Mee bouwen aan de
energietransitie
Jelte Bosma
SmartCirulair - 15 februari 2023

Van olieboer naar transitiespecialist
Jelte Bosma
2016
oprichting
1981
Aan de slag
Warmteplan brouwerij
Kerosine
Van afval
ET Educatie
en Projecten
Scholen en MBO’s
1988

Energietransitie
=
Grote vraag naar
vakmanschap!

Energietransitie
eyeopeners

New York
1900

New York
1913

Historie van welvaartsgroei en energiegebruik
1750 1900 1950 1990 2020
Welvaart
Stoommachine
Internet
Computers
Informatie
Duurzaamheid
New York 1913
Energietransitie
Motor
Elektriciteit
Aardolie
Elektronica
Petrochemie
Aardgas
Steenkool
Duurzame
energie
Industriële Revolutie
1781
NL op aardgas 1963

Mensen gebruiken steeds meer energie
1850 1900 1950 2000
Wereldwijde
energie-gebruik
2020
Fossiel
85%
steenkool
olie
gas
Hout
Zon + wind
3.0%
CO2

= 160 liter
= 1667 kiloWatt-uur
~ 2400 km rijden met de auto
(op en neer naar Zuid Frankrijk)
Dat is dezelfde hoeveelheid
energie die jij opwekt als je
6 jaar lang, 8 uur per dag
fietst
Er zit heel veel energie in een vat aardolie

Hoe is het wereldwijde energie gebruik verdeeld?
Gemiddelde energiegebruik per persoon per jaar in 2019
OECD
landen
~ 1/6de
Wereld
bevolking
Niet-OECD
landen
~ 5/6de
Wereld
bevolking China (16) India (4)
Nederland (34) USA (48)
Afrika (4,5)
= Equivalent
van 1 vat olie

CO2 CO2
Broeikasgassen
Atmosfeer

CO2-concentratie in de atmosfeer
Antarctische ijskernmetingen
Bron: Luthi et al. 2008
Parts
per
Million
Jaren terug
Nu
Max 450 PPM
Parijs akkoord
2050
2022
1880
400
300
200
250
350
CO2
PPM
+50%

2100
1900
?
Romeinse Rijk
Jaar
1960 2022
Parijs CO2-budget*
2036
Fossiele brandstoffen in historisch perspectief
* Bij gelijkblijvend verbruik steenkolen
Olie & Gas
Inclusief schalie-olie
en schalie-gas

Sociale zekerheid
98 mld € OCW
40 mld €
Defensie
11 mld €
Waar geeft onze regering geld aan uit ?
Klimaat
3.4 mld €
Economie
& Klimaat
6.5 mld €
Miljoenennota 2020
Gemeentes
& Provincie
39 mld €
Justitie &
veiligheid
13 mld €
9 mld €
Wegen, dijken,
infrastructuur
Buitenlandse
betrekkingen
14 mld €
Zorg
87 mld €
+ 61 mld €
(Garanties)
Corona
63 mld €
(toegezegd)
X 2
Klimaat
2022
~10 mld €

Hoe gaan we
dit samen
oplossen ?

¼
Kernenergie
Duurzaam
Waterkracht
Aardgas
Olie
Kolen
Gebruik
40%
Verlies
60% ½
½
Halveer
verlies
1
Verdubbel
efficiëntie
2
(= Factor 4)
Vervang
Fossiel
3
Energiestromen in Europa
De oplossing in vier stappen
4
Aardgas
Olie
Kolen
Nieuw Duurzaam

Kernenergie
Duurzaam
Waterkracht
Gebruik
40%
Verlies
60% ½
½
Halveer
verlies
1
Verdubbel
efficiëntie
2
(= Factor 4)
Jullie uitdaging: Duurzaam bouwen of renoveren
Vervang
Fossiel
3
Nieuw Duurzaam
Duurzaam Bouwen

Halveer
verlies
1
Verdubbel
efficiëntie
2
Vervang
Fossiel
3
2006
Van energiegebruik naar energie-opwek
Koude/Warmte Opslag
optimaal benut?
Isolatie
technologie?
Installaties en
apparatuur?
Gebruik & Gedrag?
Nieuwe
energie-bronnen?
PV-cellen?
Aqua-thermie?
Passieve
verwarming
optimaal?
Warmte
terugwinning?
CREATIEF DENKEN
Elektriciteit-
gebruik?
Duurzaam Bouwen

Neem een wijdere blik
Synergie met omgeving
Duurzaam Bouwen

Windturbines
Uitbreiding warmtenet Aquathermie ?
Biogas
Warmte opslag
Gemeente
Lingewaard
Zon-thermie ?
Zonnepark
Drijvend zonnepark
Snoeihout-centrale
Wijk van de
Toekomst
Woning
bouw
locatie

Succes!
https://dareleducation.nl
Meer informatie:

Masterclass programmas en structuur
Masterclasses voor VO en MBO
Programma en structuur

Wat is Darel Educatie?
Non-profit initiatief om maatschappelijk
draagvlak te creëren voor energietransitie
Energietransitie masterclasses
VWO hele dag
HAVO/VWO halve dag
VMBO/MBO halve dag
SwitchCity (Klassikaal-spel) 2 uur
Professionals hele dag
Bedrijven/Overheden (in overleg)
>7700 leerlingen hebben de Masterclass gevolgd ... met steun van onze partners
''Een absolute must voor deze
generatie. Veel inzicht in de
huidige energieproblematiek
en mogelijke oplossingen.“
Dalton, Den Haag
“Met deze masterclass hebben
jullie een flink aantal leaders
geworven voor de peer-groep
middelbare scholieren.”
Stedelijk Gym, Nijmegen
Accreditatie
+ advies
Hoofdsponsor
+ Infographic
Promotie
+ educatie advies
Sponsor
+ kennis + docenten
Darel biedt middelbare scholen gratis een
geheel verzorgde Energietransitie Masterclass
aan, waarbij leerlingen een overzicht krijgen
van deze complexe uitdaging, de dilemma's
en mogelijke oplossingen.
Professionals bij elkaar brengen om ze te
informeren en ervaringen te laten delen werkt
zeer motiverend, verspreidt 'best practices' en
versterkt een netwerk van specialisten met
energietransitie-ambities.
1ste
lockdown
2de
lockdown
3de
lockdown

1 "Wat weet jij van energy?"
(historie; energiesysteem; CO2)
Petje-op/-af
2
"Gevolgen van
klimaatverandering"
Groepsspel
3 "Test je kennis" "Quiz"
-- Pauze --
4 "Hoe gaan we dit oplossen"
Film
& discussie
5 "Stop de klok"
(Aanpak matrix doorgronden)
"Klok opdracht"
6
"Rank your own CO2"
(Wat kunnen we zelf doen)
Opdracht
7 "Test je kennis" "Quiz"
Einde
Sessie Vorm
3 hr masterclass
1
"Wat weet jij van energy?"
(historie; energiesysteem; CO2)
Petje-op/-af
2
"Gevolgen van
klimaatverandering"
Groepsspel
3 "Test je kennis" "Quiz"
-- Pauze --
4 "Hoe gaan we dit oplossen"
Film &
discussie
5
"Rank your own CO2"
(Wat kunnen we zelf doen)
Opdracht
6 "Test je kennis" "Quiz"
Einde
Sessie Vorm
2 hr masterclass
Programma’s voorVMBO en MBO
9:00
11:00
Gevarieerd format - oplossingsgerichte boodschap - aandacht voor implementatie dilemma’s
9:00
12:00
VMBO MBO

1 Welkom & Doelstelling "scene setting"
2 "Ons energiesysteem & historie" Petje-op/-af
3 "Klimaat, CO2 & urgentie"
Informatie
& discussie
4
"Energie Bronnen
Kosten en beprijzing"
Groepsspel
-- Pauze --
5 "Hoe gaan we dit oplossen"
Informatie
& discussie
6
"Technische mogelijkheden
en oplossingen"
Inlezen &
presenteren
7 "Wat kunnen we zelf doen"
"Rank your
own CO 2 "
Einde
Halve dag programma
Sessie Vorm
Halve of volle-dag masterclass voor Havo/VWO
9:00
12:00
12:30
15:00
Gevarieerd format - oplossingsgerichte boodschap - aandacht voor implementatie dilemma’s
1 Spelintroductie Instructie
SwitchCity Bordspel
(ronde 1-5)
3 Vergelijk met werkelijkheid Terugkoppeling
4 Welzijn vs. Welvaart Debat
Einde
Extra dagdeel
Sessie Vorm
2

Bedankt !
https://dareleducation.nl
Meer informatie: