3. Initiatief Stadsbibliotheek Haarlem richtte als eerste een Makkelijk Lezen Plein in als landelijke pilot. Virtuele component: www.makkelijklezenplein.nl (platform, input en advies)
Ook een heel goedemorgen. Ik ben Marloes Deijl en ben werkzaam bij basisbibliotheek Theek 5 als coördinator van de Jeugdzaken. En ik heb binnen Theek 5 het Makkelijk Lezen Plein opgezet. Ik zal eerst uitleggen wat het Makkelijk Lezen Plein precies is en hoe ik dit heb aangepakt.
Nederland telt 1,5 miljoen functioneel analfabeten. Met functioneel wordt bedoeld: mensen die in het geheel niet kunnen lezen of die zoveel moeite hebben met lezen, schrijven en rekenen, dat ze niet goed kunnen functioneren in de maatschappij. Van de 1,5 miljoen, zijn het 1 miljoen autochtonen, waarvan 250.000 vrijwel geheel ongeletterd zijn, en 50.000 allochtonen waarvan Nederlands niet de moedertaal is. Maar liefst 10% van de leerlingen in het basisonderwijs heeft moeite met lezen. Een groep voor wie de bibliotheek iets kan betekenen in de vorm van een Makkelijk Lezen Plein, een speciale voorziening in de bibliotheek voor kinderen met een leesprobleem. Daarom heeft. maar één groep onderscheidt zich echter heel duidelijk, namelijk kinderen met leesproblemen. Zij vinden lezen vaak niet leuk, omdat dit van hen een grote inspanning vraagt terwijl zij wel moeten voldoen aan de eisen die het onderwijs stelt. Hoewel binnen het onderwijs ook veel aandacht aan deze groep wordt besteed, is het van belang dat de bibliotheek kinderen met leesproblemen adequaat kan voorzien van materiaal. De bibliotheek heeft daartoe de kennis en middelen in huis. Het inrichten van een Makkelijk Lezen Plein is een goed hulpmiddel om kinderen met leesproblemen tot lezen te stimuleren. Het doel van deze pleinen is deze kinderen tot lezen te stimuleren en voor te bereiden op de moderne informatiemaatschappij.
Stadsbibliotheek Haarlem richtte in 2001 als eerste een Makkelijk Lezen Plein in als landelijke pilot. Een nevendoel was het ontwikkelen van materialen om ook andere bibliotheken in staat te stellen zo'n voorziening in te richten. En dit kreeg snel navolging in de rest van het land. Toen heeft Procesbureau Bibliotheekvernieuwing opdracht gegeven aan de VOB om het Makkelijk Lezen Plein onder de aandacht te brengen, als middel voor bibliotheekvernieuwing. In 2006 is er daartoe een Kenniscentrum Makkelijk Lezen Plein opgericht door middel van het virtuele component www.makkelijklezenplein.nl . Deze website biedt ondersteuning aan bibliotheken en fungeert tevens als platform voor iedereen die iets met leesbeperkingen te maken heeft. Kinderen, jongeren, ouders en leerkrachten kunnen er input geven en advies vragen.
Een groep voor wie de bibliotheek iets kan betekenen in de vorm van een Makkelijk Lezen Plein, een speciale voorziening in de bibliotheek voor kinderen met een leesprobleem. Het doel van deze pleinen is deze kinderen tot lezen te stimuleren en voor te bereiden op de moderne informatiemaatschappij.
De Makkelijk Lezen Pleinen zijn geschikt voor kinderen in de leeftijd van 8 tot 13 jaar die moeite hebben met lezen. Dit zijn voornamelijk kinderen met dyslexie (lezen en schrijven wordt niet goed geautomatiseerd) maar ook kinderen met concentratieproblemen, zoals ADHD (materiaal korte zinslengte, eenvoudige verhaallijn en audiovisuele materialen), of (allochtone) kinderen met een leesachterstand kunnen hier terecht (materiaal gericht op stimuleren taalontwikkeling en vergroten woordenschat door korte zinnen en eenvoudige woordkeus). Het plein is er natuurlijk ook voor ouders, leerkrachten en alle mensen die iets met moeilijk lezende kinderen te maken hebben om informatie te vergaren over leesproblemen en de aanpak hiervan in de vorm van foldermateriaal.
Jongetjes vaker dyslectisch Gedurende de eerste vier levensjaren bezoeken negen van de tien baby’s en peuters regelmatig het consultatiebureau. Veel voorkomende langdurige aandoeningen onder kinderen zijn astma en eczeem. Kinderen tussen 7 en de 12 jaar met dyslexie, 2001/2002 Zo’n 4 procent van de kinderen van 7 en 8 jaar heeft last van woordblindheid of dyslexie. Bij kinderen tussen 9 en 12 jaar is dat 7 procent. Jongens zijn bijna twee keer zo vaak dyslectisch als meisjes. Hyperactief gedrag (ADHD) komt voor bij bijna 5 procent van de kinderen tussen de 2 en de 12 jaar.
Het MLP is voor kinderen van 8 tot 13 jaar. Beneden de 8 jaar kan men nog niet goed vaststellen of men een taalachterstand heeft of een lagere mentale ontwikkeling. De boeken zijn gemakkelijker geschreven maar zijn wat inhoud betreft wel voor een bepaalde leeftijd. De leeftijdsbegrenzing van het Makkelijk Lezen Plein heeft als ondergrens acht jaar en als bovengrens dertien jaar. De ondergrens van acht jaar hangt samen met de technische moeilijkheidsgraad van het leesmateriaal voor kinderen van groep 4. Voor kinderen met een leesprobleem is deze te hoog, maar inhoudelijk moet het leesmateriaal wel aansluiten op hun mentale ontwikkeling. De bovengrens van dertien jaar is gekozen omdat veel brugklassers nog B-boeken lezen en dat dit ook wordt toegestaan op scholen van het voortgezet onderwijs.
Het MLP-concept houdt een breuk in met de traditionele kastplaatsing. Een frontale opstelling is het belangrijkste uitgangspunt bij de inrichting van een MLP. Boekenkasten met naast elkaar geplaatste materialen met de ruggen naar voren vormen een soort Berlijnse muur voor mensen met een leesprobleem, zoals dyslexie. De titels zijn te klein gedrukt, de boeken staan te dicht op elkaar en ze moeten hun hoofd draaien om de titels te kunnen lezen. De materialen moeten daarom zoveel mogelijk met de voorkant naar voren geplaatst worden. Om dat te bereiken moet de collectie frontaal geplaatst worden. Aan de hand van de voorkant van een boek kan iemand dan beslissen of het hem iets lijkt of niet. Het materiaal moet er daarom ook aantrekkelijk en modern uitzien. Kinderen met een leesprobleem maken, nog meer dan andere kinderen, een keuze op grond van het uiterlijk van het boek. Het plein moet voor kinderen aantrekkelijk en uitnodigend zijn. Kies bijvoorbeeld voor felle kleuren. Kleuren trekken aan en vallen op, zeker visueel ingestelde kinderen zoals deze doelgroep. In elke Theek 5-vestiging vindt u deze opvallende pleinen, voorzien van kleurrijke kasten gevuld met materiaal dat specifiek geschikt is voor deze kinderen, maar natuurlijk zijn de pleinen voor álle kinderen aantrekkelijk, uitdagend en inspirerend. Het MLP-concept houdt een breuk in met de traditionele kastplaatsing. Een frontale opstelling is het belangrijkste uitgangspunt bij de inrichting van een MLP. Boekenkasten met naast elkaar geplaatste materialen met de ruggen naar voren vormen een soort Berlijnse muur voor mensen met een leesprobleem. De materialen zijn daarom met de voorkant naar voren geplaatst. Het materiaal ziet er aantrekkelijk en modern uit, want kinderen met een leesprobleem maken, nog meer dan andere kinderen, een keuze op grond van het uiterlijk van het boek. De Makkelijk Lezen Plein-collectie is thematisch in de kast geplaatst en de collectie moet beperkt zijn en ruim en overzichtelijk opgesteld, anders raken kinderen het overzicht kwijt.
Het Makkelijk Lezen Plein heeft een behoorlijke vlucht genomen. Om jullie een indicatie te geven van hoe MLP eruit zien in diverse bibliotheken door heel het land, zijn er hier een aantal voorbeelden.