφηεηαο δσήο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο». ηε ζπλέρεηα πξαγκαηνπνηείηαη κηα ζεκαηηθή ζπζηεκαηνπνίεζε ησλ αξκνδηνηήησλ γηα ηνπηθέο ππνζέζεηο πνπ αλαθέξνληαη ελδεηθηηθά («ηδίσο») θαη θαηαηάζζνληαη πάιη ελδεηθηηθά «θπξίσο» ζηνπο εμήο επηά ηνκείο: 1. Αλάπηπμε 2. Πεξηβάιινλ 3. Πνηφηεηα Εσήο θαη Δχξπζκε Λεηηνπξγία ησλ Πφιεσλ θαη ησλ Οηθηζκψλ 4. Απαζρφιεζε 5. Κνηλσληθή πξνζηαζία θαη αιιειεγγχε 6. Παηδεία, πνιηηηζκφο θαη αζιεηηζκφο 7. Πνιηηηθή Πξνζηαζία. Δμάιινπ, αλαθέξνληαη ζε εηδηθή θαηεγνξία θαη νη αξκνδηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηε δηνίθεζε θξαηηθψλ αξκνδηνηήησλ ζε ηνπηθφ επίπεδν, έηζη ψζηε λα πξαγκαηνπνηείηαη, απφ ην λφκν, κηα λνκηθά θαη δηνηθεηηθά πνιχ ζεκαληηθή δηαζαθήληζε ηεο θχζεο απηψλ ησλ αξκνδηνηήησλ. ~ 11 ~
- 12. Όζνλ αθνξά ηνλ ηνκέα Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο θαη Αιιειεγγχεο, (ππφ ζηνηρείν ε) ζηνλ νπνίν πεξηιακβάλεηαη, ηδίσο: 1. Ζ εθαξκνγή πνιηηηθψλ ή ε ζπκκεηνρή ζε δξάζεηο πνπ απνζθνπνχλ ζηελ ππνζηήξημε θαη θνηλσληθή θξνληίδα ηεο βξεθηθήο θαη παηδηθήο ειηθίαο θαη ηεο ηξίηεο ειηθίαο, κε ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία λνκηθψλ πξνζψπσλ θαη ηδξπκάησλ φπσο παηδηθψλ θαη βξεθνλεπηαθψλ ζηαζκψλ, βξεθνθνκείσλ, νξθαλνηξνθείσλ, θέληξσλ αλνηθηήο πεξίζαιςεο θαη εκεξήζηαο θξνληίδαο, ςπραγσγίαο θαη αλαςπρήο ειηθησκέλσλ, γεξνθνκείσλ θ.ιπ. θαη ηε κειέηε θαη εθαξκνγή ζρεηηθψλ θνηλσληθψλ πξνγξακκάησλ. 2. Ζ εθαξκνγή πνιηηηθψλ ή ε ζπκκεηνρή ζε δξάζεηο θαη πξνγξάκκαηα, πνπ ζηνρεχνπλ ζηε κέξηκλα, ππνζηήξημε θαη θξνληίδα εππαζψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ κε ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο θαη ηελ πξναγσγή ςπρηθήο πγείαο, φπσο δεκηνπξγία δεκνηηθψλ θαη θνηλνηηθψλ ηαηξείσλ, θέληξσλ αγσγήο πγείαο, ππνζηήξημεο θαη απνθαηάζηαζεο αηφκσλ κε αλαπεξία, θέληξσλ ςπρηθήο πγείαο, ζπκβνπιεπηηθήο ζηήξημεο ησλ ζπκάησλ ελδννηθνγελεηαθήο βίαο θαη βίαο θαηά ζπλνηθνχλησλ πξνζψπσλ θαη θέληξσλ πξφιεςεο θαηά εμαξηεζηνγφλσλ νπζηψλ. 3. Ζ κέξηκλα γηα ηε ζηήξημε αζηέγσλ θαη νηθνλνκηθά αδχλαησλ δεκνηψλ, κε ηελ παξαρψξεζε δεκνηηθψλ θαη θνηλνηηθψλ νηθνπέδσλ ζε απηνχο ή κε ηελ παξνρή ρξεκαηηθψλ βνεζεκάησλ, εηδψλ δηαβίσζεο θαη πεξίζαιςεο ζε θαηνίθνπο πνπ αληηκεησπίδνπλ ζνβαξά πξνβιήκαηα δηαβίσζεο θαηά ηηο πξνβιέςεηο απηνχ ηνπ Κψδηθα. 4. Ζ ζρεδίαζε, ε νξγάλσζε, ν ζπληνληζκφο θαη ε εθαξκνγή πξνγξακκάησλ θαη πξσηνβνπιηψλ γηα ηελ πξφιεςε ηεο παξαβαηηθφηεηαο ζηελ πεξηθέξεηά ηνπο, κε ηε δεκηνπξγία Σνπηθψλ πκβνπιίσλ Πξφιεςεο Παξαβαηηθφηεηαο. 5. Ο ζρεδηαζκφο θαη εθαξκνγή πξνγξακκάησλ ή ζπκκεηνρή ζε πξνγξάκκαηα θαη δξάζεηο γηα ηελ έληαμε αζίγγαλσλ, παιηλλνζηνχλησλ νκνγελψλ, κεηαλαζηψλ θαη πξνζθχγσλ ζηελ θνηλσληθή, νηθνλνκηθή θαη πνιηηηζηηθή δσή ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. 6. Ζ πξνψζεζε θαη αλάπηπμε ηνπ εζεινληηζκνχ θαη ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο κε ηε δεκηνπξγία ηνπηθψλ δηθηχσλ θνηλσληθήο αιιειεγγχεο, εζεινληηθψλ νξγαλψζεσλ θαη νκάδσλ εζεινληψλ πνπ ζα δξαζηεξηνπνηνχληαη γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ θαη ~ 12 ~
- 13. ηελ ππνβνήζεζε ηνπ έξγνπ ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο θαη αιιειεγγχεο ηνπ Γήκνπ θαη ηεο Κνηλφηεηαο. Πάγην αίηεκα ηεο ΚΔΓΚΔ θαη φξακα ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ήηαλ ε θνηλσληθή πνιηηηθή λα είλαη απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα γηα ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαη λα κελ επαθίεηαη ζηηο επαηζζεζίεο θάζε Γεκνηηθήο Αξρήο δηφηη: Ζ Σ.Α είλαη πην θνληά ζηνλ πνιίηε, γλσξίδεη ιφγσ ηεο εγγχηεηαο απηήο θαιχηεξα ηα πξνβιήκαηα πνπ ππάξρνπλ, θαη άξα κπνξεί λα πξνζαξκφδεη ηελ θνηλσληθή δξάζε ζηηο θνηλσληθέο αλάγθεο. Ζ θνηλσληθή πνιηηηθή απαηηεί ζηελ εθαξκνγή ηεο ην ζπλδπαζκφ πνιιψλ δξάζεσλ. πλδέεηαη άκεζα κε ηνλ πνιηηηζκφ, ηνλ αζιεηηζκφ, ηηο δξάζεηο γηα εππαζείο νκάδεο, ηηο δξάζεηο γηα πξφιεςε ζηνλ ηνκέα ηεο πγείαο θ.ιπ. Μφλν ζην πιαίζην ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο είλαη δπλαηφο ν ζπληνληζκφο φισλ ησλ δξάζεσλ ζε κηα ζπλνιηθή πξνζέγγηζε. Έσο ηψξα ε θαηαγξαθή ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο πξσηνβάζκηαο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο δελ είλαη ηφζν απιή ή απηνλφεηε. Καηάζπαξηε λνκνζεζία, πξνεδξηθά δηαηάγκαηα, δηππνπξγηθέο θαη ππνπξγηθέο απνθάζεηο νξηνζεηνχλ ζσξεία αξκνδηνηήησλ πνπ παξά ηηο εθάζηνηε θσδηθνπνηήζεηο παξακέλνπλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ αλαμηνπνίεηεο. Δπηπιένλ πνιπάξηζκεο απφ απηέο ηηο αξκνδηφηεηεο αδπλαηνχλ λα ηηο αζθήζνπλ νη κηθξνί Γήκνη γηαηί έρνπλ κηα ππέξ-δεκνηηθή αλαθνξά φπσο είλαη ε ρσξνηαμία, ην πεξηβάιινλ, ε ηνπηθή αζηπλφκεπζε, νη θνηλσληθέο ππεξεζίεο, νη αλαπηπμηαθέο ππνδνκέο, ε δηαρείξηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Με ην λέν θψδηθα Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ είλαη έθδειε ε πξνζπάζεηα γηα ζπζηεκαηνπνίεζε θαη εμνξζνινγηζκφ επίζεο ζην πιαίζην ηεο ελίζρπζεο ηνπ θνηλσληθνχ ξφινπ ησλ ΟΣΑ εηζάγεηαη έλα πιέγκα δηαηάμεσλ, θαη ζε άιια ζεκεία ηνπ θψδηθα πνπ ηνπο επηηξέπεη λ’ αλαιάβνπλ πξσηνβνπιίεο θνηλσληθνχ ραξαθηήξα Δηδηθφηεξα: 1. Γηα πξψηε θνξά πξνβιέπεηαη ε δπλαηφηεηα ηνπ ΓήΚ λα πξνβεί ζε κείσζε δεκνηηθψλ θφξσλ ή ηειψλ έσο ην 50% ή αθφκε θαη ζε πιήξε απαιιαγή απφ απηά γηα ηα άηνκα κε αλαπεξίεο, ηνπο πνιχηεθλνπο θαη ηνπο άπνξνπο. 2. Καζηεξψλεηαη ε δπλαηφηεηα ρνξήγεζεο εηδηθψλ ρξεκαηηθψλ βνεζεκάησλ ζε πνιχηεθλνπο. ~ 13 ~
- 14. 3. Δπίζεο, ζε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο, θαζψο θαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε έθηαθησλ αλαγθψλ, είλαη δπλαηή ε ρνξήγεζε απφ ηνπο ΟΣΑ ζηνπο νηθνλνκηθά αδχλαηνπο θαηνίθνπο εηδψλ δηαβίσζεο, πεξίζαιςεο θαη ρξεκαηηθψλ βνεζεκάησλ. 4. Παξέρεηαη ζηνπο ΟΣΑ ε δπλαηφηεηα επηρνξήγεζεο ζπιιφγσλ κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα. 5. Αλακνξθψλεηαη επί ην επλντθφηεξν ην θαζεζηψο ηεο απεπζείαο εθπνίεζεο δεκνηηθψλ θαη θνηλνηηθψλ νηθνπέδσλ ζε άζηεγνπο θαη αδχλαηνπο δεκφηεο ηνπο κε ηίκεκα, ην νπνίν δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην 25% ηεο ηξέρνπζαο αμίαο. 6. Θεζκνζεηείηαη ε πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή ζε ηνπηθφ επίπεδν κε ηε δεκηνπξγία Γξαθείσλ Δλεκέξσζεο ηνπ θαηαλαισηή ζρεηηθά κε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηα δηθαηψκαηά ηνπ, ηελ πνηφηεηα ησλ πξνζθεξφκελσλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ θαη ηηο επηπηψζεηο ηνπο ζηελ πγεία θαη ην πεξηβάιινλ, ζε ζπλεξγαζία κε ηηο αξκφδηεο αξρέο. 7. Πξνβιέπεηαη ε κέξηκλα θαη ε ιήςε κέηξσλ γηα ηελ πξνζηαζία ηεο δεκφζηαο πγείαο, φπσο ν πγεηνλνκηθφο έιεγρνο ησλ δεκνηηθψλ θαη θνηλνηηθψλ δεμακελψλ λεξνχ, ν πγεηνλνκηθφο έιεγρνο ησλ θαηαζηεκάησλ θαη επηρεηξήζεσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηελ πεξηθέξεηά ηνπο, ν έιεγρνο ηεο ερνξχπαλζεο, ηεο θνηλήο εζπρίαο θαη ηεο εθπνκπήο ξχπσλ, ζνξχβσλ θαη άιισλ επηβαξχλζεσλ ηνπ πεξηβάιινληνο απφ ηξνρνθφξα, ε πεξηζπιινγή θαη ελ γέλεη ε κέξηκλα γηα ηα αδέζπνηα δψα θαη ε δεκηνπξγία θαηαθπγίσλ, ζχκθσλα κε ηελ θείκελε λνκνζεζία. 8. Πξνβιέπεηαη ε πινπνίεζε ή ε ζπκκεηνρή ζε νινθιεξσκέλα ηνπηθά ζρέδηα θαη πξνγξάκκαηα δξάζεο θαη πξσηνβνπιίεο γηα ηελ εθαξκνγή θαη αλάπηπμε πνιηηηθψλ πξνψζεζεο ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο θνηλσληθήο ελζσκάησζεο δηαθφξσλ θαηεγνξηψλ αλέξγσλ, ζην πιαίζην ησλ εζληθψλ θαη επξσπατθψλ πνιηηηθψλ. 9. Γεκηνπξγνχληαη Γεκνηηθά θαη Κνηλνηηθά Γξαθεία Δλεκέξσζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε ζε ηνπηθφ επίπεδν. 10. Ζ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία θέληξσλ δεκηνπξγηθήο απαζρφιεζεο παηδηψλ. 11. Ζ εθαξκνγή πνιηηηθψλ γηα ηελ αλάδεημε θαη πξνζηαζία ηνπ ηνπηθνχ πνιηηηζκνχ, ε πξνβνιή ησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ θαη ησλ ζχγρξνλσλ πνιηηηζηηθψλ έξγσλ πνπ παξάγνληαη ζε ηνπηθφ επίπεδν, κε ηε δεκηνπξγία πνιηηηζηηθψλ θαη πλεπκαηηθψλ θέληξσλ, κνπζείσλ, πηλαθνζεθψλ, θηλεκαηνγξάθσλ θαη ζεάηξσλ, θηιαξκνληθψλ θαη ζρνιψλ δηδαζθαιίαο κνπζηθήο, ζρνιψλ ρνξνχ, δσγξαθηθήο, γιππηηθήο θ.ιπ., θαζψο θαη ε κειέηε θαη εθαξκνγή πνιηηηζηηθψλ πξνγξακκάησλ. ~ 14 ~
- 15. Ζ ζχγρξνλε πξνζέγγηζε ζηελ θνηλσληθή πνιηηηθή πηνζεηεί κία δηεπξπκέλε νπηηθή, ε νπνία πξσηίζησο αληηιακβάλεηαη ηελ νινθιεξσκέλε αλαπηπμηαθή δπλακηθή ηεο. Απηφ κεηαθξάδεηαη ζε ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο θαη επνκέλσο ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο, αιιά θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ εηδηθνηήησλ θαη ζέζεσλ εξγαζίαο, ζηελ απνθπγή ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ, αιιά θαη ζηελ νπζηαζηηθή ελδπλάκσζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ. Απφ ηελ άιιε κεξηά φκσο ν Κψδηθαο ζέηεη ζην απηφ επίπεδν ηνπο κεγάινπο Γήκνπο κε ηνπο κηθξνχο επαξρηαθνχο Γήκνπο, ζεσξψληαο φηη ε λνκηθή ηζφηεηα ζεκαίλεη θαη πξαγκαηηθή ηζφηεηα. Έηζη ν Κψδηθαο, ππφ απηή ηε ινγηθή, δελ δηαζθαιίδεη ηηο πξνυπνζέζεηο πινπνίεζεο ησλ αξκνδηνηήησλ. Όζν ε εθρψξεζε ησλ αξκνδηνηήησλ δελ ζπλνδεχεηαη απφ ηελ παξαρψξεζε ησλ αληίζηνηρσλ πφξσλ θαη ηε δπλαηφηεηα άκεζεο ζπγθξφηεζεο λέσλ ππεξεζηψλ, αξκνδηφηεηεο πνπ απνηεινχζαλ πάγην αίηεκα ηεο Σ.Α. πνπ φκσο ζηελ εθαξκνγή ηνπο ζπλαληνχλ μεπεξαζκέλνπο νξγαληζκνχο θαη αλνξζνινγηθή θαηαλνκή δπλακηθνχ δελ είλαη δπλαηφλ λα πινπνηεζνχλ θαη λα αληαπνθξηζνχλ ζηε ζθνπηκφηεηα θαη αλαγθαηφηεηα ζεζκνζέηεζήο ηνπο. Άξα απνκέλεη ε νξγάλσζε ησλ αξκνδηνηήησλ απηψλ θαηά ηξφπν ξεαιηζηηθφ θαη απνηειεζκαηηθφ. Κάησ απφ απηή ηελ νπηηθή γσλία θαζίζηαηαη αλαγθαία ε ίδξπζε δηεχζπλζεο θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ ζηνπο δήκνπο, πνπ ζπλεπάγεηαη απνθέληξσζε ππεξεζηψλ θαη κεηαθνξά ηνπο απφ ηε λνκαξρία ζηνπο δήκνπο. Με ηελ ίδξπζε ηεο δηεχζπλζεο απηήο, ζα ππάξρεη ζπληνληζκφο φισλ ησλ ππεξεζηψλ ηεο πξψηνπ βαζκνχ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ψζηε λα παξζνχλ κέηξα γηα εηδηθέο πιεζπζκηαθέο νκάδεο πνπ κέρξη ζήκεξα δελ έρνπλ δεκηνπξγεζεί νη θαηάιιειεο ππνδνκέο. Ζ δεκηνπξγία ηεο δηεχζπλζεο απηήο εθηφο απφ ηε δηνηθεηηθή αλαδηάξζξσζε πνπ ζα επηηειέζεη, ζα εμνηθνλνκήζεη ζηνπο δήκνπο θαη ζεκαληηθφ ρξεκαηηθφ πνζφ, δηφηη κε ηε δεκηνπξγία δηεχζπλζεο θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ ζηνπο δήκνπο φιεο νη δξάζεηο θαη ηα πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο θξνληίδαο ζα είλαη απνηειεζκαηηθφηεξα θαη βηψζηκα. Π.ρ. ζήκεξα ζε θάζε δήκν ιεηηνπξγεί λνκηθφ πξφζσπν ΚΑΠΖ, Παηδηθνί ζηαζκνί, ηα πξνγξάκκαηα «Βνήζεηα ζην ζπίηη», ΚΓΑΠ, θ.ιπ. Με ηε δηεχζπλζε απηή φιεο νη δξάζεηο σο ηκήκαηα ζα εληαρηνχλ εθεί, κε νξγαληθέο ζέζεηο, άξα ζα κνληκνπνηεζνχλ φινη φζνη εξγάδνληαη κε ζπκβάζεηο (θπξίσο έξγνπ) ζηα πξνγξάκκαηα απηά. Δπίζεο εμνηθνλνκείηαη ζε έλα κεζαίν ή κηθξφ δήκν ζεκαληηθφ ρξεκαηηθφ πνζφ θάζε ρξφλν απφ ηε δηνηθεηηθή απηή αλαδηάξζξσζε. Έηζη, αθελφο εληζρχεηαη ε απνθεληξσηηθή ηάζε πνπ γηα ηελ ίδηα ηε ρψξα θαη ηελ θνηλσλία καο ζπληζηά φξν επηβίσζεο θαη αλάπηπμεο θαη αθεηέξνπ αληηκεησπίδεηαη ~ 15 ~
- 16. ζεηηθά ην πξφβιεκα ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ηεο πνηφηεηαο ησλ ζεζκψλ ηεο απνθέληξσζεο θαη ηεο απηνδηνίθεζεο. Έλα άιιν κεγάιν δήηεκα αλαθχεηαη κε ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ λένπ Κψδηθα Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ. ηελ θαηαλνκή θαη ηελ άζθεζε ησλ αξκνδηνηήησλ ηζρχεη ηφζν εζσηεξηθά ζηελ ίδηα ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, φζν θαη αλάκεζα ζηα επίπεδα ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ε αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο θαη ηεο εγγχηεηαο ηνπ πνιίηε χκθσλα κε απηέο ηηο αξρέο : Ζ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε είλαη νξγαληθά ελζσκαησκέλε ζην πνιηηηθφ-δηνηθεηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο Σν ηεθκήξην ηεο δηνίθεζεο ησλ ηνπηθψλ δεκφζησλ ππνζέζεσλ θαηά θαλφλα είλαη ππέξ ησλ Γήκσλ. Καηά ζπλέπεηα, ζε θάζε επίπεδν δηνίθεζεο αλαηίζεληαη νη αξκνδηφηεηεο πνπ κπνξεί πξαγκαηηθά λα αζθεζνχλ. Δπίζεο, αξκνδηφηεηεο γηα ηηο νπνίεο ην δεκφζην ζπκθέξνλ επηβάιιεη λα αζθνχληαη ππνρξεσηηθά, αλ δελ αζθνχληαη απφ ην αξκφδην επίπεδν απηνδηνίθεζεο αζθνχληαη απφ ην αληίζηνηρν ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη αληηζηξφθσο Όκσο ην εξψηεκα πνπ αλαθχεηαη ζην ζεκείν απηφ έρεη σο εμήο: Ζ ελφηεηα ησλ δνκψλ θαη ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ ζχγρξνλνπ θξάηνπο ζπλδπάδεηαη κε ηελ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο αλάκεζα ζηνπο ζεζκνχο θαη ηα φξγαλα ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο; Με ηε κεηαθνξά αξκνδηνηήησλ απνθιεηζηηθήο θξαηηθήο επζχλεο ζηελ ΣΑ. κήπσο δηαζπάηαη ν εληαίνο ραξαθηήξαο νιφθιεξσλ ηνκέσλ (π.ρ. Παηδεία, Τγεία, Πξφλνηα) θαη αίξεηαη ην εληαίν ηεο δηνίθεζεο θαη ε ίζε αληηκεηψπηζε ησλ πνιηηψλ νδεγνχκελνη ίζσο ζηελ θαηαζηξαηήγεζε ζεκειησδψλ δεκνθξαηηθψλ ζεζκψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα αηνκηθά δηθαηψκαηα ησλ πνιηηψλ; ~ 16 ~
- 17. εκαληηθέο ξπζκίζεηο γηα ηελ απηνδηνηθεηηθή θνηλσληθή πνιηηηθή πεξηειάκβαλαλ θαη παιαηφηεξα λνκνζεηήκαηα. Ήδε ν Νφκνο 2646/98 γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Κνηλσληθήο Φξνληίδαο, ζπζηεκαηνπνίεζε θαη δηεχξπλε ην ξφιν ησλ Ο.Σ.Α. ζην πεδίν ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο. χκθσλα κε απηφλ νη Ο.Σ.Α.: Μεηέρνπλ κε εθπξφζσπφ ηνπο ζην Δζληθφ πκβνχιην Κνηλσληθήο Φξνληίδαο πνπ ζπζηήλεηαη σο γλσκνδνηηθφ φξγαλν ηνπ Τπνπξγείνπ Τγείαο Πξφλνηαο,. (άξζξ. 8, παξ.3, εδάθ. δ΄). Δγγξάθνπλ πηζηψζεηο ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπο θαη δέρνληαη επηρνξεγήζεηο απφ ηνλ Κξαηηθφ Πξνυπνινγηζκφ Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ θάζε Ο.Σ.Α. γηα ηε ιεηηνπξγία θνξέσλ θνηλσληθήο θξνληίδαο ηεο αξκνδηφηεηάο ηνπ (άξζξ. 11). Μπνξνχλ λα ρξεκαηνδνηνχληαη απφ πηζηψζεηο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ (ηφηε) Τπνπξγείνπ Τγείαο Πξφλνηαο γηα πξνηεηλφκελα θαηλνηφκα πξνγξάκκαηα κεηά απφ γλσκνδφηεζε ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ Κνηλσληθήο Φξνληίδαο (άξζξ. 15, παξ. 2). Παξέρνπλ ππεξεζίεο πξσηνβάζκηαο αλνηρηήο θνηλσληθήο θξνληίδαο, νη νπνίεο απνζθνπνχλ ζηελ πξφιεςε ησλ αλαγθψλ θαη ζηνλ έγθαηξν εληνπηζκφ πξνβιεκάησλ θνηλσληθν-νηθνλνκηθνχ απνθιεηζκνχ (άξζξ. 3, παξ. 2). Μπνξνχλ λα ζπζηήλνπλ λέεο ππεξεζίεο θνηλσληθήο θξνληίδαο φπσο : o Δηδηθά Κέληξα Άκεζεο Κνηλσληθήο Φξνληίδαο. o Κέληξα Δθπαίδεπζεο Κνηλσληθήο Τπνζηήξημεο θαη Καηάξηηζεο Αηφκσλ κε Δηδηθέο Αλάγθεο θαζψο θαη Κέληξα ηήξημεο Απηηζηηθψλ Αηφκσλ (άξζξ. 13, παξ. α΄, β΄, γ΄). o Καη’ νίθνλ θνηλσληθή βνήζεηα (άξζξ. 14, παξ. 1). o Παξαγσγηθά Δξγαζηήξηα γηα Άηνκα κε εηδηθέο Αλάγθεο (άξζξ. 17, παξ. 2). o Μνλάδεο Υξφληαο Αηκνθάζαξζεο, εάλ ζηελ πεξηνρή ηνπο ιεηηνπξγεί αληίζηνηρε κνλάδα ζε Ννζνθνκείν (άξζξ. 31). πλεξγάδνληαη κε ηηο ππεξεζίεο Πξφλνηαο ηεο Πεξηθέξεηαο θαη κε άιινπο θνξείο ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Κνηλσληθήο Φξνληίδαο θαη κε θνξείο παξνρήο ππεξεζηψλ Τγείαο, γηα ηελ αλάπηπμε δηθηχσλ Τπεξεζηψλ Κνηλσληθήο Φξνληίδαο (άξζξ. 3, παξ. 3 θαη 4, παξ. 5). ~ 17 ~
- 18. Μπνξνχλ λα παξέρνπλ επηρνξεγήζεηο ζε ηδησηηθνχο θνξείο κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα πνπ έρνπλ αλαγλσξηζζεί σο εηδηθνί πηζηνπνηεκέλνη θνξείο ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Κνηλσληθήο Φξνληίδαο (άξζξ. 5, παξ. 6). Μπνξνχλ λα αλαιακβάλνπλ, κε Π.Γ, αξκνδηφηεηεο θαη ππεξεζίεο ηνπ Δζληθνχ Οξγαληζκνχ Κνηλσληθήο Φξνληίδαο πνπ ζπζηήλεηαη κε ην λφκν απηφ (άξζξ. 6, παξ. 9). Γχλαληαη λα αλαιακβάλνπλ αξκνδηφηεηεο ησλ νξγαληζκψλ Π.Η.Κ.Π.Α. θαη «Ζ ΜΖΣΔΡΑ», (βξεθηθνί - παηδηθνί ζηαζκνί, βξεθνλεπηνθνκεία θαη λεπηαγσγεία), ηνπ Δζληθνχ Οξγαληζκνχ Πξφλνηαο κεηαθέξνληαη ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ νηθείσλ Ο.Σ.Α. (άξζξ. 7, παξ. 1, εδάθην β). ελψ νη βξεθνλεπηαθνί ζηαζκνί ησλ Ηδξπκάησλ Βξεθνλεπηαθψλ ηαζκψλ Αζελψλ, Θεζζαινλίθεο θαη Λάξηζαο κεηαβηβάδνληαη κε ην πξνζσπηθφ ηνπο θαη κε αληίζηνηρεο πηζηψζεηο, ζηνπο νηθείνπο Ο.Σ.Α. Γχλαληαη λα ζπλάπηνπλ ζπκβάζεηο κε εηδηθνχο πηζηνπνηεκέλνπο θνξείο κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα γηα αλάπηπμε θνηλσληθψλ πξνγξακκάησλ θαη κπνξνχλ λα ρξεκαηνδνηεζνχλ γη’ απηφ απφ ην Πξφγξακκα Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ θαη ηνλ Σαθηηθφ Κξαηηθφ Πξνυπνινγηζκφ (άξζξ. 20, παξ. 1, 3). Οη Ο.Σ.Α έρνπλ ζεζκηθά ηε δπλαηφηεηα λα δηαρεηξίδνληαη νξγαλσηηθν -ιεηηνπξγηθά ην επξχηαην, πιένλ, απηφ πιαίζην θνηλσληθψλ δξάζεσλ είηε κε ηε ζχζηαζε απηνηειψλ λνκηθψλ πξνζψπσλ (Ν.Π.Γ.Γ. ή Ν.Π.Η.Γ., δειαδή Γεκνηηθήο Δπηρείξεζεο ή Αζηηθήο Με Κεξδνζθνπηθήο Δηαηξίαο θαηά ηηο εθάζηνηε ηζρχνπζεο δηαηάμεηο ηνπ Ν. 2072/92 άξζξν 11 παξ. 3) είηε κε ηε ζπγθξφηεζε Κνηλσληθήο Τπεξεζίαο δηα ηνπ Οξγαληζκνχ Δζσηεξηθήο Τπεξεζίαο, θαηά ηηο εθάζηνηε ηζρχνπζεο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ 1188/81. ηε δεχηεξε απηή πεξίπησζε ε νξγαληθή κνλάδα αλαπηχζζεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο εθείλεο πνπ δελ θαιχπηνληαη απφ ηα Ννκηθά Πξφζσπα εηδηθψλ ζθνπψλ π.ρ. ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο θαη ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο, εθηέιεζε πξνγξακκάησλ θ.ιπ. ελψ νη δαπάλεο ηεο θαιχπηνληαη απφ ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ Γήκνπ. Σν Δζληθφ ρέδην Γξάζεο γηα ηελ Κνηλσληθή Δλζσκάησζε 2003-2005 εληάζζεη, ηέινο, ηνπο Ο.Σ.Α ζε πεξίνπηε ζέζε ζην ζπλνιηθφηεξν ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ παξαηεξψληαο φηη «είλαη θξίζηκεο ζεκαζίαο ε θνηλσληθή ππνδνκή ζε ηνπηθφ επίπεδν ε νπνία ζα ~ 18 ~
- 19. έξρεηαη ζε επαθή κε ηα άηνκα ζε απνθιεηζκφ, ζα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα αληηκεησπίζεη ηα πξνβιήκαηα ηνπο κε εμαηνκηθεπκέλν ηξφπν, λα δηαγλψζεη ηε ξίδα ηνπ πξνβιήκαηνο θαη λα θαηεπζχλεη ηνλ ελδηαθεξφκελν εθεί φπνπ ζα ππάξμεη ην κέγηζην απνηέιεζκα». Ζ αλάπηπμε ηεο θνηλσληθήο ππνδνκήο ζε ηνπηθφ επίπεδν είλαη αλαγθαίν λα γίλεη, δηφηη, φπσο ηνλίδεη ην ίδην ρέδην, ην κείδνλ πξφβιεκα ζηελ πινπνίεζε ησλ δξάζεσλ θαηά ηνπ απνθιεηζκνχ αθνξά ηα ζεκεία επαθήο κεηαμχ ηνπ αηφκνπ ζε θίλδπλν απνθιεηζκνχ θαη ησλ θνξέσλ πνπ αλαιακβάλνπλ ηε ρνξήγεζε ησλ ππεξεζηψλ. «Μηα άθακπηε γξαθεηνθξαηηθή ζεψξεζε, ε νπνία εκκέλεη ζηνπο ηχπνπο, δηαηξέρεη ηνλ θίλδπλν λα απσζήζεη θαη λα απνμελψζεη αθφκε πεξηζζφηεξν ηνλ πνιίηε ζε κηα ζηηγκή πνπ απηφο είλαη πιένλ επάισηνο. πλέρηζε κηαο ηέηνηαο θαηάζηαζεο είλαη δπλαηφλ λα έρεη δηπιφ απνηέιεζκα: α) λα κελ πξνζέξρνληαη νη πξαγκαηηθνί δηθαηνχρνη β) λα παξακέλνπλ απηνί νη νπνίνη είλαη ηθαλνί λα «εθκεηαιιεχνληαη» ην ζχζηεκα. Έηζη κεηψλεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ παξεκβάζεσλ ελψ ηαπηφρξνλα ππνζθάπηεηαη ε θνηλσληθή απνδνρή θαη ε λνκηκνπνίεζε ηεο επίζεκεο αιιειεγγχεο» (ΔΓΔΝ, 2003 – 2005) 1.2.3. Η Κοινωνικό Πολιτικό ςτην Σοπικό Αυτοδιούκηςη Ζ θνηλσληθή πνιηηηθή αζθείηαη ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο απφ ηνπο θνξείο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη έρεη δηακνξθσζεί απφ ηα κέζα ηνπ 1980 ζηα πιαίζηα ηνπ απνθεληξσκέλνπ θξάηνπο. Ο ξφινο ησλ δήκσλ σο πξνο ηελ παξνρή θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ αλαδείρζεθε σο θεληξηθφο, πξνθεηκέλνπ λα θαιχςεη απνηειεζκαηηθφηεξα ηηο αλάγθεο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Οη πξνθιήζεηο ήηαλ πνιιέο, ηα πξνβιήκαηα ζην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ππήξραλ θαη ζα ππάξρνπλ θαη εηδηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα ην θξάηνο δηαξθψο πξνβαίλεη ζε δνκηθέο κεηαξξπζκίζεηο ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε, παιαηφηεξα κε ην ζρέδην «Καπνδίζηξηαο» θαη ηψξα ζηελ επνρή ηνπ «Καιιηθξάηε». Σν κνληέιν θνηλσληθήο παξέκβαζεο ησλ ΟΣΑ ζηεξίδεηαη ζηε δηάθξηζε κεηαμχ ησλ νξγάλσλ πνπ ζρεδηάδνπλ θαη ησλ νξγάλσλ πνπ πινπνηνχλ θαη παξέρνπλ θνηλσληθέο ππεξεζίεο. Ζ άζθεζεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ζηνπο ΟΣΑ αλήθεη ζηα ~ 19 ~
- 20. πνιηηηθά πξφζσπα. Οη απνθάζεηο δειαδή ιακβάλνληαη απφ ηα Γεκνηηθά πκβνχιηα, ελψ ζπλήζσο ν/ε Γήκαξρνο θαη ν/ε Αληηδήκαξρνο νξίδνληαη σο ππεχζπλνη γηα ηελ άζθεζε ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ζην Γήκν (σο πξφεδξνη ηνπ νξγαληζκνχ, ησλ ΝΠΓΓ θαη ησλ Γεκνηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ). Ο ηξφπνο άζθεζεο ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο πξαγκαηνπνηείηαη κε ηε δεκηνπξγία δνκψλ πνπ ζρεδηάζηεθαλ κε αθνξκή ηα Δπξσπατθά πξνγξάκκαηα, απφ πξσηνβνπιίεο ησλ ΟΣΑ (ΚΑΠΖ) θαη δνκέο πνπ πξνήιζαλ απφ θεληξηθή δηνίθεζε ζηνπο ΟΣΑ (παηδηθνί ζηαζκνί). Ζ άζθεζε Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο απφ ηνπο ΟΣΑ κέρξη απηήλ ηελ πεξίνδν πνπ δηαλχνπκε δηαθαίλεηαη φηη δελ έρεη εληαρζεί ζην ζρήκα απνθέληξσζεο πνπ πξνβιέπνπλ νη λέεο πνιηηηθέο ηνπηθήο αλάπηπμεο θαη δελ αθνινπζεί ηελ εθζπγρξνληζηηθή πξνζπάζεηα ελίζρπζεο ηνπ ξφινπ ηνπ «ηνπηθνχ θξάηνπο» ζην πιαίζην αλαζχληαμεο ηνπ θξάηνπο. θφπηκν είλαη πξηλ αλαθεξζνχκε ζηηο αιιαγέο απηέο λα πξνζδηνξίζνπκε ηε ζπγθπξία πνπ επηρεηξείηαη ε παξαπάλσ κεηαξξχζκηζε: Με βάζε ηηο λέεο πξνθιήζεηο, ην λέν ηνπίν φπσο δηακνξθψλεηαη ζην ρψξν ηεο Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο ζηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε δεκηνπξγεί ζθέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνχο . Σα βαζηθά εξσηήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ είλαη: ην θαηά πφζνλ νη αιιαγέο πνπ πξνηείλνληαη κε ηνλ «Καιιηθξάηε» ζα αιιάμνπλ ην ηνπίν ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ζην ηνπηθφ επίπεδν; ζα δεκηνπξγεζεί έλα κνληέιν άζθεζεο ΚΠ ζε ηνπηθφ επίπεδν γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ θαη αλαγθψλ; Πξηλ αλαδεηήζνπκε ηηο απαληήζεηο ζηα παξαπάλσ εξσηήκαηα αο δνχκε πνηεο είλαη νη βαζηθέο αιιαγέο ζηηο αξκνδηφηεηεο θαη ζηελ νξγάλσζε ηεο άζθεζεο Κ.Π. ζηελ Σ.Α. Οη λένη Γήκνη αλαιακβάλνπλ ηηο αξκνδηφηεηεο ηεο Ννκαξρηαθήο Απηνδηνίθεζεο σο πξνο ηελ παξνρή επηδνκάησλ, ηελ άδεηα ίδξπζεο θαη επνπηείαο ηδξπκάησλ πξφλνηαο, παηδηθψλ ζηαζκψλ θαη επηρεηξήζεσλ πεξίζαιςεο ειηθησκέλσλ θαη ΑΜΔΑ, θαζψο επίζεο δεκφζηαο πγείαο θαη πγηεηλήο . ~ 20 ~
- 21. Ζ άζθεζε ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο ζα πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο «ππεξεζηαθήο κνλάδαο άζθεζεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο», θνηλσληθή ππεξεζία, ελφο λνκηθνχ πξνζψπνπ ΓΓ, γηα ηνκείο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, αιιειεγγχεο & παηδείαο, κεηά ηε ζπγρψλεπζε ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ πνπ παξέρνπλ θνηλσληθέο ππεξεζίεο ζηνπο Γήκνπο θαη κηαο θνηλσθεινχο επηρείξεζεο, κεηά ηε ζπγρψλεπζε ησλ θνηλσθειψλ επηρεηξήζεσλ ησλ ζπλελσκέλσλ Γήκσλ. Ηδηαίηεξα ζηελ θνηλσληθή πνιηηηθή, φπνπ δίλεη δσηηθφ ρψξν δξάζεο ζηηο ηνπηθέο αξρέο. Έρεη πνιχ κεγάιε ζεκαζία ε απηνδηνίθεζε λα αμηνπνηήζεη ην λέν ζεζκηθφ πιαίζην ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο ζηνλ θνηλσληθφ ηνκέα. Αθφκε, αθφκε θαη λα ην ππεξβεί, πξνσζψληαο πνιηηηθέο ρξήζηκεο γηα ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη επεκεξία. ε ζπλζήθεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη παξαηεηακέλεο χθεζεο, φπσο απηέο πνπ δνχκε ζήκεξα, δνθηκάδνληαη νη αληνρέο ησλ εζληθψλ νηθνλνκηψλ, αιιά ηαπηφρξνλα θαη ηα ζεκέιηα ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο ζε φιεο ηηο ρψξεο. Οη επηπηψζεηο ηεο θξίζεο, ρηππνχλ πξσηαξρηθά ηα ρακειά θαη κεζαία εηζνδεκαηηθά ζηξψκαηα, ην θφζηνο δσήο κεγαιψλεη, ε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα πεξηνξίδεηαη, νη ξπζκνί αλάπηπμεο επηβξαδχλνληαη, ε επηρεηξεκαηηθφηεηα πιήηηεηαη θαη ε αλεξγία απμάλεηαη. ήκεξα θαίλεηαη ε αμία ηεο χπαξμεο ηζρπξνχ θνηλσληθνχ θξάηνπο, ην νπνίν κπνξεί λα ειαρηζηνπνηεί ηηο ζπλέπεηεο ηεο παγθφζκηαο χθεζεο θαη λα δηαζθαιίδεη ηελ θνηλσληθή ζπλνρή. Τπάξρεη ε αλάγθε απμεκέλεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, ελψ ε αιιειεγγχε μεθεχγεη απφ ηα ζηελά φξηά ηεο θαη κεηνπζηψλεηαη ζε ζεζκηθέο πνιηηηθέο ζηήξημεο θαη ελίζρπζεο ησλ εππαζψλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ. Γίλεηαη επηβεβιεκέλε ε αλάγθε ελίζρπζεο ηνπ θνηλσληθνχ εηζνδήκαηνο ησλ πνιηηψλ, κε ηε ζέζπηζε κέηξσλ θαη πνιηηηθψλ πνπ εγγπψληαη ηελ θνηλσληθή αζθάιεηα θαη δηεπξχλνπλ ηα φξηα ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο. Δίλαη απαξαίηεηε ε ζεηηθή αληηκεηψπηζε κηαο λέαο πνιππνιηηηζκηθφηεηαο πνπ θέξλεη ε κεηαλάζηεπζε θαη ε ζπλερήο αιιαγή ηεο ζχλζεζεο ηνπ ηνπηθνχ πιεζπζκνχ ζε θάζε πφιε. ~ 21 ~
- 22. Ζ απηνδηνίθεζε κπνξεί λα έρεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δηαζθάιηζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο, ζηνηρείν απαξαίηεην γηα ηελ ηνπηθή αλάπηπμε. Σν λέν ζεζκηθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ηεο, θαηνρπξψλεη αξκνδηφηεηεο θαη παξέρεη δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο πνιχκνξθσλ θνηλσληθψλ πνιηηηθψλ ζε ηνπηθφ επίπεδν. ζε πεξίνδν νηθνλνκηθήο θξίζεο, κε απνξξχζκηζε ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο θαη ηε κεηαθνξά αξκνδηνηήησλ ζηελ Σ.Α θαη αχμεζε ησλ αηφκσλ πνπ θηλδπλεχνπλ λα απνθιεηζηνχλ ζηελ αιιαγή ηνπ ξφινπ ηεο πνιηηείαο ζηελ θνηλσληθή θξνληίδα. χγρξνλν ζχζηεκα παηδηθήο κέξηκλαο θαη ζηήξημεο ηεο εξγαδφκελεο νηθνγέλεηαο, κε παηδηθνχο θαη βξεθνλεπηαθνχο ζηαζκνχο νη νπνίνη παξέρνπλ πςεινχ επηπέδνπ πξνζρνιηθή αγσγή θαη θξνληίδα, φιεο ηηο εκέξεο θαη ηηο ψξεο πνπ έρεη αλάγθε ε Διιεληθή νηθνγέλεηα. Ζ κεηαηξνπή ησλ πξνγξακκάησλ Βνήζεηα ζην πίηη, ηηο Μνλάδεο Κνηλσληθήο Μέξηκλαο θαη ηα Κέληξα Ζκεξήζηαο Φξνληίδαο Ζιηθησκέλσλ ζε ππεξεζίεο πκβνπιεπηηθά θέληξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο βίαο θαηά ησλ γπλαηθψλ Γεκηνπξγία θαη ζπκκεηνρή ζε δηαδεκνηηθά δίθηπα πγείαο Κέληξα Πξφιεςεο ηεο Δμάξηεζεο απφ Ναξθσηηθά θαη Πξναγσγήο ηεο Τγείαο. Γξάζεηο γηα ηα ΑκεΑ κε ηελ νξγάλσζε δνκψλ θνηλσληθήο έληαμεο, επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο θαη ηα Γηακεξίζκαηα Απηφλνκεο Γηαβίσζεο ησλ ΑκεΑ . Τπνζηήξημε ησλ εππαζψλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ κε ηελ πξνψζεζε πξνγξακκάησλ ζπκβνπιεπηηθήο. Πξσηνβάζκηα θξνληίδα πγείαο κε ηελ ίδξπζε Γεκνηηθψλ Ηαηξείσλ. Σξάπεδεο Αίκαηνο θαη δίθηπα εζεινληηζκνχ θαη θνηλσληθήο αιιειεγγχεο. ηήξημε ησλ κεηαλαζηψλ κε ηελ νξγάλσζε ησλ πκβνπιίσλ Έληαμεο Μεηαλαζηψλ θαη ησλ ρνιείσλ Δθκάζεζεο Διιεληθήο Γιψζζαο. πκβνιή ζηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο κε ηε ιεηηνπξγία Γξαθείσλ Καηαλαισηψλ. Γεκηνπξγία θνηλσληθψλ Παληνπσιείσλ. Πξνψζεζε πνιηηηθψλ θαη δξάζεσλ ζηελ απαζρφιεζε θαη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα. ~ 22 ~
- 23. Όιεο απηέο νη πνιηηηθέο αζθνχληαη ηνπηθά θαη ζα πξέπεη λα ππνζηεξίδνληαη κε ηελ νξγάλσζε Κνηλσληθήο Τπεξεζίαο ζε θάζε δήκν . Ζ θνηλσληθή πνιηηηθή λα βαζίδεηαη ζε εζληθνχο πφξνπο ή Γεκνηηθνχο πφξνπο θαη φρη ζηελ επνρηθή θαη επθαηξηαθή ρξεκαηνδφηεζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ζ θνηλσληθή πνιηηηθή δελ ραξίδεηαη ρηίδεηαη ζε ζηαζεξέο πνιηηηθέο θαη θνηλσληθέο δνκέο. (Γεκφπνπινο Θ., θήθαο Θ., «Ζ Κνηλσληθή Πνιηηηθή ζηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε», Άξζξν ζηελ Δθεκεξίδα «Λακηαθφο Σχπνο», 2012) 1.3 Ππόγπαμμα Βοήθεια ζηο πίηι ζηην Δλλάδα 1.3.1 Θεμελιώδεισ αρχϋσ του προγρϊμματοσ Σα πξνγξάκκαηα βνήζεηα ζην ζπίηη απνηεινχλ θαηεμνρήλ δνκέο αλνηρηήο θξνληίδαο. Ζ θξνληίδα πνπ παξέρεηαη ζην ζπίηη απφ ηηο δνκέο απηέο ζπλδέεηαη µε ηε ζνπεδηθή αξρή ηεο «νµαινπνίεζεο» (normalization), ζχκθσλα µε ηελ νπνία ην άηνµν ππνζηεξίδεηαη λα παξαµείλεη ζην ζπίηη ηνπ ψζηε λα ζπλερίδεη λα απνιακβάλεη ηελ αλεμαξηεζία ηνπ. ην ίδην πλεχµα βξίζθεηαη ε νιιαλδηθή αξρή ηεο ζπζηεκαηηθήο «ππνθαηάζηαζεο ππεξεζηψλ» (substitution). Με ηελ αλνηθηή θξνληίδα φρη µφλν αληηκεησπίδνληαη νη αλάγθεο ησλ πνιηηψλ αιιά θαη πξνιακβάλνληαη θαηλφκελα πνπ είλαη πηζαλφλ λα νδεγήζνπλ ζε απνθιεηζκφ θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ Οη βαζηθέο αξρέο ησλ πξνγξακκάησλ απηψλ είλαη, φηη : Ζ θξνληίδα ζην ζπίηη απνηειεί δηθαίσµα ηνπ πνιίηε. Μέζσ απηήο εμαζθαιίδεηαη ε παξαµνλή ηνπ ζην θπζηθφ ηνπ πεξηβάιινλ. Δηδηθφηεξα γηα ηνλ ειηθησκέλν πνιίηε, επηζεκάλεηαη φηη, αθφµε θαη αλ απηφο έρεη ράζεη ελ κέξεη ηελ πλεπκαηηθή ηνπ απηνλνµία, είλαη απαξαίηεην λα ιακβάλεηαη ππφςε ε επηζπκία ηνπ θαη λα µελ αληηκεησπίδεηαη απηφο σο αλήιηθνο πνπ έρεη ηελ αλάγθε θεδεκνλίαο . Δπίζεο, είλαη ζεκαληηθφ λα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επηιέμεη ν θαζέλαο ηε κνξθή θξνληίδαο πνπ ζα ηνπ παξαζρεζεί θαη λα µελ είλαη απνθιεηζηηθά δέθηεο ππεξεζηψλ ~ 23 ~
- 24. Ζ παξαµνλή ζην λνζνθνκείν ή ζε θάπνην ίδξπκα πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ζην ρξνληθφ δηάζηεκα θαηά ην νπνίν σθειεί ηνλ πάζρνληα Ζ θξνληίδα ζην ζπίηη ζπληειεί ζηε δηαηήξεζε ηεο ςπρηθήο πγείαο θαη ζηελ απνθπγή ηνπ ζηηγκαηηζκνχ, ηεο απφξξηςεο θαη ηνπ εγθιεηζκνχ. πκβάιιεη Δπίζεο ζηελ θαιιηέξγεηα ησλ νηθνγελεηαθψλ, ησλ θηιηθψλ θαη ησλ θνηλσληθψλ ζρέζεσλ. Μέζσ ηεο θξνληίδαο ζην ζπίηη ελζαξξχλεηαη θαη απνθαζίζηαηαη πεξηζζφηεξν ε αλεμαξηεζία ηνπ αηφµνπ. Ζ πνιηηεία ζα πξέπεη λα πξνζθέξεη ηα µέζα θαη ηηο ππεξεζίεο πνπ ζπληεινχλ ψζηε ν πνιίηεο λα είλαη φζν ην δπλαηφλ απηφλνµνο Ζ εμαζθάιηζε ηεο θαη ’νίθνλ άζθεζεο, θπζηθνζεξαπείαο θαη απνθαηάζηαζεο ζηηο κεγάιεο ειηθίεο εληάζζεηαη ζην πιαίζην ηεο νξζνινγηθή δηαρείξηζεο ησλ πφξσλ, θαζψο ην θφζηνο ηεο θιεηζηήο θξνληίδαο είλαη πνιχ πςειφηεξν απφ απηφ ηεο αλνηρηήο. Δπηπιένλ, απνζπµθνξίδνληαη ηα εμσηεξηθά ηαηξεία, ηα γεξνθνκεία, αθφµε θαη ηα ςπρηαηξεία. 1.3.2 κοπόσ και ςτόχοσ του προγρϊμματοσ χκθσλα κε ην «ρέδην Πεξηγξαθήο ηεο δξάζεο βνήζεηα ζην ζπίηη ζην πιαίζην ησλ Π.Δ.Π. ηνπ Γ’ Κ.Π.. πνπ εμέδσζε ε Οκάδα Γηνίθεζεο Έξγνπ (ΟΓΔ) ηνπ Τπνπξγείνπ Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο (Κ.Δ.Γ.ΚΔ. 2002). (πξψελ Τπνπξγείν Τγείαο θαη Πξφλνηαο), ν γεληθφο ζθνπφο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη: Ζ παξακνλή ησλ ειηθησκέλσλ θαη ησλ αηφκσλ κε αλαπεξίεο ζην νηθείν θπζηθφ θαη θνηλσληθφ ηνπο πεξηβάιινλ. Ζ δηαηήξεζε ηεο ζπλνρήο ηεο νηθνγέλεηαο ηνπο. Ζ απνθπγή ρξήζεο ηδξπκαηηθήο θξνληίδαο ή θαηαζηάζεσλ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. Ζ εμαζθάιηζε αμηνπξεπνχο θαη πγηνχο δηαβίσζεο. Ζ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ηνπο. ~ 24 ~
- 25. ηε ζπλέρεηα ζην ίδην θείκελν πξνζδηνξίδεηαη σο γεληθφο ζηφρνο ηνπ πξνγξάκκαηνο ν εμήο: «Παξνρή νξγαλσκέλεο θαη ζπζηεκαηηθήο πξσηνβάζκηαο θνηλσληθήο θξνληίδαο απφ εηδηθνχο επηζηήκνλεο θαη θαηαξηηζκέλα ζηειέρε φπσο θαη απφ εζεινληέο θαη θνξείο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο ηεο θνηλφηεηαο, ζε κε απηνεμππεξεηνχκελνπο πνιίηεο, ειηθησκέλνπο, άηνκα κε αλαπεξίεο, κε πξνηεξαηφηεηα ζε απηνχο πνπ δηαβηνχλ κφλνη ηνπο θαη ην εηζφδεκά ηνπο δελ ηνπο επηηξέπεη λα εμαζθαιίζνπλ ηηο απαηηνχκελεο ππεξεζίεο εμππεξέηεζεο, ψζηε λα δηεπθνιπλζεί ε θαζεκεξηλή ηνπο δσή θαη κέζσ ηεο ελδπλάκσζεο λα απνθηήζνπλ ηε κέγηζηε δπλαηή απηνλνκία θαη ηελ θνηλσληθή επεκεξία» (Κ.Δ.Γ.Κ.Δ., 2002). 1.3.4 Φαρακτηριςτικϊ του προγρϊμματοσ Σν «Βνήζεηα ζην πίηη» κπνξεί λα θαιχςεη βαζηθέο αλάγθεο ησλ πνιηηψλ θαη έρεη ζεηηθή απήρεζε ζε απηνχο. Δπίζεο, κπνξεί λα ζπληειέζεη ζηε κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ ειηθησκέλσλ πνπ θαηαιήγνπλ ζην λνζνθνκείν θαη ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ εκεξψλ πνπ λνζειεχνληαη ζε απηφ, αθνχ αξθεηνί ειηθησκέλνη δελ νδεγνχληαη εθεί γηα ηαηξηθνχο ιφγνπο. Σν πξφγξακκα κπνξεί λα απνηειεί ην απαξαίηεην πξψην βήκα ζε επίπεδν λνζειείαο ψζηε ε πνηφηεηα ηεο πγείαο ησλ ειηθησκέλσλ λα µελ αληαλαθιά ηελ νηθνλνκηθή ηνπο θαηάζηαζε, φπσο ζπκβαίλεη ζηηο πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο επηιέγνληαη ιχζεηο ειεχζεξεο αγνξάο. Δπίζεο, µέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο κπνξεί λα βειηησζεί ε ςπρηθή πγεία πνιιψλ ειηθησκέλσλ αιιά θαη ε ζρέζε µε ην νηθνγελεηαθφ ηνπο πεξηβάιινλ θαη ηελ θνηλφηεηα. ρεηηθά κε ηηο δπζθνιίεο, κηα πξψηε παξαηήξεζε αθνξά ζην γεγνλφο φηη ζην βνήζεηα ζην ζπίηη εκπιέθνληαη ηξία Τπνπξγεία. Δθηφο απφ ην Τπνπξγείν Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο, ζπκκεηέρνπλ επίζεο ην Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη ην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ ζην ζρεδηαζκφ, ηε ρξεκαηνδφηεζε θαη ηελ επνπηεία ηνπ Πξνγξάκκαηνο πξσηνβάζκηαο θξνληίδαο πγείαο θη έηζη δελ εμαζθαιίδεηαη ν εληαίνο ζρεδηαζκφο θαη ζπληνληζκφο. Δίλαη αιήζεηα, σζηφζν, φηη ε δηαρείξηζε ηνπ πξνγξάµµαηνο ζην πιαίζην ηνπ Γ ’ΚΠ πάζρεη. Γελ ππάξρεη ππεξεζία πνπ λα παξέρεη ζε ζηαζεξή βάζε ππνζηήξημε ζηνπο Γήκνπο νη νπνίνη πινπνηνχλ ην Πξφγξακκα θαη ~ 25 ~
- 26. γεληθφηεξα ε δηαζχλδεζε κεηαμχ ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο θαη ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο δελ είλαη πάληα ε επηζπκεηή . Ζ πξψηε ιακβάλεη ηηο επηηειηθέο απνθάζεηο γηα ην Πξφγξακκα θαη ε δεχηεξε ην εθαξκφδεη, ρσξίο φκσο λα έρεη θαιιηεξγεζεί ε απαξαίηεηε ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ζηελή ζπλεξγαζία, πξνθείκελνπ θαη νη αλάγθεο ησλ πνιηηψλ λα αληηκεησπίδνληαη θαη νη πφξνη λα αμηνπνηνχληαη θαηά ηξφπν νξζνινγηθφ. Δπίζεο, απνηειεί δεηνχκελν ε βειηίσζε θαη ηνπ εζσηεξηθνχ ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ θνξέσλ ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο πνπ πινπνηνχλ ην Πξφγξακκα. Τπάξρεη ζηελή ζρέζε κεηαμχ ηνπ βνήζεηα ζην ζπίηη θαη ηνπ Κέληξνπ Απνθαηάζηαζεο ησλ Ζιηθησκέλσλ αιιά ζα κπνξνχζε ην Πξφγξακκα λα πινπνηνχληαλ µέζσ ησλ θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ ησλ Γήκσλ. Έλα επφκελν δήηεκα απνηειεί ν ηξφπνο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ Πξνγξάµµαηνο: δελ έρεη κφληκν ραξαθηήξα, ζηνηρείν πνπ δπζρεξαίλεη ην καθξνπξφζεζκν ζρεδηαζκφ. Ζ ρξεκαηνδφηεζε ησλ πξνγξακκάησλ γίλεηαη απφ ην Γ’ ΚΠ κε ηελ ππνρξέσζε ησλ Γήκσλ λα ζπλερίζνπλ ηε ρξεκαηνδφηεζε γηα άιια 2 ρξφληα. Γλσξίδνληαο ηελ άζρεκε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ ΟΣΑ, γίλεηαη αληηιεπηφο ν θίλδπλνο δηαθνπήο ελφο ηφζν ζεκαληηθνχ, απνδνηηθνχ θαη πνιχηηκνπ ζεζκνχ. Με ην Γ’ Κνηλνηηθφ πιαίζην (EΠΑ) 2009- 20013, δίλεηαη παξάηαζε ρξφλνπ γηα ηε ζπλέρηζε ησλ πξνγξακκάησλ θαζψο δίλεηαη ην δηθαίσκα ιεηηνπξγίαο ηνπο θαη απφ ηδησηηθνχο-κε θεξδνζθνπηθνχο θνξείο. Δπίζεο, απνπζηάδνπλ πεξηνδηθέο εθζέζεηο πξνφδνπ θαη αμηνιφγεζεο νη νπνίεο ζα ήηαλ πνιχηηκεο ζηηο επηζηεκνληθέο νκάδεο, θαζψο ζα παξείραλ ηελ απαξαίηεηε αλαηξνθνδφηεζε θαη ζα ζπληεινχζαλ ζηηο αλαγθαίεο βειηηψζεηο ησλ ππεξεζηψλ (Κατάθα θαη άιινη, 2005). Σα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά νδεγνχλ ζηελ άπνςε γηα ηε δεκηνπξγία ελφο ζπζηήκαηνο θξνληίδαο ζην ζπίηη, πνπ λα είλαη ζρεδηαζκέλν θαη λα θαηεπζχλεηαη κε μεθάζαξνπο ζηφρνπο θαη πξννπηηθέο γηα ηνπο ρξήζηεο ηνπ. Γηαηππψλεηαη ηέινο ε έκθαζε πνπ πξέπεη λα δνζεί φρη κφλν ζηελ απιή απνηχπσζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηέηνησλ πξνγξακκάησλ, αιιά θαη ζηα ζηνηρεία πνπ θαζνξίδνπλ ηελ πνηφηεηα, ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηε ζπλέρεηα ελφο ζπζηήκαηνο θξνληίδαο ζην ζπίηη (Lionis & Souliotis, 2004) ~ 26 ~
- 27. 2. ΣΟ «ΒΟΗΘΕΙΑ ςτο ΠΙΣΙ» ΣΟΝ ΔΗΜΟ ΜΩΛΟΤ – ΑΓΙΟΤ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟΤ 2.1. Γενική Πεπιγπαθή και ζκοπόρ ηος «Βοήθεια ζηο πίηι» Σν πξφγξακκα ζηειερσκέλν απφ ηξεηο εηδηθφηεηεο ( θνηλσληθφ επηζηήκνλα, λνζειεπηή θαη νηθνγελεηαθή βνεζφ), απεπζχλεηαη ζε : Μνλαρηθά , ειηθησκέλα άηνκα Ζιηθησκέλνπο κε αδπλακία απηνεμππεξέηεζεο Ζιηθησκέλα άηνκα ρσξίο επαξθήο νηθνλνκηθνχο πφξνπο & ΑΜΔΑ θνπφο ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη ε παξακνλή ησλ ειηθησκέλσλ ζην θπζηθφ θαη θνηλσληθφ ηνπο πεξηβάιινλ, ε δηαηήξεζε θαη ζπλνρή ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ ειηθησκέλνπ, ε απνθπγή ηδξπκαηνπνίεζεο, ε βειηίσζε θαη ε εμαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο δσήο γηα ηνπο ειηθησκέλνπο θαη ηα ΑΜΔΑ. 2.1.1 Οργανόγραμμα και ρόλοσ των ςυντελεςτών του Προγρϊμματοσ Ο Κνηλσληθφο Δπηζηήκνλαο ( θνηλσληθφο ιεηηνπξγφο, θνηλσληνιφγνο, ςπρνιφγνο), έρεη ηελ επζχλε ηεο νκαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπ πξνγξάκκαηνο, θξνληίδεη γηα ηελ ελεκέξσζε ηεο θνηλφηεηαο , ηελ πξνβνιή ηνπ πξνγξάκκαηνο, ηελ δηεπζέηεζε παξαπνκπψλ, ηελ θνηλσληθή έξεπλα, ηελ αμηνιφγεζε-εθηίκεζε θαη έληαμε ησλ εμππεξεηνχκελσλ ζην πξφγξακκα. Παίδεη ξφιν ζπληνληζηηθφ θαη νξγαλσηηθφ, θαζνξίδεη ην πιαίζην δξάζεο , ην ρξνλνδηάγξακκα, ηηο θάζεηο ελεξγεηψλ, ηελ αμηνιφγεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη έρεη ηελ επζχλε εμαζθάιηζεο ησλ εηδψλ πξψηεο αλάγθεο. Δπίζεο, ν θνηλσληθφο επηζηήκνλαο εληνπίδεη, ζπλεξγάδεηαη θαη αιιεινελεκεξψλεηαη κε ηνπο ηνπηθνχο θνηλσληθνχο θνξείο , φπσο θνηλσληθή πξφλνηα, γεξνθνκεία, λνζνθνκεία, εθθιεζία, αζηπλνκία θ.α. ~ 27 ~
- 28. Σαπηφρξνλα δηαηεξεί αξρείν ησλ πεξηζηαηηθψλ, φπνπ θαηαγξάθνληαη φιεο νη επηζθέςεηο ηεο νκάδαο, ζε φια ηα επίπεδα βνήζεηαο. Ο Ννζειεπηήο ή λνζειεχηξηα θαιχπηεη λνζειεπηηθέο πξάμεηο ζηνπο ηνκείο πγηεηλήο , αζθάιεηαο θαη ππνβνήζεζεο ησλ νξγαληθψλ ιεηηνπξγηψλ. Πξνβαίλεη ζε κέηξεζε δσηηθψλ ζεκείσλ, ζαθράξνπ & ρνιεζηεξίλεο (φπνηε θξίλεηαη απαξαίηεην θαη κε ηε ζπρλφηεηα πνπ θξίλεηαη απαξαίηεην), ελαίζηκε ζεξαπεία (ελδνκπτθέο ελέζεηο, ππνδφξηεο, ελέζεηο εκβνιηαζκνχ), ζπληαγνγξάθεζε θαξκάθσλ, ζεσξήζεηο βηβιηαξίσλ πγείαο, πεξηπνίεζε θαηαθιίζεσλ & ηξαπκάησλ, ζπκβνπιεπηηθή αγσγή πγείαο θαη πξφιεςεο, ζπλνδεία ζε λνζνθνκεία ή πξνγξακκαηηζκέλα ξαληεβνχ, έιεγρνο θαξκάθσλ. Ζ νηθνγελεηαθή βνεζφο έξρεηαη λα ζπκπιεξψζεη ηηο δχν παξαπάλσ εηδηθφηεηεο, θαιχπηνληαο ηηο πξαθηηθέο αλάγθεο ηνπ επσθεινχκελνπ. Αλαιακβάλεη ηελ θαζαξηφηεηα ζην ρψξν δηακνλήο ηνπ επσθεινχκελνπ, εμσηεξηθέο εξγαζίεο ( ςψληα, εμφθιεζε ινγαξηαζκψλ ), ζπληξνθηά (απφ ηα πην ζεκαληηθά αηηήκαηα ησλ αηφκσλ πξνο έληαμε), βνήζεηα ζηελ λνζειεχηξηα γηα ηελ αηνκηθή πγηεηλή ή ζε θάπνηεο λνζειεπηηθέο πξάμεηο , καγείξεκα θαη ζίηηζε ηνπ επσθεινχκελνπ, ζπλνδεία. 2.1.2 Σρόποσ λειτουργύασ του Προγρϊμματοσ Ζ πξνβιεπφκελε δηαδηθαζία : Αίηεκα έληαμεο ζην πξφγξακκα . Απηφ κπνξεί λα γίλεη απφ ην ίδην ην άηνκν, ζπγγεληθφ ηνπ πξφζσπν ή επίζεκν θνξέα. Γηεξεχλεζε ηνπ αηηήκαηνο απφ ηνλ θνηλσληθφ επηζηήκνλα. ε πεξίπησζε πνπ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο έληαμεο θαη ην άηνκν αλήθεη ζηηο πξναλαθεξζείζεο νκάδεο ζηφρνπ, γίλεηαη εθηίκεζε θαη ηεξάξρεζε ησλ αλαγθψλ ηνπ αηφκνπ. ρεδηάδεηαη εμαηνκηθεπκέλν πξφγξακκα, ην νπνίν είλαη επέιηθην θαη αλαπξνζαξκφδεηαη φηαλ θαη φπνηε θξηζεί απαξαίηεην. Σεξείηαη βηβιίν κεηξψνπ θαη βηβιίνπ θαζεκεξηλψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ πξνζσπηθνχ. Δλεκεξψλεηαη θαη αλαλεψλεηαη ν αηνκηθφο θάθεινο. ~ 28 ~
- 29. Σν πξφγξακκα «Βνήζεηα ην πίηη» είλαη έλαο ζεζκφο πνπ πξέπεη λα ελζαξξχλεη θαη λα εληζρχεη ηνλ εζεινληηζκφ. Οη αλάγθεο είλαη πνιιέο αιιά ε αληαπφθξηζε ηεο θνηλσλίαο παξά ηηο αξρηθέο πξνζδνθίεο είλαη πεξηνξηζκέλε. Παξφιν πνπ γίλνληαη πξνζπάζεηεο πξνζέιθπζεο εζεινληψλ ιίγνη είλαη απηνί πνπ κπνξνχλ λα αληηιεθζνχλ ηελ ζεκαζία ηεο πξνζθνξάο ζηνπο ειηθησκέλνπο. Γελ είλαη ράζηκν ρξφλνπ, αιιά αλάζα δσήο γηα φινπο απηνχο πνπ πεξηκέλνπλ απφ ηα ζηειέρε ηνπ πξνγξάκκαηνο «Βνήζεηα ην πίηη» λα ρηππήζνπλ ηελ πφξηα ηνπο θαη λα λνηαζηνχλ γηα ηηο αλάγθεο ηνπο. Ο θνηλσληθφο επηζηήκνλαο νθείιεη λα ζεβαζηεί ηα θίλεηξα, ηε δηάζεζε, ηελ πξνζσπηθφηεηα, ηηο ηδηαίηεξεο ηθαλφηεηεο ησλ εζεινληψλ πνπ επηζπκνχλ λα πξνζθέξνπλ ζην πξφγξακκα. Απφ ηελ άιιε νη εζεινληέο νθείινπλ λα ζέβνληαη ηηο εηδηθέο γλψζεηο ησλ θνηλσληθψλ επηζηεκφλσλ, ηελ θαηεχζπλζε πνπ ιακβάλνπλ απ’ απηνχο, λα ηεξνχλ ερεκχζεηα ζηα επαίζζεηα πξνζσπηθά δεδνκέλα ηα νπνία ρεηξίδνληαη θαη λα ζέβνληαη ηελ πξνζσπηθφηεηα θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ αηφκσλ πνπ επηζθέπηνληαη. Ο θνηλσληθφο επηζηήκνλαο, ζα δψζεη ζηνπο εζεινληέο , ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ηξφπν πνπ ζα ρεηξηζηνχλ έλα άηνκν, ψζηε ε βνήζεηα λα είλαη απνηειεζκαηηθφηεξε θαη ζα εμεγήζεη νξηζκέλεο ηερληθέο θνηλσληθήο εξγαζίαο θαη ηξφπνπο θαηαλφεζεο ησλ αλζξψπσλ θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο. Δπίζεο, ν θνηλσληθφο επηζηήκνλαο νθείιεη λα εμαζθαιίζεη ηηο θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο, ψζηε θαη ν εζεινληήο θαη ν επσθεινχκελνο λα αηζζάλνληαη αζθάιεηα θαη ζηγνπξηά- θπξίσο φκσο νηθεηφηεηα. Φξνληίδεη ψζηε ν εζεινληήο λα έρεη έλα ζπγθεθξηκέλν θαζήθνλ κε αξρή θαη ηέινο, θαζψο θαη ηε δπλαηφηεηα λα θχγεη απφ ην πξφγξακκα φπνηε ζειήζεη. Ο εζεινληήο ζα πξέπεη λα ελεκεξψλεη ηνλ θνηλσληθφ επηζηήκνλα γηα ηελ θαηάζηαζε ηνπ εμππεξεηνχκελνπ, αιιά θπξίσο γηα ην πψο αηζζάλεηαη ν ίδηνο γη’ απηφ πνπ θάλεη, πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί ην «θάςηκν» - burn out ηνπ εζεινληή , πνπ παξαηεξείηαη πνιχ ζπρλά. Γεζκεχεηαη γηα ηε δηαθχιαμε απφξξεησλ ζηνηρείσλ ησλ ππνζέζεσλ, ζηηο νπνίεο πξνζθέξεη εζεινληηθή εξγαζία. Κπξίσο, φκσο, νθείιεη νη πξάμεηο ηνπ λα γίλνληαη πάληα κε αίζζεκα επζχλεο. 2.2. Δπωηημαηολόγιο Σν θάησζη εξσηεκαηνιφγην απεπζχλζεθε θαη ζηα δχν θχξηα εκπιεθφκελα κέιε ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Βνήζεηα ζην πίηη», δειαδή ζε έλα ~ 29 ~
- 30. αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα εμππεξεηνπκέλσλ (10 άηνκα), πνπ θαηαδεηθλχνπλ ηελ ηάζε πνπ επηθξαηεί ζηηο απφςεηο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο, θαζψο θαη ζηελ πιεηνςεθία ησλ εμππεξεηνχλησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα νη βαζηθνί άμνλεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ είλαη νη εμήο : 1. Δίλαη θνηλσληθά δίθαηεο νη πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα πιεξνί ν ελ δπλάκεη δηθαηνχρνο ηνπ «Βνήζεηα ζην πίηη» ; ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ 2. Θα επηζπκνχζαηε λα δηεμαρζεί κία επαλαμηνιφγεζε ησλ θξηηεξίσλ κέζα απφ ηα νπνία θάπνηνο θαζίζηαηαη δηθαηνχρνο ησλ ππεξεζηψλ ηνπ πξνγξάκκαηνο «Βνήζεηα ζην πίηη»; ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ 3. Σα θξηηήξηα έληαμεο ησλ ερφλησλ αλάγθε ησλ ππεξεζηψλ ηνπ «Βνήζεηα ζην πίηη» πξέπεη λα είλαη εηζνδεκαηηθά θαη κφλνλ ; ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ ~ 30 ~
- 31. 4. Σν Πξφγξακκα «Βνήζεηα ζην πίηη» κε ηηο πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο ηνπ ζπκβάιιεη ζηελ απνθπγή ηεο ελδερφκελεο ηδξπκαηνπνίεζεο θαη ηεο παξακνλήο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ ; ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ 5. Με ηελ ζπλεηζθνξά ηνπ πξνγξάκκαηνο «Βνήζεηα ζην πίηη» θαζίζηαηαη επθνιφηεξε ε πξφζβαζε ζηελ ηαηξνθαξκαθεπηηθή πεξίζαιςε; ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ 6. Ζ ζπλεηζθνξά ησλ ιεηηνπξγψλ ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπκβάιιεη ζηελ επθνιφηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε θνηλσληθνπνίεζε ; ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ 7. Κξίλεηε φηη ε δξαζηεξηφηεηα ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Βνήζεηα ζην πίηη» ζπκβάιιεη ζηελ πξναγσγή θαη ηελ πξνψζεζε πεξαηηέξσ ελεξγεηψλ εζεινληηθνχ ραξαθηήξα ζηελ ηνπηθή θνηλσλία ; ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ ~ 31 ~
- 32. 8. Βνεζάεη ζηελ δηαζχλδεζε κε ηηο δεκφζηεο θαη ηδησηηθέο ππεξεζίεο γηα ηελ θάιπςε ησλ βαζηθψλ αλαγθψλ ; ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ 9. ηέθεηαη αξσγφο ζηελ βειηίσζε ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ εμππεξεηνπκέλσλ γηα ηελ θάιπςε ησλ βαζηθψλ αλαγθψλ ηνπο ; (π.ρ. ζίηηζε, βειηίσζε απηνεμππεξέηεζεο, θ.α. ) ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ 10. Έρεηε ηελ άπνςε φηη ε ιεηηνπξγία ηνπ «Βνήζεηα ζην πίηη» πξφθεηηαη γηα κία πεξηηηή δαπάλε πνπ ζην πιαίζην ησλ πεξηθνπψλ πνπ δηελεξγνχληαη πξέπεη λα ζπκπεξηιεθζεί θαη απηή ; ΝΑΗ ΗΩ ΟΥΗ 2.2.1 υγκϋντρωςη – Αξιολόγηςη ευρημϊτων από τισ απαντόςεισ των εξυπηρετουμϋνων Σν εξγαιείν έξεπλαο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ήηαλ ε κέζνδνο ηεο ζπλέληεπμεο κέζα απφ ηελ θαηάξηηζε ελφο εξσηεκαηνινγίνπ πνπ πεξηζηξεθφηαλ γχξσ απφ ηα βαζηθά ~ 32 ~
- 33. πξνβιήκαηα πνπ απνηεινχλ ηξνρνπέδε γηα ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηνπ Πξνγξάκκαηνο, αιιά θαη εηδηθφηεξα ηελ απξφζθνπηε πξφζβαζε ησλ ερφλησλ ηελ αλάγθε θνηλσληθήο αξσγήο, ζπκβνπιεπηηθήο θαη ππνζηήξημεο ζε φηη αθνξά ηελ παξνρή ησλ ππεξεζηψλ πξσηνβάζκηαο πγείαο. Πην ζπγθεθξηκέλα θαη αλαθνξηθά κε ηα εξσηήκαηα απφ ηα νπνία απνηειείην ην εξσηεκαηνιφγην. Σν εμππεξεηνχκελν πιήζνο ζην πξψην εξψηεκα πνπ εμεηάδεη ην αλ είλαη θνηλσληθά δίθαηεο νη πξνυπνζέζεηο, ηηο νπνίεο πξέπεη λα πιεξνί εθείλνο πνπ απνζθνπεί ζην λα θαηαζηεί λφκηκνο δηθαηνχρνο ησλ ππεξεζηψλ ηνπ «Βνήζεηα ζην πίηη» απάληεζε σο εμήο : 1. Είναι κοινωνικά δίκαιεσ οι προχποθζςεισ που πρζπει να πληροί ο εν δυνάμει δικαιοφχοσ του «Βοήθεια ςτο Σπίτι» ; 10% 20% ΝΑΙ ΙΩ 70% ΌΧΙ 70% ησλ εξσηεζέλησλ απάληεζαλ φηη νη πξνυπνζέζεηο έληαμεο ησλ αηφκσλ ζηνπο θαηαιφγνπο ησλ δηθαηνχρσλ ησλ ππεξεζηψλ ηνπ Πξνγξάκκαηνο δελ είλαη θνηλσληθά δίθαηεο Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη έρεη ηεζεί σο απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ε θαηνρή θάξηαο αλεξγίαο, θάηη πνπ φπσο είλαη ινγηθφ θαη αληηιεπηφ δελ κπνξεί λα πθίζηαηαη ζε λνηθνθπξηά πνπ απνηεινχληαη σο επί ην πιείζηνλ απφ ειηθησκέλνπο αλζξψπνπο – εμππεξεηνχκελνπο , νη νπνίνη είλαη ζηελ κεγάιε πιεηνςεθία ηνπο ζπληαμηνχρνη. Αληίζηνηρα ην 20% απάληεζε ίζσο θαη ην 10% λαη. ~ 33 ~