1. “̺í㺠ãóéñàí õ¿íä ¿ã¿é ãýæ õýëýõ øèíý àðãà çàìûã áîäîæ
îëäîã õ¿íèé óõààíààñ èë¿¿ ¿ð øèìòýé þì ãýæ õàà ÷ ¿ã¿é ”
Æîçåô Õ.Øàïèðî
Òº ëº âë º 㺺òýé÷èíü òàíèëöàõ õ¿ì¿¿ñò ò¿¿íèéã çîð èóëàõ íü
Ýíý ëåêö íü áèçíåñ òºëºâëºãºº áè÷èõ ýõíèé àëõàì, òºëºâëºãººã õºðºí㺠îðóóëàã÷èä çîðèóëæáè÷èõ
òóõàé àâ÷ ¿çüå. Ýíý íü òà áèçíåñ òºëºâëºãººãºº õýíä ¿ç¿¿ëýõ âý, òºëºâëºãººòýé ÷èíü òàíèëöàõ
õ¿ì¿¿ñýíäýýñ þó ìýäýæàâàõûãõ¿ñýõ âý? Ãýäãèéãòîîöîæ¿çýõ ¸ñòîé ãýñýí ¿ã.
ªºðººð õýëáýë òºëºâëºãººíèéõýñýã á¿ëã¿¿ääýõ ç¿éë¿¿äíü òýäíèé õ¿ñýí õ¿ëýýñýí áóþó òîîöîîëñîí
¿ðä¿íäõ¿ðíý ãýäýãòòýäíèéãèòã¿¿ëæ÷àäàõ¸ñòîé.
Ò¿¿í÷ëýí ýíý á¿ëýãòàëáàíáè÷èãõýðýã õýðõýí õºòëºõ çàðèì àðãàòåõíèêèéíòóõàéºã¿¿ëýõáºãººä
ýíý íü òºëºâëºãººã èë¿¿ ìýðãýæëèéí øèíæòýé áîëãîõîä òóñàëæ, òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõàä õýðýã
áîëíî.
¯¿íä:
- Çýýëèéíñàíõ¿¿æèëòèéíýõ ¿¿ñâýð¿¿äýäçîðèëòîî ÷èãë¿¿ëýõ
- Õºðºí㺠îðóóëàã÷äûíñàíààòàâüäàãç¿éëþó âý?
- Õºðºí㺠îðóóëàã÷äûíõýâ øèíæ
- Ó íøèõàäõÿëáàðòºëºâëºãººáè÷èõ
- Áè çýýë àâàõàäáýëýí áàéíàóó!
- Çýýë àâàõûãõ¿ñýõýýñýý ºìíº ýíý àñóóäëûíýðõ ç¿éíòàëûãàíõààð
- Íýí ÷óõàë 20 àñóóëò
Ç ý ý ëèéí ý õ ¿¿ñâ ýð ¿¿äý ä çîð èëãîî ÷èãë¿¿ë ý õ íü
¯çýë áîäëîî õýðýãæ¿¿ëýõýä õýäèé õýìæýýíèé ìºí㺠òàíä õýðýãòýé áàéãàà íü îäîî òàíä
áàãöààëàãäàæáàéãààáàéõ. Õè÷íýýí õýìæýýíèé ìºí㺠øààðäëàãàòàéáàéãààãÿã òîäîðõîé ìýäýõã¿é,
áàñ ºäèé òºäèé àñóóäàë öààíà íü áàéãàà ÷ ãýñýí ñàíõ¿¿æèëòèéí ÿìàð õýëáýð õèéãýýä, õè÷íýýí
õýìæýýíèéìºí㺠öààøèäõýðýãëýãäýõèéãáîäîæ¿çýõ ¸ñòîé.
¯¿íèé äàðàà ë òà àëü íýã õºðºí㺠îðóóëàã÷ áóþó õºðºí㺠îðóóëàã÷äûã ñîíãîí òýäýíä òºëºâëºãºº
ÿâóóëæáîëíî.

2. Ýíý íü òàíû áîäîë ñàíààã çºâõºí òîäîñãîæ ºãºõ òºäèéã¿éºìíº íü àíõààð÷ ¿çýýã¿éòèéì áîëîìæóóäûã
íýýí õàðóóëæ áîëíî. ̺í òàíû íýí àíõààðàëòàéãààð ñóäàëæ ñîíãîí àâñàí õºðºí㺠îðóóëàã÷ ÷èíü
ìåíåæìåíòèéí çºâëºãºº, õî¸ð äàõü øàòíû õºðºí㺠îðóóëàëò, ñàëáàðûí õýìæýýíä áèçíåñèéí õýëõýý
õîëáîî òîãòîîõîä ¿íýëæáàðøã¿éà÷ õîëáîãäîëòîéáàéæáîëíî.
Ýöñèéí ýöýñò òýï õºðºí㺠îðóóëàõ ÷àäâàðòàé ó÷ðààñ áèçíåñòýý àìæèëò îëîõûã ë òàíààñ õ¿ñýõ
áîëíî. Ò¿¿í÷ëýí æèæèãêîìïàíèóäûí äàìïóóðëûí ãîë øàëòãààííü ñàíõ¿¿æèëòáàéäàã, õàòóó ºðñºë人íä
òýñ÷ ãàðàõàäòýä ìºí㺺ð ãà÷èãääàããýäãèéãàíõààðâàëçîõèíî.
Ýíýõ¿¿ãàðûí àâëàãàíü çýýë îëæàâàõàäòóñëàõçîðèëãîòîé÷ ãýñýí òàíä õºðºí㺠îðóóëàã÷¿íýõýýð
øààðäëàãàòàéþó ãýäãèé㺺ðººñºº àñóó!Ýíý áîë ¸ñ ç¿éíàñóóëò.
Áèçíåñ ýðõýëæáàéãààáóþó ò¿¿íèéãºðãºæ¿¿ëýõãýæáàéãààõ¿íäìºí㺠õýðýãòýéó÷ðààñë õºðºíãº
îðóóëàã÷ õýðýãòýé ãýñýí ¿ã áèø. Õºðºí㺠îðóóëàã÷èäãîë íü îðóóëñàí õºðºíãºíººñºº àøãèéãõ¿ñýí
õ¿ëýýäýã, çàðèìäààòýä îðóóëñàí õºðºíãºíèéõººçàðèì õýñãèéíýçýìøèã÷áàéõûãõ¿ñäýã. Èíãýõëýýð
òýäíèé òóñëàìæ ¿íý öýíýòýé áèçäýý. Ýíä îðóóëñàí ìºíãèéã íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä çýýëèéã
áîëîâñðóóëàëòûíøèíý õ¿÷èí ÷àäëûãàøèãëàõáóþó çàðäëûãõîðîãäóóëàõòàëààðáîäâîëäýýð.
Õ º ðº í㺠îðóóëàã÷ ãý æ õý í á ý ? Ç ý ý ë ãý æ þó â ý ?
Òà øèíýýð áèçíåñ ýðõëýõ áóþó ýä¿ãýý ýðõýëæáàéãààáèçíåñýý ºðãºæ¿¿ëýõèéíàëü àëèíäíü çýýë
àâàõûí òóëäáèçíåñòºëºâëºãººáîëîâñðóóëæáîëíî.
Òàíû õ¿ñ÷ áàéãààòýð ìºíãèéãçýý ë ãýäýã.
Ýíý ìºíãèéããàðãàí ºã÷ áàéãààõ¿ì¿¿ñèéãõºðºí㺠îðóóëàã÷èä ãýäýã. Ýíý íü õýíèé ÷ ìýäýýæèéí þì
øèã ñàíàãäàæáîëíî. Ãýõäýý çýýë õºðºí㺠îðóóëàã÷èäãýäýã ¿ãñ îëîí õ¿íèé õóâüä õÿçãààðëàãäìàë
óòãàñàíààãèëýðõèéëñýí áàéäàã.
Çýýë áóþó ñàíõ¿¿æèëòãýäýã íü áàíêíû çýýëýýñ ãàäíà ¿íýò öààñ, õóâüöààõóäàëäàí àâàõ çàìààð
õèéãääýãõºðºí㺠îðóóëàëòþì.

3. Ò¿¿í÷ëýí çýýë áóþó ñàíõ¿¿æèëò íü õºðºí㺠îðóóëàëòûí õýëáýðò õàìðàãäàíà. ¯¿íä áàíêíû çýýë
áàéõààñ ãàäíà òóñëàìæ äýìæëýã, ¿íýò öààñ, õóâüöàà õóäàëäàí àâàõ, êîìïàíèä ýëññýí ò¿íøýýñ
îðóóëñàíáýëýí ìºíãº, ñàíõ¿¿ãèéíêîìïàíèóäõºðºíãèéíáàòàëãààòàéáîëîí áàòàëãààã¿éçýýë¿¿äîðíî.
Çýýëèéí áóþó ñàíõ¿¿æèëòèéí ýäãýýð õýëáýðèéã íýã áóþó ò¿¿íýýñ äýýø õºðºí㺠îðóóëàã÷ îëãîæ
õÿíàëò òàâüäàã. Æèøýý íü : áàíêíû çýýë õàðèóöñàí íýã àæèëòàíòàéòàíûã óóëçàæÿðèëöàõàäòýð
àæèëòàí íýëýýä îëîí õ¿íýýñ á¿ðäñýí áèçíåñèéí õîðîîíä òàíû ºðãºäëèéã òàíèëöóóëäàã. Ó ã õîðîî
ýöñèéí øèéäâýðèéã ãàðãàäàãáàéæáîëíî. Ãýâ÷ ººð îëîí òºðëèéí õºðºí㺠îðóóëàã÷èä áàéäàãáºãººä
òýä ººð ººðèéíøààðäëàãóóäûãòàâüäàã.
Ýäãýýð øààðäëàãóóä íü òýä õýäèé õýìæýýíèé ýðñäýëòýé ó÷èð÷ áîëîõ, çýýëèéã ýðã¿¿ëýí òºëºõ
ÿìàð õýëáýðèéãòýä èë¿¿ä¿çýæáàéíà, òàíû õ¿ñýëòèéãòýä àâ÷ ¿çýõèéí òóëä òàíàé áèçíåñ ÿìàð
øààðäëàãóóäûãõàíãàñàíáàéõõýðýãòýéâý? Ãýõ÷ëýí àñóóäëóóäþì.
Æèøýý íü : Æèæèã Áèçíåñèéí Õºãæëèéí Ãàçàð íýí àÿòàéõàí íºõöºë á¿õèé çýýëèéí õýä õýäýí
õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëäýã. Ãýâ÷ òýä çýýë îëãîõîîñîî ºìíº êîìïàíèéí õýìæýý, ºì÷ëºëèéí õýëáýð áîëîí
ñàíõ¿¿ãèéí áàéäëûí òàëààð íýëýýä õýäýí øàëãóóð ¿íýëýìæ¿¿äèéãõàíãàñàí áàéõûã çýýë õ¿ñýã÷
êîìïàíèóäààñøààðääàã.
Çýýë õàéæáàéãààòîõèîëäîëäõýðýãòýé á¿õçýýëýý íýã ãàçðààñîëíî ãýæíàéäàõõýðýãã¿é. Õàðèí
ò¿¿íèéîðîíä îëîõîîð õ¿ñ÷ áàéãààçýýëýý õýä õýäýí õºðºí㺠îðóóëàã÷äààñçýðýã àâíà ãýæòîîöîîëîí
õººöºëäºõíü äýýð.
Çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷èä òàíû õ¿ñ÷ áàéãàà íèéò çýýëèéã äàíãààðàà ãàðãàõûã õ¿ñýõã¿é áàéæ
áîëíî. Ýñâýë áèçíåñ òºëºâëºãºº ÷èíü øààðäëàãà õàíãàõ ò¿âøèíä áîëîâñðóóëàãäààã¿éãýýñ õºðºíãº
îðóóëàã÷èäò¿¿íèéãñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýýñòàòãàëçàæáîëíî.
Ò¿¿íýýñ ãàäíà áèçíåñ òºëºâëºãººãºº ººðèéí áèåýð òàíèëöóóë ãýæ òàíûã äóóäàæ áîëíî. Èíãýñýí
òîõèîëäîëäòà òºëºâëºãººíèéõºº àãóóëãàòàéòýð äîîðîî òàíèëöàæòºëºâëºãººíèéîíöëîã ç¿éë¿¿äèéãáèø
ò¿¿íèé¿íäñèéãòàéëáàðëàõà人ðèé㺺áýëòãýõ ¸ñòîé.
Òºëºâëºãººíèé õýñýã á¿ëýã á¿ðèéã ìýðãýæëèéí ò¿âøèíä áýëòãýõýä îðîëöñîí áàãèéíõàà ãèø¿¿äèéã
òºëºâëºãººãººòàíèëöóóëàõàäàâàà÷èæ,ººð ººðèéíõíü áè÷ñýí õýñã¿¿äèéãòàéëáàðëóóëàõíü ç¿ãýýð.

4. Õ º ðº í㺠îðóóëàã÷èä ãý æ õý í á ý ?
Íèéòëýãòîõèîëääîãõºðºí㺠îðóóëàã÷äûãýíä íýðëýå.
Òà õýðýãòýé çýýëýý àâàõààðíýã ë õºðºí㺠îðóóëàã÷èäõàíäàæáîëíî, ìºí êîìïàíèéõààºñºëò õºãæëèéí
øàòá¿ð人𠺺ð õºðºí㺠îðóóëàã÷äàäõàíäàæáîëíî.
- ñàíõ¿¿æèëòýä õóâü õàíäèâ îðóóëäàã ò¿íø¿¿ä, õàìòðàí àæèëëàãñàä, òîíîã òºõººðºìæ íèéë¿¿ëæ
ºðãºòãºëõèéäýãõ¿ì¿¿ñ
- áàíêíûõàí, òýð òóñìààõºðºíãºîðóóëàëòûíáàíêíûõàí
- áàíêíû àäèëçýýë îëãîäîã ñàíõ¿¿ãèéíáóñàäáàéãóóëëàãóóä, ãýâ÷ ýäãýýð íü èë¿¿èõ õýìæýýíèé
ýðñäëèéãõ¿ëýýäýã. Ñàíõ¿¿ãèéíçàðèì êîìïàíèóä ýä õºðºí㺺ð áàòàëãààãàðãóóëàí áàòàëãààòàé
çýýëèéãñàíàëáîëãîäîã.
- òàíàéáèçíåñèéãõóäàëäàõàäòóñàëæ÷àäàõáðîêåðóóä
- Ýðñäýë èõòýé áèçíåñ, ýðñäýë èõòýé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà êîìïàíèéí àñóóäëààð
ìýðãýæñýí, øèíý àæàõóéí íýãæ¿¿äýäõºðºí㺠îðóóëàã÷èä
- ÆèæèãÁèçíåñèéí Ãàçàð áîëîí áàãàõ¿¿òýéáèçíåñèéíçýýë îëãîäîã çàñãèéíãàçðûí àãåòëàãóóä.
Ýäãýýð àãåíòëàãóóä íü ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí á¿ñ¿¿ä, ýìýãòýé÷¿¿ä, ýìçýã á¿ëãèéíõýí,
¿íäýñíèéöººíõ¿¿äýäçîðèóëæòóñãàéõºòºëáºðõýðýãæ¿¿ëýíñàíàëáîëãîäîã.
- Òåõíîëîãèéí õºãæèë áà ñóäàëãàà, áîëîâñðîë, õýâëýë íèéòëýëèéí òºñë¿¿äèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëäýã
çàñãèéíãàçðûí òºñºâòáàéãóóëëàãóóä
- îìïàíèéí ºì÷ëºëèéíçàðèì õýñãèéãñàíàëáîëãîñíîîð ìºí㺠îðóóëàõ¿íýò öààñ
- Ýä õîãøèë, ìàòåðèàëõóäàëäàæàâàõàäçýýë ºãäºãõàíãàííèéë¿¿ëýã÷èä
- îíñåðöèóìààð äàìæóóëàí õýòèéí òºëºâ ñàéòàé øèíý êîìïàíèóäûã ñàíõ¿¿æ¿¿ëäýã, ò¿¿í÷ëýí
ñàëáàðûíõýìæýýíä äýìæëýã¿ç¿¿ëäýãèâýýí òýòãýã÷èä
- Õ¿í àìûí òîäîðõîé õýñýã á¿ëãèéí áàéäëûãñàéæðóóëàõáóþó óðëàãèéí ñàëáàðûãèâýýí òýòãýõ
çîðèëãîîð áàãàõ¿¿òýéçýýë îëãîäîãòóñëàìæ,áóÿíû áàéãóóëëàãóóä
- Òàíä áîëîí òàíû ¿çýëáîäîëäèòãýäýããýð á¿ë, íàéçíºõ人ñ÷èíü õàíäèâëàñàíìºíãº
- Òàíàé ãýðò áàéãààýç õºðºíãº, ¿íýò öààñ, äààòãàëûí ãýðýý, òýòãýâðèéí äàíñ, òýð÷ áàéòóãàé
çýýëèéíêàðòóóä
Õ º ðº í㺠îðóóëàã÷èä þóíä ñàíàà òàâüäàã â ý ?
Òºëºâëºãººãáè÷èæýõëýõýýñýý ºìíº õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ñàíààòàâüäàãòýð ç¿éë¿¿äýäòýä ñýòãýë
õàíàìæòàéáàéõóó? ¿ã¿éþó? Ãýäãèéãîíöãîéëîí àíõààð÷¿çýõ ¸ñòîé. Ýíä ÿìàð ÷ “íóóö” áàéõã¿é.

5. Õºðºí㺠îðóóëàã÷èäÿìàð òºðëèéí áèçíåñèéãñàíõ¿¿æ¿¿ëýõñîíèðõîëòîé áàéãààãààòàíûã ìýäýýñýé
ãýæõ¿ñäýã. Òýäíèéöàãèéãäýìèé¿ðýõèéãòýä õ¿ñäýãã¿é.
Òýä þó ñîíèðõîæ áàéãààã, ñóäàëãààã óó? Ýñâýë õýâëýëä íèéòëýãäñýí ìýäýý áàðèìòóóäûã óó?
Ãýäãèéãõºðºíãºîðóóëàã÷äààñøóóäàñóó!
Ãýâ÷ á¿õ õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õóâüä íýã íèéòëýã ç¿éë áàéäãèéãñàíàæÿâ! Òýä á¿ãäýýðý àøèã
îëîõûã õ¿ñäýã. Ýíý íü õýíèé ÷ ìýäýýæèéí þì øèã áîëîâ÷ çàðèìäàà ººðèéíõºº ¿çýë áîäîëä ñýòãýë
õºä뺺俿íèéãìàðòàõÿâäàëáèé.
Òýð ÷ áàéòóãàéáóÿíû áàéãóóëëàãàõ¿ðòýëçýýë òóñëàìæèéíõààõàðèóäæèøýý íü: òóõàéí ãàçàðò
àæëûíáàéðáèéáîëãîõ ãýõ÷ëýí ÿìàð íýã ç¿éëèéãõ¿ñýí õ¿ëýýæáàéäàã.
Òàíû áèçíåñ õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õóâüä òýäíèé àøèãñîíèðõëûã çîõèõ àøèãòàéãààðõýðõýí õàíãàõ
âý? ãýäýãò òàíàéòºëºâëºãººãîë àíõààðëààõàíäóóëàõ¸ñòîé. Òà ¿¿íèéãîé òîéíäîî îðòîë ñàíàæÿâñàí
öàãòõºðºí㺠îðóóëàã÷äûíáèåáèåíýýñýý ÿëãàðàõÿëãààãîëæõàðàí ò¿¿íèéãàøèãëàæ÷àäíà.
Ýíä àíõààðàëòàéàâ÷ ¿çâýë çîõèõ àñóóäëûí òàëààð ñàíàà àâàõûí òóëä äîîðõ àñóóëòóóäûã ººðòºº
òàâüæ õàðèóëàõûã õè÷ýý! Ýäãýýð àñóóëòóóäûí õàðèó íü õºðºí㺠îðóóëàã÷äûã ñîíãîõ ÿâäëûã
õºíãºâ÷èëæºãíº. ̺í áèçíåñ òºëºâëºãººãººð äàìæóóëàí òýäýíäýé õýðõýí ÿðèëöàõ àðãàáàðèëûãçààæ
ºãíº.
“Òàíû áèçíåñèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ àðãà çàìóóä” õàâñðàëò 8-ä áèçíåñèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí òàëààð
íàðèéâ÷ëàíºã¿¿ëíý.
Òà ÿìàð áèçíåñ ýðõý ëæ áàéíà â ý ?
Õºðºí㺠îðóóëàã÷èä íü õºðºí㺠îðóóëàõ ººð ººðèéí àðãàòàé áàéíà. Òýä òîäîðõîé ñàëáàðò, òîäîðõîé
òºðëèéí êîìïàíèóäàä õºðºí㺠îðóóëàõàä ìýðãýøèí ýíý òàëààð òóðøëàãà õóðèòëóóëñàí áºãººä ýíý
÷èãëýëýý õàäãàëàõõàíäëàãàòàéáàéäàã.
Æèøýý íü : òýòãýâðèéí ñàëáàðûí ìåíåæåð ýðñäýë áàãàòàéêîìïàíèóäàä õèéõ õºðºí㺠îðóóëàëòààð
õÿçãààðëàõõàíäëàãàòàéáàéäàã.

6. Ò¿¿í÷ëýí òýä ãàäààäûí ¿íýò öààñ, çàðèì ýäëýë õýðýãëýë, òåõíîëîãè ãýõ÷èëýíãýýð òºðºëæñºí
õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõ áîëîìæòîé. Òàíû ýðõýëæáóé áèçíåñò õýí õºðºí㺠îðóóëàëò õèéäãèéãìýäýæ
àâàõíü ç¿éòýé.
Òàíä õý äèé õý ìæýý íèé ìº í㺠õýðý ãòýé â ý ?
Õºðºí㺠îðóóëàã÷èäìºíãºíèé äóíäàæõýìæýýã áàðèìòëàõ õàíäëàãàòàéáàéäàã. Æèøýý íü : çýýëèéí
õîëáîî, áàíêíóóäíü ñóóäëûí àâòî ìàøèí, áàéøèíõóäàëäàæàâàõìýòýä æèæèãçýýë îëãîäî áîë çàñãèéí
ãàçðûí ãýðýýí¿¿äíü õýäýí ñàÿ äîëëàðûí õýìæýýòýé áàéäàã.
Õàìãèéí æèæèãõºðºí㺠îðóóëàã÷ áîë òà ººðºº, òàíû ãýð á¿ë, íàéç íºõºä ÷èíü þì. Õàìãèéí òîì õºðºíãº
îðóóëàã÷èäíü øèíýýð áèéáîëæáàéãààýðñäýë èõòýé êîìïàíèóäàäõºðºí㺠îðóóëàã÷, çàñãèéíãàçðûí
çàðèì àãåíòëàãóóäþì.
ªºðèéíõºº õýðýãöýýã õºðºí㺠îðóóëàëòûí ýõ ¿¿ñâýðòýé òîõèðóóëñíààð øààðäëàãàòàé áàéãàà
ìºíãºíèéõºº òîî õýìæýýã òîãòîîæ áîëíî. Áàñ òàíä õºðºí㺠îðóóëàëòûí íýãýýñ äýýø ýõ ¿¿ñâýð áàéæ
áîëîõûãáîäîëöîõ õýðýãòýé. Ãýõäýý îëîíõ òîõèîëäîëäõ¿ëýýí àâàõàäíýí òààòàéíºõöºë á¿õèéçýýë ë
÷óõàë.
Òàíû áèçíåñ õýð çýðýã èõ ýðñäýëòýé âý? Òàíû áèçíåñ õýäèé÷èíýý ýõ ýðñäýëòýé áàéíà,
äýìæèã÷äèé㺺ðòºº òàòàõàäòºäèé÷èíýý õýö¿¿áàéíà.
Ýðñäýë èõòýéõºðºí㺠îðóóëàëòõèéãýýäîëîõ àøèãíü áàñèë¿¿áàéãààãòà òýäýíä íîòëîõ õýðýãòýé.
Òàíû áèçíåñ õèð çýðý ã ýðñäý ëòýé â ý ?
Òàíû áèçíåñõèð çýðýã èõ ýðñäýëòýéáàéíà, òà õºðºíãºîðóóëàëòààñààõýäèé÷èíýý èõ àøèãîëîõûã
õ¿ñ÷ áàéíà, òºäèé õýìæýýãýýð òàíä èâýýí òýòãýã÷èä õýðýãòýé áîëíî. ¯¿íèé òóëä òà òýäýíä
îðóóëæáóé õºðºí㺠îðóóëàëòíü ýðñäýë áàãàòàéáºãººäºíäºð àøèãàâ÷èð÷ ÷àäíà ãýäãèéãèòã¿¿ëýõ
õýðýãòýé áîëíî. Òóõàéëáàë, õýðýâ áàíêíààñ òàíä 9 õóâèéí õ¿¿òýé çýýë ñàíàë áîëãîëîî ãýâýë òà
¿¿íèéã àâàõ óó, ýñâýë áèçíåñèéíõýý ýðñäýëèéã áàãàñãàõ àðãà çàì õàéõ óó ãýäãèéí àëü íýãèéã
ñîíãîõ õýðýãòýé áîëíî. Òàíû õèéæ áóé áèçíåñèéí ÿâöàä ó÷ðàõ ýðñäýë òóõàéí õºðºí㺠îðóóëàã÷

7. /èâýýí òýòãýã÷/- îðóóëæ áóé õºðºíãèéí õýìæýýòýé ÿìàð õàðüöààòàé áàéãàà, íèéöýæ áóé
èéí
ýñýõýä àíõààðàëòàéõàíäàõõýðýãòýé.
Æèøýý íü : áàíêíû õóâüäòýä çýýëäýã÷äýäîëãîõ ìºíãºíèéõºº õýìæýýã 2 õóâèàðíýìýãä¿¿ëíý. ¯¿íèéã
òàðõàöãýæíýðëýäýã.
Áàíêèíäàâñàí çýýëíýýñýý ãàäíàìºí õ¿¿òºëíº. Õýðýâ òà çýýëñýí ìºí㺺 ýðã¿¿ëæòºëæ÷àäàõã¿éáîë
þó áîëîõ âý ? ãýäãèéãáàíêíû ýçýí áîäîõ áîëíî. Òàíä ó÷èðñàí àëèâàààëäàãäàë, õîõèðëûã òà îëñîí
àøãààñàà òºëºõ áîëíî. Òýãýõýýð õýäèé õýìæýýíèé àøãèéã òà àëäàãäëûã íºõºõºä çàðöóóëàõ âý ?
ãýäýã àñóóäàë ÷óõëààð òàâèãäàõ áîëíî. Õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí õóâüä òàíä îëãîñîí çýýëýýñýý îëîõ
áàéñàíá¿õàøãàà÷ àëäàæáîëîõ áºãººäèéìýýñ çýýëä¿¿ëñýí ìºíãºíººñºº àøèãîëæ÷àäàõººð õýí íýãýíä
çýýëä¿¿ëýõáîëíî.
ªºðººð õýëáýë ýíý íü òýä çýýëä¿¿ëñýí ìºí㺺 ýðã¿¿ëæàâ÷ ÷àäàõ 98 õóâèéí áàòàëãàà øààðäàíà
ãýñýí ¿ã þì. Íýìæ õýëýõýä òàíû òºëºâëºãººãºº çîõèîñîí àðãà çàì íü òàíä ó÷ðàõ ýðñäýëèéí òàëààð
áóðóó ñýòãýãäýëòºð¿¿ëýõ¸ñã¿éãýäãèéãñàíàæáàéõõýðýãòýé.
Ò¿¿í÷ëýí òàíä ó÷ðàõ ýðñäýëèéã íàðèéí íÿãò, òîäîðõîé ãàðãàñàí ãýäýãòýý èòãýëòýé áàéõ ¸ñòîé.
Òóõàéëáàë, ýðñäýëèéãõýìæèõíýã õýìæ¿¿ðáîë òàíàéêîìïàíèéí ºð áà àêòèâûí õîîðîíäûí õàðüöààþì.
Èéìýýñ ººðèéí õèéñýí òºëºâëºãººãºº áîäèòîéãîîð àæèãëàæ ººðèéí ñàíõ¿¿ãèéí íºõöºë áàéäàëä
ò¿øèãëýñýí õºðºí㺠ìºí㺠îëæ÷àäñàíýñýõýý ñàéí øàëãàõõýðýãòýéþì.
Òýð÷ëýí ººðèéí ñàíõ¿¿ãèéí îäîîãèéí áàéäëûí òàëààðõ àíàëèç, õàðüöààíä àíõààðàë õàíäóóëæòàíû
áèçíåñèéíàæèëõýðýã ¿íýõýýð áîäèòîéõýðýãæèõáîëîìæòîéýñýõýä èòãýëòýéáàéõ¸ñòîé.
Òàíä õºðºíãº ìº í㺠õý äèé õóãàöààãààð õýðý ãòýé â ý ?
Õºðºí㺠îðóóëàã÷ á¿ð ººð ººðèéí õóãàöàà áàéäàã. Èõýíõ õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí õóâüä ñàíõ¿¿æèëò
õèéõ õýä õýäýí àðãà çàì áàéäàã. Òóõàéëáàë, áàíê íü ÿíç á¿ðèéí õóãàöààòàéãààð, ÿíç á¿ðèéí
çîðèëãî, õýìæýýòýé çýýë îëãîäîã.

8. Ìàøèí õóäàëäàæ àâàõàä îëãîäîã çýýë èõýâ÷ëýí 1 - 5 æèë ¿ðãýëæèëäýã. Çýýëèéí õóãàöàà
õýäèé÷èíýý óðò áàéíà, õ¿¿òºäèé÷èíýý áàãàáàéäàã. Ãýâ÷ õóãàöààõýäèé÷èíýý óðò áàéíà, ýöýñò
íü òºëºõòàíû ìºí㺠òºäèé÷èíýý íýìýãäýíý. Äîòîîäûí çýýë ÷ ìºí èéìýðõ¿¿áàéíà.
ͺ㺺 òàëààð äàìûí íàéìàà÷èí, õºðºí㺠îðóóëàã÷èä èõýíõäýý õ¿¿ òºëºõèéã ñîíèðõäîãã¿é. Òýä ìàø
áîãèíî õóãàöààíä ìàø ºíäºð àøèãòàéãààð ìºí㺺 áýëíýýð ýðã¿¿ëæ àâàõûã õ¿ñäýã. Èéìýýñ òàíû
òºëºâëºãºº ýäãýýð ýðýëò õýðýãöýýíä çîõèöñîí áàéõ øààðäëàãàòàé. Òàíû õºðºí㺠îðóóëàã÷ ìºí㺺
áîãèíî õóãàöààíä óó, àëü ýñâýë óðò õóãàöààíä ýðã¿¿ëæ àâàõûã õ¿ñ÷ áàéíà óó ? Òýä ìºí㺺
áýëíýýð, íèéò õ¿¿òýé íü, ýñâýë õóâüöààãààðàâàõûã õ¿ñ÷ áàéíà óó ? Òà àíõ àâñàí çýýëýý øèíý
õºðºí㺠îðóóëàã÷ààñ àâñàí õî¸ð äàõü çýýë ð¿¿ øèëæ¿¿ëæ, àíõíû õºðºí㺠îðóóëàã÷èä òºëºõ
òºëáºðèéãõèéæ÷àäàõóó ? ã.ì îëîí àñóóëòàíäîíîâ÷òîé õàðèóëàõõýðýãòýé.
Òàíû òº ëº âëº ãºº áèçíåñèéã ÷èíü ºð 㺠濿ëæ,
á¿òýý ãäý õ¿¿íèéã òàíü áîð ëóóëæ ÷àäàõ óó?
Ýíý íü áèçíåñ òºëºâëºãºº çîõèîõ ýõíèé øàòàíä õàðèóëâàë çîõèõ àñóóëò þì. Ýíý íü òàíû ¿íäñýí
çîðèëãîáºãººäòàíû õýðýãæ¿¿ëæáóéºäºð òóòìûí áèçíåñèéíàðãàçàìä íºëººëäºã.
Õýðýâ òàíû çîðèëãî êîìïàíèéí öàð õ¿ðýýã ºðãºæ¿¿ëýõýýð áîë òàíû òºëºâëºãºº ¿¿íèéãõýðõýí õèéæ
ã¿éöýòãýõýä ÷èãëýãäñýí áàéõ øààðäëàãàòàé. Ýíý çîðèëòûã õàíãàõ òàíû ñàíõ¿¿ãèéí á¿òýö
òºëºâëºãººãçîõèîõ àðãàíü òàíû êîìïàíèàºñãºí ºðãºæ¿¿ëýõòàëààðõèá¿òýö òºëºâëºãººãçîõèîõ àðãààñ
ÿëãààòàéáàéõ¸ñòîé.
Õýðýâ òà áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ áîðëóóëàõààð òºëºâëºæ áàéãàà áîë òà õóäàëäàí
àâàã÷äûãòàòàõûí òóëäáèçíåñýý ÿàæõèéâýëçîõèõ âý ? Òà õºðºí㺠ìºíãºíèéõóâüäÿìàð áàéäàëòàé
áàéíà âý ? Òàíû õºðºí㺠îðóóëàã÷ ìºí ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä ÿìàð íºõöºë áàéäàëòàé áàéíà âý ? Òàíû
áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàí àâàõ çàõ çýýë áàéíà óó ? Òàíû áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíä
òóñëàõáðîêåðáèéþó ? Ñàíõ¿¿ãèéíÿìàðøóóä¿ðòºðõòýéáîëîõûãòà õ¿ñ÷áàéíàâý ?
Òà Çàñãèéí ãàçð ûí òóñëàìæ, õº íãº ëº ëòòýéçýý ë,
ý ñâý ë ý äèéí çàñãèéí ÷º 뺺òá¿ñèéí çýý ë àâàõààð
á ý ëòãý æ áàéíà óó?

9. Òà çýýë òóñëàìæ, òàòààñ, õºíãºëºëòòýé çýýë çýðãèéã îëîæ áîëîõ áîëîìæèéãá¿ðýí ñóäàëæ¿çñýí
¿¿ ? Çàñãèéí ãàçàð áîëîí õóâèéí áàéãóóëëàãóóäáèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí çàðèì ñàëáàðûãòóñàëæ
äýìæèõçîðèëãî á¿õèéîëîí òºñºë, õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëäýã. Ìàãàäã¿éòà Æèæèãáèçíåñèéí õîëáîîíîîñ
îëãîäîãçýýë, ò¿¿íòýéõîëáîãäñàíáýðõøýýë ñààäûíòàëààðòîäîðõîé îéëãîëòòîéáàéæáîëîõ þì.
Ãýâ÷ ¿¿íýýñ ººð îëîí ýõ ¿¿ñâýð áàéäãèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é. Çàñãèéí ãàçàð, õóäàëäààíû õîëáîîä,
áèçíåñìåí¿¿äáîëîí äýýðõ òºðëèéíçýýë, òóñëàìæ,òàòààñîëãîäîãáóñàäîëîí ýâñýë õîëáîîä áàéäàã.
Ýäãýýð Çàñãèéíãàçðûí çýýë, òóñëàìæ,òàòààñûãîëæàâàõíýã óðüä÷èëñàííºõöºëíü òàíàéêîìïàíèé
áèçíåñ òºëºâëºãºº þì. Õýðýâ òà ãýðèéí äààëãàâðàà õèéõã¿é áîë òàíû òºëºâëºãºº ãîëîãäîõ íü
äàìæèãã¿é. Çàðèì íýã àãåíòëàã, áàéãóóëëàãàòàíä áèçíåñ òºëºâëºãººãºº çîõèîõîä òàíü òóñàëæáîëîõ
þì.
Äýýðõ òóñëàìæóóäûã îëæ àâàõààð ìàø îëîí õ¿ì¿¿ñ õàíääàã áºãººä ó÷èð íü ýäãýýð òóñëàìæ íü
áóöààí òºëºãääºãã¿é áºãººä èéìýýñ õ¿ì¿¿ñ ò¿¿íä ìàø èõýýð òýì¿¿ëäýã ãýäãèéã ìýäýæ áàéõ
õýðýãòýé. Òàíû òºëºâëºãºº ìàø ºíäºð øààðäëàãûí õýìæýýíä, ºðñºëäºæ÷àäàõóéöààð õèéãäñýí áàéõ
¸ñòîé. Ò¿¿í÷ëýí òà ìàø îâñãîî ñàìáààòàé áàéõ øààðäëàãàòàé. Áóñàä òºëºâëºãººí¿¿ä þó àãóóëæ
áîëîõ, òàíû òýäíýýñ ÿëãàðàõîíöëîã, õ¿ðýõ õàíäëàãàçýðãèéíòàëààðñàíàæáàéõøààðäëàãàòàé.
Òà àíõíû áîëîí õî¸ð äàõü ñàíõ¿¿æèëòûí
àëèíûã õèéõ ãý æ áàéíà â ý ?
Çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷èä ýõíèé øàòíû ñàíõ¿¿æèëòûã åðººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëäýãã¿é. Õàðèí õî¸ð äàõü
øàòíû ñàíõ¿¿æèëòýä èõýýõýí ñîíèðõîëòîé áàéäàã. Àëèâàà áàéãóóëëàãûí õî¸ð äàõü øàòíû
ñàíõ¿¿æèëòûãõéèæáóé êîìïàíèóä íü õºðºí㺠ìºíãºíèé õóâüä èë¿¿ºðãºí áîëîìæòîé áàéäàãáºãººä òýä
òóõàéí áàéãóóëëàãûíýõíèé øàòíû çîðèëòáèåëýãäñýí ýñýõèéãøàëãàæ¿çñýí áàéäàã. Èéìýýñ òàíàé
êîìïàíèéõºãæëèéí¿åøàòàíäàëüøàòíû õºðºí㺠îðóóëàã÷òîõèðîìæòîéãîëæòîãòîîõ øààðäëàãàòàé.
Õýðýâ òà áîëîìæèò/òîõèðîìæòîé õºðºí㺠îðóóëàã÷èéã çºâ ñîíãîæ ÷àäàõã¿é áîë òàíû òºëºâëºãºº
ãîëîãäîõ áîëíî. ¯¿íýýñ ãàäíà ýíý òºðëèéí àëäàà äóòàãäëûã àõèí äàâòàõã¿éáàéõ, õºðºí㺠îðóóëàõ
òàëààðäýýðõ õ¿ì¿¿ñ, áàéãóóëëàãàäõàíäàõã¿éáàéõõýðýãòýé.
Àíõàí øàòíû ñàíõ¿¿æèëò íü èõýíõäýý ýðñäýë èõòýé ï¿¿ñ êîìïàíèóä Çàñãèéí ãàçðûí çýýë
òóñëàìæààð õýðýãæäýã. Õàðèí õî¸ð äàõü øàòíû ñàíõ¿¿æèëò íü àíõíààñàà êîìïàíèéã ºðãºæ¿¿ëæ

10. äýâæèõýä ÷èãëýãääýã òóë áàíê, ñàíõ¿¿ãèéí êîìïàíèóä, ñàíõ¿¿ãèéí òóñëàìæèéí áàéãóóëëàãóóä,
áèçíåñèéíáðîêåðóóäçýðýã áóñàäòºðëèéíõºðºíãºîðóóëàã÷äààðäàìæèíõýðýãæäýã.
Òà ñàíõ¿¿ãèéíõàà ý õ ¿¿ñâ ýð èéã íý ã ý õ áóëàãààñ óó,
ý ñâý ë õý ä õý äý í ý õ áóëàãààñ îëîõîîð õàéæ áàéíà óó?
Äýýð ºã¿¿ëñýí÷ëýí çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷èä, òóõàéëáàë, ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãóóä ñèíäèêàò
áóþó êîíñåðöèóì ãýæ íýðëýãääýã á¿ëýã ãðóïïýýð õàìòðàí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõáîäëîãî áàðèìòàëäàã. Ýíý
íü ¿íäñýí 2 øàëòãààíòàé. Òóõàéëáàë,
Íýãä¿ãýýðò : òýä ó÷ðàõýðñäýëèéãõóâààõñîíèðõîëòîéáàéäàã.
Õî¸ðäóãààðò : òýä òàíä øààðäëàãàòàé áàéãàà õýìæýýíèé õºðºí㺠ìºíãèéã ãàíö íýãýýð ãàðãàõ
áîëîìæã¿éáàéäàã. Èéìýýñ õºðºí㺠îðóóëàã÷ á¿ðèéí ìºí㺠õýìæýý õÿçãààðòàéáàéäàããýäãèéãñàíàõ
õýðýãòýé. Çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷èä àøãàà õóâààõûã õ¿ñäýãã¿éãýýñ äýýðõòýé àäèë õàìòðàí
õºðºí㺠îðóóëàõ, ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã õ¿ëýýí çºâøººðäºãã¿é. Èéìýýñ õýðýâ òà èéì
ñàíõ¿¿æèëò, ñàíã îëñîí áîë òóõàéí õºðºí㺠îðóóëàã÷òàíü àõèà人ð õºðºí㺠îðóóëàã÷îëîõ òàëààðõè
òàíû ñàíàëäõýðõýí õàíäàæáàéãààãñàéí àíõààðàõõýðýãòýé. Èéìýýñ òà õºðºí㺠îðóóëàëòûí íºõöºë,
ýðñäýë, òºëºâáàéäàëçýðãèéãíºðèéí ñóäëàõøààðäëàãàòàé.
Çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷èä ººð õºðºí㺠îðóóëàã÷ õàìòðàõûã õ¿ëýýí çºâøººðäºã. Òóõàéëáàë,
êîðïîðàöóóäõàìòðàí õºðºí㺠îðóóëàõ ñîíèðõîëòîé áàéäàãáºãººäýíý çîðèëãîîð õóâüöàà, ¿íýò öààñàà
õóäàëääàã. Èíãýõäýý òýä íýã õóâüöàà ýçýìøèã÷èä õýäèé õýìæýýíèé õóâüöàà íîãäîõ òàëààð
èõýýõýí àíõààðàëòàéõàíääàãáîëîâ÷ èõýíõäýý øèíý õºðºí㺠îðóóëàã÷èéãòààëàìæòàéõ¿ëýýí àâäàã.
Ò¿¿í÷ëýí õÿçãààðëàãäìàëõàðèóöëàãàòàéêîìïàíèóä áîëîí íºõºðëºë¿¿äøèíý ò¿íøòýé áîëîõîä èõýýõýí
à÷ õîëáîãäîë ºãäºã. Çàðèì ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí êîìïàíèóä òóõàéëáàë, áèçíåñ íü ºðãºæèí äýýøèëæ
áàéãàà öººí òîîíû òîìîîõîí êîìïàíèóä íü òýäíèé õóâüöààã õóäàëäàí àâ÷ õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõ
÷àäâàðòàéöººí òîîíû ò¿íøòýéáîëîõûãñîíèðõäîã.
Õýðýâ òà àõèàäíýìýëò õºðºí㺠îðóóëàã÷îëîõûã õ¿ñ÷ áàéãààáîë õºðºí㺠îðóóëàã÷ààçºâ îëæáèçíåñ
òºëºâëºãººãºº èëãýýõ õýðýãòýé. ̺í õàìòðàí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã õýðõýí çîõèîí
áàéãóóëàõ, ò¿íøá¿ðòýñâýë õóâüöààýçýìøèã÷á¿ðòõóâüöààáîëîí ýðñäýëèéãõýðõýí õóâààðèëàõ
òàëààðÿã òàãíàðèéíòºëºâëºñºí áàéõøààðäëàãàòàé.

11. Õ º ðº í㺠îðóóëàëòûã òà ÿìàð õý ëá ýðýýð áóöààí
òº ëº õ ñàíàëòàé áàéíà â ý ?
Ýíý íü èëýðõèé àñóóäàë ìýò ñîíñîãäîæ áîëîõ þì. Õ¿ì¿¿ñ çýýëýý /õºðºí㺠îðóóëàëòûã/ îëñîí
àøãààñààýðã¿¿ëæòºëäºãã¿éãýæ ¿¿ ? ãýâýë òèéì áèø þì. ¯íýíäýý õºðºí㺠îðóóëàëò íü èõýíõäýý
áîðëóóëàëòààñ ýðãýæ òºëºãääºã. Õýðýâ òà ººðèéí îëñîí àøãààñàà õºðºí㺠îðóóëàëòàà ýðã¿¿ëæ
òºëæýõýëáýëòàíä ººðò ÷èíü áîëîí àæèëëàãñàäàäòàíü þó ÷ ¿ëäýõã¿éáîëíî.
Ò¿¿í÷ëýí òà àõèí çýýë, õºðºí㺠îðóóëàëòàâàõã¿éãýý𠺺ðèéí áèçíåñò äàõèí õºðºí㺠îðóóëàëòõèéõ
áîëîëöîîãîî ñàéí òîäîðõîéëîõ øààðäëàãàòàé. /Ýíý òàëààð äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë àâúÿ ãýâýë 2-ð
õýñãèéí“ Áèçíåñ òºëºâëºãººíèéñàíõ¿¿æèëò“ ãýñýí õýñãèéã¿ç./
Õºðºí㺠îðóóëàëòûã ýðã¿¿ëæòºëºõ ñòðàòåãèéãáîëîâñðóóëàõ îëîí àðãà áàéäàã. Õºðºí㺠îðóóëàã÷
á¿ð õºðºí㺠îðóóëàëòàà áóöààí àâàõ ººðèéí ãýñýí àðãàòàé áàéäàã. Òóõàéëáàë, àëáàí ¸ñíû áóñ
/äàìûí/ õºðºíãºòí¿¿äåðºíõèé人 áýëíýýð ýðã¿¿ëæàâàõ ñîíèðõîëòîé áàéäàã. Èéìýýñ òà ýíý òºðëèéí
õºðºí㺠îðóóëàã÷òàé õàìòðàí àæèëëàæáàéãààòîõèîëäîëä õàíãàëòòàéõýìæýýíèé îðëîãî îëæ ÷àäàõ
ýñýõèéã íàðèéí ñóäëàõ øààðäëàãàòàé. ªðºº áóþó õºðºí㺠îðóóëàëòàà áóöààí òºëºõèéí òóëä òà
êîìïàíèàõóäàëäàõûãçºâøººð÷÷àäàõóó ?
ªðºº äàðàõûí òóëä òà êîìïàíèà óëñûí õóâüöàà áîëãîí çàðæ ÷àäàõ óó ? Ýñâýë ºðèéã /õºðºíãº
îðóóëàëòûã/÷èíü òºëæ÷àäàõ ò¿íø îëæ ÷àäàõ óó ? Ýäãýýð àñóóëòóóäûí õóâüä õºðºí㺠îðóóëàã÷
ÿìàð çàìààðõºðºí㺺 ýðã¿¿ëæàâàõòºëºâëºãºº, ñòðàòåãèáàðèìòàëæáóé íü èõýýõýí ÷óõàëàñóóäàë
þì.0 Õýðýâ òà ýíýõ¿¿ øààðäëàãûã íü íýã áóþó ººð àðãà çàìààð õàíãàæáàéâàë ¿¿íèéãýý òîîãîîð
èëýðõèéëýõ õýðýãòýé áîëíî. Õàðèí ÷àäàõã¿é áîë ººð õºðºí㺠îðóóëàã÷ õàéõ áóþó áèçíåñèéíõýý
àðãàáàðèëû㺺ð÷ëºõøààðäëàãàòàéáîëíî
Ñàíõ¿¿æèëò / õºðºí㺠îðóóëàëò / õàéõ áîëñîí
çîð èëãî òàíü þó â ý ? Õ º ðº í㺠îðóóëàã÷ áàòàëãàà
áóþ ó àþóëã¿é áàéäàë øààðäàæ áàéíà óó?

12. Òà õýíýýñ õºðºí㺠îðóóëàëò, ñàíõ¿¿æèëòõ¿ñ÷ áàéãààãààñõàìààðàí òàíä øààðäàãäàæáóé ìºíãºíèé
øàëòãààíººð÷ëºãääºã.
Õýðýâ òàíàé êîìïàíè ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä ºñºí ºðãºæèæ áàéãàà áîë òà áàíê áóþó ñàíõ¿¿ãèéí
áàéãóóëëàãóóäàä õàíäàæ áîëîõ þì. ͺ㺺 òàëààð õýðýâ òàíû êîìïàíè àâëàãà èõòýé áóþó õºðºíãº
íýëýýäòýé áîë òàíààñáàòàëãàààâ÷ ìºí㺠çýýëä¿¿ëýõñîíèðõîë á¿õèéñàíõ¿¿ãèéíêîìïàíèóäàäõàíäàæ
áîëîõ þì. Òà ýäãýýð áàéãóóëëàãàä çýýëýý ýðã¿¿ëæ òºëñºí õîéíîî òîãòîîñîí õÿçãààðààñ èë¿¿
õýìæýýíèé çýýë äàõèí àâàõ áîëîìæòîé áîëíî. Õýðýâ òà áàéøèí áàðèëãà çýðýã ç¿éëñ õóäàëäàí
àâàõûãçîðüæáàéãààáîë òà ýíý òºðëèéí áàòàëãààãàðãàí ºãäºãÇàñãèéí ãàçðûí çýýë òóñëàìæîëæ
àâàõààðõººöºëäºõõýðýãòýéþì.
¯¿íèé çýðýãöýý ò¿ðýýñ, ëèçèíã çýðýã áóñàä ñàíõ¿¿ãèéí õýëáýð¿¿äèéã òîîìñîðëîõã¿é áàéæ
áîëîõã¿é. Õýðýâ òàíä ¿éëäâýðëýëèéíçîðèóëàëòá¿õèéòóñãàéìàøèí òºõººðºìæçýðýã ¿íäñýí õºðºíãº
õóäàëäàæàâàõàäìºí㺠øààðäàãäàæáàéãààáîë ýäãýýðèéã¿éëäâýðëýã÷ýýñ íü ëèçèíãèéí øóãàìààð
ò¿ðýýñëýí àâàõáîëîìæáàéäãèéãàíõààðàõõýðýãòýéþì.
Òàíû òºëºâëºãººñàíõ¿¿æèëòûíçîðèëãûãõàíãàõàä÷èãëýãäñýí áàéõ¸ñòîé. Äýýðõ ìýäýýëë¿¿äë òàíä
õºðºíãºîðóóëàã÷ààçºâ ñîíãîõîä òàíü òóñëàõáîëíî.
Òàíä ÿìàð íý ã îþóíû º ì÷ õºðºí㺠áóþ ó
ÿìàð íý ã îíöãîé øèíæ òº ëº â áèé þó ?
Áèçíåñèéí÷óõàëà÷ õîëáîãäîëá¿õèéòåõíîëîãèýçýìøñýí áóþó ïàòåíò ã.ì îþóíû ºì÷ á¿õèéêîìïàíèóäíü
õºðºí㺠îðóóëàã÷äàä íèëýýä ºíäºð ñýòãýãäýë òºð¿¿ëäýã. Õýäèéãýýð òà òîäîðõîé íýã ïàòåíò
ýçýìøýýã¿é÷ ãýñýí çàðèì íýã îíöëîã, ýðýëò õýðýãöýý èõòýéç¿éëýçýìøäýãáàéæáîëíî.
Òóõàéëáàë, òà äàõèí öýíýãëýõã¿éãýýð 7 õîíîã õ¿ðòë õóãàöààãààð àæèëëàõ ÷àäâàð á¿õèé
àâòîìàøèíû öàõèëãààí áàòàðåé õèéäýã áîë ýíý íü õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ñîíèðõëûã èõýýõýí òàòàõ
áîëíî. Èéìýýñ ººðò áàéãààîíöëîã ç¿éëñèéãòºëºâëºãººí人á¿ðýí òóñãàæºãºõ õýðýãòýé.
Ò¿¿í÷ëýí òàíä ìàø òîäîðõîé, îéëãîìæòîé áàéãààç¿éëñ, òàíû òºëºâëºãººãóíøèã÷äàäîéëãîìæã¿éáàéæ
áîëíî ãýäãèéã ñàíàõ õýðýãòýé. Èéìýýñ ÿàãààä ýíý èéì áàéãàà, ýíý íü ýðýëò õýðýãöýýíä õýðõýí

13. íºëººëºõ, ýíýõ¿¿äàâóóòàëóóäõýäèéõ¿ðòýëòàíä õàäãàëàãäàõçýðãèéãóíøèã÷äàäòàëáàðëàæºãºõ
õýðýãòýé.
Ý íý õºðºí㺠îðóóëàëòûã òà ÿìàð õý ëá ýðýýð
àâàõûã õ¿ñ÷ áàéíà â ý ?
Òà ºì÷ õºðºíãºí人 õÿíàëò òàâèõ ýðõèéã õàäãàëñààð áàéõûã õ¿ñ÷ áàéíà óó ? Òà á¿õ ìºí㺺
ñàíõ¿¿æèëòàíäçîðèóëàõûãõ¿ñ÷ áàéíà óó ? Òà õºðºí㺠îðóóëàëòõèéõèéí òóëä çýýë àâàõûãõ¿ñ÷
áàéíà óó ? Áàòàëãààòàé áóþó áàòàëãààã¿éçýýëèéí àëèíûã íü õ¿ñ÷ áàéíà ? Òà õóâüöàà /¿íýò
öààñ/ àâàõ ñàíàëòàé áàéíà óó ? Òà õºðºí㺠îðóóëàëòûíõàà øààðäëàãóóäûã õ¿ëýýí àâ÷ ÷àäàõ
õºðºíãºîðóóëàã÷èéãîëæ÷àäñàíãýäýãòýý èòãýëòýéáàéõõýðýãòýé.
Õ º ðº í㺠îðóóëàëòààñ ãàäíà ººð ÿìàð õý ëá ýðýýð
òóõàéí õºðºí㺠îðóóëàã÷ òàíä òóñàëæ ÷àäàõ â ý ?
Äýýð äóðäñàí÷ëàí çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷èäóäèðäëàãûíçºâëºãºº, á¿òýýãäýõ¿¿íèéóäèðäëàãàáóþó
áèçíåñèéíãýðýý õýëöýëçýðãèéãñàíàëáîëãîæáîëíî.
Ýäãýýð õºðºí㺠îðóóëàã÷èäíü èõýíõäýý òýäýíòýé òàíèëöàæìýäñýíýýð èõýýõýí àøèãîëæáîëîõ îëîí
õ¿ì¿¿ñáóþó áèçíåñèéíàæèëõýðýãòýéºðãºí õýìæýýãýýð õîëáîãäñîí áàéäàã.
Õýðýâ òà ò¿ð çóóðûí çîâëîí áýðõøýýëòýé ó÷èðñàí áóþó çàðèì íýã îéëãîëò, ìýäëýã õýðýãòýé áîë
¿¿íä ÷èíü õºðºí㺠îðóóëàã÷òàéãààòîãòîîñîí ñàéí õàðèëöàà òóñëàõ áîëíî. Èéìýýñ òà ººðòºº äîîðõè
àñóóëòóóäûãòàâüæáîëîõ þì. ¯¿íä :
• Òýä õºðºí㺠îðóóëàòûí íºõöëèéí òàëààð õýð çýðýã õàòóó ÷àíä ÷èã øóãàì áàðèìòàëäàã âý ?
Òàíû õºðºí㺠îðóóëàã÷èä õóâüöàà ýçýìøèã÷ áóþó Çàñãèéí ãàçðûí çîõèöóóëàã÷ áèé þó ?
Õºðºí㺠îðóóëàã÷òàíü ººðèéíøèéäâýðáóþó õàðèóëòààçºâëºëäòàéëàãíàäàãóó ?
• Òàíä ìºí㺠õýçýý õýðýãòýé áàéíàâý ? Òàíä ýäãýýð ìºí㺠îäîî á¿ãäõýðýãòýé áàéíàóó, ýñâýë òà
òîäîðõîé õóãàöààíä áàãà áàãààð àâàõûã ñîíèðõîæ áàéíà óó ? Òà ãàíöààðàà áèå äààí õºðºíãº
îðóóëàëòõèéæ÷àäàõ óó ? Çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷èäíü áóñäûãààáîäâîë óäààí, ààæóóòàéâàí

14. áàéäàãáà çàðèì õºðºí㺠îðóóëàëòûí àðãà õýðýãñëýë¿¿äõýðýãæèõäýý èõýýõýí óäààí áàéäàã.
Òóõàéëáàë, òà ººðºº ººðèé㺺 ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõáîäîëòîé áàéãààáîë òàíàé êîìïàíè ºñ÷ ýðèéí öýýíä
õ¿ðòýëõ¿ëýýõ õýðýã ãàðíà.
• Áè ººðºº ººðèé㺺 ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ /õºðºí㺠îðóóëàõàä/ áýëýí ¿¿ ? Çàðèì õºðºí㺠îðóóëàã÷äàä
ýä
òàíû õèéñýí õºðºí㺠îðóóëàëòáóþó òàíû áèçíåñò õºðºí㺠îðóóëàëòõèéñýí áóñàäõ¿ì¿¿ñèéííýð,
æàãñààëòèõýýõýí ñýòãýãäýë òºð¿¿ëäýããýäãèéãàíõààðàõ õýðýãòýé. Õýðýãöýýòýé öàã ¿åä
íü ººðèéíìºíãèéãàøèãëàõíü èõýýõýí ÷óõàëàëõàìþì.
Òº ëº âë º 㺺 ã áè÷èæ á ý ë ý í áîë ãîõ
Õºðºí㺠îðóóëàã÷èäíü ìóó áè÷èãäñýí áèçíåñòºëºâëºãººíèéòàëààðòàíä îëîí ò¿¿õ, òóðøëàãûíºã¿¿ëæ
÷àäíà. Õýäèéãýýð ýíý íü ñîíñîõîä ýâã¿é÷ ãýñýí ººðèéíõºº ÷àäâàðûãòàíèëöóóëàõýíý áîëîìæèéã¿ð
ä¿íòýéáîëãîõûí òóëäòºñëèéíõººòåõíèêýäèéíçàñãèéí¿íäýñëýëèéãñàéí õèéõõýðýãòýé.
Ýíý á¿ëãýýð ãàðàõ ñýäýâ, ìýäýýëýë íü òàíû òºëºâëºãººã óíøèõ òýð õ¿í òàíû òàëààð ñàéí
ñýòãýãäýë òºð¿¿ëýõýä òóñëàõ áîëíî. Òàíû òºëºâëºãººíä ÿìàð ìýäýýëýë õýðýãòýé áîëîõûã
òîäîðõîéëîõ àñóóäàëíýëýýä óðò õóãàöàà, àðãàòåõíèêøààðäàõáîëíî.
Òóõàéëáàë, ýðñäýë èõòýé ï¿¿ñ êîìïàíèóä íü õºðºí㺠îðóóëàëòàà áóöààí àâàõ ìàø îëîí òºðëèéí
ñòðàòåãè, àðãûã áîëîâñðóóëñàí áàéäàã. Ýíý á¿õ àñóóäëûã òà ìýäýæ áàéõ øààðäëàãàòàé áºãººä
ó÷èð íü ýäãýýð íü òàíû ºðñºëäºã÷äºä ÷ òîäîðõîé áàéäàã. ªºðººð õýëáýë íýã õºðºí㺠îðóóëàã÷èä
áèçíåñ òºëºâëºãººãºº òàíèëöóóëñàí òîõèîëäîëä áóñàä áèçíåñèéí õóâüä ÷ ýäãýýð àñóóäëóóä èæèë
áàéäãèéãñàíàõõýðýãòýé.
Èéìýýñ òà òýäíýýñ èë¿¿áîëîâñðîíãóé, ñàéí òºëºâëºãººõèéñíýýð ë ñàíõ¿¿æèëòîëæ÷àäàõáîëíî. Ýíý
á¿ëýãíü òàíäñàéí òºëºâëºãººãõèéæñóðàõàäòàíü òóñëàõáîëíî.
Õ º ðº í㺠îðóóëàã÷èéí ¿çý æ øàëãàñàí áàéæ áîëîõ
áóñàä á¿õ òº ëº âëº ãºº ã áàãöààë. Òàíû òº ëº âëº ãºº
áóñàä òº ëº âëº ãººòýéºðñº ëäºõ¿éö áîë æ ÷àäñàí óó?

15. ßìàð ç¿éëñ òàíû áèçíåñèéãèë¿¿ºðñºëäºõ¿éöáîëãîæáàéãààòàëààðñàéí òóíãààæ¿ç ! Ýäãýýð íü
òàíû áèçíåñ òºëºâëºãººãèë¿¿ºðñºëäºõ¿éöáîëãîõ ç¿éëñáîëíî. Òà áóñàäêîìïàíèóäûí ìàë, õ¿í, áàéãàà
õºðºíãº, ñàíõ¿¿æèëòûí òºëºº ºðñºëäºæáàéãàà ãýäãýý ÿìàãò ñàíàæ áàé ! Òà ººðèéí äàâóó òàëàà
òîäîðõîéëæò¿¿íèéãýýòîäîðõîé òàéëáàðëà! Òóõàéëáàë:
• Òà õºðºíãºîðóóëàëòûãáýëíýýð áóöààíòºëæ÷àäàõóó ?
• Òóñ á¿ðèéíõ íü ýðñäýëèéí õóâü õýìæýý õàðüöàíãóéáàãàòèéì áóñàäçýýëä¿¿ëýã÷èäòàíä áèé
þó ?
• Òàíû áèçíåñýðñäýëáàãàòàéþó ?
• Õýäèéãýýð òàíû áèçíåñ ýðñäýë ºíäºðòýé ÷ ñàéí çîõèîí áàéãóóëàãäñàí õºðºíãèéí çàõ çýýëä
áàéäàãóó ?
ªºðèé㺺 õºðºí㺠îðóóëàã÷èéí áàéð ñóóðèíä òàâüæ ¿ç ! Æèæèã êîìïàíèóä ººðñäèéí ºðñºëäºõ
÷àäâàðààíýã èõ õàéõàðäàãã¿éáàéõ òàë áàéäàã. Æèøýý íü : õýðýâ òà ººðèéí ïèööàíû ãàçðûã îëîí
íèéòèéí çóãààëãà, àìðàëòûí ãàçàð áàéãóóëâàëãóäàìæíû ºíöºãò áàéãóóëñàí ïèööàíû ãàçðûã áîäâîë
õºðºí㺠îðóóëàëòîëæàâàõòàëààðàðàéèë¿¿ºðñºëäºõáîëîìæòîéáàéæáîëîõ þì. Ó ÷èð íü îëîí íèéòèéí
ãàçàðò ¿íý òàðèôààñòà èë¿¿àøèãîëîõ áîëîìæòîé. Áóñàä á¿õ ç¿éëàäèëãýæ¿çýæáîëîõã¿éáºãººä
õýðýâ òà õºðºí㺠îðóóëàëòõèéõáîë ïèööàíû ãàçðûãýíý ¿íäñýí äýýð ñîíãîõ óó ?
Ìàòåðèàëàà ººðèéí ñîíñîã÷äîä /õºðºí㺠îðóóëàã÷äàä/ òààðóóë.
Òà ýðñäýë èõòýé ¿éëäâýðëýëýðõëýã÷èä, Çàñãèéíãàçðûí òóñëàìæèéíàãåíòëàã, àëüýñâýë ãîë ãîë
àæèë îëãîã÷ çýðýãò ¿ç¿¿ëñýí òºëºâëºãººòýé㺺 àäèë òºëºâëºãººã áàíêíû çýýëèéí àæèëòàíä
òàíèëöóóëæáîëîõã¿é. ªºðººð õýëáýë òàíû òºëºâëºãººíèéõýñýã á¿ð òàíèëöóóëñàí õ¿í áîëãîíû õóâüä
ººð ººð áàéõ ¸ñòîé ãýñýí ¿ã áèø áºãººä õàðèí òóõàéí çýýëèéí àæèëòàí áóþó ñàíõ¿¿ãèéí àæèëòàí
àíõààðëààõàìãèéíèë¿¿õàíäóóëàõç¿éëèéíòóõàéòàíû ñóäàëãààøèíæèëãýý÷èãëýãäýõ¸ñòîé ãýñýí
¿ãþì.
Èéìýýñ ýäãýýð ÿíç á¿ðèéí ñîíèðõîëä íèéö¿¿ëýí ººðèéí áèçíåñ òºëºâëºãººãºº çîõèîæ ÷àäñàí ýñýõýä
àíõààðëààõàíäóóëàõ õýðýãòýé. Ýäãýýð ÿëãàà çºðººã èõýíõäýý åðºíõèé ä¿ãíýëò, ýðã¿¿ëæòºëºõ
ñòðàòåãè áóþó ñàíõ¿¿ãèéí áóñàä õýñýãò ãàðãàæºãäºã. Òóõàéëáàë, ýðñäýë èõòýé ¿éëäâýðëýë
ýðõëýã÷èäèõ ýðñäýëòýéáàéæºíäºð àøèãîëæò¿¿íèéãýýáýëýí ìºí㺺ð îëæàâàõûãõ¿ñäýã.

16. Òýãâýë áàíêíû çýýëèéí àæèëòàí ¿¿íèé ýñðýã õ¿ñýëòýé áàéäàã. ªºðººð õýëáýë ýðñäýë áàãàòàé
áàéæ æèðèéí /ýíãèéí/ õýâèéí àøèã îëæ, õºðºí㺠îðóóëàëòàà ýðã¿¿ëæòºëºõ áóñàä õýëáýð¿¿äèéã
õ¿ëýýí çºâøººðäºã. Ýíý òàëààðòîäîðõîé óíøúÿ ãýâýëõàâñðàëòÂ-èéí "Áèçíåñýý ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ65
àðãà" ãýñýí ñýäâèéã¿ç !
Òà ñàíõ¿¿æèëò àâàõàä á ý ë ý í ¿¿ ?
Òºëºâëºãºº áè÷èõ àæèëíü ñàíõ¿¿æèëòûí /õºðºí㺠îðóóëàëòûí/ òàëààðõè òàíû èäýâõ ÷àðìàéëòààñ
øàëòãààëíà. Äîîðõè ç¿éëñèéãñàéí ñàíàæáàéõõýðýãòýé. ¯¿íä :
• III õýñýãò äóðäñàí ÿíç á¿ðèéí õýñã¿¿äèéãáè÷ñýíèéõýý äàðàà òóõàéí õýñýã õýðõýí òºãññºí
áàéíà ãýäãèéã óíøèæ ¿ç. Õàâñðàëò Ñ -ä çààñíû äàãóó òºëºâëºãººãºº òàíèëöóóë. Èíãýõäýý
òàíèëöóóëãûí äàðààëàë, äàãàëäàõ çàõèðàí áè÷ñýí áàéäàë, áè÷èã áàðèìòóóäûã á¿ðä¿¿ëýõýä
þóã áàðèìòàëñàíáîëîí àìæèëòûí òàëààðõèñàíààáîäîë çýðãèéíõýý òóõàéìýäýýëë¿¿äèéãîðóóëæ
ºãºõ õýðýãòýé.
• Õýäèéãýýð òà öºõºðñºí ÷ áàéëàà ò¿¿íèéãýý á¿¿ ¿ç¿¿ë /èë ãàðãà/. Òàíû àñóóëò õàðèóëò
õýäèé÷èíýý õ¿÷òýé, ýð÷èìòýé áàéíà, òºäèé÷èíýýãýýð õºðºíãºîðóóëàã÷äûãòàòàæ÷àäíà.
• Õýäèé÷èíýý ýðãýæáóöàæáóäèëíà, òºäèé÷èíýý àëäààãàðãàäàã. Õ¿ì¿¿ñçàðèìäààóðàãøààèõ
ÿàðäàãáºãººä èíãýñíýýð õºðºí㺠ìºí㺺 áóðóó àðãàçàìààð áóðóó ç¿éëäçàðöóóëäàã. Èéìýýñ òà
áèçíåñèéí ïðàêòèê òóðøëàãàà ñéí àøèãëàñàí ýñýõ, ººðèéí çàãâàð ìîäåëàà îëñîí ýñýõ, ººðèéí
òºñ⺺ íàðèéí õéèñýí ýñýõ, õÿçãààðëàãäìàë ýõ ¿¿ñâýð á¿õèé ýíýõ¿¿ ìºíãèéã ¿ðýõèéí ºìíº ººð
ÿìàð ç¿éëòà õèéõ ¸ñòîé áàéñàí, òýäãýýðèéãõèéñýí ýñýõýä àíõààðàõ õýðýãòýé. Õýðýâ òàíä
ÿìàð íýã áýðõøýýë ó÷èðñàí áîë ¿¿íýýñýý ãàðàõ õàíãàëòòàé öàã õóãàöàà áèé ýñýõèéã ñàéí
øàëãà. Õÿíàëò øàëãàëòõèé. Ýíý á¿õýí íü òàíû áèçíåñ õààíà ÷ àìæèëòòàéõýðýãæèõíºõöëèéã
á¿ðä¿¿ëýõáîëíî.
Õóóëèéí ñýðý ìæë¿¿ëý ã : Òà ¿¿íèéã õºðºí㺠îðóóëàëò
õ¿ñý õýýñýý º ìíº àíõààð àõ ¸ ñòîé.

17. Òà àëü íýã õºðºí㺠îðóóëàã÷èäõàíäàõààñààºìíº òóõàéí õºðºí㺠îðóóëàëò íü òàíû áèçíåñèéí õóâüä
áîðëóóëàëòûí ¿íýò öààñûã àìæèëòòàé áèé áîëãîæ ÷àäàõ ýñýõèéã ìýäýæ áàéõ õýðýãòýé. Ýíýõ¿¿
¿éë àæèëëàãàà íü ¿íýò öààñ áà ñîëèëöîîíû êîìèññûí õóóëèéí õ¿ðýýíä ÿâàãääàã. Òàíû áèçíåñò
õºðºí㺠îðóóëàëòõèéñíýýð ó÷ðàõ àëèâàààëäàãäàë, õîõèðëûãòºëºõ ¿¿ðýã òà õºðºí㺠îðóóëàã÷äàà
õ¿ëýýñýí áàéæ áîëíî. Õàìòûí àæèëëàãààíû õýëáýð, øèíæýýñ õàìààðàõã¿éãýýð òà òýäýíä ¿íýò
öààñààçàðàõáàýíý íü òàíû õºðºí㺠îðóóëàëòààýðã¿¿ëæòºëºõçàì áîëíî.
Õýðýâ òà ººðèéí õàìòûí àæèëëàãààíû ñòàòóñò ýðãýëäýæ áàéãàà áîë áèçíåñèéí /õóóëèéí/
çºâëºõòýéãýý çºâøèëöºõ áóþó SEC /¿íýò öààñ, ñîëèëöîîíû êîìèññò/ õàíäàæáîëíî. Ò¿¿í÷ëýí òóõàéí
õºðºíãºîðóóëàëòàíäáè÷ìýë ñàíàë, çààâàð÷ õýðýãëýæáîëîõ þì.
Ìîë 20 àñóóëòóóä.
Ýíý íü ñóðòàë÷èëãààíû òîâõèìîë áîëîí çóðàãò õóóäàñ çýðãèéãõèéõýä òóñëàõ çîðèëãîòîé. Ýíý 20
ãîë àñóóëò íü òàíû áèçíåñèéí òóõàé èõýíõ õ¿ì¿¿ñèéí àñóóõ àñóóëòóóä þì. Ýäãýýð àñóóëòóóäûí
çàðèì õàðèóëòíü òàíû äàãàëòçàõèäàëäòóñãàãäñàíáàéæáîëíî.
1. Òà ÿìàð òºðëèéíáèçíåñýðõýëäýãâý ?
2. Ýíý áèçíåñèéí÷èíü çîðèëãîíü þó âý ?
3. Òàíû çîðèëòîò õýðýãëýã÷÷èíü õýí áý ?
4. Òàíû á¿òýýãäýõ¿¿í/¿éë÷èëãýý÷èíü þó âý ?
5. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé÷èíü çîðèóëàëòþó âý ?
6. Á¿òýýãäýõ¿¿íèéõýý îíöëîã 3 øèíæèéãíýðëýíý ¿¿.
7. Áèçíåñ ýðõýëæáóé òàíû çîðèëãî þó âý ? / Áèçíåñ äýõ òàíû õàìãèéí èõ äóóðàéæ,¿ëãýð æèøýý
àâàõûãõ¿ñäýãõ¿í ÷èíü õýí áý ? /
8. Á¿òýýãäýõ¿¿íèéãóëàì òºãºëäºðæ¿¿ëýõýäòàíü òàíä þó óäèðäëàãàáîëäîãâý ?
9. Òàíû ºðñºëäºã÷õýí áý ?
10. ªðñºëäºã÷èéí÷èíü á¿òýýãäýõ¿¿íýýñ òàíûõ þóãààðààÿëãààòàéâý ?
1 1. Òàíû á¿òýýãäýõ¿¿íèéãõóäàëäàí àâàõ ¿íäñýí 3 íºõöºë øàëòãààíûãíýðëýíý ¿¿. /Òàíû õýçýý ÷
õàìãààëæáàéãààã¿éàðãà, òàíû àíçààðààã¿éîðõèñîí çàðèì ç¿éëñáóþó íóóãäàæ¿ëäñýí ç¿éëñ/
12. ªðñºëäºã÷òýéòàíü õàðüöóóëñàíòàíû á¿òýýãäýõ¿¿íèéã¿íýëýõ àðãàþó âý ?
13. Òàíû á¿òýýãäýõ¿¿íõýçýý èõýâ÷ëýí õýðýãëýãääýãâý ?
14. Òàíû á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýãáóñàäá¿òýýãäýõ¿¿íòýéõàìò õýðýãëýäýã¿¿?

18. 15. Òà ÿìàð íýã òóñãàéñàíàëõ¿ñýëòòàâüñàíóó ?
16. Òàíû áèçíåñèéãíý㠺㿿ëáýðýýð òîäîðõîéëú¸ ãýâýëãîë ¿ãíü þó áîëîõ âý ?
17. Çàð ñóðòàë÷èëãàà,óðàìøóóëàëäòà þó òºëºâëºæáàéíàâý ?
18. Òàíû á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèé òàëààð ÿìàð ìýäýýëýë, òîâõèìîë, ôîòî çóðàã, ñõåì äèàãðàìì,
õýâëýëèéí äàðàëòáóþó áóñàäáè÷èãáàðèìòóóä îäîî òàíä áàéíà âý? / Ýíý á¿ãäèéãõàâñàðãàõ
õýðýãòýé. /
19. îìïàíèà ºðãºæ¿¿ëýõýäÿìàð ñàíõ¿¿æèëòøààðäëàãàòàé áàéíàâý ?
20. ªºðèéíçîðèëãîäîî õ¿ðýõýäòóñëàõóäèðäëàãûíáàãòàíäáèéþó ?
Áèçíåñ òº ëº âëº ãºº íèé ñàíõ¿¿æèëò
3. Òàíû ñàíõ¿¿ãèéí òº ëº âëº ãºº íèé òîéì
Ãóðàâäóãààð á¿ëýã íü ñàíõ¿¿ãèéí òîîöîî áà ñàíõ¿¿ãèéí óäèðëàãûí êîíöåïöèéí òàëààð åðºíõèé òîéì
ºãºõ áîëíî.
4. Ñàíõ¿¿ãèéí òº ëº âëº ãºº / òààìàãëàë õèéõ
ĺðºâä¿ãýýð á¿ëýã íü ñàíõ¿¿ãèéí òºëºâëºãººíèé õ¿ñíýãò¿¿ä, òîîöîîíû ãîë ãîë íºõöë¿¿äèéí
òîäîðõîéëîëò, ñàíõ¿¿ãèéíòºëºâëºãººõèéõýäàíõààðàõõ¿÷èíç¿éëñèéíòóõàéºã¿¿ëíý.
5. Bitplan Builder -èéí ñàíõ¿¿ãèéí ìý äýý ëý ë
Òàâäóãààðá¿ëýãò Bitplan Builder çàãâàðûãàøèãëàíñàíõ¿¿ãèéíòîîöîî õèéõòàëààðÿðèëöàõáîëíî.