SlideShare une entreprise Scribd logo

Etiyopya ulke raporu_2013

•
•
U
UlkeRaporlari2013

Direkt indirmek için bu linki kullanabilirsin. http://bit.ly/1sFZOY9

Économie & finance
1  sur  27
ETİYOPYA ÜLKE RAPORU Hazırlayan : Yücel AKOVA Ankara - February, 2013
ETİYOPYA Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler Temel Sosyal Göstergeler Nüfus 76,2 milyon (2011) Dil Amharikçe, Oromo, Tigrinya, Somaliae, İngilizce Din Hıristiyanlık % 45 , İslamiyet %50, Yerel inançlar %5 Başkent Addis Ababa Yüzölçümü 1.127.127 km 2 Başlıca Şehirler Addis Ababa (2,763,500) Afar (1,188,000) Dire Dawa (306,500) Nazret (176,800) Gondar (147,900) Etnik Yapı Oromo %40, Amhara ve Tigre %32, Sidamo %9, Shankella %6, Somali %6, Afar %4, Diğer %3 Kaynak:Economist Intelligence Unit Country Report, Ethiopia,March 2012, www.cia.gov Temel Ekonomik Göstergeler 2008a 2009a 2010b 2011b GSYİH (Milyar Dolar) 2012c 25,9 28,5 26,6 31,1 36,9 GSYİH (Milyar Birr) 248 335 383 526 657 Kişi Başına GSYİH (Dolar) d 965 1044 1045 1232 1342 10,8 8,8 10,1 7,5 8,0 Enflasyon Oranı(%) 44,4 8,5 8,1 33,0 15,7 Döviz Kuru 1ABD Doları=Birr 9,60 11,78 14,41 17,20 18,90 İhracat (Milyon Dolar-fob) 1,555 1,538 2,400 2,957 3,169 İthalat (Milyon Dolar-fob) 7,206 6,819 7,365 9,670 10,283 Reel Büyüme (%) Cari İşlemler Dengesi(Milyon Dolar) -1,806 -2,191 -425 1,671 1,807 a=Gerçekleşen, b =EIU tahmini, c =EIU Öngörüsü, d =Satın alma gücü paritesine göre Kaynak:Economist Intelligence Unit Country Report, Ethiopia,March 2012, www.cia.gov Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar Uluslararası Örgüt ya da Kuruluş Katılımları ve Üyelikleri: ACP, AfDB, AU, COMESA, FAO, G-24, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, IGAD, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM (gözlemci), IPU, ISO, ITSO, ITU, ITUC, MIGA, MINURCAT, NAM, OPCW, PCA, UN, UNAMID, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNMIL, UNOCI, UNWTO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO (gözlemci) Genel Bilgiler Coğrafi Konum Coğrafik Yapı Etiyopya yaklaşık 1.1 milyon kilometre karelik bir yüzölçüme sahiptir. Kuzeyinde Eritre, Cibuti ve -, 2013 2 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
doğusunda Somali bulunurken, batıda Sudan ve güneyde Kenya ile komşuluğu bulunmaktadır. Etiyopya’nın denize sınırı yoktur. Dağlık bölgeler ülkenin kuzey kesimlerinde yer almaktadır. 4500 metre yüksekliğe sahip Ras Dashen, Semien Dağlarında bulunmaktadır. Etiyopya yüksekliği 2000 ve 3000 metreler arasında değişen yüksek bir platoya sahiptir. Ülkenin kuzey doğusundan başlayan ve merkezden güneybatıya doğru genişleyen Rift Vadisi ülkeyi iki bölüme ayırmaktadır. Rift Vadisinin güney ve güneybatısında çok sayıda göl bulunmaktadır. Etiyopya’da Abay olarak bilinen Nil Nehri ülkeyi kuzeybatıdan girerek yaklaşık 800 km.lik bir yol katetmektedir. Etiyopya’daki en uzun iki nehir güneydoğu istikametinde akan ve yüksek bölgelerden düşük rakımlı bölgelere doğru ilerleyen Awash ve Wabishebelle nehirleridir. Ülkede yaklaşık 3 milyar MW hidroelektrik üretimini mümkün kılan irili ufaklı çok sayıda nehir bulunmaktadır. Siyasi ve İdari Yapı Tarihi, Siyasi ve İdari Durum Etiyopya Afrika Kıtasında 3000 yıllık en eski medeniyete sahip olup, tarihte hiç bir zaman sömürge olmamış bir Doğu Afrika ülkesidir. Etiyopyanın M.Ö. 1237 yılında kurulduğu tarihçilerce iddia edilmektedir. Bügünkü manada M.Ö. 8. yüzyılda Etiyopya üzerinde kurulan ilk devlet Diamat Krallığıdır. Bu krallığın M.Ö. 1. yüzyılda çökmesiyle yerine Aksum Krallığı kurulmuştur. Bügünkü Etiyopya 1955 yılında kabul edilen Anayasa ile Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti adını almıştır. 1934-41 dönemindeki İtalyan işgali hariç tutulursa Afrika ülkeleri içinde sömürgeci yönetim altında idare edilmeyen tek ülke Etiyopya’dır ve uzun bir süre monarşi ile yönetilmiştir. 1974 yılında askeri cunta, the Derg, 1930 yılından beri hüküm süren İmparator Haile Salassie’yi tahtından indirerek sosyalist bir devlet kurmuştur. Kanlı darbeler, isyanlar, uzun süren kuraklık yılları ve toplu iltica sorunlarının var olduğu Etiyopya’da, 1991 yılında isyancı güçlerin Etiyopya Halkın Devrimci Demokratik Cephesi (Etiyopyan People's Revolutionary Democratic Front -EPRDF) altında bir koalisyon kurmaları ile bu rejim de devrilmiştir. Askeri cuntanın devrilmesi ile politik ve ekonomik açıdan istikrarlı bir döneme girilmiş ve ülke Afrika’nın en istikrarlı ülkelerinden birisi haline gelmiştir. Ülkede Anayasa 1994 yılında yürürlüğe konmuş olup, ülkede çok partili parlamenter bir idari yapı sözkonusudur. Anayasaya göre meclis iki bölümden oluşmaktadır: Tüm ülkeyi temsil eden federal milletvekilleri ve bölgelerini temsil eden federe milletvekilleri. Federal milletvekilleri federe milletvekillerine göre daha fazla yetkiye sahiptirler. Etiyopya’nın ilk çok partili seçimleri Mayıs 1995’de yeni anayasaya göre yapılmış ve seçimleri EPRDF kazanmıştır. İkinci ve üçüncü seçimleri de kazanan EPRDF, 2010 yılı Mayıs ayında yapılan son seçimleri de kazanarak mecliste dört kez üst üste çoğunluğu elde etmiştir. Ülkede faaliyette bulunan diğer büyük partiler ise Demokrasi ve Adalet Birliği Partisi (UDJ), Birleşik Etiyopya Demokratik Güçleri(UEDF), Oromo Federal Demokratik Hareketi(OFDM)’dir. Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti 9 federal bölgeye ve iki büyükşehir şehir (Addis Ababa ve Dire Dawa) idaresine ayrılmıştır. Gerek nüfus ve gerekse ekonomik açıdan en önemli bölgeler Oromiya ve Amhara’dır. Büyükşehirler ise Addis Ababa ve Dire Dawa’dır. Geçmiş yıllardaki deneyimler göz önüne alınarak idari yetkiler ciddi ölçülerde bölgelere ve iki büyükşehirde de il yönetimlerine bırakılmıştır. 76 milyonun üzerindeki nüfusu ile Etiyopya Nijerya’dan sonra Afrika’nın en kalabalık ikinci ülkesi konumundadır. Etiyopya gittikçe artış göstermesine rağmen kişi başına 1000 doların altındaki geliriyle UNDP’nin en yoksul ülkeleri arasında yer almaktadır. Etiyopya ekonomisi, limanlara olan uzaklığı, doğal kaynaklarının ve altyapısının yetersizliği, kuraklık ve Eritre ile yaşadığı anlaşmazlıklardan dolayı yeterli gelişme gösterememiştir. 1991 yılına kadar Etiyopya’nın bir parçası olan Eritre ile Mayıs 1998 ile Aralık 2000 arasında sürekli çatışmalar söz konusu olmuştur. Aralık 2002’de Eritre ile Barış Anlaşması imzalanmış olmasına rağmen durum hassasiyetini korumaya devam etmekte ve özellikle var olan sınır probleminin kısa vadede çözümü de mümkün görülmemektedir. Diğer taraftan Etiyopya zayıf durumda olan Somali’deki geçici federal hükümete yardım etmek amacıyla 2006 yılında bu ülkeye müdahalede bulunmuş, Afrika Birliği Barış Gücünün bölgeye intikalinin gecikmesi nedeniyle Etiyopya birlikleri planlanandan daha uzun süre Somali’de kalmıştır Nüfus ve İşgücü Yapısı Nüfus-Etnik Yapı Etiyopya Afrika’nın en fazla nüfusa sahip ülkelerinden birisidir. Economist Inteligence Unit’in tahminlerine göre 2005 yılında 69,1 milyon olarak gerçekleşen nüfus 2011 yılında tahminen 72,8 milyon olarak gerçekleşmiştir. Etiyopya’da yıllık nüfus artış hızı %3,2 olup, nüfusun % 85’i kırsal bölgelerde, kalan %15’i ise şehir ve kasabalarda yaşamaktadır. Son 15-20 yıl içerisinde yüz binlerce Etiyopya’lı ABD’ye göç etmiş ve özellikle Los Angeles ve Washington DC’ye yerleştirilmişlerdir. Önemli bir Etiyopya’lı nüfus da Avrupa Birliği ülkelerinde yaşamaktadır. Etiyopya oldukça genç bir nüfusa sahip olup, toplam nüfusun %46,1’i 15 yaşın altında, %51,2’si 15-64 yaş arasında olup, 65 yaş ve üzerindeki nüfus ise sadece %2,7’dir. Ortalama ömür 55,4 yıl olup, bu rakam erkeklerde 52,9 yıl, kadınlarda ise 57,9 yıldır. Federal anayasaya göre Etiyopya, etnik kökenlerine bağlı olarak eyaletlere bölünmüş ise de, hiç bir eyelet etnik köken açısından tam homojen bir yapıya sahip değildir. Hatta bazı eyaletlerde çok farklı etnik kökenli insanlar bir arada bulunmaktadır. Etyopya’da 64 farklı etnik grup bulunmakta olup, en büyük etnik grup Oromo’dur. Ülke nüfusunun %40’ı Oromo kabilesine aittir. Diğer etnik gruplar ise Amhara %25, Sidama %9, Tigre %7, Somali %6, Wolaita %4, Afar %4, Gurage %2 ve diğerleri Etiyopya Ülke Raporu 3 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
%3’dür. Oromolar çoğunlukla orta ve güney kesimlerde yerleşik iken, Amhara ve Tigreler ülkenin kuzey bölümünde, Sidamalar kuzeybatıda, Somaliler güneydoğuda, Afarlar ise çoğunlukla kuzeydoğuda yerleşiktirler. Etiyopya’da nüfusun %45’i hıristiyan, %50’si Müslüman ve geri kalan %5’lik kesim ise yerel inanışlara sahiptir. Hıristiyanların %40’ı Ortodoks, %5’i ise Protestandır. Müslümanların ise hemen hemen tamamı sünni Müslümandır. Eğitim Etiyopya eğitimli nüfus oranının oldukça düşük olduğu bir ülkedir. Ülkede zorunlu eğitim bulunmamakta, bu yüzden okur yazarlık oranı da son derece düşük kalmaktadır. Ancak, son yıllarda ülkede eğitime önem verilmeye başlanmış, ülkenin gelişme plan ve programlarında eğitim öncelikli konular arasında yer almaya başlamıştır. Bugün ilkokul çağındaki çocukların %65’i, orta düzeyde ise %35’i eğitime devam etmektedir. Lise düzeyinde eğitime devam etme oranı ise %20 civarındadır. Ülkede okur yazarlık oranı ortalama %43 olup, bu oran erkeklerde %50, kadınlarda ise %40’dır. Okur yazarlık oranı şehirlerde %75 civarında iken, kırsal kesimde %25 civarındadır. Ülkede üniversite mezunlarının sayısı gittikçe artmakta ise de, üniversite mezunu sayısı halen 10 binin altında olup oldukça düşüktür. Dahil Olduğu Uluslararası Anlaşmalar Ekonomik Kuruluşlarla İlişkiler Etiyopya Afrika Birliği’nin önemli bir ülkesidir. Eski Etiyopya kralı Haile Selassie Afrika Birliği’nin kurulmasında en önemli şahıslardan birisi olmuştur. Bugün Afrika Birliği’nin merkezi başkent Addis Ababa’dadır. Etiyopya Avrupa Birliği, Afrika Karayip ve Pasifik (AKP) ülkeleri ile bölgesel işbirliği sürecinde bulunmakta ve Ekonomik Ortaklık Anlaşmaları (EOA) akdetmektedir. Etiyopya, AKP ülke grubu içerisinde Doğu-Güney Afrika bölge grubunda (ESA) yer almakta olup, AB ile ESA 23 kasım 2007 tarihinde bir Ekonomik Ortaklık Anlaşması parafe etmiştir. Dünya Ticaret Örgütüne 2003 yılında üyelik için başvuruda bulunan Etiyopya, şu anda DTÖ’de gözlemci statüsünde bulunmaktadır. Etiyopya 300 milyon nüfuslu Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazarı (COMESA) üyesi olup, aynı zamanda Kenya, Sudan, Somali ve Djibouti ile Serbest Ticaret Anlaşmaları bulunmaktadır. Etiyopya, IMF, Dünya Bankası ve Afrika Kalkınma Bankası gibi uluslararası kuruluşlardan büyük oranda yardım almaktadır. Dünya Bankası Etiyopya’ya hem hibe hem de kredi olarak çeşitli yardımlarda bulunmakta olup, Dünya Bankası halihazırda Etiyopya’da çok sayıda aktif proje uygulamaktadır. Bu projeler başta yol, su ve haberleşme olmak üzere altyapının geliştirilmesi ve iyileştirilmesi, fakirlikle mücadele, tarım sektörü ve özel sektörün geliştirilmesi, iş ortamının iyileştirmesi, rekabetin artırılması ve HIV/AIDS ile mücadeleyi amaçlamaktadır. Dünya Bankasının Etiyopya’ya tahsis ettiği kredilerin sektörel dağılımına bakıldığına %41’i altyapı, %26’sı acil durumlar, %10’u tarım, %9’u sağlık, %5’i eğitim ve %8’i sosyal hizmetlerden oluşmaktadır. 1945 yılından beri Uluslararsı Para Fonu’na üye olan Etiyopya 2001 yılından bu yana IMF’nin Yüksek Borçlu Yoksul Ülkeleri Borçtan Arındırma İnsiyatifi (Heavily Indebted Poor Countries Debt Relief Initiative-HIPC) kapsamındadır. Bu doğrultuda IMF, Etiyopya ile Yoksulluğu Azaltma ve Etiyopya’yı Kalkındırma Anlaşması imzalamış olup, üyeliğinden bu yana fondan Etiyopya’ya çeşitli şekillerde kredi ve destekler temin edilmiştir. Afrika Kalkınma Bankası’na da üye olan Etiyopya’ya 2010 yılına kadar sözkonusu bankadan yapılan ödemeler toplam 2 milyar dolara ulaşmıştır. Genel Ekonomik Durum Ekonomik Yapı Ekonomik Durum Dünyanın ve Afrika’nın en fakir ülkelerinden birisi olan Etiyopya’da 1990’lı yılların başından itibaren serbest pazar ekonomisine dayalı stratejiler izlenmeye başlanmış ve yapısal reformların uygulanmasına öncelik verilmiştir. Bu çerçevede, iç fiyatların yeniden düzenlenmesi, dış ticaretin liberalizasyonu, devlet işletmelerinin özelleştirilmesi ve iç ve dış özel yatırımların desteklenmesi hükümetlerin öncelikli hedefleri arasında yer almıştır. Hükümet yollar, elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi ülkenin altyapısını geliştirmek amacıyla yoğun bir yatırım sürecine girmiştir. Bunun yanısıra, hükümet kamu iktisadi kuruluşlarının özelleştirilmesi programını da yürürlüğe koymuştur. Özelleştirme süreci her ne kadar yavaş olsa da son on yıl içerisinde bir çok küçük ve orta ölçekli kamu iktisadi kuruluşu özelleştirilmiştir. Hükümet elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi sektörlerde yabancı yatırımları ülkeye çekmeye çalışmaktadır. Etiyopya’da tarım sektörü, tekstil ve deri gibi tarıma dayalı sanayilerde ve turizm sektörünün gelişiminde de yabancı sermayeye büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Yabancı ve yerli özel sektör yatırımlarını teşvik etmek amacıyla, 1992 yılında Yatırım Kanunu -, 2013 4 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
(Investment Code) çıkarılmış ve bu güne kadar bu Kanunda bir kaç kez değişiklik yapılmıştır. Etiyopya’da 2010 yılının Ağustos ayında 2010-2015 dönemini içeren beş yıllık kalkınma planı yürürlüğe girmiştir. Söz konusu plan Etiyopya’da sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması ve yoksulluğun giderilmesi için önemli tedbirleri içermektedir. Bu kalkınma planından önce 2006-2010 döneminde yürütülen gelişme ve değişim planı (GAP) da son kalkınma planının uygulanmasında esas teşkil etmiştir. Söz konusu planlarda tarım, sanayi ve altyapı öncelikli konuları teşkil etmekte olup, ülkedeki yaşam standartlarının yükseltilerek yoksulluğun giderilmesinin hizmetler sektöründen ziyade özellikle bu sektörlere önem verilerek sağlanabileceği hususu benimsenmiştir. Son kalkınma planına göre Etiyopya ekonomisinin yıılık ortalama minimum %11 ve maksimum %14,9 oranında gelişme göstermesi beklenmekte olup, tarım sektörünün ekonominin lokomotif sektörü olmaya devam edeceği ve 2015 yılına kadar tarım sektörünün yıllık ortalama minimum %8 ve maksimum %14,5 oranında gelişme göstermesi hedeflenmektedir. Plan hedeflerine ulaşmak için tarım sektöründe yeni arazilerin tarıma açılması, girdi kullanımının artırılması, alt yapının iyileştirilmesi ve elde edilen üretimin daha iyi koşullarda pazarlanmasının teşvik edileceği belirtilmektedir. Özellikle ülke ekonomisine büyük katkı sağlayan hububat, kahve ve çay gibi ürünlerin üretimlerinin artırılması da hedeflenmektedir. Ekonomik Performans Ekonomik Performans Etiyopyadaki son ekonomik veriler ülke ekonomisinin global ekonomik krizin olumsuz etkilerinden kurtulmaya başladığını göstermektedir. Global resesyon Etiyopya’nın hem ihracatını hem de yatırımlarını olumsuz etkilemiştir. Tarım sektöründe son yaşanan gelişmeler ümit verici olup, olumsuz iklim koşullarına rağmen ekilen arazilerdeki ve gübre kullanımındaki artış, son yıllarda tarımsal üretimin beklenenden yüksek gerçekleşmesini sağlamaktadır. Ülkede enerji üretimi ise 2009 yılında faaliyete geçen üç hidroelektrik santrali sayesinde ikiye katlanarak 2 milyar megawata yükselmiştir. Bu santrallerin tam kapasite ile çalışması durumunda enerji üretiminin %50 artış göstereceği belirtilmektedir. Etiyopya’da önümüzdeki yıllarda GSYİH’nın hızlanarak artması beklenmektedir. Tarım sektöründe ve tarıma dayalı sanayi sektörlerindeki gelişmeler genel ekonomiyi olumlu yönde etkileyecektir. Etiyopya’da kullanılabilir enerji üretiminin artması ve pazarlama altyapısının gittikçe iyileşmesi neticesinde ülkede daha fazla üretici pazar için üretim yapmaya başlamış olup, bu sayının önümüzdeki yıllarda da gittikçe artış göstermesi beklenmektedir. Gerçekleştirilen kurumsal reformlar, yeni düzenlemeler ve altyapının giderek iyileşmesi Etiyopya’daki ticari faaliyetleri de daha kolay ve daha ucuz hale gelmeye başlamıştır. Ancak, gerek altyapı ve gerekse mevzuat açısından halen ülkede yapılması gereken bir çok eksiklik söz konusudur. Etiyopya’da enflasyon 2010 yılında %8,1’e gerilemiş olmakla beraber 2011 yılında %33’e yükseldiği tahmin edilmektedir. Son yıllarda sıkı para politikası ve yüksek tarımsal üretim, özellikle gıdalardaki fiyat artışlarını engelleyerek enflasyonun yüksek çıkmasını engellemekte ise de 2011 yılında enflasyonun yüksek çıkmasına engel olunamamıştır. Sektörler Tarım ve Hayvancılık Tarım Etiyopya’nın ekonomisi GSYİH’nın % 43’ünü, ihracatının %90’ını ve istihdamının %80’ini karşılayan tarıma dayanmaktadır. Ülkede ekilebilen alanların yalnızca 1/5’i ekilip, biçilmekte ve bu alanlar hemen hemen tamamen yağmur ile sulanmaktadır. Ancak, bölgeler, yağış miktarı açısından farklılık göstermektedir. Ülkede büyük ölçüde sulama yatırımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Tarım sektöründe, sık sık ortaya çıkan kuraklık ve uygulanan kötü tarım teknikleri nedeniyle büyük güçlükler yaşanmaktadır. Tarımda makineleşme oldukça sınırlı olup gübre, ilaç ve sertifikalı tohum kullanma oranı da son derece düşüktür. Ayrıca, Etiyopya dünyadan önemli ölçüde gıda yardımları almaktadır. Etiyopya’da 2000’li yılların sonlarında tarımsal üretim önemli ölçüde artmıştır. Ülkede tarımsal üretimin artırılarak kendine yeterliliğin yükseltilmesi amacıyla çeşitli tedbirler alınarak uygulamaya konulmaktadır. Bu tedbirler arasında, kıtlığı erken uyarma sistemi, tarıma yönelik hizmetlerin artırılması ve çeşitli tarımsal girdilerin daha geniş alanlarda kullanımının sağlanmasına yönelik tedbirler de bulunmaktadır. Etiyopya’da tarım sektöründe büyük ölçekli işletmeler yaygın değildir. İşletmeler genellikle küçük ölçekli olup, çiftçiler üretimlerini büyük ölçüde kendi iç tüketimleri için yapmakta, pazar için üretim oldukça sınırlı kalmaktadır. Ülkenin tarım sektöründe özellikle yabancı yatırımcılar için cazip imkanlar söz konusudur. Etiyopya’da tarımsal üretimde tahıllar, kahve, bakliyat, yağlı tohumlar, şeker kamışı, meyve ve sebze, kesme çiçek ve pamuk önemli yer tutan ürünlerdir. Etiyopya dünya bakla üretiminde 2. sırada, susam üretiminde 5.sırada, kahve üretiminde, 6. sırada, bakliyat üretiminde ise 8. sırada yer almaktadır. Tahıl ve bakliyat tamamen iç tüketimde kullanılmakta, yağlı tohumlar ile daha az miktarda olmak üzere bazı meyve (özellikle tropikal meyveler)ve sebzeler de özellikle komşu ülkelere ve Avrupa’ya ihraç edilmektedir. Kesme çiçek üretimi Etiyopya’da son yıllarda önem kazanmış ve özellikle Avrupa’lı firmalar da bu ülkede kesme çiçek üretiminde bulunmaya Etiyopya Ülke Raporu 5 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
başlamışlardır. Üretilen kesme çiçekler özellikle Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir. Kahve, Etiyopya ekonomisi için son derece önemlidir. Tahminlere göre kahvenin Etiyopya’nın GSYİH’na katkısı %10 civarındadır. 15 milyondan fazla bir nüfus kahve sektöründen geçimini sağlamaktadır. Hayvansal üretimde ise özellikle büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği önem kazanmıştır. Etiyopya toplam hayvan varlığı bakımından Afrika’nın ilk bir kaç ülkesinden biri olup dünya sıralamasında ise ilk sıralarda yer almaktadır. 51 milyon sığır varlığıyla ülkemizin 5 katı sığır mevcuduna sahip olan Etiyopya, sığır varlığı açısından dünyada 5. sırada yer almaktadır. Keçi varlığı açısından da dünya sıralamasında yine 5. sırada yer alan Etiyopya, koyun varlığı açısından da 8. sırada yer almaktadır. Ülkede hayvancılık sektörü salgın hastalıklar ve kuraklıktan olumsuz etkilenmektedir. Etiyopya tarımında önem taşıyan diğer bir faaliyet arıcılıktır. Arı kovanı mevcudu bakımından Çin ve Türkiye’nin ardından üçüncü sırada yer almakta, dünya bal mumu üretiminde 2. sırada, bal üretiminde ise 8. sırada yer almaktadır. Etiyopya'da Başlıca Tarımsal Ürünlerin Üretim Miktarları (1000 Ton) Ürünler 2007 2008 2009 2010 Arpa 1.271 1.352 1.519 1.400 Mısır 3.337 3.776 3.933 4.400 Sorgum 2.174 2.316 2.804 2.997 Buğday 2.219 2.463 2.538 3.000 Muz 250 261 194 171 Kuru Bakla 576 689 676 607 Susam 149 187 185 314 Nohut 254 287 312 310 Kırmızı biber kuru 115 118 123 120 Kırmızı biber taze 138 185 249 220 Kahve 326 273 260 270 Sarımsak 68 104 156 180 Mercimek 81 94 90 123 Keten tohumu 108 170 98 150 Mango 180 180 180 77 Millet 397 484 560 565 Papaya 260 260 260 232 Kuru bezelye 210 232 267 230 Kök ve yumru bitkiler 4.950 4.765 4.838 4.625 Şeker kamışı 2.200 2.300 1.100 2.400 Tatlı patates 389 526 263 402 70 70 65 22 Pamuk Kuru fasulye 223 241 330 263 Sığır (1000 baş) 45.000 49.298 50.884 50.563 Keç (1000 baş) 21.709 21.884 21.961 22.320 Koyun (1000 baş) 26.117 25.017 25.980 26.127 4.800 4.600 4.598 4.576 Arı Kovanı (1000 adet) Kaynak:FAO, www.fao.org, Statistical Database Sahip olduğu hayvan potansiyeli ile hayvan deri ve postları üretimi de oldukça yüksek olup, bu ürünler ülkenin önemli ihraç kalemleri arasında yer almaktadır. Etiyopya’da tarım sektöründe kullanılan girdilerin önemli bir kısmı ithalatla karşılanmaktadır. Bu nedenle tarım sektörüne yönelik gübre, ilaç, tohum, yem ve tarım alet ve makinaları gibi girdilerde Etiyopya, önemli bir ihraç pazarı olup, bu sektörlerde yatırım açısından da büyük imkanlar sunmaktadır. -, 2013 6 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Sanayi SANAYİ VE MADENCİLİK SEKTÖRÜEtiyopya’da sanayi sektörü GSYİH’nın %13’ünü oluşturmakta ve yıllık ortalama %10 civarında gelişme göstermektedir. Istihdamın %7’sini karşılayan sanayi sektöründe devlet halen büyük paya sahip olmakla beraber, özelleştirme faaliyetleri de başlamış ve devam etmektedir. Devletin elinde halen çok sayıda sanayi tesisi bulunmaktadır. İmalat sanayi üretiminin %40’ından fazlasını gıda sanayi üretimi (özellikle bitkisel yağ, unlu mamüller, şeker ve alkollü ve alkolsüz içecekler ) oluşturmaktadır. Gıda sanayi üretimi dışında önem taşıyan diğer alt sektörler, tekstil ve hazır giyim, deri, kimya sanayi, ağaç işleme, ilaç sanayi, metal işlemeciliği inşaat malzemeleri ve çimentodur. Sanayi sektörü özellikle başkent Addis Ababa ve Dire Dawa’da yoğunluk kazanmıştır. Tekstil sektörü, hem devletin hem de özel sektörün faaliyette bulunduğu sanayi görünümündedir. Sektör ülkede gıda işleme sanayinden sonra en önemli ikinci alt sektör konumundadır. Tekstil sektörü tüm imalat sanayindeki istihdamın yaklaşık %30’unu karşılamaktadır. Ülkede yeni tekstil ve konfeksiyon sanayilerinin kurulması hız kazanmış olup, tekstil sektörü yabancı yatırımcılar için cazip sektörler arasında yer almaktadır. Etiyopya’da tekstil sektöründen sonra önem taşıyan alt sektörlerden birisi dericiliktir. Ülkenin yüksek hayvan varlığına paralel olarak deri üretimi de oldukça yüksektir. Ancak dericilik sektöründe de oldukça geri teknolojiler kullanılmakta olup, bu alanda da büyük yatırımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Deri sektöründe hali hazırda ayakkabı, çanta, eldiven , cüzdan ve kısmen de giysi üretimi yapılmaktadır. Etiyopya’da sanayi sektörü bugün için gelişmenin başlangıç aşamalarındadır. Sektörde genellikle eski teknoloji hakim olup rekabet güçleri de oldukça düşük düzeydedir. Son yıllarda devlet sanayi sektörünü canlandırmak amacıyla yeni bir sanayii geliştirme stratejisi kabul etmiş olup, bu strateji devletin elindeki sanayi tesisilerinin özelleştirilmesi yanında ülkede yerli ve yabancı yatırımların da artırılmasına yönelik bir takım tedbirleri içermektedir. Madencilik sektörünün, Etiyopya ekonomisi içinde önemi az olup, sektörün GSYH’ya katkısı %1 düzeyindedir. Ülkede önemli miktarlarda kömür, demir, tantan, ve potasyum rezervlerinin olduğu tahmin edilmektedir. Fazla miktarlarda olmasa da ülkede altın, platin, bakır, rezervlerinin de olduğu bilinmektedir. Bunların dışında kireçtaşı, kil, mermer üretimi oldukça fazladır. Ayrıca son yıllarda metalik olmayan diğer minerallerin üretiminde ise büyük artışlar görülmüştür. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı Etiyopya’da ulaştırma altyapısı son derece geri ve yetersiz düzeydedir. Nüfusun %80’i kırsal kesimde yaşamasına rağmen henüz yol ile ulaşılamamış bir çok yerleşim yeri bulunmakta ve Cibuti dışında komşuları olan Kenya, Uganda, Sudan ve Eritre gibi ülkelere de sağlıklı ve gelişmiş bir bağlantı kurulamamış durumdadır. Bu yüzden Etiyopya’daki insanların büyük bir kısmı izole edilmiş bir yaşantı sürmektedirler. Etiyopya’nın yetersiz ve güvenli olmayan ulaştırma altyapısı ekonomik kalkınmasındaki en önemli engellerden birisi olarak görülmekte ve bu durum limanlara ve pazarlara ulaşmasını da engellemektedir. Bugün Etiyopya’da 1000km2’lik alana düşen yol uzunluğu asfalt yollarda 35,8 km, stablize yollarda ise 121,5 km’dir. Bu rakam Sahra Altı Afrika ülkelerinin ortalaması olan 86,6 km ve 504,7 km’nin dahi altında kalmaktadır. Bu yüzden Etiyopya her yıl GSYH’nın %3’ü gibi oldukça yüksek bir kısmını yol yapım ve rehabilitasyonuna ayırmaktadır. Ülkede karayolu ulaştırmasının gelişmemiş olması tarımsal potansiyelin de sınırlı miktarda değerlendirlmesine neden olmaktadır. Etiyopya 1998-2000 yıllarında Eritre ile olan savaş sonrası kendisine ait olan Assab limanını kaybetmiş ve bu şekilde deniz ile olan bağlantısı da kesilmiştir. Bu yüzden Etiyopya’ya deniz yoluyla gelen mallar Cibuti limanına gelmekte ve buradan karayolu veya demiryolu vasıtasıyla Etiyopya’ya ulaşmaktadır. Ağır yük trafiği nedeniyle geçen on yıllık süre içerisinde Cibuti limanının kapasitesi artırılmış, altyapı ihtiyaçları önemli ölçüde giderilmiş ve limandan Etiyopya’ya uzanan yollarda rehabilitasyon çalışmaları yapılmıştır. Bugün için Etiyopya dış ticaretinin %98’i Cibuti Limanı yoluyla yapılmakta olup ekonomik açıdan Etiyopya dış ticareti için alternatif limanların bulunmaması nedeniyle kısa ve orta vadede de bu durum devam edecektir. Cibuti limanı Etiyopya’yla Cibuti arasındaki ilişkilerin önemini oldukça artırmaktadır. Etiyopya’nın yolcu ve yük taşımacılığının %95’inden fazlası karayolları ile yapılmaktadır. Etiyopya’da bugünkü sahip olunan yol şebekesinin büyük bir kısmı 1930’lardaki İtalyan işgalinden miras kalan yollardır. Ülkenin ortasından kuzeye giden iki ana yol bakımsızlıktan ve özellikle eritre ile olan savaş sırasında askeri ve diğer yük konvoylarının verdikleri hasarlar nedeniyle büyük ölçüde tahrip olmuş durumdadır. Etiyopya’da yolların rehabilitasyonu ve yeni yolların yapılması ekonomik reform programının ana konularından birisidir. Etiyopya’da bugün toplam yol uzunluğu 42 bin km olup bunun %13’ü asfalttır. Etiyopya yol ağı miktarı ve standardı açısından Afrika’nın ortalama standartlarının bile altında kalmaktadır. Yol Geliştirme Programına göre Etiyopya’da 7800 km’lik yeni yol ağına ve 4000 km’lik yolunda acilen rehabilite edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu projelerin yaklaşık maliyetinin 35 milyar Birr civarında olduğu tahmin edilmektedir. Yol Geliştirme Programında öncelik ana arterlerin rehabilite edilerek yeni bölgesel yolların inşa edilmesine verilmektedir. Ayrıca Etiyopya’da özel sektörün de yol yatırımlarına girebilmesini mümkün kılacak şartların oluşturulmasına çalışılmaktadır. Ancak, Etiyopyalı firmalar nakit sermaye ve yol yapım ekipmanları konusunda oldukça yetersiz olup karayolu yapımında yabancı firmaların iştirakine ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkede son yıllarda özellikle Doğu-Batı otoyolunun tamamlanmasına yönelik yoğun çalışmalar göze çarpmaktadır. Etiyopya Ülke Raporu 7 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Etiyopya’daki tek demiryolu hattı Cibuti’den Addis Ababa’ya uzanan 850 km’lik hattır. Bu hat Dire Dawa’dan da geçmektedir. Bu demiryolu hattı ile yılda 800 bin yolcu ve 250 bin ton da yük taşınmaktadır ve bu miktarlar Etiyopya’nın yıllık toplam taşıma trafiğinin %5’i gibi bir orana tekabül etmektedir. Bu demiryolu hattının bakımı yeterince yapılmamakta ve acil olarak kapasitesinin ve güvenliğinin artırılması için rehabilitasyona ihtiyaç duyulmaktadır. Hükümet özel sektör katılımcısı bulabildiği taktirde ikinci bir hat olarak Awara- Addis Ababa demiryolu hattının inşaasına başlamayı hedeflemektedir. Etiyopya’nın son derece yetersiz ve geri kalmış karayolu ve demiryolu altyapısına karşın havayolu ulaşımı nispeten daha gelişmiş durumdadır. Addis Ababa Afrika Birliği’nin merkezi olması ve Asya, Ortadoğu ve Afrika arasında önemli bir merkez olması nedeniyle hava trafiği açısından da önemli bir merkez konumundadır. Uluslararası Bole Havaalanı Afrika’da 1. kategoride yer alan 5 havaalanından birisidir. Geçtiğimiz yıllarda yolcu ve kargo taşımacılığı altyapısı daha da geliştirilen Bole Havaalanı meyve sebze ve kesme çiçek ihracatına da imkan veren bir konuma gelmiştir. Milli havayolu şirketi Ethiopian Airlines (EAL) yolcu ve kargo taşıma kapasitesini oldukça artırmış olup, yurt dışında 50’nin üzerinde, yurt içinde de 30 civarında farklı noktaya uçuş gerçekleştirmekte ve Afrika’nın en iyi 3 havayolu şirketinin arasında bulunmaktadır. Enerji Etiyopya hidroelektrik dışında diğer enerji kaynakları açısından son derece fakir bir ülkedir. Ülkede kullanılan enerjinin %98’i hidroelektrik kaynaklarından elde edilmektedir. Ülkenin özellikle orta kesimlerinde değerlendirilemeyen yüksek hidroelektrik potansiyeli bulunmaktadır. Ancak hidroenerjiye aşırı bağımlılık ülkede zaman zaman kuraklık sorununu da beraberinde getirmekte ve yağışların yetersiz olduğu durumlarda enerji üretiminde azalmalar söz konusu olabilmekte bu durum da uzun süreli elektrik kesintilerine neden olabilmektedir. Bu durum da özellikle sanayi sektörünü olumsuz etkilemektedir. Etiyopya’da enerji üretimine elverişli 9 adet nehir bulunmakta olup, bu nehirler üzerinde yeni baraj inşaatları devam etmekte, bir kısım baraj inşaatları da projelendirilmiş durumdadır. Ancak sınırlı kaynaklar inşa halindeki barajların hedeflenen sürelerde faaliyete geçmesini engellemektedir. Güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili çalışmalar da devam etmektedir. Ülkede hidroenerji potansiyeli yeterince değerlendirilebildiği taktirde, düşük maliyetiyle birlikte, Etiyopya’nın Afrika’nın en önemli hidroenerji ihraç eden ülkelerinden birisi olabileceği uluslararası çevrelerce kabul edilmektedir. Finansal Hizmetler HİZMETLER SEKTÖRÜEtiyopya’da finansal sektörün liberalizasyonuna pek sıcak yaklaşılmamaktadır. Finansal sektör 1974 devrimiyle millileştirilmiş ve bankacılık sektöründe Etiyopya Ticaret Bankası (CBE) sektörde tek banka olarak monopolleşmiştir. 1990 yılından sonra özel sektörün bankacılık faaliyetlerinde bulunmasına izin verilmiş, ancak uzunca süre yabancı bankalara izin verilmemiştir. Ancak, yerli bankaların rekabette yetersiz kalması nedeniyle IMF’nin baskıları sonucu yabancı bankacılığa da sonradan esneklikler getirilmiştir. Etiyopya’da özel bankacılığa izin verilmesinden sonra çok sayıda özel banka faaliyete geçmiştir. Bunlar içerisinde Dashen, Awash, Abyssinia, Wegagen, NIB, United, Lion ve Access bankaları ön plana çıkmaktadır. Bu bankalar içerisinde en büyüğü Dashenbanktır. Özel bankaların sektördeki payları gittikçe artış göstermektedir. Etiyopya Merkez Bankası verilerine göre özel sektör bankacılığının kredi pazarındaki payı %40’ın üzerindedir. 1964 yılında kurulmuş bulunan Etiyopya Merkez Bankası, 1990’lı yıllardan itibaren hazine bonoları ihraç etmekte ve döviz piyasasının tedricen liberalleştirilmesi için çaba sarf etmektedir. 1997 yılından itibaren özel sektör kuruluşları da devlet kurumları yanında döviz piyasasında faaliyet göstermeye başlamıştır. 2001 yılından itibaren de interbankın yerini düzenli çalışan bir döviz borsası almıştır. Etiyopya’da 9’u özel sektöre ve 1 tanesi de kamuya ait olmak üzere 10 sigorta şirketi faaliyet göstermekle birlikte ülkede sigortacılık sektörü verimli çalışamamaktadır. Halkın ve firmaların sigortacılık faaliyetlerine iştiraki sınırlı kalmaktadır., Ülkedeki sigorta şirketlerinin toplam şube sayısı 172’dir. Etiyopya’da turizm sektörü de gittikçe gelişme göstermektedir. Ülkeye gelen turistler çoğunlukla doğa, tarih ve kongre turizmi için gelmektedirler.Ülkeye yıllık 300 bin civarında turist gelmekte ve turizm gelirleri ise 250 milyon dolar civarında bulunmaktadır. Ülkede bir kaç yıl öncesine kadar sınırlı sayıda lüks otel var iken, özellikle yabancı ortaklarla birlikte lüks otellerin yapımı büyük hız kazanmıştır. Etiyopya 2015 yılı sonunda 1 milyon turist ve 1 milyar doların üzerinde turizm geliri hedeflemektedir. Etiyopya’da hizmetler sektörünün GSYH’ya katkısı %43, istihdama katkısı ise %13 düzeyindedir. Diğer Hizmetler BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ Etiyopya’nın bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısı son derece geri düzeyde olup bu konuda Etiyopya -, 2013 8 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
dünyanın en geri kalmış ülkelerden biridir. Etiyopya’da haberleşme altyapısı üzerinde en fazla durulması gereken konulardan birisi olup, sektörde ciddi düzeyde dış yatırıma ihtiyaç duyulmaktadır. Etiyopya’da 900 bin civarında sabit telefon ve yaklaşık 2 milyon civarında da mobil telefon kullanıcısı mevcut olup, bu rakam nüfusun yaklaşık %3,5’ine tekabül etmekte ve bunların da önemli bir kısmı başkent Addis Ababa’da bulunmaktadır. (Ülkede GSM sinyalleri nüfusun sadece %10’una ulaşabilmektedir.) Bu verilere göre ülkede telefonlaşma oranı 1000 kişide 30 kişiye tekabül etmektedir. Diğer Sahra Altı Afrika ülkelerinde dahi telefonlaşma oranının 1000 kişide ortalama 100’ün üzerinde olduğu düşünüldüğünde Etiyopya’nın haberleşme konusunda ne derece geride olduğu daha iyi anlaşılmaktadır. Ülkede telekomünikasyon hizmetleri Ericsson’un ortaklığında tekel durumundaki Devlet Haberleşme Kurumu tarafından yerine getirilmekte ve yakın gelecekte mobil telefon abone sayısını 10 milyonun üzerine çıkarılması hedeflenmektedir. Ülkede internet kullanımı ise son derece düşük olup, nüfusun ancak binde biri internet bağlantısına sahiptir. Etiyopya hükümeti bilgi ve iletişim teknolojilerini ülkedeki açlığa karşı önemli bir silah olarak görmekte ve ülkedeki internet kullanıcı sayısını en kısa sürede 1 milyona yükseltmeyi hedeflemektedir. SU VE SULAMA Etiyopya’da suya yapılan yatırımlar da son derece yetersiz olup su ve sulama altyapısı konusunda dünyanın en geri kalmış ülkelerinden birisidir. Nüfusun %68’i halen yüzey sularından ihtiyacını karşılamakta, ev ve barınaklarda şebeke suları kullanımı son derece kısıtlı kalmaktadır. Ülkede insanların yaşadığı mahallere suyun ulaştırılarak sağlıklı bir su tüketiminin sağlanması ülkenin en önemli hedeflerinden olup, bu durum hükümetlerin üzerinde durduğu en önemli konular arasındadır. Ülkede tarımsal arazilerin sulama imkanları da hemen hemen hiç gelişmemiş olup, bugün tarıma elverişli arazilerin ancak %3’ü sulanabilmektedir. Bu sulamanın da önemli bir kısmı çiftçilerin kendi imkanlarıyla geliştirdikleri sulamalardan oluşmaktadır. Bu durum ülkede tarımın tamamen doğal yağışlara bağlı olarak yapılmasını zorunlu kılmakta ve bu durum sektörde verimliliği düşürerek rekabetçi ürün üretimini engellemektedir. Rekabetçi olmayan üretim dış pazarlara girişi de zorlaştırmaktadır. Etiyopya’da yüksek yatırım maliyetleri nedeniyle sulama yatırımlarına fazla kaynak ayrılamamaktadır. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü Etiyopya’da serbest pazar ekonomisine geçiş ile birlikte özel sektör yatırımlarında da artış olmuştur. Pazar ekonomisine geçişle birlikte ülkede bir çok reforma gidilmiş, bu reformlar başta kamuya ait işletmelerin özelleştirilmesi olmak üzere, ana hatlarıyla dış ticaretin liberalizasyonu, yurt içindeki ürün fiyatlarının yeniden belirlenmesi ve ülkede devalüasyona gidilmesi gibi konuları içermiştir. Etiyopya’da yatırım yapılabilecek bir çok alan söz konusudur. Etiyopya’da iş kurma ve yatırım maliyetlerinin de oldukça düşük olduğu kabul edilmektedir. Ülke gerek iklimi, gerek verimli toprakları ve bol miktardaki hammadde kaynakları ile yabancı yatırıma da elverişli imkanlar sunmaktadır. Etiyopya’dan dünyanın diğer ülkelerine nakliyenin nispeten ucuz olması, dünya ülkeleri arasında işgücü maliyetlerinin az olması ve aynı zamanda ucuz hidro enerji Etiyopya’ya yatırımları cazip kılan diğer unsurlardır. Etiyopya oldukça liberal bir yatırım kanununa sahip olup, ülkede yatırımları düzenlemek ve yatırımcılara uygun yatırım ortamı oluşturmak amacıyla Etiyopya Yatırımlar Komisyonu kurulmuş ve oluşturulan ortam yabancı yatırımcılar için oldukça elverişli imkanlar sunar hale getirilmiştir. Yeni yatırım kanunu çerçevesinde ülkede hemen bütün alt sektörler yabancı yatırımlara açık olmakla beraber başlıca: -Tarım, tarıma dayalı sanayiler ve gıda -Tarım alet ve makineleri, -Gıda üreten makineler ve ekipmanlar -Tekstil, konfeksiyon, iç giyim, çorap, ayakkabı ve terlik üretimi -İnşaat, inşaat malzemeleri ve ekipmanları üretimi -Mobilya ve dekorasyon -Ev aletleri, mutfak eşyaları üretimi -Otel ve lokanta işletmeciliği -Elektrik malzemeleri üretimi -Elektronik ürünler üretimi -Demir, çelik üretimi -Plastik ürünler üretimi -Kağıt ve karton üretimi gibi sektörler yabancı yatırımlar için en cazip yatırım alanlarını oluşturmakta olup, yabancı ülke yatırımcılarınca da özellikle bu sektörler ilgi görmektedir. Etiyopya’da yatırım izni verilen doğrudan yabancı yatırım projelerinin toplam tutarı 45,870,366,367 ABD Doları olup, bunun %78.4'ü proje safhasında, %14.7'si yatırım safhasında ve %6.9'u işletme safhasındadır. Etiyopya’da ülkelerin yatırım tutarları sıralamasında ABD 5 milyar doların üzerindeki tutarıyla ilk sırayı almakta bu ülkeyi Sudan, Hindistan, S. Arabistan ve Çin takip etmektedir. Ülkemiz Etiyopya Ülke Raporu 9 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
ise 1,336 milyar dolarlık yatırım tutarı ile 8. sırada yer almaktadır. Etiyopya’da yatırım yapan ülkelerin yatırım tutarları,firma sayıları ve istihdam durumları aşağıda tablo halinde verilmektedir. 1992-2 Şubat 2011 Döneminde Etiyopya’da Yatırım Yapan İlk 10 Ülke Ülkeler Firma Sayısı ABD Yatırım Tutarı (1000 ETB) Yatırım Tutarı (USD) İstihdam 1108 46,169,829.66 5,062,709,553.19 86330 Sudan 794 49,737,830.56 4,806,783,452.51 73649 Hindistan 494 42,947,983.18 4,481,147,906.91 40080 Suudi Arabistan 376 34,255,780.48 3,623,347,404.64 64841 1145 39,050,378.97 3,488,121,471.55 76229 200 17,504,585.60 1,750,362,666.06 45793 Nijerya 43 16,612,592.39 1,468,319,445.16 4100 Türkiye 225 14,748,153.00 1,335,825,459.00 29014 İsrail 223 12,920,276.68 1,287,683,189.34 84711 85 12,025,131.79 1,138,644,251.56 12690 Çin Almanya BAE Toplam 4693 285,972,542.31 28,442,944,799.92 517437 Bütün Ülkeler Genel 7684 386,200,962.59 45,870,366,367.20 921512 Toplamı* *: Yatırım izni verilen doğrudan yabancı yatırım projelerinin toplam tutarı olan 386,200,962,590 ETB'nın (45,870,366,367 ABD Doları) %78.4'ü Proje Safhasında, %14.7'si Yatırım Safhasında ve %6.9'u İşletme Safhasındadır. Kaynak:DTM Etiyopya’yı yabancı yatırımlarda ön plana çıkaran başlıca nedenler şu şekilde sıralanabilir: -Politik ve ekonomik istikrar -Zengin el değmemiş doğal kaynaklar, uygun iklim koşulları ve verimli topraklar -Bol ve ucuz eğitilebilir iş gücü varlığı -Bürokratik engellerin önemli ölçüde azaltılmış olması -Güvenlik ortamının sağlanmış olması ve suç oranının düşüklüğü -Yatırım programlarıyla açıklanmış olan fırsatlar -Gümrük vergisi muafiyetleri -İhracat teşvikleri -İşletmenin faaliyete geçmesinden itibaren 2-7 yıl arasında gelir vergisi muafiyeti -80 milyona ulaşan nüfus -Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazarına(COMESA) dahil ülkelerden yapılan ithalatta %10 daha düşük gümrük vergisinin uygulanması Etiyopya’nın ABD ve diğer gelişmiş ülkelerce uygulanan genelleştirilmiş tercihler sisteminin tamamından istifade ediyor olması. Etiyopya ile Türkiye arasında imzalanan anlaşma ve protokollerle iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin mevzuat altyapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır. Yaşanan küresel krize rağmen ekonomik ve ticari alanda ilişkilerimiz hızlı bir gelişme göstermektedir. Türk işadamlarının şimdiye kadar Etiyopyada kurduğu firma sayısı 225 dir. Bu sayının kısa sürede 300’e ulaşması beklenmektedir. Etiyopyada kurulmuş olan 225 Türk firmasının taahhüt ettiği toplam yatırım tutarı yaklaşık 1,336 milyar Dolardır. Yatırım yapan firmalar ile yol inşaatı taahhüt işi alan firmamızın Etiyopyada istihdam etmekte oldukları işçi sayısı ile çalıştırmayı planladıkları toplam işçi sayısı 29014 kişidir. Firmalarımızın yatırım yaptığı başlıca alanlar: Başta çimento ve demir çelik üretimi olmak üzere inşaat malzemeleri sektörü, tekstil, gıda, mobilya, ayakkabı-terlik, pvc ve ahşap kapı–pencere, altın işleme, tarımsal üretim ve bağırsak işlemedir. Türk Firmalarının Etiyopya’da yıllara ve sektörlere göre yatırım miktarları ve istihdam durumları aşağıda tablolar halinde verilmektedir. 2003- 5 Ocak 2011 Döneminde Etiyopya’da Yatırım Yapan Türk Firmalarının Sayısı, Yatırım Tutarı ve İstihdam Durumu Yıllar Firma Sayısı Yatırım Tutarı (1000 ETB) Yatırım Tutarı (USD) İstihdam 2003 1 2,300 267,441.00 5 2004 1 2,000 232,558.00 25 2005 5 64,500 7,500,000.00 135 2006 8 195,207 22,698,488.00 2707 2007 32 2,420,609 268,956,555.00 2496 2008 49 2,309,848 240,609,166.00 3662 -, 2013 10 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
2009 63 5,603,384 495,874,690.00 14851 2010 63 3,338,305 251,639,224.00 4393 2011 3 812,000 48,047,337.00 740 225 14,748,153 Toplam 1,335,825,459.00 29014 Kaynak: Addis Ababa Ticaret Müşavirliği Etiyopya'da Türk Firmalarının Sektörlere Göre Yatırım Miktarları ve İstihdam Durumu YATIRIM KONUSU FİRMA SAYISI YATIRIM TUTARI ($) İŞÇİ SAYISI 22 468,382,552.34 16917 Çimento Fabrikası 1 217,888,889.00 526 Demir Çelik ve Boru Üretimi 4 150,445,498.43 2135 Eğitim 6 111,728,099.39 216 17 95,039,537.39 1750 Tekstil ve Konfeksiyon Üretimi İnşaat (Makina ekipman yatırımı) Sağlık(Hastane) 1 69,690,265.00 600 Gıda Üretimi 12 44,482,056.36 307 Çiftçilik 21 38,587,174.86 1670 İnşaat Malzemeleri Üretimi 35 24,883,370.43 871 Su Sondajı 8 23,188,658.74 87 PVC ve Alüminyum Kapı-Pencere Üretimi 16 21,998,096.37 1282 Diğer * 52 21,410,485.09 979 Plastik Ürünler Üretimi 4 13,199,525.00 375 Ayakkabı ve Terlik Üretimi 3 7,055,832.00 382 Çeşitli Makina Montajı ve Yedek Parça Üretimi 5 6,970,918.02 308 Altın İşleme 2 6,106,030.81 35 Kablo Üretimi 1 5,555,556.00 70 Mobilya Üretimi 9 3,440,718.75 184 Otobüs, Traktör, Treyler Montajı ve İmalatı 2 1,769,912.00 120 Entegre Et Tesisi 1 1,514,988.49 120 Tarım Alet ve Makinaları Üretimi 1 979,843.30 10 Tavuk Eti Üretimi 1 904,470.74 20 LPG Tüpü Üretimi 1 602,980.49 50 225 1,335,825,459.00 29014 TOPLAM Kaynak: Addis Ababa Ticaret Müşavirliği Dış Ticaret Genel Durum Etiyopya dünyada en az gelişmiş ülkelerden biridir. Diğer gelişmekte olan ülkeler gibi Etiyopya’da da tarım sektörü tek büyük sektör konumunda olup, sektörün performansı tüm ekonominin performansına yön vermektedir. Tarım sektörü dışında önemli bir üretim gücü bulunmayan Etiyopya sanayi ürünlerinin hemen hemen tamamına yakınını ithal etmektedir. Tarımsal ürünlerden elde ettiği ihracat geliri ile sanayi ürünleri ithalatını karşılayamayan Etiyopya kronik bir biçimde dış ticaret açığı vermektedir. 5 – 5,5 milyar dolar civarında gerçekleşen dış ticaret açığının önümüzdeki yıllarda 6 milyar doları aşması beklenmektedir. Etiyopya’nın 2006 yılında 1 milyar dolar civarında gerçekleşen ihracatının 2011 yılında 2,9 milyar dolara ulaştığı tahmin edilmektedir. Etiyopya’nın 2006 yılında 5 milyar dolar civarında bulunan ithalatı ise 2010 yılında 7,4 milyar dolara ulaşmış, 2011 yılında da 8,9 milyar dolara ulaştığı tahmin edilmektedir. Ülkenin Dış Ticareti Etiyopya Ülke Raporu 11 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon Dolar) 2009a 2010a 2011b 2012c İhracat FOB (milyon $) 1.538 2.400 2.948 3.067 İthalat FOB (milyon $) 6.819 7.365 8.405 8.902 Dış ticaret hacmi (milyon $) 8.357 9.765 11.353 11.969 Dış ticaret dengesi (milyon $) 5.281 4.965 5.457 5.835 Kaynak: The Economist Intelligence Unit, November 2011, Country Report İhracatında Başlıca Ürünler Etiyopya’nın ihracatının çok büyük bir bölümü tarımsal ürünlere dayanmaktadır. En önemli ihraç ürünleri susam ve kahvedir. Bu iki ürünün ihracatı toplam ihracatın yarısına yakındır. Taze sebze ve kuru baklagiller de ihracatta önemli paya sahiptir. Etiyopya susamı en çok Çin, İsrail, ABD, Türkiye ve Ürdün’e; kahveyi ise Almanya, Suudi Arabistan, Belçika, ABD ve diğer Avrupa ülkelerine ihraç etmektedir. Taze sebzeler en çok Somali ve Cibuti’ye giderken, kuru baklagiller en çok Sudan ve BAE’ne ihraç edilmektedir. Son yıllarda Etiyopla’nın ihracatta yüzünü güldüren ve en hızlı gelişme gösteren sektör çiçekçilik olmuştur. 2000 yılında 1 firma ile ihracata başlayan sektör günümüzde 70’i aşkın üretici-ihracatçıya sahiptir. 2005 yılında sadece 12 milyon dolar olan kesme çiçek ihracatı 2008’de 100 milyon doları aşmış, 2009 yılında da 132 milyon dolara 2010 yılında ise 144 milyon dolara yükselmiştir. Etiyopya çesme çiçeklerin çok büyük bir bölümünü Hollanda’ya ihraç etmektedir. Almanya, Japonya, Suudi Arabistan ve BAE diğer pazarlardır. Kahve, susam, sebzeler, altın, kuru bakliyat, canlı hayvan, koyun ve keçi eti ve hayvan derileri önemli yer tutan ihraç ürünlerindendir. Canlı hayvan veya bunların etlerinin tamamına yakını civardaki müslüman ülkelere ihraç edilirken deriler AB ve Uzak Doğu ülkelerine satılmaktadır. Etiyopya’nın en çok ihracat yaptığı ülkeler başta Almanya (%11,4) olmak üzere Çin, Somali, Hollanda, Sudan, Arabistan ve İsviçredir. Ülkemiz ise etiyopya’nın ihracatında %1,4’lük payı ile 20. sırada yer almaktadır. İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar) HS NO 2008 TOPLAM 2009 2010 1.601.835 1.618.166 2.329.793 '0901 KAHVE 562.263 369.809 699.148 '1207 YAĞLI TOHUMLAR 250.275 380.317 338.813 '0709 DİĞER SEBZELER (TAZE/SOĞUTULMUŞ) 83.462 168.473 245.065 '7108 ALTIN (HAM, YARI İŞLENMİŞ, PUDRA HALİNDE) 79.898 92.540 182.336 '0603 BUKET YAPMAYA ELVERİŞLİ KESME ÇİÇEK VE TOMURCUKLAR 104.740 131.518 143.817 '0713 KURU BAKLAGİLLER 116.997 104.073 136.531 '0102 CANLI SIĞIR 26.599 36.737 77.633 '0106 CANLI DİĞER HAYVANLAR 15.857 17.450 48.886 '0204 KOYUN VE KEÇİ ETİ 28.054 22.760 39.556 '4105 KOYUN VE KUZULARIN DABAKLANMIŞ DERİLERİ 23.644 20.677 33.689 602 1.476 25.430 7.724 8.839 23.119 19.211 19.066 21.295 23.069 9.983 18.219 479 3.704 16.674 857 743 15.006 7.848 10.538 13.484 0 0 10.136 '8431 AĞIR İŞ MAKİNE VE CİHAZLARIN AKSAM VE PARÇALARI '0910 ZENCEFİL, SAFRAN, ZERDEÇAL, KEKİK, DEFNE YAPRAKLARI, KORİ VE DİĞER BAHARAT '0602 DİĞER CANLI BİTKİLER (KÖKLERİ DAHİL) ÇELİKLER, AŞI KALEM VE GÖZLERİ, MANTAR MİSELLERİ '4106 DİĞER HAYVANLARIN DABAKLANMIŞ DERİLERİ '8502 ELEKTROJEN GRUPLARI, ROTATİF ELEKTRİK KONVERTİSÖRLERİ NİYOBYUM, TANTALYUM, VANADYUM, ZİRKONYUM CEVHERLERİ VB. '2615 KONSANTRELERİ '1301 LAK, TABİİ SAKIZLAR, REÇİNELER VE SAKIZ REÇİNELER VE YAĞ REÇİNELER '1005 MISIR -, 2013 12 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
'4112 KOYUN VE KUZULARIN DİĞER DERİ VE KÖSELELERİ 5.172 6.166 8.943 '1007 DARI, TANE(KOCA DARI) 635 0 7.441 '8459 METALLERİ İŞLEYEN MAKİNELİ ALETLER-TEZGAHLAR 171 2.355 7.079 6.450 4.890 6.274 0 2.234 5.968 '8703 OTOMOBİLLER(STEYŞIN VAGONLAR DAHİL) '0208 DİĞER ETLER VE YENİLEN SAKATAT '0708 BAKLAGİLLER 11.460 7.461 5.880 '0701 PATATES 1.860 2.540 5.823 '0712 KURUTULMUŞ SEBZELER 3.044 5.681 5.742 Kaynak: Trade Map-ITC İthalatında Başlıca Ürünler Etiyopya’nın ithalatının büyük bir bölümünü sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Petrol yağları ithalatı ilk sırada olup yıllar itibariyle değişmekle beraber toplam ithalatın %15-20’sini oluşturmaktadır. Telefon cihazları, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, İlaç, otomobiller, gübreler ve demir çelik ürünleri izole kablo ve teller, iş ve maden makineleri, iş makineleri ve lastikler büyük çapta ithal edilen önemli sanayi ürünleridir. Etiyopya tarımsal ürün olarak en çok buğday ve palm yağı ithal etmektedir. Bu iki tarım ürününün ithalatı toplam ithalatın %7-8 gibi önemli bir orana ulaşmaktadır. Etiyopya petrol yağlarının büyük bölümünü Suudi Arabistan olmak üzere çevresindeki Arap ülkelerinden ithal etmektedir. Telefon cihazlarının tamamına yakını Çin’den gelmektedir. Buğday İtalya, ABD, Romanya, Bulgaristan ve Ukrayna’dan karşılanmaktadır. Gübre başta Rusya olmak üzere Libya ve Ürdün’den ithal edilmektedir. İlaçlar büyük ölçüde Hindistan, ABD, İtalya ve Hollanda’dan tedarik edilmektedir. Otomobillerin çok büyük çoğunluğu Japonya’dan; kamyonlar ise Japonya’nın yanısıra Çin ve İtalya’dan da gelmektedir. Demir-çelik ürünlerinde ise en büyük tedarikçi Türkiye’dir. Hindistan, Çin ve Ukrayna Türkiye’yi takip etmektedir. Etiyopya’nın 2010 yılı toplam ithalatında Çin %24’lük payı ile ilk sırayı almakta bu ülkeyi sırasıyla Arabistan, Hindistan, BAE, ABD, Japonya, İtalya ve Türkiye takip etmektedir.Türkiye’nin Etiyopya’nın ithalatındaki payı %2,8’dir. İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar) HS NO 2008 TOPLAM '2710 PETROL YAĞLARI VE BİTUMENLİ MİNETRALLERDEN ELDE EDİLEN YAĞLAR 2009 2010 8.680.326 7.973.880 8.601.769 1.971.267 1.222.508 1.544.437 '8517 TELLİ TELEFON-İÇİN ELEKTRİKLİ CİHAZLAR 448.697 414.036 529.326 '8704 EŞYA TAŞIMAYA MAHSUS MOTORLU TAŞITLAR 202.649 205.984 382.227 '1001 BUĞDAY 465.194 321.619 304.281 '1511 PALM YAĞI VE FRAKSİYONLARI 201.572 204.791 222.742 '3004 TEDAVİDE /KORUNMADA KULLANILMAK ÜZERE HAZIRLANAN İLAÇLAR (DOZLANDIRILMIŞ) 144.236 256.539 204.154 '8703 OTOMOBİLLER (STEYŞIN VAGONLAR DAHİL) 136.305 141.470 197.505 '3105 AZOT, FOSFOR VE POTASYUM GİBİ GÜBRELERİN KARIŞIMLARI 209.894 250.327 168.878 '7308 DEMİR/ÇELİKTEN İNŞAAT VE AKSAMI 102.476 159.356 149.354 '8429 DOZER,GREYDER,SKREYPER, EKSKAVATOR,KUREYİCİ,YÜKLEYİCİ VB. 230.388 183.415 146.891 '4011 KAUÇUKTAN YENİ DIŞ LASTİKLER 86.359 121.285 115.645 '1701 KAMIŞ/PANCAR ŞEKERİ VE KİMYACA SAF SAKKAROZ (KATI HALDE) 64.501 33.311 107.814 '8544 İZOLE EDİLMİŞ TEL, KABLO 80.649 199.043 102.260 144.107 132.255 99.798 '5407 SENTETİK İPLİK,MONOFİL,ŞERİTLİ DOKUMALAR 63.360 68.605 81.723 '8474 TOPRAK, TAŞ, METAL CEVHERİ VB. AYIKLAMA, ELEME İÇİN MAKİNELER 60.976 98.051 77.410 '3102 AZOTLU MİNERAL/KİMYASAL GÜBRELER 72.009 85.677 75.437 '8702 TOPLU HALDE YOLCU TAŞIMAYA MAHSUS MOTORLU TAŞITLAR 61.776 43.896 70.164 '8471 OTOMOTİK BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ,ÜNİTELERİ 57.054 65.916 69.740 '8504 ELEKTRİK TRANSFORMATÖRLERİ, STATİK KONVERTİSÖRLER,ENDÜKTÖRLER Etiyopya Ülke Raporu 13 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
'7210 DEMİR/ÇELİK YASSI MAMUL, KAPLI, SIVANMIŞ (600 MM'DEN GENİŞ) '7214 DEMİR/ÇELİK ÇUBUKLAR (SICAK HADDELİ, DÖVÜLMÜŞ BURÜLMÜŞ, ÇEKİLMİŞ) 69.185 65.030 69.457 149.528 138.303 68.307 7.580 9.020 60.858 '3901 ETİLEN POLİMERLER (İLK ŞEKİLLERDE) 60.707 49.054 56.065 '2714 BITUMEN VE TABİİ ASFALT KATRANLI KUMLAR ASFALTİT VE ASFALTLI KAYALAR '7208 DEMİR/ÇELİK SICAK HADDE YASSI MAMÜLLERİ (GENİŞLİK 600 MM'DEN FAZLA) 46.193 44.532 50.483 60.391 27.802 49.287 '8708 KARA TAŞITLARI İÇİN AKSAM PARÇALARI 32.679 38.630 48.298 '8413 SIVILAR İÇİN POMPALAR, SIVI ELEVATÖRLERİ 42.794 26.114 48.130 '6304 DİĞER MEFRUŞAT EŞYASI (94.04 POZİSYONUNDAKİLER HARİÇ) Kaynak: Trade Map-ITC Dış Ticaret Politikası ve Vergiler Dış Ticaret Politikası Etiyopya’ya ithal edilen malların CIF değeri üzerinden ad-volerem esasına dayalı olarak gümrük vergisi alınmaktadır. İthalat rejimindeki malların %96’sı ad-volerem esasa göre vergilendirilirken geri kalan bölüm gümrük vergisinden muaf tutulmuştur. Gümrük Tarife yapısı Etiyopya pazarına girişte bir engel olarak görülmemelidir. Çünkü gümrük vergilerinde eskiye oranla büyük indirimlere gidilmiştir. Genel olarak tekstil ürünleri, elektronik ürünler ile binek otomobillerin ithalatında uygulanan gümrük vergileri yüksek tutulmuştur. Yurt içinde üretimi bulunan mallarda yerli sanayii korumak amacıyla özellikle gümrük vergileri yüksek uygulanmaktadır. Etiyopya’da Merkez Bankası tarafından uygulanmakta olan sıkı döviz kontrol rejiminin ithalatı caydırıcı etkisi devam etmektedir. Devlet veya devlet dışı organizasyonlarca gerçekleştirilen projeler eğer Etiyopya Yatırım Kurulu tarafından onaylanmış ise, projeler için gerekli yatırım mallarının ithalatında gümrük vergisi muafiyeti uygulanmaktadır. Etiyopya’ya ithal edilen ürünlerden gümrük vergisinin yanısıra, ithalat, satış ve tüketim vergileri de alınmaktadır. İthalat vergisi ithal edilen malların CIF değeri üzerinden %3 olarak tahsil edilmektedir. Tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar, devlet kurumları, kar amacı olmayan özel müesseseler brüt ödemeleri üzerinden %2 ithalat vergisine tabidir. Satış vergisi ithal ürünün neden yapıldığına bağlı olarak %5 ile %12 arasında değişmektedir. Tüketim vergileri ise mal bazında %10 ile %100 arasında değişmektedir. Ayrıca, %15 oranında muamele vergisi ile %1 oranında belediye vergisi bulunmaktadır. Etiyopya Dünya Gümrük Organizasyonu (WCO)’nun bir üyesidir. Etiyopya’da 1993’ün Ağustos ayına kadar 17 yıl Brüksel Tarife Nomenklatörü kullanıldıktan sonra Harmonize Sistem’e geçilmiştir. Gümrük Tarifesi 21 bölüm ile 99 fasıldan oluşmaktadır. Bütün ithalatçı ve ihracatçılar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na tescil olarak iş ve çalışma lisansı almaları zorunluluğu bulunmaktadır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Etiyopya’da ithalat ve ihracatı düzenleyen ana mercidir. Hayvansal ürünler ile canlı hayvanların ithalatında Tarım Bakanlığı’nca düzenlenen kontrol belgeleri aranır ve ithalat yapan firmaların adı geçen Bakanlığa başvurarak kayıt yaptırmaları zorunlu tutulmaktadır. Binek otomobil ve diğer motorlu taşıtların ithalatında Ulaştırma ve Telekomünikasyon Bakanlığı’nın izni aranmaktadır. Ayrıca, telefon/faks/uydu antenler ile modem ithalatında bunların ülkede varalon sistemelere uygun olması koşuluyla aynı Bakanlıktan izin alınması gerekmektedir. İlaç ve tıbbi malzeme ithalatı için gerekli izin Etiyopya İlaç İdaresi tarafından verilmektedir. Bütün bitki ve bitkisel ürünler, tohumlar, tarım sektöründe kullanılacak kimyasallar, zırai ilaç ve gübre ithalatı için Etiyopya Tarım Bakanlığı’ndan izin almak gerekmektedir. Gıda maddelerinin ithalatında ise yetkili Bakanlık Kamu Sağlığı Bakanlığı’dır. Etiyopya ‘da ticareti yapılan tüm insan ve hayvan ilaçlarının Etiyopya İlaç İdaresi ve Kontrol Kurumu’na tescil edilmesi gerekmektedir. İlaç tescil işlemi ortalama iki ay sürmektedir. Söz konusu Kurum ilaç tescilinin yanısıra ithalatçılara tıbbi ekipman ve malzeme izni de vermektedir. İthalat ve ihracat yasak ve kısıtlamaları konusunda Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkilidir. Yerli üretimi korumak amacıyla yerli üretimi olan ürünlerin ithalatında kısıtlamalar söz konusu olup, özellikle tarımsal ürünlerin ithalatında kısıtlamalara gidilebilmektedir. Mevzuata göre uyuşturucu, afyon gibi maddeler ile müstehcen yayınlar ve sahte metal ve banknot paraların ülkeye ithalatı yasaktır. Silah ve mühimmat ithalatı sadece Savunma Bakanlığı tarafından gerçekleştirilmektedir. Savunma Bakanlığı dışında silah ve mühimmat ithalatı kesinlikle yasaktır. Tüm ithalat ve ihracatlar izne tabi olup, izinler için Ticaret ve Sanayi Bakanlığına başvurulması gerekmektedir. Etiyopya Hükümeti, ülkeye yapılan tüm ithalatın Etiyopya Resmi Makamlarına kayıtlı Etiyopyalı temsilci ve dağıtıcılar tarafından yapılması şartını koymaktadır. -, 2013 14 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Etiyopya’da yabancılara bizzat üretmedikleri malları ihraç etmelerine veya mal ithal etmelerine izin verilmemektedir. Dış ticaret yerli firmalarca gerçekleştirilmektedir. Yabancı işadamları ancak ürettikleri malları iç piyasada satabilmekte ve ihraç edebilmektedirler. Ülkede gerçekleştirdikleri üretimde ihtiyaç duydukları girdileri ise serbestçe ithal edebilmektedirler. Etiyopya’ya mal ithalatında istenen başlıca belgeler: Üç adet ticari fatura kopyası, İki adet detaylı İmalatcı faturası, proforma fatura ve nakliye faturasıdır. Etiyopya’da gümrük işlemlerinde gecikmeler olabilmektedir. Ülkede devam eden reformlar Gümrük İdaresi’nin modernizasyonunu da kapsamaktadır. Tarifeler ve Diğer Vergiler Ekonomik liberalizasyon çerçevesinde Etiyopya, gümrük tarife oranlarını düşürmüş olup, en yüksek tarife oranı %230’dan %35’e indirilmiştir. En düşük tarife oranı ise %0’dır. Ortalama gümrük vergi yükü %41,6’dan %17,5’e düşürülmüştür. G.T.İ.P. bazında Etiyopya’nın ithalatta uyguldığı gümrük vergisi oranlarına Avrupa Birliği Pazara Giriş Veri Tabanı (http://mkaccdb.eu.int)’ndan ulaşılabilmektedir Türkiye ile Ticaret Genel Durum Etiyopya Ekonomi Bakanı Sayın Zafer ÇAĞLAYAN’ın uygun görüşü ve Müsteşarlık Makamı’nın 13/04/2012 tarih ve 2012/365 sayılı Onayı ile 2012-2013 döneminde Öncelikli Ülkelerinden birisi olarak belirlenmiştir. Etiyopya Türkiye dış ticareti ise giderek artış göstermekle birlikte ihracatımız henüz istenilen düzeye ulaşmamıştır. 2010 yılında ihracatımız bir önceki yıla göre önemli ölçüde azalma göstermiş olmasına rağmen 2011 yılı itibariyle 276 milyon dolar ile maksimum düzeyine ulaşmıştır. 2011 yılı itibariyle ithalatımız ise 42 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İki ülke arasındaki dış ticaret sürekli ülkemiz lehine fazlalık vermekte olup, 2011 yılında Etiyopya ile olan dış ticaretimiz ülkemiz lehine 233,7 milyon dolar fazlalık vermiştir. Türkiye-Etiyopya Dış Ticaret Değerleri (Milyon Dolar) YILLAR İHRACAT İTHALAT DENGE HACİM 2000 27,2 0,2 27,0 27,4 2001 32,3 0,4 31,9 32,8 2002 32,3 7,7 24,6 40,0 2003 50,7 20,1 30,6 70,9 2004 77,7 18,0 59,7 95,7 2005 109,4 30,3 79,1 139,7 2006 91,9 23,7 68,3 115,6 2007 146,0 42,7 103,2 188,7 2008 163,8 39,3 124,5 203,1 2009 229,0 35,1 193,9 264,1 2010 174,8 40,9 133,9 215,7 2011 275,5 41,8 233,7 317,3 2012 394.8 47.0 347.8 441.7 Kaynak:TUİK Türkiye'nin Etiyopya'dan İthalatında Başlıca Ürünler (Dolar) GTİP ÜRÜN ADI TOPLAM 1207 DİĞER YAĞLI TOHUMLAR VE MEYVELER 5205 PAMUK İPLİĞİ (DİKİŞ İPIİĞİ HARİÇ) 2009 2010 2011 35.114.724 40.933.596 41.799.057 23.068.752 15.075.660 17.801.213 6.517.872 4.615.148 7.320.410 6006 ÖRME MENSUCAT 444.392 2.864.800 7.157.283 6004 DİĞER ÖRME MENSUCAT 373.294 6.983.466 4.870.710 Etiyopya Ülke Raporu 15 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
504 HAYVAN BAĞIRSAK, MESANE VE MİDESİ 1.204.147 5510 SUNİ DEVAMSIZ LİFDEN İPLİKLER (DİKİŞ İPLİĞİ HARİÇ) 5201 PAMUK (KARDE EDİLMEMİŞ VEYA PENYELENMEMİŞ) 1.226.308 6.271 946.770 699.282 2.015.139 565.446 2.906.161 6.474.426 292.865 16.652 713 KURU BAKLAGİLLER (KABUKSUZ) (TANELERİ İKİYE AYRILMIŞ) 279.513 167.156 230.209 5607 SİCİM, KORDON, İP, HALAT 4105 KOYUN VE KUZULARIN DABAKLANMIŞ VEYA CRUST (ARA KURUTMALI) DERİLERİ 1521 BİTKİSEL MUMLAR (TRİGLİSERİTLER HARİÇ), BAL MUMU VE DİĞER BÖCEK MUMLARI 5208 PAMUKLU MENSUCAT 156.187 133.778 72.793 5807 DOKUMAYA ELVERİŞLİ MADDELERDEN İŞLENMEMİŞ ETİKETLER, ARMALAR VE BENZER İEŞYA 6204 KADINLAR VE KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, ELBİSE, ETEK, PANTOLON ETEK, VB. 107.280 1.051 107.109 1.731 96.146 6302 YATAK ÇARŞAFI, MASA ÖRTÜLERİ, TUVALET VE MUTFAK BEZLERİ 6109 4106 5403 6104 TİŞÖRTLER, FANİLALAR, ATLETLER, KAŞKORSELER VE DİĞER İÇ GİYİM EŞYASI (ÖRME) DİĞER HAYVANLARIN DABAKLANMIŞ VEYA CRUST (ARA KURUTMALI) POST VE DERİLERİ SUNİ FİLAMENT İPLİKLERİ (DİKİŞ İPLİĞİ HARİÇ) (PERAKENDE OLARAK SATILACAK HALE GETİRİLMEMİŞ) KADIN VE KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, ETEK, PANTOLON, TULUM VE ŞORT (ÖRME) 53.226 1.996 100.853 43.092 28.656 10.733 49.050 42.156 41.565 Kaynak:TUİK İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller ANLAŞMANIN ADI İMZA TARİHİ İMZA YERİ Ekonomik ve Teknik İşbirliği ve Ticaret Anlaşması 09.09.1993 İzmir Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 16.11.2000 Ankara Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 02.03.2005 Addis Ababa Karma Ekonomik Komisyonu V. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı 09.01.2009 Addis Ababa Ekonomi Bakanlığı Pazar ile İlgili Bilgiler Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları Etiyopya’daki Yerleşik Firmalarla İrtibat Kurma Etiyopya’de sektörler itibariyle faaliyette bulunan firmalarla irtibata geçmekte ticaret ve sanayi odaları yardımcı olmaktadır. Ayrıca, Addis Ababa’daki Ticaret Müşavirliğimiz bu konuda başvurmaları halinde Türk firmalarına yardımcı olmaktadır. Örneğin, Addis Ababa’da muhtelif sektörlerde faaliyette bulunan firma adres bilgilerine Addis Ababa Ticaret Odası (http://www.addischamber.com)- Members Directory web sayfasından erişim mümkün olup aynı zamanda Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın web sitesinden (www.dtm.gov.tr) veya www.musavirlikler.gov.tr adresinden Addis Ababa Ticaret Müşavirliğimizin sitesine erişilerek sektörler bazında Etiyopya’lı ithalatçıları ve adres bilgilerini temin etmek mümkündür. Distribütör ve Acenta Kullanımı Etiyopya pazarında başarılı olmak için yerel distribütör ve acenta ile irtibata geçilmesi tavsiye edilmektedir. Ayrıca uluslararası yardım ve finans kuruluşları tarafından sağlanan yardım ve kredilerle veya bizzat devletin kendi imkanlarıyla yapılan yurtdışı alımlarında tecrübeli distribütör veya acentelerle birlikte çalışılması özellikle ihalelerde etkili olmak ve bürokratik işlemlerin fazlalığı nedeniyle tavsiye edilmektedir. Etiyopya’da gerek gıda ve gerekse sanayi ürünlerinde kamu alımları önemli boyutlara ulaşmakta ve bu konuda işbirliği yapılan acenteler işlerin kolaylaşmasına yardımcı -, 2013 16 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
olmaktadırlar. Etiyopya pazarında tecrübeli ve tanınmış yerel distribütör ve acenta bulmak her zaman kolay olmamaktadır. Standartlar Etiyopya, Uluslararası Standartlar Organizasyonu’nun bir üyesidir. Etiyopya Kalite ve Standartlar Kurumu ülkede tek yetkili standart kuruluşudur. İthalat ve ihracattaki tüm kalite standartlarını Etiyopya Kalite ve Standartlar Kurumu belirlemektedir. Birçok malın ithalatı için Etiyopya Standartlar Kurumu’nca ülkedeki standardlara uygunluğun sağlanmasi ve belgelendirilmesi gerekmekte olup, Etiyopya Standartları, Uluslararası standartlara ve düzenlemelere uygunluk arzetmektedir. Fikri Mülkiyet Hakları Nisan 2003 tarihinde Hükümet fikri mülkiyet hakları, telif hakları ve ticari markaların yönetimi için Bilim ve Teknoloji Komisyonuna bağlı olarak faaliyet gösteren “ Fikri Mülkiyet Ofisi”’ni kurmuş olup, ticari markalar için korumalar Ticaret ve Sanayi Bakanlığı ve Etiyopya’da ki yerel gazetelerde yayınlanan uyarıcı bildirimler vasıtasıyla yapılmaktadır. İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler Başlıca Ticari Merkezler ve Şehirler Başkent Addis Ababa aynı zamanda ülkenin ticari merkezidir. Dire Dawa, Bahir Dar, Nazareth (Adama olarak değiştirilmiştir), Awassa ve Makelle gibi şehirler de hem önemli ticari yerleşim birimlerdir hem de bölgesel yönetimlerin merkezleridir. Addis Ababa aynı zamanda sanayi şehridir ve Dire Dawa, Makelle, Bahir Dar ve Nazareth gibi şehirler de sanayileşme yolundadır. Yerel Zaman Etiyopya Greenwich Saat Ayarı (Greenwich Mean Time-GMT)’ndan 3 saat ileridir. Türkiye’den ise Addid Ababa 1 saat ileri durumdadır. Takvim Etiyopya, Eylül ayının 11’inde başlayan herbiri 30 gün olan 12 eşit ay ile yıla bağlı olarak 5 veya 6 günden meydana gelen bir artık aydan (13.ay) oluşan Gregorian Güneş Takvimini kullanmaktadır. Ülkede mali yıl 8 Temmuzda başlamakta ve bir sonraki yıl 7 Temmuzda bitmektedir. Etiyopyayla ilgili tüm ekonomik istatistikler de mali yıl esasıyla toplanmaktadır. Ülkeye Ulaşım Türk Hava Yolları 2006 yılından itibaren İstanbul Addis Ababa arasında tarifeli direkt seferler yapmaktadır.Tarifeli seferler haftanın 7 günü karşılıklı olarak gerçekleştirilmektedir. Türk Hava Yolları ile Kahire’ye oradan da Mısır Hava Yolları ile Addis Ababa’ya ulaşmak ta mümkündür. Emirates Hava Yolları ile de Dubai üzerinden Addis Ababa’ya gidilebilir. Şehirçi Ulaşım Taksi ücretleri genelde yola çıkmadan şoförle pazarlık sonucunda belirlenmekte ve taksilerde taksimetre bulunmamaktadır. Şehiriçi ulaşımda taksi ücretinin 20 Birr’i aşmaması gerekir. Havaalanından şehre ulaşım ise aşağı yukarı 30 Birr civarındadır. Ulaşımda genellikle daha ucuz olan minibüsler ile birden fazla kişi tarafından tutulan taksiler tercih edilmektedir. Vize Etiyopya Türk vatandaşlarına vize uygulamaktadır. Vize işlemleri Etiyopya’nın Ankara’daki Büyükelçiliğinden alınmaktadır. Büyükelçiliğin adresi: ETİYOPYA FEDERAL DEMOKRATİK CUMHURİYETİ BÜYÜKELÇİLİĞİ Uğur Mumcu sok. No: 74/1-2, 06700 G.O.P., Ankara Telefon: 436 04 00 Faks: 448 19 38 E-Mail:ethembank@ttnet.net.tr Çalışma Saatleri: Pazartesi-Cuma: 08:30 – 17:30 Ticari Vize için gerekli belgeler: 1-Pasaportun aslı 2.Pasaportun resimli sayfasının, temdit sayfasının ve nüfus bilgilerinin bulunduğu sayfasının fotokopileri 3-Bir fotoğraf 4-Vize formu 5-Adına seyahat yapılacak şirket ya da kuruluşun antetli kağıdına yazılacak dilekçe (gidecek kişinin adı soyadı, seyahate gidiş-dönüş tarihleri ve gidiş nedeni detaylı olarak belirtilmelidir). Daha hızlı sonuç almak için mümkünse dilekçelerin İngilizce yazılması ve Etiyopya’ya gidiş amacı detaylı olarak belirtilmelidir. 6- Üç aydan fazla vize talep edenler Etiyopya’dan davet yazısı almak zorundadırlar. Vize Ücretleri: tek girişli 1 aylık vize 20 dolar Etiyopya Ülke Raporu 17 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
çok girişli 3 aylık vize 30 dolar çok girişli 6 aylık vize 50 dolar çok girişli 1 yıllık vize 100 dolar Vize müracaatı yapılırken pasaportun geçerlilik süresi ile istenen vize süresine dikkat edilmeli, vize süresi pasaportun geçerlilik süresinden daha uzun olmamalıdır. Oturma İzni Etiyopya’da oturma izinleri Göç ve Vatandaşlık İşleri Dairesi tarafından verilmektedir. Bir yabancı yatırımcı kendi adına aldığı yatırım iznini ibraz etmesi halinde kendisine oturma izni verilmektedir. Bir şirketin veya şubenin hisse sahibi olan bir yabancı yatırımcı ve çalışma izni olan bir yabancı personel de oturma iznine hak kazanmaktadır. Yolcu Beraberi Eşya getirme Kişisel efektler, çekilmemiş filmler, kameralar ve aksesuarlar gümrüksüz olarak ülkeye sokulabilmektedir. Duty free kalemleri ise şunları içermektedir. 250 gram tütün veya 200 sigara veya 50 puro, 2 litre alkol, yarım litre parfüm. Ziyaretçiler değeri 500 Birr’i geçmeyen hatıra (hediyelik) eşyaları ülke dışına çıkartabilirler. Havaalanı Servis Ücreti Etiyopya’dan ayrılırken kişi başına 20 $’lık bir ücretin havaalanı servis ücreti adı altında ödenmesi gerekmektedir. Bu ücret havaalanında veya havayolu bilet ofisinde ödenebilir. İklim ve Hava Durumu Etiyopya’da deniz seviyesinden 148 metre daha aşağı seviyelerden başlayan ve 4620 metre yükseğindeki dağlara kadar yükselen dalgalı bir arazi yapısı mevcuttur. Ülke dağlardan, kanyonlardan, yüksek platolardan, nehir boylarındaki ovalardan ve deniz seviyesinden aşağıda olan arazilerden meydana gelmektedir. 1500 metreye kadar yüksek olan bölgeler kurak bölgeler, 1500-2500 metre arasında yüksekliğe sahip bölgeler ılık ve nemli bölgeler, 2500 metre ve daha yükseklikte olan bölgeler ise tropikal yağmurlu bölgelerdir. Nüfusun önemli bir kısmının yaşadığı yüksek yerlerde ılıman iklim hakim olup, ortalama sıcaklık 15-20 derecedir. Alçak yerlerde ise sıcaklık 30 derecenin üzerindedir. Ülkede Şubat-Mart ve Haziran-Eylül aylarında iki yağışlı dönem bulunmaktadır. En yağışlı ay ise 300 mm ile Ağustos ayıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 5 mm’dir. En sıcak aylar Nisan-Mayıs ayları olup, en soğuk ay ise Aralık ayıdır. Başkent Addis Ababa yaklaşık 2500 metre rakıma sahiptir. Bu itibarla, gündüz ve gece arasında ısı farklılığı normalin üzerindedir. Yaz döneminde bile geceleri serin olabilmektedir. Sağlık Etiyopya’ya giderken Dünya Sağlık Örgütü kurallarına göre sarı humma aşısı olmak zorunludur. Etiyopya’ya girişten 10 gün önce sarı humma aşısı yaptırılması gerekmektedir. Aşının süresi 10 yıldır. Ülkede sağlık imkanları oldukça sınırlıdır. Addis Ababa’daki en iyi hastaneler bile imkan, ekipman, şartlar bakımından sıkıntı içerisindedirler. Çalışma saatleri Devlet Kurumlarında çalışma süresi haftada 39 saattir. Devlet Kurumlarında çalışma saatleri 08.30-12.30/13.30-17.30 Pazartesi-Perşembe 08.30-11.30/13.30-17.30 Cuma Bankalarda çalışma saatleri 08.00-16.00 Pazartesi-Cuma 08.00-12.00 Cumartesi İşyerlerinde çalışma saatleri 08.00-12.00/13.00-17.00 Pazartesi-Cuma Alışveriş Merkezlerinde çalışma saatleri 08.00-12.30/15.30-19.30 Pazartesi-Cuma 09.00-19.00 Cumartesi Milli günler: Milli Gün, 28 Mayıs (1991) (MENGISTU rejiminin yenilmesi) Resmi Tatil ve Bayramlar Haftalık Resmi Tatil Günleri Cumartesi ve Pazar’dır. Yıl içerisindeki diğer resmi tatil günleri ise şu şekildedir: 7 Ocak : Yılbaşı 19 Ocak : Epiphany 2 Mart : Adowa Savaşı’nın Yıldönümü 6 Nisan : Zafer Günü 6 Mayıs : Mayıs Günü 11 Eylül : Yeni yıl Günü (New Year’s Day) 12 Eylül : Good Friday, Easter, Eid El Fitr, Eid el Ahda, Maulid -, 2013 18 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Gelenekler Etiyopyalılar, genellikle birbirlerini başlarını eğerek selamlarlar. Diğer bir gelenek selamlaştığınızda arkadaşınızın yanaklarından üç kez öpmektir. Etiyopya’da kahve serenomisinin özel bir yeri vardır. Günün herhangi bir saatinde ziyaretlerde kahve serenomisini gerçekleştirmek önemli bir gelenektir. Özel bir kahve serenomisi birkaç saat sürebilmektedir. Kahve taneleri elle kavrulur ve özel bir cezvede hazırlanarak bir fincana dökülür. Kahve seromonilerinde kahvenin yanısıra yemek de hazırlanmaktadır. Etiyopya’nın çoğu bölgelerinde sabah, öğle ve akşam olmak üzere günde 3 kez kahve serenomisi yapılmaktadır. Giyim tarzı Etiyopya halkının giyim şekli incelendiğinde her bir bölgenin geleneksel kıyafetlerinin olduğu görülmektedir. Başlıca şehir merkezlerinde batılı kıyafetler tercih edilirken ülkenin yüksek kesimlerinde kadın ve erkekler tarafından “Shemma” diye adlandırılan bir geleneksel kıyafetin sıkça giyildiği görülmektedir. “Shemma” parlak renkli şeritlerden pamuklu beyaz bir kıyafettir. Ülkenin alçak kesimlerinde yaşayan köylüler boncuk ve deniz kabuklarından süslemeleriyle deriden mamül dış giyim eşyalarını tercih etmektedirler. Gıda tüketimi Ülkenin başlıca geleneksel yemekleri injera, berbere, wot ve kotcho’dur. Injera ülkede yetişen teff adındaki hububattan yapılan tadı ekşi bir çeşit gözlemedir. İnjera’nın servisi genel olarak ya et ya da sebze soslarıyla yapılır.Teff %14 protein, %3 yağ ve %81 kompleks karbonhiratlardan oluşan son derece besleyici bir gıda maddesidir. Berbere, Etiyopya yemeklerine karakteristik kazandıran ve baharatların karışımından oluşan bir gıda ürünüdür. Wot, sıcak baharatlı bir biber sosu olup, sebze, et ve tavuk gibi gıda maddeleriyle tüketilmektedir. Kotcho, “ensete” denilen bir bitki kökü ve sapından yapılan bir çeşit gözlemedir. Etiyopya’da genel olarak ülkenin yüksek kesimlerinde pişirilmiş, kuru ya da çiğ olarak sığır ve kuzu eti; alçak kesimlerinde ise keçi ile deve eti tercih edilmektedir. Sahil bölgelerinde ise pişirilmiş ya da kurutulmuş olarak Kızıl Deniz Balığı gibi balıklar yaygın olarak tüketilmektedir.. Geleneksel olarak yemeğin yanında bir çeşit bal şarabı olan t’ej ya da yerel bir bira olan t’ella içilmektedir. Haberleşme Türkiye ile Etiyopya arasında otomatik telefon ve faks bağlantısı mevcuttur. Ancak, Etiyopya’da gerek ülke içinde gerekse uluslararası telefon görüşmelerinde zaman zaman sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Ülkede telekomünikasyon sisteminin yeniden yapılandırılmasına dönük olarak çalışmalar sürdürülmektedir. Etiyopya’nın uluslararası telefon kodu 251 olup, Başlıca şehirlerin telefon kodları aşağıda verilmektedir: Addis Ababa : 1 Awassa : 6 Dire Dawa/Harar : 5 Shashemene : 7 Jimma : 7 Nazareth : 2 Ölçü Birimi Etiyopya’da metrik sistem kullanılmakla birlikte metrik sistemin dışında yerel bazı ölçü birimleri de kullanılmaktadır Bunlardan bazıları: 1 gasha: 40 hektar 1 kend: 0.5 metre 1 frasoulla: 17 Kg Genel Değerlendirme ve Öngörüler Türkiye ile Etiyopya arasındaki siyasi ilişkiler her zaman istikrarlı bir seyir izlemiştir. Özellikle 1997 yılından bu yana ülkelerimiz arasındaki temaslar yoğunlaşmış, ancak, Etiyopya ile Eritre arasında zaman zaman savaşa dönüşen gerginlikler dolayısıyla, temaslardan istenilen verim alınamamıştır. Yine karşılıklı bilgi eksikliğinden kaynaklanan nedenlerle ticari ilişkiler bir türlü istenilen seviyeye çıkarılamamıştır. Etiyopya’lı firmalar ülkemiz ile dış ticaret yapmaya oldukça istekli olup, Etiyopya’lı firmalar ülkemiz firmalarına ve ürünlerine büyük güven duymaktadırlar. Ekonomik liberalizasyon çerçevesinde Etiyopya, gümrük tarife oranlarını düşürmüş olup, en yüksek tarife oranı %230’dan %35’e indirilmiştir. En düşük tarife oranı ise %0’dır. Ortalama gümrük vergi yükü %41,6’dan %17,5’e düşürülmüştür. Bu yüzden Etiyopya ülkemiz ihracatı için daha fazla ilgi gösterilebilecek bir pazar görünümü kazanmıştır. Etiyopya Ülke Raporu 19 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Etiyopya hükümetince özelleştirme programı uygulamaya konmuştur, özellikle Türk KOBİ’lerinin Etiyopya’daki özelleştirmelere iştirak etmesi mümkün görülmektedir. Ekonomisinin giderek serbestleştiği, küçük ve orta ölçekli yatırımların canlanmaya başladığı bu dönemde, çok çeşitli alanlarda sanayi ürünlerinin eksikliği görülen Etiyopya ile bu alanda işbirliğine gidilebileceği düşünülmektedir. Özellikle deri, tekstil-konfeksiyon, tarım aletleri, gıda, elektrikli ev aletleri, mutfak eşyaları gibi alanlarda faaliyet gösteren ülkemizin KOBİ’lerinin bu pazara yönlendirilmesinde büyük fayda görülmektedir. Etiyopya'nın, ülkemizin sanayi ürünleri için iyi bir pazar oluşturabileceği düşünülmektedir. Etiyopya pazarına giren Türk mallarının önemli bir rekabet gücüne sahip oldukları gözlenmektedir. Etiyopya’da yolların rehabilitasyonu ve yeni yolların yapılması ekonomik reform programının ana konularından birisidir. Etiyopyada bugün toplam yol uzunluğu 42 bin km olup bunun %13’ü asfalttır. Etiyopya yol ağı miktarı ve standardı açısından Afrikanın ortalama standartlarının bile altında kalmaktadır. Yol Geliştirme Programına göre Etiyopya’da 7800 km’lik yeni yol ağına ve 4000 km’lik yolun da acilen rehabilite edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu projelerin yaklaşık maliyetinin 35 milyar Birr civarında olduğu tahmin edilmektedir.. Yol Geliştirme Programında öncelik ana arterlerin rehabilite edilerek yeni bölgesel yolların inşa edilmesine verilmektedir. Ayrıca Etiyopya’da özel sektöründe yol yatırımlarına girebilmesini mümkün kılacak şartların oluşturulmasına çalışılmaktadır. Ancak, Etiyopyalı firmalar nakit sermaye ve yol yapım ekipmanları konusunda oldukça yetersiz olup karayolu yapımında yabancı firmaların iştirakine ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkede son yıllarda özellikle Doğu-Batı otoyolunun tamamlanmasına yönelik yoğun çalışmalar göze çarpmaktadır. Ülkemiz firmalarının da ulaştırma projelerinden pay almaları mümkün görülmektedir. Etiyopya’nın bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısı son derece geri düzeyde olup bu konuda Etiyopya dünyanın en geri kalmış ülkelerinden birisidir. Etiyopya’da haberleşme altyapısı üzerinde en fazla durulması gereken konulardan birisi olup, sektörde ciddi düzeyde dış yatırıma ihtiyaç duyulmaktadır. Etiyopya hidroelektrik dışında diğer enerji kaynakları açısından son derece fakir bir ülkedir. Ülkede kullanılan enerjinin %98’i hidroelektrik kaynaklarından elde edilmektedir. Ülkenin özellikle orta kesimlerinde değerlendirilemeyen yüksek hidroelektrik potansiyeli bulunmaktadır. Etiyopya’da enerji üretimine elverişli 9 adet nehir bulunmakta olup, bu nehirler üzerinde yeni baraj inşaatları devam etmekte, bir kısım baraj inşaatları da projelendirilmiş durumdadır. Bu projelerin bir kısmının Türk firmalarınca gerçekleştirilmeleri mümkün görülmektedir. Etiyopya’da, gerek altyapı ve gerkse mevzuat açısından halen yapılması gereken bir çok eksiklik söz konusudur. Gerçekleştirilen kurumsal reformlar, yeni düzenlemeler ve altyapının giderek iyileşmesi Etiyopya’daki ticari faaliyetleri de daha kolay ve daha ucuz hale getirmeye başlamıştır. Bu yüzden ülkemiz firmalarının da Etiyopya pazarına daha fazla ilgi göstermeleri beklenmektedir. Çin ve batılı ülkeler diğer Afrika ülkelerine olduğu gibi Etiyopya pazarına da büyük ilgi göstermekte olup, Etiyopya pazarını hem ihracat hem de yatırımlar açısından değerlendirmektedirler. Ülkemiz firmalarının (Özellikle KOBİ’lerin) Etiyopya pazarına daha fazla ilgi göstermeleri ve özellikle özelleştirme çalışmalarını yakından takip etmelerinde yarar görülmektedir. . Tarım ve Gıda Ürünleri İhraç Potansiyelimiz -, 2013 20 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Sektör Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin Toplam Ülkeye Toplam Dünya Potansiyel İthalatı İhracatı İhracatı İthalatında GTİP Ürün 2010 2011 2011 Ülkenin (milyon (milyon (milyon Payı 2010 dolar) dolar) dolar) Türkiye'nin Ülkeye İhracatındaki Değişim 2010-2011 (%) Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin Toplam Ülkeye Ülkeye İthalatındaki İhracatı İhracatı Değişim 2011 Aylık 2012 Aylık 2009-2010 Veriler* Veriler* (%) Ülke İthalatında İlk 5 Ülke ve Pazar Payları (%) Ülkenin Türkiye'ye ve Rakip Ülkelere Uyguladığı Gümrük Oranları BAE%56,3 Mısır %9 0,094 Mısır%21,5 Diğerleri%10 Türkiye%12,3 Umman%8,2 İran%0,7 ABD%50 Bulgaristan%16 Hububat 1001 Buğday 304 2,6 0,1 2010=600$ 2011=0 -5,6 - İtalya%11,1 5% Ukrayna%10,1 Romanya%5,2 Türkiye%42,3 Mısır ve Kenya Çin%40,7 Un ve Unlu 2102 Maya 5,7 1,7 180 0,3 -10,1 26 1,196 1,511 %18 İran%6,6 mamüller Kenya%5,1 Diğerleri Mısır%2,3 %20 Tütün ve Brezilya Mısır %18 Tütün 2401 Tütün 12,1 369 0,1 96 - %50,3 Hindistan Diğer Mamülleri %49,7 Ülkeler %20 Kaynak : Tablonun hazırlanmasında Türkiye'ye ilişkin rakamlarda TUİK, diğer ülkelere ilişkin istatistik rakamlarında UN-ITC TradeMap, gümrük vergisi konusunda AB ülkeleri için TARIC diğer ülkeler için kendi gümrük idarelerinin verileri kullanılmıştır. Un ve Unlu mamüller 1101 Un 3,2 0,378 892 0,2 2010=95 bin$ 2011=378 bin$ 731 0,095 * Veriler 9 aylıktır. Etiyopya Ülke Raporu Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır. 21 / 27
Bakliyat Mercimek (GTİP:071340) Etiyopya’nın 2009 yılı itibariyle 9 milyon dolar civarında mercimek ithalatı bulunmasına rağmen bazı yıllar ithalatı çok daha yüksek düzeylerde gerçekleşebilmektedir. Özellikle bazı yıllarda devletçe mercimek alımı için büyük miktarlarda alım ihaleleri açılabilmektedir. Etiyopya’nın yıllık 90 bin ton civarında mercimek üretimi bulunmakta ve bu üretimin hemen hemen tamamı iç pazarda tüketilmektedir. Etiyopya’da halkın çok fakir olmasından dolayı ucuz olması nedeniyle önemli bir protein kaynağı olarak mercimeklerde halk tarafından yüksek miktarlarda tüketilmektedir. Mercimek alımlarının yüksek olduğu yıllarda Etiyopya’nın ithalatının önemli bir kısmının ülkemizce karşılanması mümkün olup, Etiyopya özellikle daha düşük kalitedeki mercimeklerimizin ihraç edilebileceği bir Pazar görünümündedir. Hububat Buğday (GTİP:1001) Etiyopya yıllık 2,5 milyon ton civarında buğday üretmekte ancak bu üretim miktarı iç tüketimi karşılamaktan uzaktır. Etiyopya özellikle son yıllarda önemli miktarlarda buğday ithalatına başvurmuştur. 2008 yılında 465 milyon dolar olan ithalatı 2009 yılında 322 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Buğday Etiyopya’nın toplam ithalatında en önemli ilk birkaç üründen birisidir. Üretimimizin yeterli olduğu ve iç talebin karşılanıp tüketim fazlalıklarının oluştuğu yıllarda Etiyopya ülkemiz buğdayı için iyi bir pazar olabilecek konumdadır. İhraç fiyatlarımızın dünya fiyatları düzeyinde olması durumunda Etiyopya pazarına girişte önemli bir sorunla karşılaşılmayacağı düşünülmektedir. Un Buğday Unu (GTİP:1101) Ülkemiz dünyanın en büyük un ihracatçılarındandır. 2009 yılı verilerine göre Etiyopya’nın un ithalatı 29 milyon dolar olmakla beraber ülkemiz Etiyopya pazarından önemli bir pay almamaktadır. Etiyopya un pazarında ABD ve İtalya en önemli ülkeler olup, bu ülkeleri Ukrayna takip etmektedir. Ülkemizin Etiyopya pazarındaki payı %2 civarındadır. Ülkemiz un ihracatında ABD, İtalya ve Ukrayna ile rekabet edebilecek konumda olup, firmalarımızca ilgi gösterilmesi halinde Etiyopya’ya ihracatımızın artırılması mümkün görülmektedir. Sanayi Ürünleri ve Hizmetler İhraç Potansiyelimiz -, 2013 22 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Sektör Demir ve çelik Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin Türkiye'nin Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin Toplam Ülkeye Toplam Dünya Ülkeye Toplam Ülkeye Ülkeye İthalatı İhracatı İhracatı İthalatında İhracatındaki İthalatındaki GTİP Potansiyel Ürün İhracatı İhracatı 2010 2011 2011 Ülkenin Değişim Değişim 2011 Aylık 2012 Aylık (milyon (milyon (milyon Payı 2010 2010-2011 2009-2010 Veriler* Veriler* dolar) dolar) dolar) (%) (%) 7216 Demir/çelik profil Demir ve İnşaat Malzemeleri 7308 çelikten inşaat ve aksamı 11,7 5,1 1291 0,08 117,4 -44 4,531 5,272 149,4 3,7 1102 0,43 -67,8 -6 3,569 9,873 İş ve Maden Makineleri İş ve maden 8431 makinesi aksam ve parçaları 38,6 0,2 697 0,07 -10,0 -38 0,103 0,225 Gıda İşleme makineleri 8438 Gıda işleme makineleri 43,8 0,2 83 0,46 -75,0 -23 0,063 0,288 İş ve Maden Makineleri Toprak, taş, cevher 8474 ayıklama, eleme makineleri 77,4 2,3 346 0,48 -17,9 -21 1,061 0,027 Elektrikli Elektrik Makineler 8502 jeneratörleri ve Kablolar 38,3 0,9 235 0,15 166,7 -51 0,563 1,867 Elektrikli Elektrik Makineler 8504 transformatörleri ve Kablolar 95,8 0,6 730 0,11 -96,5 -25 0,430 1,691 Elektrikli Elektrik devresi Makineler 8536 techizatı (1000 ve Kablolar voltu geçmeyen) 29,6 0,9 507 0,39 -10,0 -10 0,608 0,762 Elektrikli Elektrik kontrol Makineler 8537 ve dağıtım ve Kablolar panelleri 36,4 0,3 388 0,1 -25,0 59 0,143 0,385 Ülke İthalatında İlk 5 Ülke ve Pazar Payları (%) Çin%58,6 Türkiye%33,8 Ukrayna%3,5 Hindistan%2,4 Almanya%0,6 Çin%74,6 Hindistan%7,7 Tunus%4,6 Türkiye%4,1 İtalya%1,8 Çin%34,1 ABD%20,4 İtalya%8,3 Japonya%7,7 İsveç%4,6 Almanya%26,4 Hindistan%18,1 Fransa%13,4 Belçika%11,9 Pakistan%6,5 Çin%49,7 İtalya%9,9 İsveç%7 Fransa%4,6 Portekiz%4,5 Çin%28,6 Hindistan%16,6 İngiltere%15,9 Fransa%14,5 İtalya%10,8 Türkiye%35,9 Hindistan%31,1 Çin%21,9 İtalya%2,6 Filipinler%2,6 Çin%87,5 Mısır%5 Hindistan%1,6 Tayland%1,6 ABD%1 Çin%48,6 İsviçre%10,4 Almanya%8,7 İtalya%8,2 Etiyopya Ülke Raporu Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır. Ülkenin Türkiye'ye ve Rakip Ülkelere Uyguladığı Gümrük Oranları 10% 12,70% 5,50% 10,20% 5% 5% 10% 20% 5% 23 / 27
Hindistan%7,8 Çin%42,5 Elektrikli İzole kablo ve Makineler 8544 teller 102,3 1,9 2314 0,12 11,8 -49 1,482 1,026 Hindistan%28,4 30% Mısır%6,1 ve Kablolar Endonezya%5,1 İtalya%4,2 BAE%24,5 Plastik 3917 Plastik borular 27,8 14,4 745 0,16 860,0 -13 14,124 11,815 Çin%20,1 10% borular Belçika%13,8 Türkiye%7,3 İtalya%6,9 Hindistan%33,2 Demir/çelik Demir ve Türkiye 7208 sıcak hadde 49,3 3,7 1237 0,1 -61,5 77 2,702 10,298 BAE%20,5 5% çelik %19,1 yassı mamul Ukrayna%13,6 Çin%12,4 Türkiye%78,6 İnşaat Demir/çelik 68,3 122,3 4744 0,4 177,3 -51 92,284 15,609 Çin%10,6 20% Malzemeleri 7214 çubuklar İtalya%5,8 Hindistan%2,6 İran%0,6 Çin%37,4 İnşaat Demir/çelik 40,9 2,0 1348 0,2 -79,8 -16 0,784 1,628 Hindistan%29,6 10% Malzemeleri 7306 borular Türkiye%25,2 İtalya%3,2 BAE%3,1 Tayland%25,4 Demir/çelik Demir ve 7209 soguk hadde 44,9 0,9 125 0,22 -89,4 13 0,368 1,282 Hindistan%20,3 5% çelik BAE%18,9 yassı mamul Ukrayna%16,7 Çin%13 Ukrayna%60 Demir ve Demir/çelik Beyaz 7213 filmaşin 20,1 8,7 850 0,16 171,8 -15 4,339 8,901 Türkiye%22,3 10% çelik Rusya%7,8 Hindistan%5,4 Çin%3,1 Kaynak : Tablonun hazırlanmasında Türkiye'ye ilişkin rakamlarda TUİK, diğer ülkelere ilişkin istatistik rakamlarında UN-ITC TradeMap, gümrük vergisi konusunda AB ülkeleri için TARIC diğer ülkeler için kendi gümrük idarelerinin verileri kullanılmıştır. * Veriler 9 aylıktır. -, 2013 24 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Boru ve Bağlantı Parçaları Plastik Borular (GTİP :3917) Etiyopya’nın 2009 yılında 32 milyon dolarlık plastik boru ithalatı bulunmaktadır. Etiyopya’nın bu ürünlerde ithalatı 2009 yılında 2008 yılına göre %42 oranında azalma göstermiş olmakla beraber bu ürün grubunda normal ithalatı 50 milyon dolar civarındadır. Ülkemiz Etiyopya plastik boru pazarında Çin’in ardından %18’lik payı ile ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemiz menşeili borular Etiyopya pazarında bilinmekte ve kabul görmektedir. Pazardaki en büyük rakibimiz olan Çin malı borulara karşı ülkemizde üretilen borularının kalite olarak dezavantajı bulunmamakta bu yüzden Çin menşeili ürünlerin rekabetine karşı gösterilebilecek başarı ile Etiyopya pazarındaki pazar payımız artabilecektir. Demir Çelik Demir Çelik Sıcak Hadde Yassı Mamül (GTİP :7208) 2010 yılında toplam 598 milyon dolar olarak gerçekleşen bu ürün grubundaki ihracatımızın 9,6 milyon dolarlık kısmı Etiyopya’ya gerçekleşmiştir. Ancak Uluslararası Ticaret Merkezinin verilerine göre Etiyopya’nın 28 milyon dolar olarak gerçekleşen ithalatında ülkemizin payı %5’in altında olduğu görülmektedir. Etiyopya’nın 2009 yılında 2008 yılına göre ithalatı %50’nin üzerinde azalma göstermiş olmakla beraber ülkemizin bu ülkeye ihracatı 2010 yılında %100’ün üzerinde artış göstermiştir. Etiyopya’nın bu ürün grubundaki ithalatı normal dönemlerde 60 milyon dolar civarındadır. Etiyopya sıcak hadde yassı mamül pazarında Güney Kore, Ukrayna ve Çin en önemli ülkeler olup, bu ülkeler ülkemiz ürünleri için de en önemli rakiplerdir. Demir Çelik Soğuk Hadde Yassı Mamül (GTİP:7209) Etiyopya’nın yıllık 40 milyon doların üzerinde soğuk hadde yassı mamül ithalatı bulunmaktadır. Bu ürün grubunda ülkemizin Etiyopya’ya ihracatı 8,5 milyon dolar civarında olup, bu ithalatı 2010 yılında 2009 yılına göre 3 katından daha fazla artış göstermiştir. Etiyopya soğuk hadde yassı mamül pazarında ülkemizin en önemli rakipleri başta Hindistan olmak üzere Japonya, Ukrayna ve Güney Kore’dir. Ülkemiz bu ülkelerle rekabette göstereceği başarı oranında Etiyopya’daki Pazar payını artırabilecektir. Demir Çelik Filmaşinler (GTİP:7213) Etiyopya’nın demir çelik filmaşin ithalatı 2009 yılında 24 milyon dolar olarak gerçekleşmiş olmakla beraber bu ürün grubundaki ithalatı normalde 30 milyon doların üzerindedir. Ülkemizin 2010 yılında toplam filmaşin ihracatı 631 milyon dolar olup, Etiyopya’ya ihracatımız %63 oranında azalarak 3,2 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılı verilerine göre Etiyopya filmaşin pazarında ülkemiz en önemli ihracatçıdır. Pazardaki en önemli rakibimiz ise Ukrayna’dır. Ülkemiz bu ürün grubunda Ukrayna ile rekabet edebilecek konumda olup, çaba gösterildiği taktirde Ülkemizin Etiyopya pazarındaki pazar payını daha da artırabilmesi mümkün gösrülmektedir. Demir Çelik Çubuklar (GTİP:7214) 2009 yılı verilerine göre Etiyopya’nın 138 milyon dolarlık demir çelik çubuklar ithalatı bulunmaktadır. Etiyopya’nın bu ürün grubundaki ithalatında ülkemiz en önemli ülkedir. 2010 yılında ülkemizden Etiyopya’ya demir çelik çubuklar ihracatı 44 milyon dolar olarak gerçekleşmiş, Etiyopya’nın 2009 yılı ithalatında ülkemizin payı %75 olmuştur. Ülkemizden Etiyopya’ya bu ürünlerin ihracatı2010 yılında 2009 yılına göre %50 oranında azalma göstermiş olmakla beraber bu ürünlerde Etiyopya’ya ihracatımızın gelecek yıllarda artması beklenmektedir. Pazarda en önemli rakibimiz Ukrayna olmakla beraber Etiyopya pazarında ülkemiz ürünleri büyük kabul görmektedir. Demir Çelik Profiller (GTİP:7216) Etiyopya 2009 yılında 21 milyon dolarlık demir çelik profil ithal etmiştir. Toplam ihracatımızın 1 milyar dolara ulaştığı görülen demir çelik profillerde ülkemiz Etiyopya pazarında 536’lık payı ile Çin’in ardından ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemizin bu ürünlerde Etiyopya’ya ihracatı 2010 yılında 2009 yılına göre %34 oranında azalma göstermiş olmasına rağmen önem verildiği taktirde Etiyopya’ya olan ihracatımızın gelecek yıllarda daha da artması beklenmektedir. Demir Çelik Borular (GTİP:7306) Etiyopya’nın yaklaşık 50 milyon dolarlık demir çelik boru ithalatı bulunmaktadır. Ülkemizin bu ürünlerde Etiyopya’ya ihracatı 2010 yılında 2009 yılına göre %44 oranında azalma göstermiş olmakla beraber pazardaki payımız halen %25’in üzerindedir. Pazarda en önemli rakiplerimiz Çin ve Hindistan olup, gerekli çaba gösterildiği taktirde ülkemizin pazardaki payının daha da artması imkan dahilindedir. Demir Çelikten İnşaat Aksamları (GTİP:7308) Etiyopya’nın yaklaşık 160 milyon dolarlık demir çelik inşaat aksamları ithalatı bulunmaktadır. Ülkemizden 2010 yılında 923 milyon dolarlık ihracatı olduğu görülen bu ürün grbunda ülkemizin Etiyopya’ya ihracatı yaklaşık 7 kat artış göstermiştir. 2009 yılında çok düşük düzeylerde olan Etiyopya’ya ihracatımız 2010 yılında 11,5 milyon dolara yükselmiştir. Etiyopya demir çelik inşaat aksamları pazarında ülkemizin en önemli rakipleri başta Çin olmak üzere Hindistan olup, ülkemiz bu ülkelerin her ikisiyle de rekabet edebilecek konumdadır. Firmalarımızca yeterli önemin verilmesi halinde Etiyopya’daki Pazar payımızın artırılması mümkün görülmektedir. Elektrikli Makineler ve Kablolar Etiyopya Ülke Raporu 25 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
Etiyopya ulke raporu_2013
Etiyopya ulke raporu_2013

Recommandé

Etiyopya
EtiyopyaEtiyopya
Etiyopya
Jibril Abdella
 
Endonezya ulke raporu_2013
Endonezya ulke raporu_2013Endonezya ulke raporu_2013
Endonezya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Moritanya ulke raporu_2013
Moritanya ulke raporu_2013Moritanya ulke raporu_2013
Moritanya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Filipinler ulke raporu_2013
Filipinler ulke raporu_2013Filipinler ulke raporu_2013
Filipinler ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Mali ulke raporu_2013
Mali ulke raporu_2013Mali ulke raporu_2013
Mali ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Türkiye, Ege Bölgesi Uşak İli Özellikleri
Türkiye, Ege Bölgesi Uşak İli ÖzellikleriTürkiye, Ege Bölgesi Uşak İli Özellikleri
Türkiye, Ege Bölgesi Uşak İli Özellikleri
Osman Söyler
 
Arnavutluk ulke raporu_2013
Arnavutluk ulke raporu_2013Arnavutluk ulke raporu_2013
Arnavutluk ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Kenya ulke raporu_2013
Kenya ulke raporu_2013Kenya ulke raporu_2013
Kenya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 

Recommandé

Etiyopya
EtiyopyaEtiyopya
Etiyopya
Jibril Abdella
 
Endonezya ulke raporu_2013
Endonezya ulke raporu_2013Endonezya ulke raporu_2013
Endonezya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Moritanya ulke raporu_2013
Moritanya ulke raporu_2013Moritanya ulke raporu_2013
Moritanya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Filipinler ulke raporu_2013
Filipinler ulke raporu_2013Filipinler ulke raporu_2013
Filipinler ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Mali ulke raporu_2013
Mali ulke raporu_2013Mali ulke raporu_2013
Mali ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Türkiye, Ege Bölgesi Uşak İli Özellikleri
Türkiye, Ege Bölgesi Uşak İli ÖzellikleriTürkiye, Ege Bölgesi Uşak İli Özellikleri
Türkiye, Ege Bölgesi Uşak İli Özellikleri
Osman Söyler
 
Arnavutluk ulke raporu_2013
Arnavutluk ulke raporu_2013Arnavutluk ulke raporu_2013
Arnavutluk ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Kenya ulke raporu_2013
Kenya ulke raporu_2013Kenya ulke raporu_2013
Kenya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Nijer ulke raporu_2013
Nijer ulke raporu_2013Nijer ulke raporu_2013
Nijer ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Namibya ulke raporu_2013
Namibya ulke raporu_2013Namibya ulke raporu_2013
Namibya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Ekvator ulke raporu_2013
Ekvator ulke raporu_2013Ekvator ulke raporu_2013
Ekvator ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Güney Afrika Cumhuriyeti
Güney Afrika CumhuriyetiGüney Afrika Cumhuriyeti
Güney Afrika Cumhuriyeti
Recepbrahim
 
El salvador ulke_raporu_2013
El salvador ulke_raporu_2013El salvador ulke_raporu_2013
El salvador ulke_raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Myanmar ulke raporu_2013
Myanmar ulke raporu_2013Myanmar ulke raporu_2013
Myanmar ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Nufus Ve GöçLer
Nufus Ve GöçLerNufus Ve GöçLer
Nufus Ve GöçLer
derslopedi
 
Guney afrika cum_ulke_raporu_2013
Guney afrika cum_ulke_raporu_2013Guney afrika cum_ulke_raporu_2013
Guney afrika cum_ulke_raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Laos ulke raporu_2013
Laos ulke raporu_2013Laos ulke raporu_2013
Laos ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Türkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi
Türkiye Nüfusunun Tarihsel GelişimiTürkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi
Türkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi
Utku Dağlı
 
Asdaffas
AsdaffasAsdaffas
Asdaffas
mahmutdemirbilek
 
Misir ulke raporu_2013
Misir ulke raporu_2013Misir ulke raporu_2013
Misir ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
üLkemizde NüFus Konu AnlatıMı
üLkemizde NüFus Konu AnlatıMıüLkemizde NüFus Konu AnlatıMı
üLkemizde NüFus Konu AnlatıMı
derslopedi
 
Meksika ülke raporu 2013
Meksika ülke raporu 2013Meksika ülke raporu 2013
Meksika ülke raporu 2013
sahinler34
 
7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus
7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus
7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus
enesulusoy
 
Meksika ulke raporu_2013
Meksika ulke raporu_2013Meksika ulke raporu_2013
Meksika ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Ispanya ulke raporu_2013
Ispanya ulke raporu_2013Ispanya ulke raporu_2013
Ispanya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Lubnan ulke raporu_2013
Lubnan ulke raporu_2013Lubnan ulke raporu_2013
Lubnan ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Israil ulke raporu_2013
Israil ulke raporu_2013Israil ulke raporu_2013
Israil ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Bulgaristan ulke raporu_2013
Bulgaristan ulke raporu_2013Bulgaristan ulke raporu_2013
Bulgaristan ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Brezilya ulke raporu_2013
Brezilya ulke raporu_2013Brezilya ulke raporu_2013
Brezilya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 
Almanya ulke raporu_2013
Almanya ulke raporu_2013Almanya ulke raporu_2013
Almanya ulke raporu_2013
UlkeRaporlari2013
 

Contenu connexe

Tendances

Nufus Ve GöçLer
Nufus Ve GöçLerNufus Ve GöçLer
Nufus Ve GöçLer
derslopedi
 
Türkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi
Türkiye Nüfusunun Tarihsel GelişimiTürkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi
Türkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi
Utku Dağlı
 
üLkemizde NüFus Konu AnlatıMı
üLkemizde NüFus Konu AnlatıMıüLkemizde NüFus Konu AnlatıMı
üLkemizde NüFus Konu AnlatıMı
derslopedi
 
7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus
7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus
7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus
enesulusoy
 

Tendances (16)

Nijer ulke raporu_2013
Nijer ulke raporu_2013Nijer ulke raporu_2013
Nijer ulke raporu_2013
 
Namibya ulke raporu_2013
Namibya ulke raporu_2013Namibya ulke raporu_2013
Namibya ulke raporu_2013
 
Ekvator ulke raporu_2013
Ekvator ulke raporu_2013Ekvator ulke raporu_2013
Ekvator ulke raporu_2013
 
Güney Afrika Cumhuriyeti
Güney Afrika CumhuriyetiGüney Afrika Cumhuriyeti
Güney Afrika Cumhuriyeti
 
El salvador ulke_raporu_2013
El salvador ulke_raporu_2013El salvador ulke_raporu_2013
El salvador ulke_raporu_2013
 
Myanmar ulke raporu_2013
Myanmar ulke raporu_2013Myanmar ulke raporu_2013
Myanmar ulke raporu_2013
 
Nufus Ve GöçLer
Nufus Ve GöçLerNufus Ve GöçLer
Nufus Ve GöçLer
 
Guney afrika cum_ulke_raporu_2013
Guney afrika cum_ulke_raporu_2013Guney afrika cum_ulke_raporu_2013
Guney afrika cum_ulke_raporu_2013
 
Laos ulke raporu_2013
Laos ulke raporu_2013Laos ulke raporu_2013
Laos ulke raporu_2013
 
Türkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi
Türkiye Nüfusunun Tarihsel GelişimiTürkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi
Türkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi
 
Asdaffas
AsdaffasAsdaffas
Asdaffas
 
Misir ulke raporu_2013
Misir ulke raporu_2013Misir ulke raporu_2013
Misir ulke raporu_2013
 
üLkemizde NüFus Konu AnlatıMı
üLkemizde NüFus Konu AnlatıMıüLkemizde NüFus Konu AnlatıMı
üLkemizde NüFus Konu AnlatıMı
 
Meksika ülke raporu 2013
Meksika ülke raporu 2013Meksika ülke raporu 2013
Meksika ülke raporu 2013
 
7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus
7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus
7. Sınıf Sosyal Bilimler 2. Ünite Ülkemizde Nüfus
 
Meksika ulke raporu_2013
Meksika ulke raporu_2013Meksika ulke raporu_2013
Meksika ulke raporu_2013
 

Similaire à Etiyopya ulke raporu_2013

Similaire à Etiyopya ulke raporu_2013 (7)

Ispanya ulke raporu_2013
Ispanya ulke raporu_2013Ispanya ulke raporu_2013
Ispanya ulke raporu_2013
 
Lubnan ulke raporu_2013
Lubnan ulke raporu_2013Lubnan ulke raporu_2013
Lubnan ulke raporu_2013
 
Israil ulke raporu_2013
Israil ulke raporu_2013Israil ulke raporu_2013
Israil ulke raporu_2013
 
Bulgaristan ulke raporu_2013
Bulgaristan ulke raporu_2013Bulgaristan ulke raporu_2013
Bulgaristan ulke raporu_2013
 
Brezilya ulke raporu_2013
Brezilya ulke raporu_2013Brezilya ulke raporu_2013
Brezilya ulke raporu_2013
 
Almanya ulke raporu_2013
Almanya ulke raporu_2013Almanya ulke raporu_2013
Almanya ulke raporu_2013
 
Kamerun ulke raporu_2013
Kamerun ulke raporu_2013Kamerun ulke raporu_2013
Kamerun ulke raporu_2013
 

Plus de UlkeRaporlari2013

Plus de UlkeRaporlari2013 (20)

Papua (yeni gine)-ulke_raporu_2013
Papua (yeni gine)-ulke_raporu_2013Papua (yeni gine)-ulke_raporu_2013
Papua (yeni gine)-ulke_raporu_2013
 
Pakistan ulke raporu_2013
Pakistan ulke raporu_2013Pakistan ulke raporu_2013
Pakistan ulke raporu_2013
 
Ozbekistan ulke raporu_2013
Ozbekistan ulke raporu_2013Ozbekistan ulke raporu_2013
Ozbekistan ulke raporu_2013
 
Norvec ulke raporu_2013
Norvec ulke raporu_2013Norvec ulke raporu_2013
Norvec ulke raporu_2013
 
Nikaragua ulke raporu_2013
Nikaragua ulke raporu_2013Nikaragua ulke raporu_2013
Nikaragua ulke raporu_2013
 
Nepal ulke raporu_2013
Nepal ulke raporu_2013Nepal ulke raporu_2013
Nepal ulke raporu_2013
 
Mozambik ulke raporu_2013
Mozambik ulke raporu_2013Mozambik ulke raporu_2013
Mozambik ulke raporu_2013
 
Moldovya ulke raporu_2013
Moldovya ulke raporu_2013Moldovya ulke raporu_2013
Moldovya ulke raporu_2013
 
Mogolistan ulke raporu_2013
Mogolistan ulke raporu_2013Mogolistan ulke raporu_2013
Mogolistan ulke raporu_2013
 
Malezya ulke raporu_2013
Malezya ulke raporu_2013Malezya ulke raporu_2013
Malezya ulke raporu_2013
 
Maldiv adalari ulke_raporu_2013
Maldiv adalari ulke_raporu_2013Maldiv adalari ulke_raporu_2013
Maldiv adalari ulke_raporu_2013
 
Malavi ulke raporu_2013
Malavi ulke raporu_2013Malavi ulke raporu_2013
Malavi ulke raporu_2013
 
Makedonya ulke raporu_2013
Makedonya ulke raporu_2013Makedonya ulke raporu_2013
Makedonya ulke raporu_2013
 
Makao ulke raporu_2013
Makao ulke raporu_2013Makao ulke raporu_2013
Makao ulke raporu_2013
 
Madagaskar ulke raporu_2013
Madagaskar ulke raporu_2013Madagaskar ulke raporu_2013
Madagaskar ulke raporu_2013
 
Macaristan ulke raporu_2013
Macaristan ulke raporu_2013Macaristan ulke raporu_2013
Macaristan ulke raporu_2013
 
Luksemburg ulke raporu_2013
Luksemburg ulke raporu_2013Luksemburg ulke raporu_2013
Luksemburg ulke raporu_2013
 
Litvanya ulke raporu_2013
Litvanya ulke raporu_2013Litvanya ulke raporu_2013
Litvanya ulke raporu_2013
 
Libya ulke raporu_2013
Libya ulke raporu_2013Libya ulke raporu_2013
Libya ulke raporu_2013
 
Letonya ulke raporu_2013
Letonya ulke raporu_2013Letonya ulke raporu_2013
Letonya ulke raporu_2013
 

Etiyopya ulke raporu_2013

  • 1. ETİYOPYA ÜLKE RAPORU Hazırlayan : Yücel AKOVA Ankara - February, 2013
  • 2. ETİYOPYA Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler Temel Sosyal Göstergeler Nüfus 76,2 milyon (2011) Dil Amharikçe, Oromo, Tigrinya, Somaliae, İngilizce Din Hıristiyanlık % 45 , İslamiyet %50, Yerel inançlar %5 Başkent Addis Ababa Yüzölçümü 1.127.127 km 2 Başlıca Şehirler Addis Ababa (2,763,500) Afar (1,188,000) Dire Dawa (306,500) Nazret (176,800) Gondar (147,900) Etnik Yapı Oromo %40, Amhara ve Tigre %32, Sidamo %9, Shankella %6, Somali %6, Afar %4, Diğer %3 Kaynak:Economist Intelligence Unit Country Report, Ethiopia,March 2012, www.cia.gov Temel Ekonomik Göstergeler 2008a 2009a 2010b 2011b GSYİH (Milyar Dolar) 2012c 25,9 28,5 26,6 31,1 36,9 GSYİH (Milyar Birr) 248 335 383 526 657 Kişi Başına GSYİH (Dolar) d 965 1044 1045 1232 1342 10,8 8,8 10,1 7,5 8,0 Enflasyon Oranı(%) 44,4 8,5 8,1 33,0 15,7 Döviz Kuru 1ABD Doları=Birr 9,60 11,78 14,41 17,20 18,90 İhracat (Milyon Dolar-fob) 1,555 1,538 2,400 2,957 3,169 İthalat (Milyon Dolar-fob) 7,206 6,819 7,365 9,670 10,283 Reel Büyüme (%) Cari İşlemler Dengesi(Milyon Dolar) -1,806 -2,191 -425 1,671 1,807 a=Gerçekleşen, b =EIU tahmini, c =EIU Öngörüsü, d =Satın alma gücü paritesine göre Kaynak:Economist Intelligence Unit Country Report, Ethiopia,March 2012, www.cia.gov Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar Uluslararası Örgüt ya da Kuruluş Katılımları ve Üyelikleri: ACP, AfDB, AU, COMESA, FAO, G-24, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, IGAD, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM (gözlemci), IPU, ISO, ITSO, ITU, ITUC, MIGA, MINURCAT, NAM, OPCW, PCA, UN, UNAMID, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNMIL, UNOCI, UNWTO, UPU, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO (gözlemci) Genel Bilgiler Coğrafi Konum Coğrafik Yapı Etiyopya yaklaşık 1.1 milyon kilometre karelik bir yüzölçüme sahiptir. Kuzeyinde Eritre, Cibuti ve -, 2013 2 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 3. doğusunda Somali bulunurken, batıda Sudan ve güneyde Kenya ile komşuluğu bulunmaktadır. Etiyopya’nın denize sınırı yoktur. Dağlık bölgeler ülkenin kuzey kesimlerinde yer almaktadır. 4500 metre yüksekliğe sahip Ras Dashen, Semien Dağlarında bulunmaktadır. Etiyopya yüksekliği 2000 ve 3000 metreler arasında değişen yüksek bir platoya sahiptir. Ülkenin kuzey doğusundan başlayan ve merkezden güneybatıya doğru genişleyen Rift Vadisi ülkeyi iki bölüme ayırmaktadır. Rift Vadisinin güney ve güneybatısında çok sayıda göl bulunmaktadır. Etiyopya’da Abay olarak bilinen Nil Nehri ülkeyi kuzeybatıdan girerek yaklaşık 800 km.lik bir yol katetmektedir. Etiyopya’daki en uzun iki nehir güneydoğu istikametinde akan ve yüksek bölgelerden düşük rakımlı bölgelere doğru ilerleyen Awash ve Wabishebelle nehirleridir. Ülkede yaklaşık 3 milyar MW hidroelektrik üretimini mümkün kılan irili ufaklı çok sayıda nehir bulunmaktadır. Siyasi ve İdari Yapı Tarihi, Siyasi ve İdari Durum Etiyopya Afrika Kıtasında 3000 yıllık en eski medeniyete sahip olup, tarihte hiç bir zaman sömürge olmamış bir Doğu Afrika ülkesidir. Etiyopyanın M.Ö. 1237 yılında kurulduğu tarihçilerce iddia edilmektedir. Bügünkü manada M.Ö. 8. yüzyılda Etiyopya üzerinde kurulan ilk devlet Diamat Krallığıdır. Bu krallığın M.Ö. 1. yüzyılda çökmesiyle yerine Aksum Krallığı kurulmuştur. Bügünkü Etiyopya 1955 yılında kabul edilen Anayasa ile Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti adını almıştır. 1934-41 dönemindeki İtalyan işgali hariç tutulursa Afrika ülkeleri içinde sömürgeci yönetim altında idare edilmeyen tek ülke Etiyopya’dır ve uzun bir süre monarşi ile yönetilmiştir. 1974 yılında askeri cunta, the Derg, 1930 yılından beri hüküm süren İmparator Haile Salassie’yi tahtından indirerek sosyalist bir devlet kurmuştur. Kanlı darbeler, isyanlar, uzun süren kuraklık yılları ve toplu iltica sorunlarının var olduğu Etiyopya’da, 1991 yılında isyancı güçlerin Etiyopya Halkın Devrimci Demokratik Cephesi (Etiyopyan People's Revolutionary Democratic Front -EPRDF) altında bir koalisyon kurmaları ile bu rejim de devrilmiştir. Askeri cuntanın devrilmesi ile politik ve ekonomik açıdan istikrarlı bir döneme girilmiş ve ülke Afrika’nın en istikrarlı ülkelerinden birisi haline gelmiştir. Ülkede Anayasa 1994 yılında yürürlüğe konmuş olup, ülkede çok partili parlamenter bir idari yapı sözkonusudur. Anayasaya göre meclis iki bölümden oluşmaktadır: Tüm ülkeyi temsil eden federal milletvekilleri ve bölgelerini temsil eden federe milletvekilleri. Federal milletvekilleri federe milletvekillerine göre daha fazla yetkiye sahiptirler. Etiyopya’nın ilk çok partili seçimleri Mayıs 1995’de yeni anayasaya göre yapılmış ve seçimleri EPRDF kazanmıştır. İkinci ve üçüncü seçimleri de kazanan EPRDF, 2010 yılı Mayıs ayında yapılan son seçimleri de kazanarak mecliste dört kez üst üste çoğunluğu elde etmiştir. Ülkede faaliyette bulunan diğer büyük partiler ise Demokrasi ve Adalet Birliği Partisi (UDJ), Birleşik Etiyopya Demokratik Güçleri(UEDF), Oromo Federal Demokratik Hareketi(OFDM)’dir. Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti 9 federal bölgeye ve iki büyükşehir şehir (Addis Ababa ve Dire Dawa) idaresine ayrılmıştır. Gerek nüfus ve gerekse ekonomik açıdan en önemli bölgeler Oromiya ve Amhara’dır. Büyükşehirler ise Addis Ababa ve Dire Dawa’dır. Geçmiş yıllardaki deneyimler göz önüne alınarak idari yetkiler ciddi ölçülerde bölgelere ve iki büyükşehirde de il yönetimlerine bırakılmıştır. 76 milyonun üzerindeki nüfusu ile Etiyopya Nijerya’dan sonra Afrika’nın en kalabalık ikinci ülkesi konumundadır. Etiyopya gittikçe artış göstermesine rağmen kişi başına 1000 doların altındaki geliriyle UNDP’nin en yoksul ülkeleri arasında yer almaktadır. Etiyopya ekonomisi, limanlara olan uzaklığı, doğal kaynaklarının ve altyapısının yetersizliği, kuraklık ve Eritre ile yaşadığı anlaşmazlıklardan dolayı yeterli gelişme gösterememiştir. 1991 yılına kadar Etiyopya’nın bir parçası olan Eritre ile Mayıs 1998 ile Aralık 2000 arasında sürekli çatışmalar söz konusu olmuştur. Aralık 2002’de Eritre ile Barış Anlaşması imzalanmış olmasına rağmen durum hassasiyetini korumaya devam etmekte ve özellikle var olan sınır probleminin kısa vadede çözümü de mümkün görülmemektedir. Diğer taraftan Etiyopya zayıf durumda olan Somali’deki geçici federal hükümete yardım etmek amacıyla 2006 yılında bu ülkeye müdahalede bulunmuş, Afrika Birliği Barış Gücünün bölgeye intikalinin gecikmesi nedeniyle Etiyopya birlikleri planlanandan daha uzun süre Somali’de kalmıştır Nüfus ve İşgücü Yapısı Nüfus-Etnik Yapı Etiyopya Afrika’nın en fazla nüfusa sahip ülkelerinden birisidir. Economist Inteligence Unit’in tahminlerine göre 2005 yılında 69,1 milyon olarak gerçekleşen nüfus 2011 yılında tahminen 72,8 milyon olarak gerçekleşmiştir. Etiyopya’da yıllık nüfus artış hızı %3,2 olup, nüfusun % 85’i kırsal bölgelerde, kalan %15’i ise şehir ve kasabalarda yaşamaktadır. Son 15-20 yıl içerisinde yüz binlerce Etiyopya’lı ABD’ye göç etmiş ve özellikle Los Angeles ve Washington DC’ye yerleştirilmişlerdir. Önemli bir Etiyopya’lı nüfus da Avrupa Birliği ülkelerinde yaşamaktadır. Etiyopya oldukça genç bir nüfusa sahip olup, toplam nüfusun %46,1’i 15 yaşın altında, %51,2’si 15-64 yaş arasında olup, 65 yaş ve üzerindeki nüfus ise sadece %2,7’dir. Ortalama ömür 55,4 yıl olup, bu rakam erkeklerde 52,9 yıl, kadınlarda ise 57,9 yıldır. Federal anayasaya göre Etiyopya, etnik kökenlerine bağlı olarak eyaletlere bölünmüş ise de, hiç bir eyelet etnik köken açısından tam homojen bir yapıya sahip değildir. Hatta bazı eyaletlerde çok farklı etnik kökenli insanlar bir arada bulunmaktadır. Etyopya’da 64 farklı etnik grup bulunmakta olup, en büyük etnik grup Oromo’dur. Ülke nüfusunun %40’ı Oromo kabilesine aittir. Diğer etnik gruplar ise Amhara %25, Sidama %9, Tigre %7, Somali %6, Wolaita %4, Afar %4, Gurage %2 ve diğerleri Etiyopya Ülke Raporu 3 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 4. %3’dür. Oromolar çoğunlukla orta ve güney kesimlerde yerleşik iken, Amhara ve Tigreler ülkenin kuzey bölümünde, Sidamalar kuzeybatıda, Somaliler güneydoğuda, Afarlar ise çoğunlukla kuzeydoğuda yerleşiktirler. Etiyopya’da nüfusun %45’i hıristiyan, %50’si Müslüman ve geri kalan %5’lik kesim ise yerel inanışlara sahiptir. Hıristiyanların %40’ı Ortodoks, %5’i ise Protestandır. Müslümanların ise hemen hemen tamamı sünni Müslümandır. Eğitim Etiyopya eğitimli nüfus oranının oldukça düşük olduğu bir ülkedir. Ülkede zorunlu eğitim bulunmamakta, bu yüzden okur yazarlık oranı da son derece düşük kalmaktadır. Ancak, son yıllarda ülkede eğitime önem verilmeye başlanmış, ülkenin gelişme plan ve programlarında eğitim öncelikli konular arasında yer almaya başlamıştır. Bugün ilkokul çağındaki çocukların %65’i, orta düzeyde ise %35’i eğitime devam etmektedir. Lise düzeyinde eğitime devam etme oranı ise %20 civarındadır. Ülkede okur yazarlık oranı ortalama %43 olup, bu oran erkeklerde %50, kadınlarda ise %40’dır. Okur yazarlık oranı şehirlerde %75 civarında iken, kırsal kesimde %25 civarındadır. Ülkede üniversite mezunlarının sayısı gittikçe artmakta ise de, üniversite mezunu sayısı halen 10 binin altında olup oldukça düşüktür. Dahil Olduğu Uluslararası Anlaşmalar Ekonomik Kuruluşlarla İlişkiler Etiyopya Afrika Birliği’nin önemli bir ülkesidir. Eski Etiyopya kralı Haile Selassie Afrika Birliği’nin kurulmasında en önemli şahıslardan birisi olmuştur. Bugün Afrika Birliği’nin merkezi başkent Addis Ababa’dadır. Etiyopya Avrupa Birliği, Afrika Karayip ve Pasifik (AKP) ülkeleri ile bölgesel işbirliği sürecinde bulunmakta ve Ekonomik Ortaklık Anlaşmaları (EOA) akdetmektedir. Etiyopya, AKP ülke grubu içerisinde Doğu-Güney Afrika bölge grubunda (ESA) yer almakta olup, AB ile ESA 23 kasım 2007 tarihinde bir Ekonomik Ortaklık Anlaşması parafe etmiştir. Dünya Ticaret Örgütüne 2003 yılında üyelik için başvuruda bulunan Etiyopya, şu anda DTÖ’de gözlemci statüsünde bulunmaktadır. Etiyopya 300 milyon nüfuslu Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazarı (COMESA) üyesi olup, aynı zamanda Kenya, Sudan, Somali ve Djibouti ile Serbest Ticaret Anlaşmaları bulunmaktadır. Etiyopya, IMF, Dünya Bankası ve Afrika Kalkınma Bankası gibi uluslararası kuruluşlardan büyük oranda yardım almaktadır. Dünya Bankası Etiyopya’ya hem hibe hem de kredi olarak çeşitli yardımlarda bulunmakta olup, Dünya Bankası halihazırda Etiyopya’da çok sayıda aktif proje uygulamaktadır. Bu projeler başta yol, su ve haberleşme olmak üzere altyapının geliştirilmesi ve iyileştirilmesi, fakirlikle mücadele, tarım sektörü ve özel sektörün geliştirilmesi, iş ortamının iyileştirmesi, rekabetin artırılması ve HIV/AIDS ile mücadeleyi amaçlamaktadır. Dünya Bankasının Etiyopya’ya tahsis ettiği kredilerin sektörel dağılımına bakıldığına %41’i altyapı, %26’sı acil durumlar, %10’u tarım, %9’u sağlık, %5’i eğitim ve %8’i sosyal hizmetlerden oluşmaktadır. 1945 yılından beri Uluslararsı Para Fonu’na üye olan Etiyopya 2001 yılından bu yana IMF’nin Yüksek Borçlu Yoksul Ülkeleri Borçtan Arındırma İnsiyatifi (Heavily Indebted Poor Countries Debt Relief Initiative-HIPC) kapsamındadır. Bu doğrultuda IMF, Etiyopya ile Yoksulluğu Azaltma ve Etiyopya’yı Kalkındırma Anlaşması imzalamış olup, üyeliğinden bu yana fondan Etiyopya’ya çeşitli şekillerde kredi ve destekler temin edilmiştir. Afrika Kalkınma Bankası’na da üye olan Etiyopya’ya 2010 yılına kadar sözkonusu bankadan yapılan ödemeler toplam 2 milyar dolara ulaşmıştır. Genel Ekonomik Durum Ekonomik Yapı Ekonomik Durum Dünyanın ve Afrika’nın en fakir ülkelerinden birisi olan Etiyopya’da 1990’lı yılların başından itibaren serbest pazar ekonomisine dayalı stratejiler izlenmeye başlanmış ve yapısal reformların uygulanmasına öncelik verilmiştir. Bu çerçevede, iç fiyatların yeniden düzenlenmesi, dış ticaretin liberalizasyonu, devlet işletmelerinin özelleştirilmesi ve iç ve dış özel yatırımların desteklenmesi hükümetlerin öncelikli hedefleri arasında yer almıştır. Hükümet yollar, elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi ülkenin altyapısını geliştirmek amacıyla yoğun bir yatırım sürecine girmiştir. Bunun yanısıra, hükümet kamu iktisadi kuruluşlarının özelleştirilmesi programını da yürürlüğe koymuştur. Özelleştirme süreci her ne kadar yavaş olsa da son on yıl içerisinde bir çok küçük ve orta ölçekli kamu iktisadi kuruluşu özelleştirilmiştir. Hükümet elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi sektörlerde yabancı yatırımları ülkeye çekmeye çalışmaktadır. Etiyopya’da tarım sektörü, tekstil ve deri gibi tarıma dayalı sanayilerde ve turizm sektörünün gelişiminde de yabancı sermayeye büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Yabancı ve yerli özel sektör yatırımlarını teşvik etmek amacıyla, 1992 yılında Yatırım Kanunu -, 2013 4 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 5. (Investment Code) çıkarılmış ve bu güne kadar bu Kanunda bir kaç kez değişiklik yapılmıştır. Etiyopya’da 2010 yılının Ağustos ayında 2010-2015 dönemini içeren beş yıllık kalkınma planı yürürlüğe girmiştir. Söz konusu plan Etiyopya’da sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması ve yoksulluğun giderilmesi için önemli tedbirleri içermektedir. Bu kalkınma planından önce 2006-2010 döneminde yürütülen gelişme ve değişim planı (GAP) da son kalkınma planının uygulanmasında esas teşkil etmiştir. Söz konusu planlarda tarım, sanayi ve altyapı öncelikli konuları teşkil etmekte olup, ülkedeki yaşam standartlarının yükseltilerek yoksulluğun giderilmesinin hizmetler sektöründen ziyade özellikle bu sektörlere önem verilerek sağlanabileceği hususu benimsenmiştir. Son kalkınma planına göre Etiyopya ekonomisinin yıılık ortalama minimum %11 ve maksimum %14,9 oranında gelişme göstermesi beklenmekte olup, tarım sektörünün ekonominin lokomotif sektörü olmaya devam edeceği ve 2015 yılına kadar tarım sektörünün yıllık ortalama minimum %8 ve maksimum %14,5 oranında gelişme göstermesi hedeflenmektedir. Plan hedeflerine ulaşmak için tarım sektöründe yeni arazilerin tarıma açılması, girdi kullanımının artırılması, alt yapının iyileştirilmesi ve elde edilen üretimin daha iyi koşullarda pazarlanmasının teşvik edileceği belirtilmektedir. Özellikle ülke ekonomisine büyük katkı sağlayan hububat, kahve ve çay gibi ürünlerin üretimlerinin artırılması da hedeflenmektedir. Ekonomik Performans Ekonomik Performans Etiyopyadaki son ekonomik veriler ülke ekonomisinin global ekonomik krizin olumsuz etkilerinden kurtulmaya başladığını göstermektedir. Global resesyon Etiyopya’nın hem ihracatını hem de yatırımlarını olumsuz etkilemiştir. Tarım sektöründe son yaşanan gelişmeler ümit verici olup, olumsuz iklim koşullarına rağmen ekilen arazilerdeki ve gübre kullanımındaki artış, son yıllarda tarımsal üretimin beklenenden yüksek gerçekleşmesini sağlamaktadır. Ülkede enerji üretimi ise 2009 yılında faaliyete geçen üç hidroelektrik santrali sayesinde ikiye katlanarak 2 milyar megawata yükselmiştir. Bu santrallerin tam kapasite ile çalışması durumunda enerji üretiminin %50 artış göstereceği belirtilmektedir. Etiyopya’da önümüzdeki yıllarda GSYİH’nın hızlanarak artması beklenmektedir. Tarım sektöründe ve tarıma dayalı sanayi sektörlerindeki gelişmeler genel ekonomiyi olumlu yönde etkileyecektir. Etiyopya’da kullanılabilir enerji üretiminin artması ve pazarlama altyapısının gittikçe iyileşmesi neticesinde ülkede daha fazla üretici pazar için üretim yapmaya başlamış olup, bu sayının önümüzdeki yıllarda da gittikçe artış göstermesi beklenmektedir. Gerçekleştirilen kurumsal reformlar, yeni düzenlemeler ve altyapının giderek iyileşmesi Etiyopya’daki ticari faaliyetleri de daha kolay ve daha ucuz hale gelmeye başlamıştır. Ancak, gerek altyapı ve gerekse mevzuat açısından halen ülkede yapılması gereken bir çok eksiklik söz konusudur. Etiyopya’da enflasyon 2010 yılında %8,1’e gerilemiş olmakla beraber 2011 yılında %33’e yükseldiği tahmin edilmektedir. Son yıllarda sıkı para politikası ve yüksek tarımsal üretim, özellikle gıdalardaki fiyat artışlarını engelleyerek enflasyonun yüksek çıkmasını engellemekte ise de 2011 yılında enflasyonun yüksek çıkmasına engel olunamamıştır. Sektörler Tarım ve Hayvancılık Tarım Etiyopya’nın ekonomisi GSYİH’nın % 43’ünü, ihracatının %90’ını ve istihdamının %80’ini karşılayan tarıma dayanmaktadır. Ülkede ekilebilen alanların yalnızca 1/5’i ekilip, biçilmekte ve bu alanlar hemen hemen tamamen yağmur ile sulanmaktadır. Ancak, bölgeler, yağış miktarı açısından farklılık göstermektedir. Ülkede büyük ölçüde sulama yatırımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Tarım sektöründe, sık sık ortaya çıkan kuraklık ve uygulanan kötü tarım teknikleri nedeniyle büyük güçlükler yaşanmaktadır. Tarımda makineleşme oldukça sınırlı olup gübre, ilaç ve sertifikalı tohum kullanma oranı da son derece düşüktür. Ayrıca, Etiyopya dünyadan önemli ölçüde gıda yardımları almaktadır. Etiyopya’da 2000’li yılların sonlarında tarımsal üretim önemli ölçüde artmıştır. Ülkede tarımsal üretimin artırılarak kendine yeterliliğin yükseltilmesi amacıyla çeşitli tedbirler alınarak uygulamaya konulmaktadır. Bu tedbirler arasında, kıtlığı erken uyarma sistemi, tarıma yönelik hizmetlerin artırılması ve çeşitli tarımsal girdilerin daha geniş alanlarda kullanımının sağlanmasına yönelik tedbirler de bulunmaktadır. Etiyopya’da tarım sektöründe büyük ölçekli işletmeler yaygın değildir. İşletmeler genellikle küçük ölçekli olup, çiftçiler üretimlerini büyük ölçüde kendi iç tüketimleri için yapmakta, pazar için üretim oldukça sınırlı kalmaktadır. Ülkenin tarım sektöründe özellikle yabancı yatırımcılar için cazip imkanlar söz konusudur. Etiyopya’da tarımsal üretimde tahıllar, kahve, bakliyat, yağlı tohumlar, şeker kamışı, meyve ve sebze, kesme çiçek ve pamuk önemli yer tutan ürünlerdir. Etiyopya dünya bakla üretiminde 2. sırada, susam üretiminde 5.sırada, kahve üretiminde, 6. sırada, bakliyat üretiminde ise 8. sırada yer almaktadır. Tahıl ve bakliyat tamamen iç tüketimde kullanılmakta, yağlı tohumlar ile daha az miktarda olmak üzere bazı meyve (özellikle tropikal meyveler)ve sebzeler de özellikle komşu ülkelere ve Avrupa’ya ihraç edilmektedir. Kesme çiçek üretimi Etiyopya’da son yıllarda önem kazanmış ve özellikle Avrupa’lı firmalar da bu ülkede kesme çiçek üretiminde bulunmaya Etiyopya Ülke Raporu 5 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 6. başlamışlardır. Üretilen kesme çiçekler özellikle Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir. Kahve, Etiyopya ekonomisi için son derece önemlidir. Tahminlere göre kahvenin Etiyopya’nın GSYİH’na katkısı %10 civarındadır. 15 milyondan fazla bir nüfus kahve sektöründen geçimini sağlamaktadır. Hayvansal üretimde ise özellikle büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği önem kazanmıştır. Etiyopya toplam hayvan varlığı bakımından Afrika’nın ilk bir kaç ülkesinden biri olup dünya sıralamasında ise ilk sıralarda yer almaktadır. 51 milyon sığır varlığıyla ülkemizin 5 katı sığır mevcuduna sahip olan Etiyopya, sığır varlığı açısından dünyada 5. sırada yer almaktadır. Keçi varlığı açısından da dünya sıralamasında yine 5. sırada yer alan Etiyopya, koyun varlığı açısından da 8. sırada yer almaktadır. Ülkede hayvancılık sektörü salgın hastalıklar ve kuraklıktan olumsuz etkilenmektedir. Etiyopya tarımında önem taşıyan diğer bir faaliyet arıcılıktır. Arı kovanı mevcudu bakımından Çin ve Türkiye’nin ardından üçüncü sırada yer almakta, dünya bal mumu üretiminde 2. sırada, bal üretiminde ise 8. sırada yer almaktadır. Etiyopya'da Başlıca Tarımsal Ürünlerin Üretim Miktarları (1000 Ton) Ürünler 2007 2008 2009 2010 Arpa 1.271 1.352 1.519 1.400 Mısır 3.337 3.776 3.933 4.400 Sorgum 2.174 2.316 2.804 2.997 Buğday 2.219 2.463 2.538 3.000 Muz 250 261 194 171 Kuru Bakla 576 689 676 607 Susam 149 187 185 314 Nohut 254 287 312 310 Kırmızı biber kuru 115 118 123 120 Kırmızı biber taze 138 185 249 220 Kahve 326 273 260 270 Sarımsak 68 104 156 180 Mercimek 81 94 90 123 Keten tohumu 108 170 98 150 Mango 180 180 180 77 Millet 397 484 560 565 Papaya 260 260 260 232 Kuru bezelye 210 232 267 230 Kök ve yumru bitkiler 4.950 4.765 4.838 4.625 Şeker kamışı 2.200 2.300 1.100 2.400 Tatlı patates 389 526 263 402 70 70 65 22 Pamuk Kuru fasulye 223 241 330 263 Sığır (1000 baş) 45.000 49.298 50.884 50.563 Keç (1000 baş) 21.709 21.884 21.961 22.320 Koyun (1000 baş) 26.117 25.017 25.980 26.127 4.800 4.600 4.598 4.576 Arı Kovanı (1000 adet) Kaynak:FAO, www.fao.org, Statistical Database Sahip olduğu hayvan potansiyeli ile hayvan deri ve postları üretimi de oldukça yüksek olup, bu ürünler ülkenin önemli ihraç kalemleri arasında yer almaktadır. Etiyopya’da tarım sektöründe kullanılan girdilerin önemli bir kısmı ithalatla karşılanmaktadır. Bu nedenle tarım sektörüne yönelik gübre, ilaç, tohum, yem ve tarım alet ve makinaları gibi girdilerde Etiyopya, önemli bir ihraç pazarı olup, bu sektörlerde yatırım açısından da büyük imkanlar sunmaktadır. -, 2013 6 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 7. Sanayi SANAYİ VE MADENCİLİK SEKTÖRÜEtiyopya’da sanayi sektörü GSYİH’nın %13’ünü oluşturmakta ve yıllık ortalama %10 civarında gelişme göstermektedir. Istihdamın %7’sini karşılayan sanayi sektöründe devlet halen büyük paya sahip olmakla beraber, özelleştirme faaliyetleri de başlamış ve devam etmektedir. Devletin elinde halen çok sayıda sanayi tesisi bulunmaktadır. İmalat sanayi üretiminin %40’ından fazlasını gıda sanayi üretimi (özellikle bitkisel yağ, unlu mamüller, şeker ve alkollü ve alkolsüz içecekler ) oluşturmaktadır. Gıda sanayi üretimi dışında önem taşıyan diğer alt sektörler, tekstil ve hazır giyim, deri, kimya sanayi, ağaç işleme, ilaç sanayi, metal işlemeciliği inşaat malzemeleri ve çimentodur. Sanayi sektörü özellikle başkent Addis Ababa ve Dire Dawa’da yoğunluk kazanmıştır. Tekstil sektörü, hem devletin hem de özel sektörün faaliyette bulunduğu sanayi görünümündedir. Sektör ülkede gıda işleme sanayinden sonra en önemli ikinci alt sektör konumundadır. Tekstil sektörü tüm imalat sanayindeki istihdamın yaklaşık %30’unu karşılamaktadır. Ülkede yeni tekstil ve konfeksiyon sanayilerinin kurulması hız kazanmış olup, tekstil sektörü yabancı yatırımcılar için cazip sektörler arasında yer almaktadır. Etiyopya’da tekstil sektöründen sonra önem taşıyan alt sektörlerden birisi dericiliktir. Ülkenin yüksek hayvan varlığına paralel olarak deri üretimi de oldukça yüksektir. Ancak dericilik sektöründe de oldukça geri teknolojiler kullanılmakta olup, bu alanda da büyük yatırımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Deri sektöründe hali hazırda ayakkabı, çanta, eldiven , cüzdan ve kısmen de giysi üretimi yapılmaktadır. Etiyopya’da sanayi sektörü bugün için gelişmenin başlangıç aşamalarındadır. Sektörde genellikle eski teknoloji hakim olup rekabet güçleri de oldukça düşük düzeydedir. Son yıllarda devlet sanayi sektörünü canlandırmak amacıyla yeni bir sanayii geliştirme stratejisi kabul etmiş olup, bu strateji devletin elindeki sanayi tesisilerinin özelleştirilmesi yanında ülkede yerli ve yabancı yatırımların da artırılmasına yönelik bir takım tedbirleri içermektedir. Madencilik sektörünün, Etiyopya ekonomisi içinde önemi az olup, sektörün GSYH’ya katkısı %1 düzeyindedir. Ülkede önemli miktarlarda kömür, demir, tantan, ve potasyum rezervlerinin olduğu tahmin edilmektedir. Fazla miktarlarda olmasa da ülkede altın, platin, bakır, rezervlerinin de olduğu bilinmektedir. Bunların dışında kireçtaşı, kil, mermer üretimi oldukça fazladır. Ayrıca son yıllarda metalik olmayan diğer minerallerin üretiminde ise büyük artışlar görülmüştür. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı Etiyopya’da ulaştırma altyapısı son derece geri ve yetersiz düzeydedir. Nüfusun %80’i kırsal kesimde yaşamasına rağmen henüz yol ile ulaşılamamış bir çok yerleşim yeri bulunmakta ve Cibuti dışında komşuları olan Kenya, Uganda, Sudan ve Eritre gibi ülkelere de sağlıklı ve gelişmiş bir bağlantı kurulamamış durumdadır. Bu yüzden Etiyopya’daki insanların büyük bir kısmı izole edilmiş bir yaşantı sürmektedirler. Etiyopya’nın yetersiz ve güvenli olmayan ulaştırma altyapısı ekonomik kalkınmasındaki en önemli engellerden birisi olarak görülmekte ve bu durum limanlara ve pazarlara ulaşmasını da engellemektedir. Bugün Etiyopya’da 1000km2’lik alana düşen yol uzunluğu asfalt yollarda 35,8 km, stablize yollarda ise 121,5 km’dir. Bu rakam Sahra Altı Afrika ülkelerinin ortalaması olan 86,6 km ve 504,7 km’nin dahi altında kalmaktadır. Bu yüzden Etiyopya her yıl GSYH’nın %3’ü gibi oldukça yüksek bir kısmını yol yapım ve rehabilitasyonuna ayırmaktadır. Ülkede karayolu ulaştırmasının gelişmemiş olması tarımsal potansiyelin de sınırlı miktarda değerlendirlmesine neden olmaktadır. Etiyopya 1998-2000 yıllarında Eritre ile olan savaş sonrası kendisine ait olan Assab limanını kaybetmiş ve bu şekilde deniz ile olan bağlantısı da kesilmiştir. Bu yüzden Etiyopya’ya deniz yoluyla gelen mallar Cibuti limanına gelmekte ve buradan karayolu veya demiryolu vasıtasıyla Etiyopya’ya ulaşmaktadır. Ağır yük trafiği nedeniyle geçen on yıllık süre içerisinde Cibuti limanının kapasitesi artırılmış, altyapı ihtiyaçları önemli ölçüde giderilmiş ve limandan Etiyopya’ya uzanan yollarda rehabilitasyon çalışmaları yapılmıştır. Bugün için Etiyopya dış ticaretinin %98’i Cibuti Limanı yoluyla yapılmakta olup ekonomik açıdan Etiyopya dış ticareti için alternatif limanların bulunmaması nedeniyle kısa ve orta vadede de bu durum devam edecektir. Cibuti limanı Etiyopya’yla Cibuti arasındaki ilişkilerin önemini oldukça artırmaktadır. Etiyopya’nın yolcu ve yük taşımacılığının %95’inden fazlası karayolları ile yapılmaktadır. Etiyopya’da bugünkü sahip olunan yol şebekesinin büyük bir kısmı 1930’lardaki İtalyan işgalinden miras kalan yollardır. Ülkenin ortasından kuzeye giden iki ana yol bakımsızlıktan ve özellikle eritre ile olan savaş sırasında askeri ve diğer yük konvoylarının verdikleri hasarlar nedeniyle büyük ölçüde tahrip olmuş durumdadır. Etiyopya’da yolların rehabilitasyonu ve yeni yolların yapılması ekonomik reform programının ana konularından birisidir. Etiyopya’da bugün toplam yol uzunluğu 42 bin km olup bunun %13’ü asfalttır. Etiyopya yol ağı miktarı ve standardı açısından Afrika’nın ortalama standartlarının bile altında kalmaktadır. Yol Geliştirme Programına göre Etiyopya’da 7800 km’lik yeni yol ağına ve 4000 km’lik yolunda acilen rehabilite edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu projelerin yaklaşık maliyetinin 35 milyar Birr civarında olduğu tahmin edilmektedir. Yol Geliştirme Programında öncelik ana arterlerin rehabilite edilerek yeni bölgesel yolların inşa edilmesine verilmektedir. Ayrıca Etiyopya’da özel sektörün de yol yatırımlarına girebilmesini mümkün kılacak şartların oluşturulmasına çalışılmaktadır. Ancak, Etiyopyalı firmalar nakit sermaye ve yol yapım ekipmanları konusunda oldukça yetersiz olup karayolu yapımında yabancı firmaların iştirakine ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkede son yıllarda özellikle Doğu-Batı otoyolunun tamamlanmasına yönelik yoğun çalışmalar göze çarpmaktadır. Etiyopya Ülke Raporu 7 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 8. Etiyopya’daki tek demiryolu hattı Cibuti’den Addis Ababa’ya uzanan 850 km’lik hattır. Bu hat Dire Dawa’dan da geçmektedir. Bu demiryolu hattı ile yılda 800 bin yolcu ve 250 bin ton da yük taşınmaktadır ve bu miktarlar Etiyopya’nın yıllık toplam taşıma trafiğinin %5’i gibi bir orana tekabül etmektedir. Bu demiryolu hattının bakımı yeterince yapılmamakta ve acil olarak kapasitesinin ve güvenliğinin artırılması için rehabilitasyona ihtiyaç duyulmaktadır. Hükümet özel sektör katılımcısı bulabildiği taktirde ikinci bir hat olarak Awara- Addis Ababa demiryolu hattının inşaasına başlamayı hedeflemektedir. Etiyopya’nın son derece yetersiz ve geri kalmış karayolu ve demiryolu altyapısına karşın havayolu ulaşımı nispeten daha gelişmiş durumdadır. Addis Ababa Afrika Birliği’nin merkezi olması ve Asya, Ortadoğu ve Afrika arasında önemli bir merkez olması nedeniyle hava trafiği açısından da önemli bir merkez konumundadır. Uluslararası Bole Havaalanı Afrika’da 1. kategoride yer alan 5 havaalanından birisidir. Geçtiğimiz yıllarda yolcu ve kargo taşımacılığı altyapısı daha da geliştirilen Bole Havaalanı meyve sebze ve kesme çiçek ihracatına da imkan veren bir konuma gelmiştir. Milli havayolu şirketi Ethiopian Airlines (EAL) yolcu ve kargo taşıma kapasitesini oldukça artırmış olup, yurt dışında 50’nin üzerinde, yurt içinde de 30 civarında farklı noktaya uçuş gerçekleştirmekte ve Afrika’nın en iyi 3 havayolu şirketinin arasında bulunmaktadır. Enerji Etiyopya hidroelektrik dışında diğer enerji kaynakları açısından son derece fakir bir ülkedir. Ülkede kullanılan enerjinin %98’i hidroelektrik kaynaklarından elde edilmektedir. Ülkenin özellikle orta kesimlerinde değerlendirilemeyen yüksek hidroelektrik potansiyeli bulunmaktadır. Ancak hidroenerjiye aşırı bağımlılık ülkede zaman zaman kuraklık sorununu da beraberinde getirmekte ve yağışların yetersiz olduğu durumlarda enerji üretiminde azalmalar söz konusu olabilmekte bu durum da uzun süreli elektrik kesintilerine neden olabilmektedir. Bu durum da özellikle sanayi sektörünü olumsuz etkilemektedir. Etiyopya’da enerji üretimine elverişli 9 adet nehir bulunmakta olup, bu nehirler üzerinde yeni baraj inşaatları devam etmekte, bir kısım baraj inşaatları da projelendirilmiş durumdadır. Ancak sınırlı kaynaklar inşa halindeki barajların hedeflenen sürelerde faaliyete geçmesini engellemektedir. Güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili çalışmalar da devam etmektedir. Ülkede hidroenerji potansiyeli yeterince değerlendirilebildiği taktirde, düşük maliyetiyle birlikte, Etiyopya’nın Afrika’nın en önemli hidroenerji ihraç eden ülkelerinden birisi olabileceği uluslararası çevrelerce kabul edilmektedir. Finansal Hizmetler HİZMETLER SEKTÖRÜEtiyopya’da finansal sektörün liberalizasyonuna pek sıcak yaklaşılmamaktadır. Finansal sektör 1974 devrimiyle millileştirilmiş ve bankacılık sektöründe Etiyopya Ticaret Bankası (CBE) sektörde tek banka olarak monopolleşmiştir. 1990 yılından sonra özel sektörün bankacılık faaliyetlerinde bulunmasına izin verilmiş, ancak uzunca süre yabancı bankalara izin verilmemiştir. Ancak, yerli bankaların rekabette yetersiz kalması nedeniyle IMF’nin baskıları sonucu yabancı bankacılığa da sonradan esneklikler getirilmiştir. Etiyopya’da özel bankacılığa izin verilmesinden sonra çok sayıda özel banka faaliyete geçmiştir. Bunlar içerisinde Dashen, Awash, Abyssinia, Wegagen, NIB, United, Lion ve Access bankaları ön plana çıkmaktadır. Bu bankalar içerisinde en büyüğü Dashenbanktır. Özel bankaların sektördeki payları gittikçe artış göstermektedir. Etiyopya Merkez Bankası verilerine göre özel sektör bankacılığının kredi pazarındaki payı %40’ın üzerindedir. 1964 yılında kurulmuş bulunan Etiyopya Merkez Bankası, 1990’lı yıllardan itibaren hazine bonoları ihraç etmekte ve döviz piyasasının tedricen liberalleştirilmesi için çaba sarf etmektedir. 1997 yılından itibaren özel sektör kuruluşları da devlet kurumları yanında döviz piyasasında faaliyet göstermeye başlamıştır. 2001 yılından itibaren de interbankın yerini düzenli çalışan bir döviz borsası almıştır. Etiyopya’da 9’u özel sektöre ve 1 tanesi de kamuya ait olmak üzere 10 sigorta şirketi faaliyet göstermekle birlikte ülkede sigortacılık sektörü verimli çalışamamaktadır. Halkın ve firmaların sigortacılık faaliyetlerine iştiraki sınırlı kalmaktadır., Ülkedeki sigorta şirketlerinin toplam şube sayısı 172’dir. Etiyopya’da turizm sektörü de gittikçe gelişme göstermektedir. Ülkeye gelen turistler çoğunlukla doğa, tarih ve kongre turizmi için gelmektedirler.Ülkeye yıllık 300 bin civarında turist gelmekte ve turizm gelirleri ise 250 milyon dolar civarında bulunmaktadır. Ülkede bir kaç yıl öncesine kadar sınırlı sayıda lüks otel var iken, özellikle yabancı ortaklarla birlikte lüks otellerin yapımı büyük hız kazanmıştır. Etiyopya 2015 yılı sonunda 1 milyon turist ve 1 milyar doların üzerinde turizm geliri hedeflemektedir. Etiyopya’da hizmetler sektörünün GSYH’ya katkısı %43, istihdama katkısı ise %13 düzeyindedir. Diğer Hizmetler BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ Etiyopya’nın bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısı son derece geri düzeyde olup bu konuda Etiyopya -, 2013 8 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 9. dünyanın en geri kalmış ülkelerden biridir. Etiyopya’da haberleşme altyapısı üzerinde en fazla durulması gereken konulardan birisi olup, sektörde ciddi düzeyde dış yatırıma ihtiyaç duyulmaktadır. Etiyopya’da 900 bin civarında sabit telefon ve yaklaşık 2 milyon civarında da mobil telefon kullanıcısı mevcut olup, bu rakam nüfusun yaklaşık %3,5’ine tekabül etmekte ve bunların da önemli bir kısmı başkent Addis Ababa’da bulunmaktadır. (Ülkede GSM sinyalleri nüfusun sadece %10’una ulaşabilmektedir.) Bu verilere göre ülkede telefonlaşma oranı 1000 kişide 30 kişiye tekabül etmektedir. Diğer Sahra Altı Afrika ülkelerinde dahi telefonlaşma oranının 1000 kişide ortalama 100’ün üzerinde olduğu düşünüldüğünde Etiyopya’nın haberleşme konusunda ne derece geride olduğu daha iyi anlaşılmaktadır. Ülkede telekomünikasyon hizmetleri Ericsson’un ortaklığında tekel durumundaki Devlet Haberleşme Kurumu tarafından yerine getirilmekte ve yakın gelecekte mobil telefon abone sayısını 10 milyonun üzerine çıkarılması hedeflenmektedir. Ülkede internet kullanımı ise son derece düşük olup, nüfusun ancak binde biri internet bağlantısına sahiptir. Etiyopya hükümeti bilgi ve iletişim teknolojilerini ülkedeki açlığa karşı önemli bir silah olarak görmekte ve ülkedeki internet kullanıcı sayısını en kısa sürede 1 milyona yükseltmeyi hedeflemektedir. SU VE SULAMA Etiyopya’da suya yapılan yatırımlar da son derece yetersiz olup su ve sulama altyapısı konusunda dünyanın en geri kalmış ülkelerinden birisidir. Nüfusun %68’i halen yüzey sularından ihtiyacını karşılamakta, ev ve barınaklarda şebeke suları kullanımı son derece kısıtlı kalmaktadır. Ülkede insanların yaşadığı mahallere suyun ulaştırılarak sağlıklı bir su tüketiminin sağlanması ülkenin en önemli hedeflerinden olup, bu durum hükümetlerin üzerinde durduğu en önemli konular arasındadır. Ülkede tarımsal arazilerin sulama imkanları da hemen hemen hiç gelişmemiş olup, bugün tarıma elverişli arazilerin ancak %3’ü sulanabilmektedir. Bu sulamanın da önemli bir kısmı çiftçilerin kendi imkanlarıyla geliştirdikleri sulamalardan oluşmaktadır. Bu durum ülkede tarımın tamamen doğal yağışlara bağlı olarak yapılmasını zorunlu kılmakta ve bu durum sektörde verimliliği düşürerek rekabetçi ürün üretimini engellemektedir. Rekabetçi olmayan üretim dış pazarlara girişi de zorlaştırmaktadır. Etiyopya’da yüksek yatırım maliyetleri nedeniyle sulama yatırımlarına fazla kaynak ayrılamamaktadır. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü Etiyopya’da serbest pazar ekonomisine geçiş ile birlikte özel sektör yatırımlarında da artış olmuştur. Pazar ekonomisine geçişle birlikte ülkede bir çok reforma gidilmiş, bu reformlar başta kamuya ait işletmelerin özelleştirilmesi olmak üzere, ana hatlarıyla dış ticaretin liberalizasyonu, yurt içindeki ürün fiyatlarının yeniden belirlenmesi ve ülkede devalüasyona gidilmesi gibi konuları içermiştir. Etiyopya’da yatırım yapılabilecek bir çok alan söz konusudur. Etiyopya’da iş kurma ve yatırım maliyetlerinin de oldukça düşük olduğu kabul edilmektedir. Ülke gerek iklimi, gerek verimli toprakları ve bol miktardaki hammadde kaynakları ile yabancı yatırıma da elverişli imkanlar sunmaktadır. Etiyopya’dan dünyanın diğer ülkelerine nakliyenin nispeten ucuz olması, dünya ülkeleri arasında işgücü maliyetlerinin az olması ve aynı zamanda ucuz hidro enerji Etiyopya’ya yatırımları cazip kılan diğer unsurlardır. Etiyopya oldukça liberal bir yatırım kanununa sahip olup, ülkede yatırımları düzenlemek ve yatırımcılara uygun yatırım ortamı oluşturmak amacıyla Etiyopya Yatırımlar Komisyonu kurulmuş ve oluşturulan ortam yabancı yatırımcılar için oldukça elverişli imkanlar sunar hale getirilmiştir. Yeni yatırım kanunu çerçevesinde ülkede hemen bütün alt sektörler yabancı yatırımlara açık olmakla beraber başlıca: -Tarım, tarıma dayalı sanayiler ve gıda -Tarım alet ve makineleri, -Gıda üreten makineler ve ekipmanlar -Tekstil, konfeksiyon, iç giyim, çorap, ayakkabı ve terlik üretimi -İnşaat, inşaat malzemeleri ve ekipmanları üretimi -Mobilya ve dekorasyon -Ev aletleri, mutfak eşyaları üretimi -Otel ve lokanta işletmeciliği -Elektrik malzemeleri üretimi -Elektronik ürünler üretimi -Demir, çelik üretimi -Plastik ürünler üretimi -Kağıt ve karton üretimi gibi sektörler yabancı yatırımlar için en cazip yatırım alanlarını oluşturmakta olup, yabancı ülke yatırımcılarınca da özellikle bu sektörler ilgi görmektedir. Etiyopya’da yatırım izni verilen doğrudan yabancı yatırım projelerinin toplam tutarı 45,870,366,367 ABD Doları olup, bunun %78.4'ü proje safhasında, %14.7'si yatırım safhasında ve %6.9'u işletme safhasındadır. Etiyopya’da ülkelerin yatırım tutarları sıralamasında ABD 5 milyar doların üzerindeki tutarıyla ilk sırayı almakta bu ülkeyi Sudan, Hindistan, S. Arabistan ve Çin takip etmektedir. Ülkemiz Etiyopya Ülke Raporu 9 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 10. ise 1,336 milyar dolarlık yatırım tutarı ile 8. sırada yer almaktadır. Etiyopya’da yatırım yapan ülkelerin yatırım tutarları,firma sayıları ve istihdam durumları aşağıda tablo halinde verilmektedir. 1992-2 Şubat 2011 Döneminde Etiyopya’da Yatırım Yapan İlk 10 Ülke Ülkeler Firma Sayısı ABD Yatırım Tutarı (1000 ETB) Yatırım Tutarı (USD) İstihdam 1108 46,169,829.66 5,062,709,553.19 86330 Sudan 794 49,737,830.56 4,806,783,452.51 73649 Hindistan 494 42,947,983.18 4,481,147,906.91 40080 Suudi Arabistan 376 34,255,780.48 3,623,347,404.64 64841 1145 39,050,378.97 3,488,121,471.55 76229 200 17,504,585.60 1,750,362,666.06 45793 Nijerya 43 16,612,592.39 1,468,319,445.16 4100 Türkiye 225 14,748,153.00 1,335,825,459.00 29014 İsrail 223 12,920,276.68 1,287,683,189.34 84711 85 12,025,131.79 1,138,644,251.56 12690 Çin Almanya BAE Toplam 4693 285,972,542.31 28,442,944,799.92 517437 Bütün Ülkeler Genel 7684 386,200,962.59 45,870,366,367.20 921512 Toplamı* *: Yatırım izni verilen doğrudan yabancı yatırım projelerinin toplam tutarı olan 386,200,962,590 ETB'nın (45,870,366,367 ABD Doları) %78.4'ü Proje Safhasında, %14.7'si Yatırım Safhasında ve %6.9'u İşletme Safhasındadır. Kaynak:DTM Etiyopya’yı yabancı yatırımlarda ön plana çıkaran başlıca nedenler şu şekilde sıralanabilir: -Politik ve ekonomik istikrar -Zengin el değmemiş doğal kaynaklar, uygun iklim koşulları ve verimli topraklar -Bol ve ucuz eğitilebilir iş gücü varlığı -Bürokratik engellerin önemli ölçüde azaltılmış olması -Güvenlik ortamının sağlanmış olması ve suç oranının düşüklüğü -Yatırım programlarıyla açıklanmış olan fırsatlar -Gümrük vergisi muafiyetleri -İhracat teşvikleri -İşletmenin faaliyete geçmesinden itibaren 2-7 yıl arasında gelir vergisi muafiyeti -80 milyona ulaşan nüfus -Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazarına(COMESA) dahil ülkelerden yapılan ithalatta %10 daha düşük gümrük vergisinin uygulanması Etiyopya’nın ABD ve diğer gelişmiş ülkelerce uygulanan genelleştirilmiş tercihler sisteminin tamamından istifade ediyor olması. Etiyopya ile Türkiye arasında imzalanan anlaşma ve protokollerle iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin mevzuat altyapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır. Yaşanan küresel krize rağmen ekonomik ve ticari alanda ilişkilerimiz hızlı bir gelişme göstermektedir. Türk işadamlarının şimdiye kadar Etiyopyada kurduğu firma sayısı 225 dir. Bu sayının kısa sürede 300’e ulaşması beklenmektedir. Etiyopyada kurulmuş olan 225 Türk firmasının taahhüt ettiği toplam yatırım tutarı yaklaşık 1,336 milyar Dolardır. Yatırım yapan firmalar ile yol inşaatı taahhüt işi alan firmamızın Etiyopyada istihdam etmekte oldukları işçi sayısı ile çalıştırmayı planladıkları toplam işçi sayısı 29014 kişidir. Firmalarımızın yatırım yaptığı başlıca alanlar: Başta çimento ve demir çelik üretimi olmak üzere inşaat malzemeleri sektörü, tekstil, gıda, mobilya, ayakkabı-terlik, pvc ve ahşap kapı–pencere, altın işleme, tarımsal üretim ve bağırsak işlemedir. Türk Firmalarının Etiyopya’da yıllara ve sektörlere göre yatırım miktarları ve istihdam durumları aşağıda tablolar halinde verilmektedir. 2003- 5 Ocak 2011 Döneminde Etiyopya’da Yatırım Yapan Türk Firmalarının Sayısı, Yatırım Tutarı ve İstihdam Durumu Yıllar Firma Sayısı Yatırım Tutarı (1000 ETB) Yatırım Tutarı (USD) İstihdam 2003 1 2,300 267,441.00 5 2004 1 2,000 232,558.00 25 2005 5 64,500 7,500,000.00 135 2006 8 195,207 22,698,488.00 2707 2007 32 2,420,609 268,956,555.00 2496 2008 49 2,309,848 240,609,166.00 3662 -, 2013 10 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 11. 2009 63 5,603,384 495,874,690.00 14851 2010 63 3,338,305 251,639,224.00 4393 2011 3 812,000 48,047,337.00 740 225 14,748,153 Toplam 1,335,825,459.00 29014 Kaynak: Addis Ababa Ticaret Müşavirliği Etiyopya'da Türk Firmalarının Sektörlere Göre Yatırım Miktarları ve İstihdam Durumu YATIRIM KONUSU FİRMA SAYISI YATIRIM TUTARI ($) İŞÇİ SAYISI 22 468,382,552.34 16917 Çimento Fabrikası 1 217,888,889.00 526 Demir Çelik ve Boru Üretimi 4 150,445,498.43 2135 Eğitim 6 111,728,099.39 216 17 95,039,537.39 1750 Tekstil ve Konfeksiyon Üretimi İnşaat (Makina ekipman yatırımı) Sağlık(Hastane) 1 69,690,265.00 600 Gıda Üretimi 12 44,482,056.36 307 Çiftçilik 21 38,587,174.86 1670 İnşaat Malzemeleri Üretimi 35 24,883,370.43 871 Su Sondajı 8 23,188,658.74 87 PVC ve Alüminyum Kapı-Pencere Üretimi 16 21,998,096.37 1282 Diğer * 52 21,410,485.09 979 Plastik Ürünler Üretimi 4 13,199,525.00 375 Ayakkabı ve Terlik Üretimi 3 7,055,832.00 382 Çeşitli Makina Montajı ve Yedek Parça Üretimi 5 6,970,918.02 308 Altın İşleme 2 6,106,030.81 35 Kablo Üretimi 1 5,555,556.00 70 Mobilya Üretimi 9 3,440,718.75 184 Otobüs, Traktör, Treyler Montajı ve İmalatı 2 1,769,912.00 120 Entegre Et Tesisi 1 1,514,988.49 120 Tarım Alet ve Makinaları Üretimi 1 979,843.30 10 Tavuk Eti Üretimi 1 904,470.74 20 LPG Tüpü Üretimi 1 602,980.49 50 225 1,335,825,459.00 29014 TOPLAM Kaynak: Addis Ababa Ticaret Müşavirliği Dış Ticaret Genel Durum Etiyopya dünyada en az gelişmiş ülkelerden biridir. Diğer gelişmekte olan ülkeler gibi Etiyopya’da da tarım sektörü tek büyük sektör konumunda olup, sektörün performansı tüm ekonominin performansına yön vermektedir. Tarım sektörü dışında önemli bir üretim gücü bulunmayan Etiyopya sanayi ürünlerinin hemen hemen tamamına yakınını ithal etmektedir. Tarımsal ürünlerden elde ettiği ihracat geliri ile sanayi ürünleri ithalatını karşılayamayan Etiyopya kronik bir biçimde dış ticaret açığı vermektedir. 5 – 5,5 milyar dolar civarında gerçekleşen dış ticaret açığının önümüzdeki yıllarda 6 milyar doları aşması beklenmektedir. Etiyopya’nın 2006 yılında 1 milyar dolar civarında gerçekleşen ihracatının 2011 yılında 2,9 milyar dolara ulaştığı tahmin edilmektedir. Etiyopya’nın 2006 yılında 5 milyar dolar civarında bulunan ithalatı ise 2010 yılında 7,4 milyar dolara ulaşmış, 2011 yılında da 8,9 milyar dolara ulaştığı tahmin edilmektedir. Ülkenin Dış Ticareti Etiyopya Ülke Raporu 11 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 12. Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon Dolar) 2009a 2010a 2011b 2012c İhracat FOB (milyon $) 1.538 2.400 2.948 3.067 İthalat FOB (milyon $) 6.819 7.365 8.405 8.902 Dış ticaret hacmi (milyon $) 8.357 9.765 11.353 11.969 Dış ticaret dengesi (milyon $) 5.281 4.965 5.457 5.835 Kaynak: The Economist Intelligence Unit, November 2011, Country Report İhracatında Başlıca Ürünler Etiyopya’nın ihracatının çok büyük bir bölümü tarımsal ürünlere dayanmaktadır. En önemli ihraç ürünleri susam ve kahvedir. Bu iki ürünün ihracatı toplam ihracatın yarısına yakındır. Taze sebze ve kuru baklagiller de ihracatta önemli paya sahiptir. Etiyopya susamı en çok Çin, İsrail, ABD, Türkiye ve Ürdün’e; kahveyi ise Almanya, Suudi Arabistan, Belçika, ABD ve diğer Avrupa ülkelerine ihraç etmektedir. Taze sebzeler en çok Somali ve Cibuti’ye giderken, kuru baklagiller en çok Sudan ve BAE’ne ihraç edilmektedir. Son yıllarda Etiyopla’nın ihracatta yüzünü güldüren ve en hızlı gelişme gösteren sektör çiçekçilik olmuştur. 2000 yılında 1 firma ile ihracata başlayan sektör günümüzde 70’i aşkın üretici-ihracatçıya sahiptir. 2005 yılında sadece 12 milyon dolar olan kesme çiçek ihracatı 2008’de 100 milyon doları aşmış, 2009 yılında da 132 milyon dolara 2010 yılında ise 144 milyon dolara yükselmiştir. Etiyopya çesme çiçeklerin çok büyük bir bölümünü Hollanda’ya ihraç etmektedir. Almanya, Japonya, Suudi Arabistan ve BAE diğer pazarlardır. Kahve, susam, sebzeler, altın, kuru bakliyat, canlı hayvan, koyun ve keçi eti ve hayvan derileri önemli yer tutan ihraç ürünlerindendir. Canlı hayvan veya bunların etlerinin tamamına yakını civardaki müslüman ülkelere ihraç edilirken deriler AB ve Uzak Doğu ülkelerine satılmaktadır. Etiyopya’nın en çok ihracat yaptığı ülkeler başta Almanya (%11,4) olmak üzere Çin, Somali, Hollanda, Sudan, Arabistan ve İsviçredir. Ülkemiz ise etiyopya’nın ihracatında %1,4’lük payı ile 20. sırada yer almaktadır. İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar) HS NO 2008 TOPLAM 2009 2010 1.601.835 1.618.166 2.329.793 '0901 KAHVE 562.263 369.809 699.148 '1207 YAĞLI TOHUMLAR 250.275 380.317 338.813 '0709 DİĞER SEBZELER (TAZE/SOĞUTULMUŞ) 83.462 168.473 245.065 '7108 ALTIN (HAM, YARI İŞLENMİŞ, PUDRA HALİNDE) 79.898 92.540 182.336 '0603 BUKET YAPMAYA ELVERİŞLİ KESME ÇİÇEK VE TOMURCUKLAR 104.740 131.518 143.817 '0713 KURU BAKLAGİLLER 116.997 104.073 136.531 '0102 CANLI SIĞIR 26.599 36.737 77.633 '0106 CANLI DİĞER HAYVANLAR 15.857 17.450 48.886 '0204 KOYUN VE KEÇİ ETİ 28.054 22.760 39.556 '4105 KOYUN VE KUZULARIN DABAKLANMIŞ DERİLERİ 23.644 20.677 33.689 602 1.476 25.430 7.724 8.839 23.119 19.211 19.066 21.295 23.069 9.983 18.219 479 3.704 16.674 857 743 15.006 7.848 10.538 13.484 0 0 10.136 '8431 AĞIR İŞ MAKİNE VE CİHAZLARIN AKSAM VE PARÇALARI '0910 ZENCEFİL, SAFRAN, ZERDEÇAL, KEKİK, DEFNE YAPRAKLARI, KORİ VE DİĞER BAHARAT '0602 DİĞER CANLI BİTKİLER (KÖKLERİ DAHİL) ÇELİKLER, AŞI KALEM VE GÖZLERİ, MANTAR MİSELLERİ '4106 DİĞER HAYVANLARIN DABAKLANMIŞ DERİLERİ '8502 ELEKTROJEN GRUPLARI, ROTATİF ELEKTRİK KONVERTİSÖRLERİ NİYOBYUM, TANTALYUM, VANADYUM, ZİRKONYUM CEVHERLERİ VB. '2615 KONSANTRELERİ '1301 LAK, TABİİ SAKIZLAR, REÇİNELER VE SAKIZ REÇİNELER VE YAĞ REÇİNELER '1005 MISIR -, 2013 12 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 13. '4112 KOYUN VE KUZULARIN DİĞER DERİ VE KÖSELELERİ 5.172 6.166 8.943 '1007 DARI, TANE(KOCA DARI) 635 0 7.441 '8459 METALLERİ İŞLEYEN MAKİNELİ ALETLER-TEZGAHLAR 171 2.355 7.079 6.450 4.890 6.274 0 2.234 5.968 '8703 OTOMOBİLLER(STEYŞIN VAGONLAR DAHİL) '0208 DİĞER ETLER VE YENİLEN SAKATAT '0708 BAKLAGİLLER 11.460 7.461 5.880 '0701 PATATES 1.860 2.540 5.823 '0712 KURUTULMUŞ SEBZELER 3.044 5.681 5.742 Kaynak: Trade Map-ITC İthalatında Başlıca Ürünler Etiyopya’nın ithalatının büyük bir bölümünü sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Petrol yağları ithalatı ilk sırada olup yıllar itibariyle değişmekle beraber toplam ithalatın %15-20’sini oluşturmaktadır. Telefon cihazları, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, İlaç, otomobiller, gübreler ve demir çelik ürünleri izole kablo ve teller, iş ve maden makineleri, iş makineleri ve lastikler büyük çapta ithal edilen önemli sanayi ürünleridir. Etiyopya tarımsal ürün olarak en çok buğday ve palm yağı ithal etmektedir. Bu iki tarım ürününün ithalatı toplam ithalatın %7-8 gibi önemli bir orana ulaşmaktadır. Etiyopya petrol yağlarının büyük bölümünü Suudi Arabistan olmak üzere çevresindeki Arap ülkelerinden ithal etmektedir. Telefon cihazlarının tamamına yakını Çin’den gelmektedir. Buğday İtalya, ABD, Romanya, Bulgaristan ve Ukrayna’dan karşılanmaktadır. Gübre başta Rusya olmak üzere Libya ve Ürdün’den ithal edilmektedir. İlaçlar büyük ölçüde Hindistan, ABD, İtalya ve Hollanda’dan tedarik edilmektedir. Otomobillerin çok büyük çoğunluğu Japonya’dan; kamyonlar ise Japonya’nın yanısıra Çin ve İtalya’dan da gelmektedir. Demir-çelik ürünlerinde ise en büyük tedarikçi Türkiye’dir. Hindistan, Çin ve Ukrayna Türkiye’yi takip etmektedir. Etiyopya’nın 2010 yılı toplam ithalatında Çin %24’lük payı ile ilk sırayı almakta bu ülkeyi sırasıyla Arabistan, Hindistan, BAE, ABD, Japonya, İtalya ve Türkiye takip etmektedir.Türkiye’nin Etiyopya’nın ithalatındaki payı %2,8’dir. İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar) HS NO 2008 TOPLAM '2710 PETROL YAĞLARI VE BİTUMENLİ MİNETRALLERDEN ELDE EDİLEN YAĞLAR 2009 2010 8.680.326 7.973.880 8.601.769 1.971.267 1.222.508 1.544.437 '8517 TELLİ TELEFON-İÇİN ELEKTRİKLİ CİHAZLAR 448.697 414.036 529.326 '8704 EŞYA TAŞIMAYA MAHSUS MOTORLU TAŞITLAR 202.649 205.984 382.227 '1001 BUĞDAY 465.194 321.619 304.281 '1511 PALM YAĞI VE FRAKSİYONLARI 201.572 204.791 222.742 '3004 TEDAVİDE /KORUNMADA KULLANILMAK ÜZERE HAZIRLANAN İLAÇLAR (DOZLANDIRILMIŞ) 144.236 256.539 204.154 '8703 OTOMOBİLLER (STEYŞIN VAGONLAR DAHİL) 136.305 141.470 197.505 '3105 AZOT, FOSFOR VE POTASYUM GİBİ GÜBRELERİN KARIŞIMLARI 209.894 250.327 168.878 '7308 DEMİR/ÇELİKTEN İNŞAAT VE AKSAMI 102.476 159.356 149.354 '8429 DOZER,GREYDER,SKREYPER, EKSKAVATOR,KUREYİCİ,YÜKLEYİCİ VB. 230.388 183.415 146.891 '4011 KAUÇUKTAN YENİ DIŞ LASTİKLER 86.359 121.285 115.645 '1701 KAMIŞ/PANCAR ŞEKERİ VE KİMYACA SAF SAKKAROZ (KATI HALDE) 64.501 33.311 107.814 '8544 İZOLE EDİLMİŞ TEL, KABLO 80.649 199.043 102.260 144.107 132.255 99.798 '5407 SENTETİK İPLİK,MONOFİL,ŞERİTLİ DOKUMALAR 63.360 68.605 81.723 '8474 TOPRAK, TAŞ, METAL CEVHERİ VB. AYIKLAMA, ELEME İÇİN MAKİNELER 60.976 98.051 77.410 '3102 AZOTLU MİNERAL/KİMYASAL GÜBRELER 72.009 85.677 75.437 '8702 TOPLU HALDE YOLCU TAŞIMAYA MAHSUS MOTORLU TAŞITLAR 61.776 43.896 70.164 '8471 OTOMOTİK BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ,ÜNİTELERİ 57.054 65.916 69.740 '8504 ELEKTRİK TRANSFORMATÖRLERİ, STATİK KONVERTİSÖRLER,ENDÜKTÖRLER Etiyopya Ülke Raporu 13 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 14. '7210 DEMİR/ÇELİK YASSI MAMUL, KAPLI, SIVANMIŞ (600 MM'DEN GENİŞ) '7214 DEMİR/ÇELİK ÇUBUKLAR (SICAK HADDELİ, DÖVÜLMÜŞ BURÜLMÜŞ, ÇEKİLMİŞ) 69.185 65.030 69.457 149.528 138.303 68.307 7.580 9.020 60.858 '3901 ETİLEN POLİMERLER (İLK ŞEKİLLERDE) 60.707 49.054 56.065 '2714 BITUMEN VE TABİİ ASFALT KATRANLI KUMLAR ASFALTİT VE ASFALTLI KAYALAR '7208 DEMİR/ÇELİK SICAK HADDE YASSI MAMÜLLERİ (GENİŞLİK 600 MM'DEN FAZLA) 46.193 44.532 50.483 60.391 27.802 49.287 '8708 KARA TAŞITLARI İÇİN AKSAM PARÇALARI 32.679 38.630 48.298 '8413 SIVILAR İÇİN POMPALAR, SIVI ELEVATÖRLERİ 42.794 26.114 48.130 '6304 DİĞER MEFRUŞAT EŞYASI (94.04 POZİSYONUNDAKİLER HARİÇ) Kaynak: Trade Map-ITC Dış Ticaret Politikası ve Vergiler Dış Ticaret Politikası Etiyopya’ya ithal edilen malların CIF değeri üzerinden ad-volerem esasına dayalı olarak gümrük vergisi alınmaktadır. İthalat rejimindeki malların %96’sı ad-volerem esasa göre vergilendirilirken geri kalan bölüm gümrük vergisinden muaf tutulmuştur. Gümrük Tarife yapısı Etiyopya pazarına girişte bir engel olarak görülmemelidir. Çünkü gümrük vergilerinde eskiye oranla büyük indirimlere gidilmiştir. Genel olarak tekstil ürünleri, elektronik ürünler ile binek otomobillerin ithalatında uygulanan gümrük vergileri yüksek tutulmuştur. Yurt içinde üretimi bulunan mallarda yerli sanayii korumak amacıyla özellikle gümrük vergileri yüksek uygulanmaktadır. Etiyopya’da Merkez Bankası tarafından uygulanmakta olan sıkı döviz kontrol rejiminin ithalatı caydırıcı etkisi devam etmektedir. Devlet veya devlet dışı organizasyonlarca gerçekleştirilen projeler eğer Etiyopya Yatırım Kurulu tarafından onaylanmış ise, projeler için gerekli yatırım mallarının ithalatında gümrük vergisi muafiyeti uygulanmaktadır. Etiyopya’ya ithal edilen ürünlerden gümrük vergisinin yanısıra, ithalat, satış ve tüketim vergileri de alınmaktadır. İthalat vergisi ithal edilen malların CIF değeri üzerinden %3 olarak tahsil edilmektedir. Tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar, devlet kurumları, kar amacı olmayan özel müesseseler brüt ödemeleri üzerinden %2 ithalat vergisine tabidir. Satış vergisi ithal ürünün neden yapıldığına bağlı olarak %5 ile %12 arasında değişmektedir. Tüketim vergileri ise mal bazında %10 ile %100 arasında değişmektedir. Ayrıca, %15 oranında muamele vergisi ile %1 oranında belediye vergisi bulunmaktadır. Etiyopya Dünya Gümrük Organizasyonu (WCO)’nun bir üyesidir. Etiyopya’da 1993’ün Ağustos ayına kadar 17 yıl Brüksel Tarife Nomenklatörü kullanıldıktan sonra Harmonize Sistem’e geçilmiştir. Gümrük Tarifesi 21 bölüm ile 99 fasıldan oluşmaktadır. Bütün ithalatçı ve ihracatçılar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na tescil olarak iş ve çalışma lisansı almaları zorunluluğu bulunmaktadır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Etiyopya’da ithalat ve ihracatı düzenleyen ana mercidir. Hayvansal ürünler ile canlı hayvanların ithalatında Tarım Bakanlığı’nca düzenlenen kontrol belgeleri aranır ve ithalat yapan firmaların adı geçen Bakanlığa başvurarak kayıt yaptırmaları zorunlu tutulmaktadır. Binek otomobil ve diğer motorlu taşıtların ithalatında Ulaştırma ve Telekomünikasyon Bakanlığı’nın izni aranmaktadır. Ayrıca, telefon/faks/uydu antenler ile modem ithalatında bunların ülkede varalon sistemelere uygun olması koşuluyla aynı Bakanlıktan izin alınması gerekmektedir. İlaç ve tıbbi malzeme ithalatı için gerekli izin Etiyopya İlaç İdaresi tarafından verilmektedir. Bütün bitki ve bitkisel ürünler, tohumlar, tarım sektöründe kullanılacak kimyasallar, zırai ilaç ve gübre ithalatı için Etiyopya Tarım Bakanlığı’ndan izin almak gerekmektedir. Gıda maddelerinin ithalatında ise yetkili Bakanlık Kamu Sağlığı Bakanlığı’dır. Etiyopya ‘da ticareti yapılan tüm insan ve hayvan ilaçlarının Etiyopya İlaç İdaresi ve Kontrol Kurumu’na tescil edilmesi gerekmektedir. İlaç tescil işlemi ortalama iki ay sürmektedir. Söz konusu Kurum ilaç tescilinin yanısıra ithalatçılara tıbbi ekipman ve malzeme izni de vermektedir. İthalat ve ihracat yasak ve kısıtlamaları konusunda Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkilidir. Yerli üretimi korumak amacıyla yerli üretimi olan ürünlerin ithalatında kısıtlamalar söz konusu olup, özellikle tarımsal ürünlerin ithalatında kısıtlamalara gidilebilmektedir. Mevzuata göre uyuşturucu, afyon gibi maddeler ile müstehcen yayınlar ve sahte metal ve banknot paraların ülkeye ithalatı yasaktır. Silah ve mühimmat ithalatı sadece Savunma Bakanlığı tarafından gerçekleştirilmektedir. Savunma Bakanlığı dışında silah ve mühimmat ithalatı kesinlikle yasaktır. Tüm ithalat ve ihracatlar izne tabi olup, izinler için Ticaret ve Sanayi Bakanlığına başvurulması gerekmektedir. Etiyopya Hükümeti, ülkeye yapılan tüm ithalatın Etiyopya Resmi Makamlarına kayıtlı Etiyopyalı temsilci ve dağıtıcılar tarafından yapılması şartını koymaktadır. -, 2013 14 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 15. Etiyopya’da yabancılara bizzat üretmedikleri malları ihraç etmelerine veya mal ithal etmelerine izin verilmemektedir. Dış ticaret yerli firmalarca gerçekleştirilmektedir. Yabancı işadamları ancak ürettikleri malları iç piyasada satabilmekte ve ihraç edebilmektedirler. Ülkede gerçekleştirdikleri üretimde ihtiyaç duydukları girdileri ise serbestçe ithal edebilmektedirler. Etiyopya’ya mal ithalatında istenen başlıca belgeler: Üç adet ticari fatura kopyası, İki adet detaylı İmalatcı faturası, proforma fatura ve nakliye faturasıdır. Etiyopya’da gümrük işlemlerinde gecikmeler olabilmektedir. Ülkede devam eden reformlar Gümrük İdaresi’nin modernizasyonunu da kapsamaktadır. Tarifeler ve Diğer Vergiler Ekonomik liberalizasyon çerçevesinde Etiyopya, gümrük tarife oranlarını düşürmüş olup, en yüksek tarife oranı %230’dan %35’e indirilmiştir. En düşük tarife oranı ise %0’dır. Ortalama gümrük vergi yükü %41,6’dan %17,5’e düşürülmüştür. G.T.İ.P. bazında Etiyopya’nın ithalatta uyguldığı gümrük vergisi oranlarına Avrupa Birliği Pazara Giriş Veri Tabanı (http://mkaccdb.eu.int)’ndan ulaşılabilmektedir Türkiye ile Ticaret Genel Durum Etiyopya Ekonomi Bakanı Sayın Zafer ÇAĞLAYAN’ın uygun görüşü ve Müsteşarlık Makamı’nın 13/04/2012 tarih ve 2012/365 sayılı Onayı ile 2012-2013 döneminde Öncelikli Ülkelerinden birisi olarak belirlenmiştir. Etiyopya Türkiye dış ticareti ise giderek artış göstermekle birlikte ihracatımız henüz istenilen düzeye ulaşmamıştır. 2010 yılında ihracatımız bir önceki yıla göre önemli ölçüde azalma göstermiş olmasına rağmen 2011 yılı itibariyle 276 milyon dolar ile maksimum düzeyine ulaşmıştır. 2011 yılı itibariyle ithalatımız ise 42 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İki ülke arasındaki dış ticaret sürekli ülkemiz lehine fazlalık vermekte olup, 2011 yılında Etiyopya ile olan dış ticaretimiz ülkemiz lehine 233,7 milyon dolar fazlalık vermiştir. Türkiye-Etiyopya Dış Ticaret Değerleri (Milyon Dolar) YILLAR İHRACAT İTHALAT DENGE HACİM 2000 27,2 0,2 27,0 27,4 2001 32,3 0,4 31,9 32,8 2002 32,3 7,7 24,6 40,0 2003 50,7 20,1 30,6 70,9 2004 77,7 18,0 59,7 95,7 2005 109,4 30,3 79,1 139,7 2006 91,9 23,7 68,3 115,6 2007 146,0 42,7 103,2 188,7 2008 163,8 39,3 124,5 203,1 2009 229,0 35,1 193,9 264,1 2010 174,8 40,9 133,9 215,7 2011 275,5 41,8 233,7 317,3 2012 394.8 47.0 347.8 441.7 Kaynak:TUİK Türkiye'nin Etiyopya'dan İthalatında Başlıca Ürünler (Dolar) GTİP ÜRÜN ADI TOPLAM 1207 DİĞER YAĞLI TOHUMLAR VE MEYVELER 5205 PAMUK İPLİĞİ (DİKİŞ İPIİĞİ HARİÇ) 2009 2010 2011 35.114.724 40.933.596 41.799.057 23.068.752 15.075.660 17.801.213 6.517.872 4.615.148 7.320.410 6006 ÖRME MENSUCAT 444.392 2.864.800 7.157.283 6004 DİĞER ÖRME MENSUCAT 373.294 6.983.466 4.870.710 Etiyopya Ülke Raporu 15 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 16. 504 HAYVAN BAĞIRSAK, MESANE VE MİDESİ 1.204.147 5510 SUNİ DEVAMSIZ LİFDEN İPLİKLER (DİKİŞ İPLİĞİ HARİÇ) 5201 PAMUK (KARDE EDİLMEMİŞ VEYA PENYELENMEMİŞ) 1.226.308 6.271 946.770 699.282 2.015.139 565.446 2.906.161 6.474.426 292.865 16.652 713 KURU BAKLAGİLLER (KABUKSUZ) (TANELERİ İKİYE AYRILMIŞ) 279.513 167.156 230.209 5607 SİCİM, KORDON, İP, HALAT 4105 KOYUN VE KUZULARIN DABAKLANMIŞ VEYA CRUST (ARA KURUTMALI) DERİLERİ 1521 BİTKİSEL MUMLAR (TRİGLİSERİTLER HARİÇ), BAL MUMU VE DİĞER BÖCEK MUMLARI 5208 PAMUKLU MENSUCAT 156.187 133.778 72.793 5807 DOKUMAYA ELVERİŞLİ MADDELERDEN İŞLENMEMİŞ ETİKETLER, ARMALAR VE BENZER İEŞYA 6204 KADINLAR VE KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, ELBİSE, ETEK, PANTOLON ETEK, VB. 107.280 1.051 107.109 1.731 96.146 6302 YATAK ÇARŞAFI, MASA ÖRTÜLERİ, TUVALET VE MUTFAK BEZLERİ 6109 4106 5403 6104 TİŞÖRTLER, FANİLALAR, ATLETLER, KAŞKORSELER VE DİĞER İÇ GİYİM EŞYASI (ÖRME) DİĞER HAYVANLARIN DABAKLANMIŞ VEYA CRUST (ARA KURUTMALI) POST VE DERİLERİ SUNİ FİLAMENT İPLİKLERİ (DİKİŞ İPLİĞİ HARİÇ) (PERAKENDE OLARAK SATILACAK HALE GETİRİLMEMİŞ) KADIN VE KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, BLAZER, ETEK, PANTOLON, TULUM VE ŞORT (ÖRME) 53.226 1.996 100.853 43.092 28.656 10.733 49.050 42.156 41.565 Kaynak:TUİK İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller ANLAŞMANIN ADI İMZA TARİHİ İMZA YERİ Ekonomik ve Teknik İşbirliği ve Ticaret Anlaşması 09.09.1993 İzmir Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 16.11.2000 Ankara Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 02.03.2005 Addis Ababa Karma Ekonomik Komisyonu V. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı 09.01.2009 Addis Ababa Ekonomi Bakanlığı Pazar ile İlgili Bilgiler Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları Etiyopya’daki Yerleşik Firmalarla İrtibat Kurma Etiyopya’de sektörler itibariyle faaliyette bulunan firmalarla irtibata geçmekte ticaret ve sanayi odaları yardımcı olmaktadır. Ayrıca, Addis Ababa’daki Ticaret Müşavirliğimiz bu konuda başvurmaları halinde Türk firmalarına yardımcı olmaktadır. Örneğin, Addis Ababa’da muhtelif sektörlerde faaliyette bulunan firma adres bilgilerine Addis Ababa Ticaret Odası (http://www.addischamber.com)- Members Directory web sayfasından erişim mümkün olup aynı zamanda Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın web sitesinden (www.dtm.gov.tr) veya www.musavirlikler.gov.tr adresinden Addis Ababa Ticaret Müşavirliğimizin sitesine erişilerek sektörler bazında Etiyopya’lı ithalatçıları ve adres bilgilerini temin etmek mümkündür. Distribütör ve Acenta Kullanımı Etiyopya pazarında başarılı olmak için yerel distribütör ve acenta ile irtibata geçilmesi tavsiye edilmektedir. Ayrıca uluslararası yardım ve finans kuruluşları tarafından sağlanan yardım ve kredilerle veya bizzat devletin kendi imkanlarıyla yapılan yurtdışı alımlarında tecrübeli distribütör veya acentelerle birlikte çalışılması özellikle ihalelerde etkili olmak ve bürokratik işlemlerin fazlalığı nedeniyle tavsiye edilmektedir. Etiyopya’da gerek gıda ve gerekse sanayi ürünlerinde kamu alımları önemli boyutlara ulaşmakta ve bu konuda işbirliği yapılan acenteler işlerin kolaylaşmasına yardımcı -, 2013 16 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 17. olmaktadırlar. Etiyopya pazarında tecrübeli ve tanınmış yerel distribütör ve acenta bulmak her zaman kolay olmamaktadır. Standartlar Etiyopya, Uluslararası Standartlar Organizasyonu’nun bir üyesidir. Etiyopya Kalite ve Standartlar Kurumu ülkede tek yetkili standart kuruluşudur. İthalat ve ihracattaki tüm kalite standartlarını Etiyopya Kalite ve Standartlar Kurumu belirlemektedir. Birçok malın ithalatı için Etiyopya Standartlar Kurumu’nca ülkedeki standardlara uygunluğun sağlanmasi ve belgelendirilmesi gerekmekte olup, Etiyopya Standartları, Uluslararası standartlara ve düzenlemelere uygunluk arzetmektedir. Fikri Mülkiyet Hakları Nisan 2003 tarihinde Hükümet fikri mülkiyet hakları, telif hakları ve ticari markaların yönetimi için Bilim ve Teknoloji Komisyonuna bağlı olarak faaliyet gösteren “ Fikri Mülkiyet Ofisi”’ni kurmuş olup, ticari markalar için korumalar Ticaret ve Sanayi Bakanlığı ve Etiyopya’da ki yerel gazetelerde yayınlanan uyarıcı bildirimler vasıtasıyla yapılmaktadır. İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler Başlıca Ticari Merkezler ve Şehirler Başkent Addis Ababa aynı zamanda ülkenin ticari merkezidir. Dire Dawa, Bahir Dar, Nazareth (Adama olarak değiştirilmiştir), Awassa ve Makelle gibi şehirler de hem önemli ticari yerleşim birimlerdir hem de bölgesel yönetimlerin merkezleridir. Addis Ababa aynı zamanda sanayi şehridir ve Dire Dawa, Makelle, Bahir Dar ve Nazareth gibi şehirler de sanayileşme yolundadır. Yerel Zaman Etiyopya Greenwich Saat Ayarı (Greenwich Mean Time-GMT)’ndan 3 saat ileridir. Türkiye’den ise Addid Ababa 1 saat ileri durumdadır. Takvim Etiyopya, Eylül ayının 11’inde başlayan herbiri 30 gün olan 12 eşit ay ile yıla bağlı olarak 5 veya 6 günden meydana gelen bir artık aydan (13.ay) oluşan Gregorian Güneş Takvimini kullanmaktadır. Ülkede mali yıl 8 Temmuzda başlamakta ve bir sonraki yıl 7 Temmuzda bitmektedir. Etiyopyayla ilgili tüm ekonomik istatistikler de mali yıl esasıyla toplanmaktadır. Ülkeye Ulaşım Türk Hava Yolları 2006 yılından itibaren İstanbul Addis Ababa arasında tarifeli direkt seferler yapmaktadır.Tarifeli seferler haftanın 7 günü karşılıklı olarak gerçekleştirilmektedir. Türk Hava Yolları ile Kahire’ye oradan da Mısır Hava Yolları ile Addis Ababa’ya ulaşmak ta mümkündür. Emirates Hava Yolları ile de Dubai üzerinden Addis Ababa’ya gidilebilir. Şehirçi Ulaşım Taksi ücretleri genelde yola çıkmadan şoförle pazarlık sonucunda belirlenmekte ve taksilerde taksimetre bulunmamaktadır. Şehiriçi ulaşımda taksi ücretinin 20 Birr’i aşmaması gerekir. Havaalanından şehre ulaşım ise aşağı yukarı 30 Birr civarındadır. Ulaşımda genellikle daha ucuz olan minibüsler ile birden fazla kişi tarafından tutulan taksiler tercih edilmektedir. Vize Etiyopya Türk vatandaşlarına vize uygulamaktadır. Vize işlemleri Etiyopya’nın Ankara’daki Büyükelçiliğinden alınmaktadır. Büyükelçiliğin adresi: ETİYOPYA FEDERAL DEMOKRATİK CUMHURİYETİ BÜYÜKELÇİLİĞİ Uğur Mumcu sok. No: 74/1-2, 06700 G.O.P., Ankara Telefon: 436 04 00 Faks: 448 19 38 E-Mail:ethembank@ttnet.net.tr Çalışma Saatleri: Pazartesi-Cuma: 08:30 – 17:30 Ticari Vize için gerekli belgeler: 1-Pasaportun aslı 2.Pasaportun resimli sayfasının, temdit sayfasının ve nüfus bilgilerinin bulunduğu sayfasının fotokopileri 3-Bir fotoğraf 4-Vize formu 5-Adına seyahat yapılacak şirket ya da kuruluşun antetli kağıdına yazılacak dilekçe (gidecek kişinin adı soyadı, seyahate gidiş-dönüş tarihleri ve gidiş nedeni detaylı olarak belirtilmelidir). Daha hızlı sonuç almak için mümkünse dilekçelerin İngilizce yazılması ve Etiyopya’ya gidiş amacı detaylı olarak belirtilmelidir. 6- Üç aydan fazla vize talep edenler Etiyopya’dan davet yazısı almak zorundadırlar. Vize Ücretleri: tek girişli 1 aylık vize 20 dolar Etiyopya Ülke Raporu 17 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 18. çok girişli 3 aylık vize 30 dolar çok girişli 6 aylık vize 50 dolar çok girişli 1 yıllık vize 100 dolar Vize müracaatı yapılırken pasaportun geçerlilik süresi ile istenen vize süresine dikkat edilmeli, vize süresi pasaportun geçerlilik süresinden daha uzun olmamalıdır. Oturma İzni Etiyopya’da oturma izinleri Göç ve Vatandaşlık İşleri Dairesi tarafından verilmektedir. Bir yabancı yatırımcı kendi adına aldığı yatırım iznini ibraz etmesi halinde kendisine oturma izni verilmektedir. Bir şirketin veya şubenin hisse sahibi olan bir yabancı yatırımcı ve çalışma izni olan bir yabancı personel de oturma iznine hak kazanmaktadır. Yolcu Beraberi Eşya getirme Kişisel efektler, çekilmemiş filmler, kameralar ve aksesuarlar gümrüksüz olarak ülkeye sokulabilmektedir. Duty free kalemleri ise şunları içermektedir. 250 gram tütün veya 200 sigara veya 50 puro, 2 litre alkol, yarım litre parfüm. Ziyaretçiler değeri 500 Birr’i geçmeyen hatıra (hediyelik) eşyaları ülke dışına çıkartabilirler. Havaalanı Servis Ücreti Etiyopya’dan ayrılırken kişi başına 20 $’lık bir ücretin havaalanı servis ücreti adı altında ödenmesi gerekmektedir. Bu ücret havaalanında veya havayolu bilet ofisinde ödenebilir. İklim ve Hava Durumu Etiyopya’da deniz seviyesinden 148 metre daha aşağı seviyelerden başlayan ve 4620 metre yükseğindeki dağlara kadar yükselen dalgalı bir arazi yapısı mevcuttur. Ülke dağlardan, kanyonlardan, yüksek platolardan, nehir boylarındaki ovalardan ve deniz seviyesinden aşağıda olan arazilerden meydana gelmektedir. 1500 metreye kadar yüksek olan bölgeler kurak bölgeler, 1500-2500 metre arasında yüksekliğe sahip bölgeler ılık ve nemli bölgeler, 2500 metre ve daha yükseklikte olan bölgeler ise tropikal yağmurlu bölgelerdir. Nüfusun önemli bir kısmının yaşadığı yüksek yerlerde ılıman iklim hakim olup, ortalama sıcaklık 15-20 derecedir. Alçak yerlerde ise sıcaklık 30 derecenin üzerindedir. Ülkede Şubat-Mart ve Haziran-Eylül aylarında iki yağışlı dönem bulunmaktadır. En yağışlı ay ise 300 mm ile Ağustos ayıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 5 mm’dir. En sıcak aylar Nisan-Mayıs ayları olup, en soğuk ay ise Aralık ayıdır. Başkent Addis Ababa yaklaşık 2500 metre rakıma sahiptir. Bu itibarla, gündüz ve gece arasında ısı farklılığı normalin üzerindedir. Yaz döneminde bile geceleri serin olabilmektedir. Sağlık Etiyopya’ya giderken Dünya Sağlık Örgütü kurallarına göre sarı humma aşısı olmak zorunludur. Etiyopya’ya girişten 10 gün önce sarı humma aşısı yaptırılması gerekmektedir. Aşının süresi 10 yıldır. Ülkede sağlık imkanları oldukça sınırlıdır. Addis Ababa’daki en iyi hastaneler bile imkan, ekipman, şartlar bakımından sıkıntı içerisindedirler. Çalışma saatleri Devlet Kurumlarında çalışma süresi haftada 39 saattir. Devlet Kurumlarında çalışma saatleri 08.30-12.30/13.30-17.30 Pazartesi-Perşembe 08.30-11.30/13.30-17.30 Cuma Bankalarda çalışma saatleri 08.00-16.00 Pazartesi-Cuma 08.00-12.00 Cumartesi İşyerlerinde çalışma saatleri 08.00-12.00/13.00-17.00 Pazartesi-Cuma Alışveriş Merkezlerinde çalışma saatleri 08.00-12.30/15.30-19.30 Pazartesi-Cuma 09.00-19.00 Cumartesi Milli günler: Milli Gün, 28 Mayıs (1991) (MENGISTU rejiminin yenilmesi) Resmi Tatil ve Bayramlar Haftalık Resmi Tatil Günleri Cumartesi ve Pazar’dır. Yıl içerisindeki diğer resmi tatil günleri ise şu şekildedir: 7 Ocak : Yılbaşı 19 Ocak : Epiphany 2 Mart : Adowa Savaşı’nın Yıldönümü 6 Nisan : Zafer Günü 6 Mayıs : Mayıs Günü 11 Eylül : Yeni yıl Günü (New Year’s Day) 12 Eylül : Good Friday, Easter, Eid El Fitr, Eid el Ahda, Maulid -, 2013 18 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 19. Gelenekler Etiyopyalılar, genellikle birbirlerini başlarını eğerek selamlarlar. Diğer bir gelenek selamlaştığınızda arkadaşınızın yanaklarından üç kez öpmektir. Etiyopya’da kahve serenomisinin özel bir yeri vardır. Günün herhangi bir saatinde ziyaretlerde kahve serenomisini gerçekleştirmek önemli bir gelenektir. Özel bir kahve serenomisi birkaç saat sürebilmektedir. Kahve taneleri elle kavrulur ve özel bir cezvede hazırlanarak bir fincana dökülür. Kahve seromonilerinde kahvenin yanısıra yemek de hazırlanmaktadır. Etiyopya’nın çoğu bölgelerinde sabah, öğle ve akşam olmak üzere günde 3 kez kahve serenomisi yapılmaktadır. Giyim tarzı Etiyopya halkının giyim şekli incelendiğinde her bir bölgenin geleneksel kıyafetlerinin olduğu görülmektedir. Başlıca şehir merkezlerinde batılı kıyafetler tercih edilirken ülkenin yüksek kesimlerinde kadın ve erkekler tarafından “Shemma” diye adlandırılan bir geleneksel kıyafetin sıkça giyildiği görülmektedir. “Shemma” parlak renkli şeritlerden pamuklu beyaz bir kıyafettir. Ülkenin alçak kesimlerinde yaşayan köylüler boncuk ve deniz kabuklarından süslemeleriyle deriden mamül dış giyim eşyalarını tercih etmektedirler. Gıda tüketimi Ülkenin başlıca geleneksel yemekleri injera, berbere, wot ve kotcho’dur. Injera ülkede yetişen teff adındaki hububattan yapılan tadı ekşi bir çeşit gözlemedir. İnjera’nın servisi genel olarak ya et ya da sebze soslarıyla yapılır.Teff %14 protein, %3 yağ ve %81 kompleks karbonhiratlardan oluşan son derece besleyici bir gıda maddesidir. Berbere, Etiyopya yemeklerine karakteristik kazandıran ve baharatların karışımından oluşan bir gıda ürünüdür. Wot, sıcak baharatlı bir biber sosu olup, sebze, et ve tavuk gibi gıda maddeleriyle tüketilmektedir. Kotcho, “ensete” denilen bir bitki kökü ve sapından yapılan bir çeşit gözlemedir. Etiyopya’da genel olarak ülkenin yüksek kesimlerinde pişirilmiş, kuru ya da çiğ olarak sığır ve kuzu eti; alçak kesimlerinde ise keçi ile deve eti tercih edilmektedir. Sahil bölgelerinde ise pişirilmiş ya da kurutulmuş olarak Kızıl Deniz Balığı gibi balıklar yaygın olarak tüketilmektedir.. Geleneksel olarak yemeğin yanında bir çeşit bal şarabı olan t’ej ya da yerel bir bira olan t’ella içilmektedir. Haberleşme Türkiye ile Etiyopya arasında otomatik telefon ve faks bağlantısı mevcuttur. Ancak, Etiyopya’da gerek ülke içinde gerekse uluslararası telefon görüşmelerinde zaman zaman sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Ülkede telekomünikasyon sisteminin yeniden yapılandırılmasına dönük olarak çalışmalar sürdürülmektedir. Etiyopya’nın uluslararası telefon kodu 251 olup, Başlıca şehirlerin telefon kodları aşağıda verilmektedir: Addis Ababa : 1 Awassa : 6 Dire Dawa/Harar : 5 Shashemene : 7 Jimma : 7 Nazareth : 2 Ölçü Birimi Etiyopya’da metrik sistem kullanılmakla birlikte metrik sistemin dışında yerel bazı ölçü birimleri de kullanılmaktadır Bunlardan bazıları: 1 gasha: 40 hektar 1 kend: 0.5 metre 1 frasoulla: 17 Kg Genel Değerlendirme ve Öngörüler Türkiye ile Etiyopya arasındaki siyasi ilişkiler her zaman istikrarlı bir seyir izlemiştir. Özellikle 1997 yılından bu yana ülkelerimiz arasındaki temaslar yoğunlaşmış, ancak, Etiyopya ile Eritre arasında zaman zaman savaşa dönüşen gerginlikler dolayısıyla, temaslardan istenilen verim alınamamıştır. Yine karşılıklı bilgi eksikliğinden kaynaklanan nedenlerle ticari ilişkiler bir türlü istenilen seviyeye çıkarılamamıştır. Etiyopya’lı firmalar ülkemiz ile dış ticaret yapmaya oldukça istekli olup, Etiyopya’lı firmalar ülkemiz firmalarına ve ürünlerine büyük güven duymaktadırlar. Ekonomik liberalizasyon çerçevesinde Etiyopya, gümrük tarife oranlarını düşürmüş olup, en yüksek tarife oranı %230’dan %35’e indirilmiştir. En düşük tarife oranı ise %0’dır. Ortalama gümrük vergi yükü %41,6’dan %17,5’e düşürülmüştür. Bu yüzden Etiyopya ülkemiz ihracatı için daha fazla ilgi gösterilebilecek bir pazar görünümü kazanmıştır. Etiyopya Ülke Raporu 19 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 20. Etiyopya hükümetince özelleştirme programı uygulamaya konmuştur, özellikle Türk KOBİ’lerinin Etiyopya’daki özelleştirmelere iştirak etmesi mümkün görülmektedir. Ekonomisinin giderek serbestleştiği, küçük ve orta ölçekli yatırımların canlanmaya başladığı bu dönemde, çok çeşitli alanlarda sanayi ürünlerinin eksikliği görülen Etiyopya ile bu alanda işbirliğine gidilebileceği düşünülmektedir. Özellikle deri, tekstil-konfeksiyon, tarım aletleri, gıda, elektrikli ev aletleri, mutfak eşyaları gibi alanlarda faaliyet gösteren ülkemizin KOBİ’lerinin bu pazara yönlendirilmesinde büyük fayda görülmektedir. Etiyopya'nın, ülkemizin sanayi ürünleri için iyi bir pazar oluşturabileceği düşünülmektedir. Etiyopya pazarına giren Türk mallarının önemli bir rekabet gücüne sahip oldukları gözlenmektedir. Etiyopya’da yolların rehabilitasyonu ve yeni yolların yapılması ekonomik reform programının ana konularından birisidir. Etiyopyada bugün toplam yol uzunluğu 42 bin km olup bunun %13’ü asfalttır. Etiyopya yol ağı miktarı ve standardı açısından Afrikanın ortalama standartlarının bile altında kalmaktadır. Yol Geliştirme Programına göre Etiyopya’da 7800 km’lik yeni yol ağına ve 4000 km’lik yolun da acilen rehabilite edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu projelerin yaklaşık maliyetinin 35 milyar Birr civarında olduğu tahmin edilmektedir.. Yol Geliştirme Programında öncelik ana arterlerin rehabilite edilerek yeni bölgesel yolların inşa edilmesine verilmektedir. Ayrıca Etiyopya’da özel sektöründe yol yatırımlarına girebilmesini mümkün kılacak şartların oluşturulmasına çalışılmaktadır. Ancak, Etiyopyalı firmalar nakit sermaye ve yol yapım ekipmanları konusunda oldukça yetersiz olup karayolu yapımında yabancı firmaların iştirakine ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkede son yıllarda özellikle Doğu-Batı otoyolunun tamamlanmasına yönelik yoğun çalışmalar göze çarpmaktadır. Ülkemiz firmalarının da ulaştırma projelerinden pay almaları mümkün görülmektedir. Etiyopya’nın bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısı son derece geri düzeyde olup bu konuda Etiyopya dünyanın en geri kalmış ülkelerinden birisidir. Etiyopya’da haberleşme altyapısı üzerinde en fazla durulması gereken konulardan birisi olup, sektörde ciddi düzeyde dış yatırıma ihtiyaç duyulmaktadır. Etiyopya hidroelektrik dışında diğer enerji kaynakları açısından son derece fakir bir ülkedir. Ülkede kullanılan enerjinin %98’i hidroelektrik kaynaklarından elde edilmektedir. Ülkenin özellikle orta kesimlerinde değerlendirilemeyen yüksek hidroelektrik potansiyeli bulunmaktadır. Etiyopya’da enerji üretimine elverişli 9 adet nehir bulunmakta olup, bu nehirler üzerinde yeni baraj inşaatları devam etmekte, bir kısım baraj inşaatları da projelendirilmiş durumdadır. Bu projelerin bir kısmının Türk firmalarınca gerçekleştirilmeleri mümkün görülmektedir. Etiyopya’da, gerek altyapı ve gerkse mevzuat açısından halen yapılması gereken bir çok eksiklik söz konusudur. Gerçekleştirilen kurumsal reformlar, yeni düzenlemeler ve altyapının giderek iyileşmesi Etiyopya’daki ticari faaliyetleri de daha kolay ve daha ucuz hale getirmeye başlamıştır. Bu yüzden ülkemiz firmalarının da Etiyopya pazarına daha fazla ilgi göstermeleri beklenmektedir. Çin ve batılı ülkeler diğer Afrika ülkelerine olduğu gibi Etiyopya pazarına da büyük ilgi göstermekte olup, Etiyopya pazarını hem ihracat hem de yatırımlar açısından değerlendirmektedirler. Ülkemiz firmalarının (Özellikle KOBİ’lerin) Etiyopya pazarına daha fazla ilgi göstermeleri ve özellikle özelleştirme çalışmalarını yakından takip etmelerinde yarar görülmektedir. . Tarım ve Gıda Ürünleri İhraç Potansiyelimiz -, 2013 20 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 21. Sektör Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin Toplam Ülkeye Toplam Dünya Potansiyel İthalatı İhracatı İhracatı İthalatında GTİP Ürün 2010 2011 2011 Ülkenin (milyon (milyon (milyon Payı 2010 dolar) dolar) dolar) Türkiye'nin Ülkeye İhracatındaki Değişim 2010-2011 (%) Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin Toplam Ülkeye Ülkeye İthalatındaki İhracatı İhracatı Değişim 2011 Aylık 2012 Aylık 2009-2010 Veriler* Veriler* (%) Ülke İthalatında İlk 5 Ülke ve Pazar Payları (%) Ülkenin Türkiye'ye ve Rakip Ülkelere Uyguladığı Gümrük Oranları BAE%56,3 Mısır %9 0,094 Mısır%21,5 Diğerleri%10 Türkiye%12,3 Umman%8,2 İran%0,7 ABD%50 Bulgaristan%16 Hububat 1001 Buğday 304 2,6 0,1 2010=600$ 2011=0 -5,6 - İtalya%11,1 5% Ukrayna%10,1 Romanya%5,2 Türkiye%42,3 Mısır ve Kenya Çin%40,7 Un ve Unlu 2102 Maya 5,7 1,7 180 0,3 -10,1 26 1,196 1,511 %18 İran%6,6 mamüller Kenya%5,1 Diğerleri Mısır%2,3 %20 Tütün ve Brezilya Mısır %18 Tütün 2401 Tütün 12,1 369 0,1 96 - %50,3 Hindistan Diğer Mamülleri %49,7 Ülkeler %20 Kaynak : Tablonun hazırlanmasında Türkiye'ye ilişkin rakamlarda TUİK, diğer ülkelere ilişkin istatistik rakamlarında UN-ITC TradeMap, gümrük vergisi konusunda AB ülkeleri için TARIC diğer ülkeler için kendi gümrük idarelerinin verileri kullanılmıştır. Un ve Unlu mamüller 1101 Un 3,2 0,378 892 0,2 2010=95 bin$ 2011=378 bin$ 731 0,095 * Veriler 9 aylıktır. Etiyopya Ülke Raporu Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır. 21 / 27
  • 22. Bakliyat Mercimek (GTİP:071340) Etiyopya’nın 2009 yılı itibariyle 9 milyon dolar civarında mercimek ithalatı bulunmasına rağmen bazı yıllar ithalatı çok daha yüksek düzeylerde gerçekleşebilmektedir. Özellikle bazı yıllarda devletçe mercimek alımı için büyük miktarlarda alım ihaleleri açılabilmektedir. Etiyopya’nın yıllık 90 bin ton civarında mercimek üretimi bulunmakta ve bu üretimin hemen hemen tamamı iç pazarda tüketilmektedir. Etiyopya’da halkın çok fakir olmasından dolayı ucuz olması nedeniyle önemli bir protein kaynağı olarak mercimeklerde halk tarafından yüksek miktarlarda tüketilmektedir. Mercimek alımlarının yüksek olduğu yıllarda Etiyopya’nın ithalatının önemli bir kısmının ülkemizce karşılanması mümkün olup, Etiyopya özellikle daha düşük kalitedeki mercimeklerimizin ihraç edilebileceği bir Pazar görünümündedir. Hububat Buğday (GTİP:1001) Etiyopya yıllık 2,5 milyon ton civarında buğday üretmekte ancak bu üretim miktarı iç tüketimi karşılamaktan uzaktır. Etiyopya özellikle son yıllarda önemli miktarlarda buğday ithalatına başvurmuştur. 2008 yılında 465 milyon dolar olan ithalatı 2009 yılında 322 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Buğday Etiyopya’nın toplam ithalatında en önemli ilk birkaç üründen birisidir. Üretimimizin yeterli olduğu ve iç talebin karşılanıp tüketim fazlalıklarının oluştuğu yıllarda Etiyopya ülkemiz buğdayı için iyi bir pazar olabilecek konumdadır. İhraç fiyatlarımızın dünya fiyatları düzeyinde olması durumunda Etiyopya pazarına girişte önemli bir sorunla karşılaşılmayacağı düşünülmektedir. Un Buğday Unu (GTİP:1101) Ülkemiz dünyanın en büyük un ihracatçılarındandır. 2009 yılı verilerine göre Etiyopya’nın un ithalatı 29 milyon dolar olmakla beraber ülkemiz Etiyopya pazarından önemli bir pay almamaktadır. Etiyopya un pazarında ABD ve İtalya en önemli ülkeler olup, bu ülkeleri Ukrayna takip etmektedir. Ülkemizin Etiyopya pazarındaki payı %2 civarındadır. Ülkemiz un ihracatında ABD, İtalya ve Ukrayna ile rekabet edebilecek konumda olup, firmalarımızca ilgi gösterilmesi halinde Etiyopya’ya ihracatımızın artırılması mümkün görülmektedir. Sanayi Ürünleri ve Hizmetler İhraç Potansiyelimiz -, 2013 22 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 23. Sektör Demir ve çelik Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin Türkiye'nin Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin Toplam Ülkeye Toplam Dünya Ülkeye Toplam Ülkeye Ülkeye İthalatı İhracatı İhracatı İthalatında İhracatındaki İthalatındaki GTİP Potansiyel Ürün İhracatı İhracatı 2010 2011 2011 Ülkenin Değişim Değişim 2011 Aylık 2012 Aylık (milyon (milyon (milyon Payı 2010 2010-2011 2009-2010 Veriler* Veriler* dolar) dolar) dolar) (%) (%) 7216 Demir/çelik profil Demir ve İnşaat Malzemeleri 7308 çelikten inşaat ve aksamı 11,7 5,1 1291 0,08 117,4 -44 4,531 5,272 149,4 3,7 1102 0,43 -67,8 -6 3,569 9,873 İş ve Maden Makineleri İş ve maden 8431 makinesi aksam ve parçaları 38,6 0,2 697 0,07 -10,0 -38 0,103 0,225 Gıda İşleme makineleri 8438 Gıda işleme makineleri 43,8 0,2 83 0,46 -75,0 -23 0,063 0,288 İş ve Maden Makineleri Toprak, taş, cevher 8474 ayıklama, eleme makineleri 77,4 2,3 346 0,48 -17,9 -21 1,061 0,027 Elektrikli Elektrik Makineler 8502 jeneratörleri ve Kablolar 38,3 0,9 235 0,15 166,7 -51 0,563 1,867 Elektrikli Elektrik Makineler 8504 transformatörleri ve Kablolar 95,8 0,6 730 0,11 -96,5 -25 0,430 1,691 Elektrikli Elektrik devresi Makineler 8536 techizatı (1000 ve Kablolar voltu geçmeyen) 29,6 0,9 507 0,39 -10,0 -10 0,608 0,762 Elektrikli Elektrik kontrol Makineler 8537 ve dağıtım ve Kablolar panelleri 36,4 0,3 388 0,1 -25,0 59 0,143 0,385 Ülke İthalatında İlk 5 Ülke ve Pazar Payları (%) Çin%58,6 Türkiye%33,8 Ukrayna%3,5 Hindistan%2,4 Almanya%0,6 Çin%74,6 Hindistan%7,7 Tunus%4,6 Türkiye%4,1 İtalya%1,8 Çin%34,1 ABD%20,4 İtalya%8,3 Japonya%7,7 İsveç%4,6 Almanya%26,4 Hindistan%18,1 Fransa%13,4 Belçika%11,9 Pakistan%6,5 Çin%49,7 İtalya%9,9 İsveç%7 Fransa%4,6 Portekiz%4,5 Çin%28,6 Hindistan%16,6 İngiltere%15,9 Fransa%14,5 İtalya%10,8 Türkiye%35,9 Hindistan%31,1 Çin%21,9 İtalya%2,6 Filipinler%2,6 Çin%87,5 Mısır%5 Hindistan%1,6 Tayland%1,6 ABD%1 Çin%48,6 İsviçre%10,4 Almanya%8,7 İtalya%8,2 Etiyopya Ülke Raporu Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır. Ülkenin Türkiye'ye ve Rakip Ülkelere Uyguladığı Gümrük Oranları 10% 12,70% 5,50% 10,20% 5% 5% 10% 20% 5% 23 / 27
  • 24. Hindistan%7,8 Çin%42,5 Elektrikli İzole kablo ve Makineler 8544 teller 102,3 1,9 2314 0,12 11,8 -49 1,482 1,026 Hindistan%28,4 30% Mısır%6,1 ve Kablolar Endonezya%5,1 İtalya%4,2 BAE%24,5 Plastik 3917 Plastik borular 27,8 14,4 745 0,16 860,0 -13 14,124 11,815 Çin%20,1 10% borular Belçika%13,8 Türkiye%7,3 İtalya%6,9 Hindistan%33,2 Demir/çelik Demir ve Türkiye 7208 sıcak hadde 49,3 3,7 1237 0,1 -61,5 77 2,702 10,298 BAE%20,5 5% çelik %19,1 yassı mamul Ukrayna%13,6 Çin%12,4 Türkiye%78,6 İnşaat Demir/çelik 68,3 122,3 4744 0,4 177,3 -51 92,284 15,609 Çin%10,6 20% Malzemeleri 7214 çubuklar İtalya%5,8 Hindistan%2,6 İran%0,6 Çin%37,4 İnşaat Demir/çelik 40,9 2,0 1348 0,2 -79,8 -16 0,784 1,628 Hindistan%29,6 10% Malzemeleri 7306 borular Türkiye%25,2 İtalya%3,2 BAE%3,1 Tayland%25,4 Demir/çelik Demir ve 7209 soguk hadde 44,9 0,9 125 0,22 -89,4 13 0,368 1,282 Hindistan%20,3 5% çelik BAE%18,9 yassı mamul Ukrayna%16,7 Çin%13 Ukrayna%60 Demir ve Demir/çelik Beyaz 7213 filmaşin 20,1 8,7 850 0,16 171,8 -15 4,339 8,901 Türkiye%22,3 10% çelik Rusya%7,8 Hindistan%5,4 Çin%3,1 Kaynak : Tablonun hazırlanmasında Türkiye'ye ilişkin rakamlarda TUİK, diğer ülkelere ilişkin istatistik rakamlarında UN-ITC TradeMap, gümrük vergisi konusunda AB ülkeleri için TARIC diğer ülkeler için kendi gümrük idarelerinin verileri kullanılmıştır. * Veriler 9 aylıktır. -, 2013 24 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.
  • 25. Boru ve Bağlantı Parçaları Plastik Borular (GTİP :3917) Etiyopya’nın 2009 yılında 32 milyon dolarlık plastik boru ithalatı bulunmaktadır. Etiyopya’nın bu ürünlerde ithalatı 2009 yılında 2008 yılına göre %42 oranında azalma göstermiş olmakla beraber bu ürün grubunda normal ithalatı 50 milyon dolar civarındadır. Ülkemiz Etiyopya plastik boru pazarında Çin’in ardından %18’lik payı ile ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemiz menşeili borular Etiyopya pazarında bilinmekte ve kabul görmektedir. Pazardaki en büyük rakibimiz olan Çin malı borulara karşı ülkemizde üretilen borularının kalite olarak dezavantajı bulunmamakta bu yüzden Çin menşeili ürünlerin rekabetine karşı gösterilebilecek başarı ile Etiyopya pazarındaki pazar payımız artabilecektir. Demir Çelik Demir Çelik Sıcak Hadde Yassı Mamül (GTİP :7208) 2010 yılında toplam 598 milyon dolar olarak gerçekleşen bu ürün grubundaki ihracatımızın 9,6 milyon dolarlık kısmı Etiyopya’ya gerçekleşmiştir. Ancak Uluslararası Ticaret Merkezinin verilerine göre Etiyopya’nın 28 milyon dolar olarak gerçekleşen ithalatında ülkemizin payı %5’in altında olduğu görülmektedir. Etiyopya’nın 2009 yılında 2008 yılına göre ithalatı %50’nin üzerinde azalma göstermiş olmakla beraber ülkemizin bu ülkeye ihracatı 2010 yılında %100’ün üzerinde artış göstermiştir. Etiyopya’nın bu ürün grubundaki ithalatı normal dönemlerde 60 milyon dolar civarındadır. Etiyopya sıcak hadde yassı mamül pazarında Güney Kore, Ukrayna ve Çin en önemli ülkeler olup, bu ülkeler ülkemiz ürünleri için de en önemli rakiplerdir. Demir Çelik Soğuk Hadde Yassı Mamül (GTİP:7209) Etiyopya’nın yıllık 40 milyon doların üzerinde soğuk hadde yassı mamül ithalatı bulunmaktadır. Bu ürün grubunda ülkemizin Etiyopya’ya ihracatı 8,5 milyon dolar civarında olup, bu ithalatı 2010 yılında 2009 yılına göre 3 katından daha fazla artış göstermiştir. Etiyopya soğuk hadde yassı mamül pazarında ülkemizin en önemli rakipleri başta Hindistan olmak üzere Japonya, Ukrayna ve Güney Kore’dir. Ülkemiz bu ülkelerle rekabette göstereceği başarı oranında Etiyopya’daki Pazar payını artırabilecektir. Demir Çelik Filmaşinler (GTİP:7213) Etiyopya’nın demir çelik filmaşin ithalatı 2009 yılında 24 milyon dolar olarak gerçekleşmiş olmakla beraber bu ürün grubundaki ithalatı normalde 30 milyon doların üzerindedir. Ülkemizin 2010 yılında toplam filmaşin ihracatı 631 milyon dolar olup, Etiyopya’ya ihracatımız %63 oranında azalarak 3,2 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılı verilerine göre Etiyopya filmaşin pazarında ülkemiz en önemli ihracatçıdır. Pazardaki en önemli rakibimiz ise Ukrayna’dır. Ülkemiz bu ürün grubunda Ukrayna ile rekabet edebilecek konumda olup, çaba gösterildiği taktirde Ülkemizin Etiyopya pazarındaki pazar payını daha da artırabilmesi mümkün gösrülmektedir. Demir Çelik Çubuklar (GTİP:7214) 2009 yılı verilerine göre Etiyopya’nın 138 milyon dolarlık demir çelik çubuklar ithalatı bulunmaktadır. Etiyopya’nın bu ürün grubundaki ithalatında ülkemiz en önemli ülkedir. 2010 yılında ülkemizden Etiyopya’ya demir çelik çubuklar ihracatı 44 milyon dolar olarak gerçekleşmiş, Etiyopya’nın 2009 yılı ithalatında ülkemizin payı %75 olmuştur. Ülkemizden Etiyopya’ya bu ürünlerin ihracatı2010 yılında 2009 yılına göre %50 oranında azalma göstermiş olmakla beraber bu ürünlerde Etiyopya’ya ihracatımızın gelecek yıllarda artması beklenmektedir. Pazarda en önemli rakibimiz Ukrayna olmakla beraber Etiyopya pazarında ülkemiz ürünleri büyük kabul görmektedir. Demir Çelik Profiller (GTİP:7216) Etiyopya 2009 yılında 21 milyon dolarlık demir çelik profil ithal etmiştir. Toplam ihracatımızın 1 milyar dolara ulaştığı görülen demir çelik profillerde ülkemiz Etiyopya pazarında 536’lık payı ile Çin’in ardından ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemizin bu ürünlerde Etiyopya’ya ihracatı 2010 yılında 2009 yılına göre %34 oranında azalma göstermiş olmasına rağmen önem verildiği taktirde Etiyopya’ya olan ihracatımızın gelecek yıllarda daha da artması beklenmektedir. Demir Çelik Borular (GTİP:7306) Etiyopya’nın yaklaşık 50 milyon dolarlık demir çelik boru ithalatı bulunmaktadır. Ülkemizin bu ürünlerde Etiyopya’ya ihracatı 2010 yılında 2009 yılına göre %44 oranında azalma göstermiş olmakla beraber pazardaki payımız halen %25’in üzerindedir. Pazarda en önemli rakiplerimiz Çin ve Hindistan olup, gerekli çaba gösterildiği taktirde ülkemizin pazardaki payının daha da artması imkan dahilindedir. Demir Çelikten İnşaat Aksamları (GTİP:7308) Etiyopya’nın yaklaşık 160 milyon dolarlık demir çelik inşaat aksamları ithalatı bulunmaktadır. Ülkemizden 2010 yılında 923 milyon dolarlık ihracatı olduğu görülen bu ürün grbunda ülkemizin Etiyopya’ya ihracatı yaklaşık 7 kat artış göstermiştir. 2009 yılında çok düşük düzeylerde olan Etiyopya’ya ihracatımız 2010 yılında 11,5 milyon dolara yükselmiştir. Etiyopya demir çelik inşaat aksamları pazarında ülkemizin en önemli rakipleri başta Çin olmak üzere Hindistan olup, ülkemiz bu ülkelerin her ikisiyle de rekabet edebilecek konumdadır. Firmalarımızca yeterli önemin verilmesi halinde Etiyopya’daki Pazar payımızın artırılması mümkün görülmektedir. Elektrikli Makineler ve Kablolar Etiyopya Ülke Raporu 25 / 27 Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.