Het CNV beleefde in 2010 wederom een opmerkelijk jaar. CNV Vakmensen ontstond na een fusie tussen de CNV BedrijvenBond en CNV Hout & Bouw. Op de Tiberdreef in Utrecht werd druk verbouwd en verhuisd om dit ook qua huisvesting mogelijk te maken, maar het meest opvallende was toch wel het aantreden van een volledig nieuw dagelijks bestuur van de Vakcentrale.
3. Het mission statement van het CNV luidt als volgt:
Belangen behartigen als roeping en taak
Het Christelijk Nationaal Vakverbond heeft als taak de Het CNV streeft naar een samenleving waarin mensen
belangen van mensen te behartigen op het gebied van zoveel mogelijk gelijke kansen hebben en duurzaam-
werk en inkomen. Met een open, deskundige en per- heid een centraal begrip is. Medewerkers, vrijwilligers
soonlijk betrokken stijl werken wij primair voor CNV- en leden van het CNV wenden hun talenten aan om deze
leden. idealen om te zetten in diensten op maat, aansprekende
producten en opvallende acties. Om dit te bereiken
Het CNV vindt inspiratie in het christelijk sociaal den- voert het CNV een permanente dialoog met de leden,
ken, dat zijn wortels heeft in het evangelie. Van daaruit de samenleving en internationale organisaties op het
geloven wij dat ieder mens als streven en doel heeft om gebied van mens en werk.
‘tot bestemming te komen’. In onze prestatiegerichte
en steeds complexere samenleving wil het CNV hieraan Het CNV wil een herkenbare beweging zijn en blijven.
bijdragen door mensen weerbaar en wendbaar te ma- Voor iedereen die zich inzet voor het CNV willen wij een
ken bij het verrichten van werk. Dit zowel op materieel inspirerende en uitdagende omgeving vormen waarin
als immaterieel gebied. ieder zijn talenten kan ontwikkelen.
67e verslag CNV
3
4. Inleiding
Het CNV beleefde in 2010 wederom een opmerkelijk In de aanloop naar 2011 werd de werkorganisatie van
jaar. CNV Vakmensen ontstond na een fusie tussen de vakcentrale gestroomlijnd zodat de uitgaven in de
de CNV BedrijvenBond en CNV Hout & Bouw. Op pas gingen lopen met de inkomsten.
de Tiberdreef in Utrecht werd druk verbouwd en Niet alleen intern waren het bijzondere tijden.
verhuisd om dit ook qua huisvesting mogelijk te Ook in de wereld buiten het CNV traden behoorlijke
maken, maar het meest opvallende was toch wel het veranderingen op. In februari viel het kabinet-
aantreden van een volledig nieuw dagelijks bestuur Balkenende. Die val leidde tot vervroegde
van de Vakcentrale. De waarnemend voorzitter, verkiezingen en de vorming van een nieuw kabinet.
Bert van Boggelen nam, als laatste van het vorige Een minderheidskabinet bestaande uit VVD en CDA
bestuur, afscheid, Jaap Smit en Pieter de Vente met zogenoemde gedoogsteun van de PVV. Het
maakten hun entree en de AB-leden die de CNV kabinet sloot een regeerakkoord waarin voor 18
Vakcentrale tijdelijk ondersteunden, pakten hun miljard aan ombuigingen en bezuinigingen werden
oorspronkelijke functies weer op. Het stof van deze aangekondigd – beleid dat op onderdelen kon
‘generatiewisseling’ in bestuurlijke zin daalde pas rekenen op forse kritiek van het CNV.
in de herfst van het jaar neer toen ook Maurice
Limmen, als beleidsbestuurder, aantrad.
67e verslag CNV
4
5. Kort voor de zomer werd door sociale partners Er is in het verslagjaar door zeer velen hard gewerkt
een Pensioenakkoord gesloten. In dat akkoord om het CNV een levende beweging te laten zijn. De
wordt de pensioenleeftijd gekoppeld aan de betrokkenheid van bondsvoorzitters bij het dagelijks
levensverwachting – stijgt de levensverwachting dan werk van de vakcentrale heeft de samenhang
stijgt de pensioenleeftijd, en zal de pensioenleeftijd binnen het Algemeen Bestuur versterkt en dat biedt
in 2020 worden verhoogd tot 66 jaar. Het debat rond perspectief voor voortgaande samenwerking in de
de totstandkoming van dit Pensioenakkoord riep veel toekomst.
discussie op en vroeg de nodige inzet van het CNV.
Het ledenaantal van het CNV groeide in 2010 zeer Pieter de Vente
bescheiden van 336.720 naar 339.337. De ledendaling Algemeen secretaris
die in eerdere jaren optrad, zette zich niet door, maar
de gewenste en noodzakelijke groei van het aantal
leden vond niet plaats.
67e verslag CNV
5
8. Het jaar in vogelvlucht
11 januari 2010 een toekomstbestendig stelsel van aanvullende pensi-
Waarnemend CNV-voorzitter Bert van Boggelen oenen – stelt het CNV dat de commissie te somber is
toont zich in zijn nieuwjaarstoespraak tijdens de CNV in de berekeningen met welke prijsstijging de pensi-
Nieuwjaarsreceptie in het Utrechtse Geldmuseum oenpremie gepaard gaat.
bezorgd over het afnemende vertrouwen in onze sa- Het CNV roemt met de commissie de kernwaar-
menleving, terwijl dat vertrouwen toch de kern vormt den van ons pensioenstelsel: collectief, solidair
van de manier waarop wij in ons land met elkaar en verplicht. Vergeleken met het buitenland doet
moeten omgaan. Hij bepleit herstel van onderling Nederland het niet slecht. “Het is daarom zaak dat
vertrouwen en in samenhang daarmee een andere we verstandig en duurzaam blijven beleggen, want
visie op de manier waarop mensen met elkaar om- solidariteit is nog steeds de beste individuele keuze
gaan en een andere manier waarop mensen met het voor een pensioen,” aldus wnd. CNV-voorzitter Bert
produceren van goederen omgaan in relatie tot ons van Boggelen.
natuurlijk milieu. Duurzaamheid moet een centraal
thema worden in het beleid van het CNV.
16 februari 2010
‘Het kabinet moet stoppen met ruziën en het land
27 januari 2010 gaan regeren. Dat is hard nodig nu dagelijks mensen
In een reactie op het pensioenrapport van de com- hun baan verliezen en er nog zwaardere tijden aan-
missie Goudzwaard - Een sterke tweede pijler - Naar komen,’ dat zegt Bert van Boggelen naar aanleiding
67e verslag CNV
8
9. 20 februari 2010
Het CNV betreurt de val van het kabinet, omdat de
aandacht de komende maanden niet langer uitgaat
naar het oppakken van de problemen waar ons land
mee geconfronteerd wordt, maar met verkiezings-
campagnes en de kabinetsformatie.
15 maart 2010
Het CNV wil dat politieke partijen in hun verkiezings-
programma’s geen rekeningen doorsturen naar
volgende generaties. Mensen moeten weer centraal
staan en niet regels en systemen. Vanuit een christe-
lijk-sociale visie ligt daarbij de nadruk op duurzaam-
heid, persoonlijke verantwoordelijkheid en solidari-
teit tussen generaties en tussen rijk en arm, zodat de
van een dreigende val van het kabinet vanwege de saamhorigheid in de samenleving vergroot wordt. Dit
kwestie Uruzgan. betekent dat het CNV het houdbaarheidstekort van
de overheid generatieneutraal wil aanpakken. Als het
even kan in twee kabinetsperiodes, mits het econo-
67e verslag CNV
9
10. misch herstel daardoor niet belemmerd wordt. en sociale innovatie. Daarmee moeten we ons geld
Het CNV wil investeren in slimmer werken in de col- verdienen.
lectieve sector, waardoor het houdbaarheidstekort Bezuinigingen kunnen volgens het CNV gevonden
verkleind wordt. Duurzaam consumeren en produ- worden in onder meer een drastische vergroening
ceren wordt het onderscheidende kenmerk van onze van het belastingsstelsel, het afschaffen van rente-
samenleving en bedrijfsleven. aftrek voor ondernemingen, een hervorming van de
woningmarkt en een kritische blik op de taken van de
overheid.
16 maart 2010
Met een realistische en offensieve strategie die per-
spectief biedt op een duurzame samenleving voor 13 april 2010
mens en milieu antwoordt het CNV op de jongste Het Algemeen Bestuur van het CNV draagt Jaap Smit
CPB-cijfers. Investeren in productiviteit en het verho- voor aan de Algemene Vergadering als kandidaat-
gen van de overheidsinkomsten gaan hand in hand, voorzitter van het CNV. Jaap Smit is algemeen direc-
zodat geen onbetaalde rekeningen blijven liggen voor teur van Slachtofferhulp Nederland. Eric de Macker
volgende generaties. –voorzitter van CNV Publieke Zaak en voorzitter van
Het CNV wil de productiviteit verhogen door meer de selectiecommissie: “Wij zijn erg blij met Jaap
mensen aan een baan te helpen, door slimmer te Smit. Hij is een krachtige persoonlijkheid die geloof-
werken en door te investeren in onderwijs en innova- waardig overkomt en die midden in de samenleving
tie. Nederland moet de ambitie hebben om koploper staat.”
te worden op het terrein van duurzame technologie
67e verslag CNV
10
11. 10 mei 2010
De Algemene Vergadering kiest Jaap Smit tot voor-
zitter en Pieter de Vente tot secretaris-penning-
meester van het CNV voor een periode van vier jaar.
Jaap Smit zal op 1 juni beginnen, Pieter de Vente per
direct.
12 mei 2010
Het CNV wil dat banken de economie stimuleren
door elkaar en ondernemers makkelijker kredieten
te verstrekken. De Nederlandse economie groeit
weer een beetje en de winsten van banken en verze-
keraars groeien weer aanzienlijk. De overheid hielp
de banken toen zij het moeilijk hadden en nu kunnen
banken iets terugdoen door de economie een impuls
te geven.
CNV bestuurder Jaap Jongejan: “De overheid kan zelf
aan het herstel van de economie bijdragen door ver-
trouwenwekkende signalen af te geven. Maatregelen
als de deeltijd WW en het pakket crisismaatregelen
67e verslag CNV
11
12. helpen, maar we zijn er nog niet. Alle maatregelen komst goed op elkaar blijven aansluiten. Dit akkoord
die de economie positief stimuleren zijn nodig en waarborgt dat in de nabije toekomst in zowel de AOW
kunnen voor veel mensen net het verschil maken als de arbeidspensioenen rekening wordt gehouden
tussen een baan en een werkloosheidsuitkering en met het feit dat Nederlanders gemiddeld langer le-
dat betekent in een huishouden meer dan alleen met ven en creëert ruimte voor een flexibele uittreedleef-
minder geld rondkomen.” tijd in beide pijlers, dus ook bij de AOW.
De afspraken in dit akkoord worden in de loop van
2010-2011 nader uitgewerkt. Dit betreft ook de af-
4 juni 2010 spraak om een beleidsagenda te ontwikkelen om de
Om de houdbaarheid van het integrale Nederlandse arbeidsparticipatie en de arbeidsmobiliteit van ou-
pensioenstelsel te waarborgen, zijn naar oordeel dere werknemers substantieel te verbeteren.
van sociale partners belangrijke aanpassingen no-
dig. Daarom hebben zij in de Stichting van de Arbeid
onder de naam Pensioen Akkoord Voorjaar 2010 af- 5 juni 2010
spraken gemaakt over noodzakelijke aanpassingen Onder de titel “Bert and Breakfast” wordt tijdens
van de arbeidspensioenen in de tweede pijler. In een uitgebreide ontbijtbijeenkomst afscheid geno-
samenhang daarmee hebben zij ook voorstellen ge- men van wnd. CNV-voorzitter Bert van Boggelen.
daan voor de toekomstbestendigheid van de AOW in Nu het nieuwe dagelijks bestuur is aangetreden,
de eerste pijler. vertrekt Van Boggelen. In 1999 werd hij gekozen tot
De twee pijlers in het Nederlandse pensioengebouw algemeen-secretaris en penningmeester, een functie
zijn op elkaar afgestemd en moeten ook in de toe- die hij een reeks van jaren vervulde en waarin hij tal
van veranderingen binnen het CNV initieerde. Na het
67e verslag CNV
12
13. vertrek van Paas als Verbondsvoorzitter trad Van
Boggelen op als waarnemend voorzitter en in die
hoedanigheid speelde hij een belangrijke rol in de
lopende discussies over de toekomstige vormgeving
van ons pensioenstelsel. Hij bepleitte daarbij met
succes de koppeling van de pensioenleeftijd aan de
stijgende levensverwachting.
14 juni 2010
Pensioenfondsen zijn gebaat bij besturen die zowel
werknemers als gepensioneerden vertegenwoordi-
gen. Pensioen is namelijk uitgesteld loon en daarom
een zaak van partijen die cao’s afsluiten. Vertegen-
woordiging door belangengroepen ondermijnt de
solidariteit in besturen. De deel-nemersraad is het
orgaan dat adviseert en daar kunnen jong, oud en
andere doelgroepen hun stem laten horen.
Vertegenwoordigers van werknemers hebben in hun
achterban leden van 14 tot en met 104 jaar. Juist
het CNV heeft daarom solidariteit tussen generaties
hoog in het vaandel staan. Toen vorig jaar pensioen-
67e verslag CNV
13
14. fondsen enorm last hadden van de bankencrisis heb- Zij willen echter wel het einde van hun loopbaan zelf
ben pensioenfondsbesturen hun verantwoordelijk- kunnen bepalen zonder daarvoor al te veel te hoeven
heid genomen voor jong en oud. inleveren. Het pensioenakkoord biedt hen ruimte
Daar waar De Nederlandse bank wilde afstempelen daarvoor en er zijn mogelijkheden om aanvullende
heeft juist het CNV in pensioenfondsen gepleit om afspraken te maken in CAO’s.
rekening te houden met ouderen die geen mogelijk- Veelgehoorde opmerkingen gaan over de situatie
heid hebben om een teruggang in pensioen te com- op de arbeidsmarkt van oudere werknemers. In het
penseren. Ons advies aan ouderenorganisaties en de najaar wil het CNV daarover afspraken maken met
politiek is dan ook om een plaats op te eisen in het werkgevers. Naast werkgelegenheid gaat het ook
bestuur van de Nederlandse bank! om bijvoorbeeld een beter loopbaanbeleid. Iemand
die bijvoorbeeld jong begint in een zwaar beroep zou
tijdig de kans moeten krijgen omin aanmerking te
13 juli 2010 komen voor een andere of aangepaste baan.
Leden van het CNV zijn in meerderheid positief over
het akkoord over AOW en pensioenen. Dat is de
uitkomst van ledenbijeenkomsten en digitale en- 19 augustus 2010
quêtes. Zij willen dit onderwerp niet overlaten aan Het CNV wil dat pensioenfondsen ruimte blijven
de politiek, maar stellen wel als voorwaarde dat de houden om hun dekkingsgraad binnen drie tot vijf
arbeidsmarktpositie van oudere werknemers moet jaar te herstellen. “Uiteraard moet het wel verant-
verbeteren. woord blijven. Veertien pensioenfondsen verkeren
Leden erkennen dat de kosten om de pensioenen te nu in zeer zwaar weer en als ze omvallen hebben
betalen stijgen als mensen gemiddeld ouder worden. mensen helemaal niets meer. Hoe pijnlijk ook, het
67e verslag CNV
14
15. kan noodzakelijk worden om in te grijpen,” zegt CNV-
voorzitter Jaap Smit.
Minister Donner wil de mogelijkheid creëren dat bij
echt noodlijdende pensioenfondsen ingegrepen kan
worden. Dit signaal moet serieus genomen worden,
maar uiteindelijk ligt die verantwoordelijkheid bij de
pensioenfondsen.
Smit: “Voor verreweg de meeste gepensioneer-
den verandert er helemaal niets, maar voor een
klein deel kunnen de gevolgen ingrijpend zijn. Veel
bedrijfstakpensioenfondsen hebben op hun eigen
website al informatie geplaatst over de eigen stand 8 september 2010
van zaken. Als onze leden zich afvragen hoe het met Het Algemeen Bestuur van het CNV draagt Maurice
hun pensioen gaat adviseer ik ze om de website van Limmen voor als lid van het dagelijks bestuur van het
uw eigen pensioenfonds te bezoeken. We zullen het CNV. De Algemene Vergadering neemt op 27 sep-
overleg tussen DNB en de betrokken pensioenfond- tember aanstaande een besluit over zijn verkiezing.
sen afwachten. De CNV-bestuurders in de pensioen- Limmen zal in het dagelijks bestuur de portefeuille
fondsen zullen zich ervoor inzetten dat niet gekort Beleid krijgen. Hij werkt op dit moment als lande-
wordt op de pensioenuitkeringen.” lijk bestuurder zakelijke dienstverlening bij de CNV
Dienstenbond.
67e verslag CNV
15
16. 20 september 2010 mensen met lagere inkomens. Gezinnen die de
In zijn concept-arbeidsvoorwaardennota Duurzaam verdeling van zorg en werktaken nu net op orde heb-
werk loont stelt het CNV in 2011 te gaan voor koop- ben, krijgen te maken met een forse bezuiniging op
krachtbehoud en een loonvraag neerleggen van de kinderopvang. En het voornemen om 4.000 extra
1,5%, het inflatiepercentage. Als er extra ruimte is ambtenaren te ontslaan zonder overheidstaken te
kan die - tot een maximum van 2,5% - ingezet wor- schrappen is ondoordacht. “Hierdoor dreigt een
den voor bestrijding van jeugdwerkloosheid, verster- bezuinigingssamenleving, waarin het perspectief
king van de arbeidsmarktpositie van ouderen, pro- ontbreekt”, zegt CNV-voorzitter Jaap Smit.
blemen in de pensioenfondsen, het in voorkomende De aangekondigde bezuinigingen in de collectieve
zo nodig van werk naar werk helpen van ambtenaren sector en het voornemen om vierduizend mensen te
en sociale innovatie. ontslaan bovenop de ruim twaalfduizend die al wa-
In sectoren waar meer loonruimte en/of een tekort ren voorzien vindt het CNV een voorbeeld van eerst
aan arbeidskrachten is, kan dit gevolgen hebben bezuinigen en vervolgens maar zien hoe, en waarop.
voor de loonontwikkeling. De overheid moet in een tijd van bezuinigingen,
betrouwbaarheid uitstralen. Bijvoorbeeld richting
gezinnen waarin ouders hun werk en hun gezin zo
goed mogelijk proberen te combineren. Ouders die
21 september 2010
dit geregeld hebben worden nu geconfronteerd met
In zijn commentaar op de Miljoenennota - Onrustige
bezuinigingen op de kinderopvang. Als er geld op
stilte voor de storm? – maakt het CNV duidelijk on-
verkeerde plekken terecht komt wil het CNV dat dit
gelukkig te zijn met de manier waarop het kabinet
aangepakt wordt. Werkende ouders moeten echter
Balkenende nog op de valreep de lasten verdeelt.
wel weten waar zij aan toe zijn.
Hogere zorgkosten komen vooral op het bordje van
67e verslag CNV
16
17. Het CNV wil een innovatief arbeidsmarktbeleid, zadeld mogen worden met hoge schuldenlasten en
waarbij geëxperimenteerd kan worden met nieuwe dat bezuinigd moet worden. De koopkrachtplaatjes
beleidsvormen. Dit is nodig vanwege ontwikkelingen blijven binnen de perken, maar teleurstellend is dat
op de arbeidsmarkt. Daar zijn op tal van plaatsen mensen die niet in staat zijn te werken er meer op
veel mensen nodig, zowel in de marktsector (bijv. achteruit gaan dan werkenden.
chauffeurs, technici) als in de collectieve sector (het Er bestaat een groot risico dat de grote groep die niet
onderwijs, de veiligheid en de zorg). Onze samen- kan werken of die de kans niet krijgen om te werken,
leving is gebaat bij gemotiveerde mensen die in die zoals wajongers en wsw’ers uitgesloten worden.
sector werken of willen werken. Bezuinigingen op Dit risico is zo groot, omdat de medemenselijkheid
de salarissen en arbeidsvoorwaarden in de publieke steeds meer uit de samenleving is verdwenen en
sector werken averechts. door de overheid is overgenomen. De overheid kan
deze taak niet teruggeven aan een samenleving die
daar niet op is ingericht.
15 oktober 2010 Onduidelijk is welke functies en taken de overheid
In een reactie CNV op regeerakkoord - Reorganisatie krijgt, dus het CNV is benieuwd wat de kleinere over-
BV Nederland mist sociaal plan – spreekt het CNV heid minder gaat doen. Ambtenaren die hun baan
waardering voor een aantal punten in het regeerak- kwijtraken moeten aan ander werk geholpen worden.
koord uit, zoals het handhaven van de duur en de Eenzijdig ingrijpen in de lonen van ambtenaren past
hoogte van de WW, het onverkort overnemen van het niet bij het CNV.
pensioenakkoord en het in stand houden van de ont- Het CNV zal deze wankele coalitie met gedoogsteun
slagbescherming. kritisch volgen.
Het CNV vindt dat volgende generaties niet opge-
67e verslag CNV
17
18. 10 november 2010 voeren van een Social Media Protocol, valt onder het
Afgelopen zomer stelde het instemmingsrecht van de ondernemingsraad. (WOR
CNV zijn richtlijnen voor het artikel 27)
gebruik van social media be-
schikbaar. De belangstelling
voor het document overtreft 15 december 2010
de verwachtingen. Bin- De vakbonden CNV Publieke Zaak, Abvakabo FNV
nen een uur na publicatie werd het honderd keer en FNV Bondgenoten overhandigen vandaag, tijdens
gedownload en inmiddels is het aantal downloads de bijeenkomst in Den Haag, een ultimatum aan Mi-
de tienduizend ruim gepasseerd. nister Kamp en Staatssecretaris Bleker. In die brief
De aanpassingen in het protocol zijn tot stand geko- wijzen ze op de enorme problemen bij zowel TNT
men door de input, opmerkingen een aanvullingen Post als bij de nieuwe postbedrijven. CNV-voorzitter
die we op vele manieren hebben ontvangen. We zijn Smit spreekt de aanwezige leden toe. Hij toont begrip
speciale dank verschuldigd aan de mensen die be- te hebben voor de ontwikkelingen op de postmarkt,
reid waren deel te nemen aan een expert-meeting op maar hij roept de politiek op zijn verantwoordelijk-
1 september 2010. heid voor de mensen te nemen.
Het CNV heeft dit protocol in eerste instantie voor
eigen gebruik opgesteld. Omdat het een thema is dat
de laatste tijd vaak in de media komt, is besloten om
dit protocol algemeen beschikbaar te stellen. Deze
code kan geheel of gedeeltelijk worden overgeno-
men, voor gebruik in de eigen organisatie. Het in-
67e verslag CNV
18
20. 2. Bestuurscentrum besproken worden: nieuwe pensioencontracten,
een nieuw Financieel Toetsings Kader (FTK) en
2.1 Beleid verbeteren van de arbeidsparticipatie van ouderen.
De afdeling Beleid heeft over deze 3 onderwerpen
ook nieuwe standpunten ontwikkeld. Zo werden er
2.1.1 Beleidsontwikkeling binnen het CNV 9 criteria vastgelegd waar nieuwe
De toekomst van het Nederlands pensioenstelsel pensioencontracten aan moeten voldoen en werd er
heeft een groot deel van de discussies in Den Haag een notitie over duurzame inzetbaarheid geschreven.
beheerst. In 2009 lukte het de SER niet om met een Het CNV-ledenpanel is ingezet ten behoeve van onze
unaniem advies te komen over de verhoging van de standpuntontwikkeling.
AOW-leeftijd. De politiek leek weer aan zet, maar in De discussie over het pensioenakkoord speelde zich
2010 besloten sociale partners in de Stichting van de vooral in de Stichting van de Arbeid af, maar er werd
Arbeid om samen aan tafel te gaan zitten: dit leidde overleg gevoerd met het ministerie van Sociale Za-
tot het pensioenakkoord juni 2010. Begin 2010 heeft ken en met de kroonleden van de SER.
het CNV standpunten ontwikkeld over hoe de AOW
en het aanvullend pensioen toekomstbestendig ge- In de Stichting van de Arbeid is naast het werk in het
maakt kunnen worden, daar ontstond de gedachte pensioendossier ook aandacht besteedt aan andere
om niet de leeftijd zondermeer te verhogen, maar onderwerpen: mensen die minder dan 35% arbeids-
om de pensioenleeftijd te koppelen aan de (stijgende) ongeschikt zijn, loondoorbetaling na 104 weken ziek-
levensverwachting. Omdat het pensioenakkoord te en werkhervatting, opbouw vakantiedagen tijdens
van juni 2010 en aantal afspraken bevatten tot na- ziekte, medezeggenschap (OR), pensioenopbouw
dere uitwerking moesten er 3 onderwerpen verder Wajongers, implementatie EOR-richtlijn, Werkher-
67e verslag CNV
20
21. vatting gedeelteijk arbeidsgeschikten (WGA), baan-
mobiliteit en dekking partnerpensioen, schrappen
SLAG MET ARBO beleidsregels arbowet, en de premiegroepen WW.
Over al deze thema’s hebben beleidsmedewerkers
bassadeur veiligegehad met Kamerleden, ambtenaren van
contact en gezonde werkplek’’
Ministeries en andere betrokken partijen.
zo ingericht zijn dat
dheid van werknemers afdeling BeleidPrijs per deelnemer in de
De heeft het CNV, behalve
CNV-leden: gratis
et dat er in uw organisatie van de Arbeid, ook vertegenwoordigd in de
Stichting
komen, maar het is niet Niet-leden: €150,-
Sociaal-Economische Raad. In 2009 werden er door
et uw kennis invloed kan
es. Soms worden de het kabinet een aantal adviesaanvragen gegeven in:
regels Deze training wordt gedaan die
• Voorschoten: 14 oktober 2010
middelen niet gebruikt. 2010 in de SER uitgewerkt werden: “Bio-based
in
• Utrecht: 5 november 2010
ug of collega’s blijven thuis “positie zelfstandige ondernemers”, “Tij-
economy”,
p het werk. Wat zijn dan van de samenleving”, “arbeidsmobiliteit 2010
den
• Zwolle: 11 november
publieke
u zelf om hier wat aan te • Maarssen: 18 november 2010
en private sector” en “Duurzame Ontwikkeling”. In
2010 kwamen hier twee nieuwe aanvragen bij: “Be-
volkingsdaling” en “ZZP’ers in de bouw en fysieke
een interactief karakter:
gen inbreng en het uitwisselenNiet alle adviesaanvragen is
belasting”. van ervaringen. Tevens waren eind
aar te netwerken. Na afloop heeft u kennis een SER-advies.
2010 al beantwoord met opgedaan hoe
unt herkennen en bent uzijn de gesprekken over gesprek
Ook
beter in staat om het een SER-advies uit ei-
k met uw collega’s en leidinggevenden.
gen beweging gestart.
Het gaat hierbij om het SER-advies over de “Toekom-
stige arbeids-marktpositie van jongeren”. Daarnaast
e trainingen zijn voor CNV-leden met een functie in de OR of een functie 67e verslag CNV
ls kaderlid. Bent u geen CNV-lid? Dan kunt u ook deelnemen tegen een 21
peciaal tarief, en zo kennis maken met de dienstverlening van het CNV.
22. is er gewerkt aan de rapportage door de commissie gens de resultaten vast in een eigen CNV-manifest.
Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Onder- Het manifest bevat de belangrijkste C NV standpun-
nemen. ten die het CNV terug wilden zien in de programma’s
Er werd ook begonnen met het opstellen van een van de politieke partijen.
advies over het op middellange termijn te voeren Het manifest is in aanloop naar de verkiezingen
sociaal-economisch beleid met het oog op de Tweede uitvoerig onder de aandacht gebracht bij de verschil-
Kamerverkiezingen in 2011. De val van het kabinet- lende politieke partijen en vormde tevens de basis
Balkenende maakte het nodig te verkiezingen te voor CNV-reacties op de partijprogramma’s van ver-
vervroegen naar de zomer van 2010. Dat bracht de schillende politieke partijen.
SER ertoe om op bestuurlijk niveau na te gaan of het Het manifest bevatte o.a. een voorstel om de be-
mogelijk zou zijn een versneld advies uit te bren- staande spaarloon- en levensloopregeling samen
gen, waarmee een kabinets(in)formateur rekening te voegen tot een nieuwe regeling, die de naam ‘vi-
kon houden. Ondanks intensieve pogingen om een taliteitsregeling’ kreeg. Tijdens de formatie van het
verkort Middellange termijnadvies uit te brengen, kabinet-Rutte kreeg deze gedachte een plaats in het
slaagde de SER daarin niet. regeerakkoord.
De CNV-inzet voor het middellange termijnadvies De afdeling Beleid heeft het CNV niet alleen in de
was in hoge mate gebaseerd op het Politiek Manifest, nationale polder vertegenwoordigd, maar ook in-
dat tijdens een bestuurdersconferentie op 9 en 10 ternationaal. Concreet gaat het om de volgende
maart was opgesteld. De val van het kabinet dwong overlegcircuits en netwerken op overstijgend en in
het CNV om zijn politieke wensen in sneltreinvaart themawerkgroepen niveau: Europees Economisch
vast te stellen. De afdeling verzorgde de input voor en Sociaal Comité (EESC), Europees Verbond van
deze conferentie, nam daaraan deel en legde vervol- Vakverenigingen (EVV, ookwel afgekort als ETUC),
67e verslag CNV
22
23. ILO, PERC, EZA, raadgevende comités, Raad WSBVC,
overleg Europarlementariërs en de International
Trade Union Confederation (ITUC). In 2010 zijn op Eu-
ropees niveau o.a. de volgende onderwerpen bespro-
ken: Europese Arbeidstijdenrichtlijn, wereldwijde
economische crisis, voorbereiding stukken voor con-
gres ETUC (eens in de vier jaar), zwangerschapsver-
lof en vaderverlof, campagne tegen de bezuinigings-
maatregelen, economisch en sociaal governance,
pensioenen, lidmaatschapsverzoeken ETUC, ener-
giebeleid, recht tot staken, migrerende werknemers,
life long learning en Europese ondernemingsraden.
Veel van deze onderwerpen zijn besproken in de ver-
gaderingen van de executive committee van de ETUC.
Op voordracht van het CNV is eind 2010 Bartho Pronk
– oud CNV-medewerker - benoemd als voorzitter van
de EZA, een netwerk van Christelijke werknemersor-
ganisaties in de EU.
Op internationaal niveau zijn o.a. de volgende onder-
werpen besproken: economische crisis, jonge werk-
nemers, duurzaamheid, klimaatverandering, migre-
rende werknemers, gezondheid en veiligheid, HIV/
67e verslag CNV
23
24. AIDS bestrijding, globalisatie, werknemersrechten, Andere activiteiten van Beleid waren het geven van
rol verenigde naties, gendergelijkheid en samenwer- een aantal presentaties, zoals over maatschappelijk
king met christelijke organisaties. Van 20 – 25 juni verantwoord ondernemen en de OR, het organiseren
namen medewerkers van de afdeling beleid deel aan van een symposium over het pensioenkeurmerk,
het congres van de ITUC in Vancouver, Canada. Op ontwikkeling van de arbeidsvoorwaardennota, lobby
dit congres werd aandacht besteed aan Economic rondom miljoenennota, het uitbrengen van 5 Duide-
governance op wereldniveau en aan de positie van lijk Overs en 18 Polder Ins&Outs met als doel bonden
jongeren op de arbeidsmarkt. inzicht geven in de relevante ontwikkeling op de be-
Tijdens de jaarlijke ILO conferentie in Geneve, die leidsdossiers van de afdeling Beleid. Verder is ge-
plaats vond gedurende de eerste drie weken van juni, participeerd in de Taskforce Kinderopvang. Ook ver-
was het CNV betrokken bij de formulering van een zorgde medewerkers van beleid een workshop over
verdrag voor ‘domestic workers’. Dit ILO verdrag zal duurzaamheid voor MOSZ, een vakbond in Hongarije.
in 2011 verder uitgewerkt worden.
De Raad voor Werk en Inkomen (RWI) heeft adviezen 2.1.2 Ondersteuning vereniging
uitgebracht over het combineren van arbeid en zorg In 2010 is de commissie Sociaal Politieke Aangele-
en over zelfsturing in de re-integratiepraktijk. Het genheden (SPA) elf keer bijeen geweest, het Coördi-
RWI deed daarnaast onderzoek naar o.a. Wajongers natoren Overleg Arbeidsvoorwaarden (CCA) één keer,
op de werkvloer, het arbeidsmarktbeleid van ge- en de Werkgroep Pensioenen acht keer. De afdeling
meenten, ondersteuning van zzp’ers door gemeenten Beleid voert het secretariaat van deze commissies.
en werkende armen. Op verzoek van het vrijwilligersgroep voor activitei-
ten voor senioren “Onder dezelfde paraplu” (ODP)
67e verslag CNV
24
25. is de afdeling betrokken geweest bij het maken van www.veiligengezondwerken.nl gevuld met informatie
powerpointpresenties over de zorg en pensioenen over veilig en gezond werken en de arbocatalogus en
en hebben beleidsmedewerkers drie prestaties voor voorzien van een “Wizard voor arbocatalogi”.
groepen senioren in het land voor hun rekening ge- Een ander project is het project Arbeidsvoorwaarden
nomen. en mobiliteit. Het project wordt samen met de FNV
en de MHP uitgevoerd. Het CNV levert de project-
leider en is aanvrager van het hele subsidiebedrag.
2.1.3 Projecten In 2009 werd een kenniscentrum Werk en Vervoer
De afdeling Beleid ondersteunt en coördineert het opgericht ten behoeve van het bevorderen van af-
CNV-brede project arbocatalogi. In 2010 heeft het spraken op het gebied van mobilieitsmanagement.
CNV zich toegelegd op de verdere totstandkoming, Het doel van het kenniscentrum is om werknemers
het complementeren, en het implementeren van en vakbondbestuurders te ondersteunen bij initi-
deze catalogi. In dit kader heeft een projectmede- atieven die leiden tot minder files en duurzamer
werker bondsbestuurders bijgestaan in de ontwik- reizen. In 2010 lanceerde het kenniscentrum een
keling van arbocatalogi in diverse sectoren (bij o.a. mobiliteitsscan voor vakbondsbestuurders en OR-
verzekeraars, huisartsen, beveiliging, zuivel, afval). leden. Er werd ook een expertmeeting georganiseerd
Daarnaast is er een Duidelijk Over over de implemen- over arboknelpunten en tijd- en plaatsonafhankelijk
tatie van de arbocatalogus gemaakt, zijn er 11 trai- werken, en de resultaten van de expertmeeting zijn
ningen ‘Ambassadeur veilige en gezonde werkplek’ gebruikt voor het schrijven van een handreiking. Ook
georganiseerd in samenwerking met CNV is er een toolbox ontwikkeld met stappenplannen en
Opleidingen en Training en is de website goede voorbeelden.
67e verslag CNV
25
26. 2.2 Communicatie 2.2.1 Intranet en internet
Het oude intranet is in 2010 vervangen. Het nieuwe
In 2010 zijn de afdelingen Marketing en Communi- systeem is eenvoudiger te beheren en in de toekomst
catie binnen de CNV Vakcentrale nauw gaan samen- gemakkelijker uit te breiden. Grootste directe winst-
werken. Een van de belangrijkste argumenten hier- punt voor de CNV medewerkers, is dat het intranet
voor was een inhoudelijk argument. De vakgebieden vanuit huis te raadplegen en te beheren is.
liggen zo dicht bij elkaar dat het onlogisch was dat In 2010 heeft onze internetsite, www.cnv.nl, een
deze twee afdelingen gescheiden waren. Daarnaast hoognodige vernieuwing ondergaan. Op basis van
kreeg de afdeling voor 2010 ook de opdracht mee om een onderzoek, waarbij doelstellingen, vragen aan
extra te bezuinigen. Deze bezuiniging is gerealiseerd CNV Info, gebruikersonderzoek en bezoekcijfers
door in de loop van het jaar een aantal vacatures niet met elkaar vergeleken zijn, is een nieuw plan voor
meer in te vullen de inhoud van de site gemaakt. Alles is herschreven
en een aantal projecten niet uit te voeren dus ook en opnieuw ingedeeld. Ook de lay-out heeft upgrade
niet te voorzien van menskracht. De komst van het gekregen zodat de site een moderne en toeganke-
nieuwe DB zorgde voor nieuwe plannen die ook weer lijke aanblik heeft gekregen. Er wordt meer gebruik
gevolgen hebben voor deze afdeling. Het team heeft gemaakt van mogelijkheden voor bezoekers om de
zoveel mogelijk het werkplan uitgevoerd en daarmee site te delen in hun eigen sociale netwerken. De ont-
voldaan aan het hoofddoel, namelijk het gevraagd en wikkelingen worden in 2011 verder doorgevoerd.
ongevraagd adequaat kunnen inspelen op kansen om
het CNV-profiel in de externe en eigen media te ver-
sterken en daarmee een duidelijker gezicht aan het 2.2.2 Schriftelijke en grafische diensten
CNV te geven naar leden en niet-leden. (eigen media)
Veel van de artikelen van CNV-Persburo zijn door
67e verslag CNV
26
27. de bondsbladen geplaatst. De eindredactie van de uit verschillende cadeaubonnen: vanaf november
Seniorenkrant voor oudere leden draagt bij aan het 130 nieuwe leden tot eind december;
behouden van deze leden. De grafische vormgeving
in opdracht van bonden is een populaire faciliteit die • Belastingservice met introductie en de communi-
bovendien zorgt voor het behoud van een uniforme catie over nieuw afsprakensysteem:
CNV-huisstijl.
• In opdracht van de afdeling Ledenservice is de gids
‘Rondom overlijden’ ontwikkeld. Hiervan zijn – te-
2.2.3 CNV Zelfstandigen gen betaling - binnen een half jaar 1.000 exempla-
In 2010 was de afdeling verantwoordelijk voor de ren aangevraagd door leden.
projectleiding en de communicatie en marketing
activiteiten voor het label CNV Zelfstandigen. Deze
werkzaamheden zijn binnen begroting en naar tevre- 2.2.5 Onderzoek
denheid uitgevoerd. Eind 2010 is besloten om deze Het onderzoek binnen de vakcentrale bestaat uit een
taken in het vervolg niet meer bij de CNV Vakcentrale breed palet van activiteiten in het kader van dienst-
te beleggen. verlening, kennis over onze leden en beleidsonder-
steund ledenonderzoek.
2.2.4 Marketingactiviteiten • WWU (Wat wilt u?) structureel
Hoogtepunten dit jaar waren:
Op verzoek van bonden adviseren, begeleiden en
• Guus Meeuwis concerten - member get member
uitvoeren van WWU-onderzoeken onder bestaande
actie (april, mei): 201 nieuwe leden;
leden, resultaten analyseren en bestuurders en
• Doorlopende member get member actie met keuze
marketeers adviseren.
67e verslag CNV
27
28. In 2010 zijn twee rapportages voor de ACP opgele- • Stimuleren gebruik niet-ledenonderzoek / DVD
verd. Daarnaast is in 2010 met een tweede meting kleuren herkennen
gestart bij CNV Onderwijs en is een start gemaakt Naast kennis over de eigen leden (ledenonderzoe-
met de voorbereidingen van een tweede meting ken: Wat wilt u?) weten we na een groot onderzoek
begin 2011 bij CNV Dienstenbond. in 2007 ook veel over niet-leden. Niet alleen ‘tra-
ditionele’ kenmerken zoals leeftijd en sector maar
• Ledenpanel juist ook informatie over (werk)beleving, waarden
Zes keer per jaar wordt er online een ledenpanel en houding ten aanzien van vakbonden. De mensen
geraadpleegd. Sinds eind 2009 is het panel repre- die op basis van deze kenmerken op elkaar lijken
sentatief voor het CNV. Bonden en vakcentrale worden in een groep cq segment ingedeeld.
kunnen vragen aanleveren, ieder onderzoek wordt In samenwerking met de ACP heeft de Vakcentrale
uitgebreid geanalyseerd en op een A4-tje samen- op 15 juni 2010 een workshop georganiseerd over
gevat. Interessante uitkomsten worden via com- het ‘kleuren denken’ voor medewerkers en kader-
municatie doorgespeeld aan de pers. leden van de ACP die betrokken zijn bij de werving.
• Monitoren ledenontwikkeling • De klant centraal-meting klanttevredenheid
In 2010 heeft het Secretarissenoverleg besloten De kwaliteit van de verschillende diensten wordt
om in 2011 te starten met een proef voor het moni- vanaf januari 2009 op een uniforme manier geme-
toren van de ledenontwikkelingen. ten. De afdelingen waarom het gaat zijn: CNV Info,
Rechtshulp Plus, Belastingservice, CNV Internati-
onaal, Opleiding en Training, Jubilarissen en Ver-
trouwenspersonen.
67e verslag CNV
28
29. • Diverse onderzoeken
In 2010 heeft de afdeling ook aan een aantal extra
verzoeken kunnen voldoen. Zo heeft de afdeling de
CNV Onderwijs Academie geadviseerd en begeleid
bij een marktonderzoek voor deze dienst. En in op-
dracht van CNV Vakmensen en CNV Dienstenbond
is een onderzoek uitgevoerd onder OR-leden. Hoe
ervaren de OR-leden de huidige dienstverlening en
waar heeft men (nog meer) behoefte aan?
67e verslag CNV
29
30. 3. CNV Internationaal 3.1 CNV programma Sterke
Partnerorganisaties
De werkzaamheden en activiteiten van CNV Interna-
tionaal waren ook in 2010 ingebed in drie program- 1. Gerealiseerde arbeidsverbeteringen door mid-
ma’s (Sterke Partnerorganisaties, Lobby en Beleid, del van dienstverlening en overeenkomsten met
en Draagvlakversterking). Het doel is dat deze waar derden
mogelijk onderling aan elkaar zijn verbonden. Deze
geïntegreerde werkwijze is sinds 2009 versterkt toe- Federatie C.CAWDU (textiel) aangesloten
gepast, conform de intenties die daarover zijn vast- bij de confederatie CLC
gelegd in de VMP-aanvraag voor de periode 2009-
2012 van het CNV. Voor de illustratie daarvan wordt # Werving, training en opbouw vakbond
in dit verslag verwezen naar het zelfstandige verslag In elf bedrijven in de textiel werden 3244 werkne-
over de werkzaamheden van CNV Internationaal. mers als nieuw lid ingeschreven (75% vrouw). Er
werden 528 werknemers gekozen tot kaderlid (60%
vrouw) en er deden 275 mensen (85% vrouw) mee
aan basisvakbondstraining. In 11 fabrieken vonden
vakbondsverkiezingen plaats. Vijf bedrijfsbonden
waren al geregistreerd en 6 hebben een registratie-
procedure lopen bij het Ministerie van Arbeid.
# Effectievere geschillenbehandeling
Na onderhandelingen en dienstverlening bij geschil-
len, zijn 143 kader(leden) (80% vrouwen) weer terug
67e verslag CNV
30
31. op hun werkplek van vòòr het arbeidsconflict. Een moeten blijven, anders lopen dit soort zaken vast.
aantal werknemers ontving financiële compensatie. Daarnaast is het belangrijk bij dit soort geschil-
De verhoudingen tussen werkgevers en vakbon- len goed te weten wat de werknemers willen en
den zijn verbeterd, evenals de arbeidsvoorwaarden verwachten, en waarom. Met die kennis kan beter
voor de werknemers: na onderhandelingen werd onderhandeld worden en kan het resultaat beter
stukloonverhoging gerealiseerd en verbetering van naar hen worden toegelicht.
moederschapsverlof, vermindering van gedwongen - Voorheen namen mannen het voortouw in deze
overwerken, verhoging ziekengeld, betere arbeids- fabrieken. Nu er ook vrouwen gekozen zijn tot vak-
omstandigheden (veiligheid en gezondheid); ook het bondsleider, durven zij ook op te komen voor de
vakbondsrecht ‘vrijheid van organisatie’ werd beter werknemersbelangen en doen dat met verve.
toegepast.
# Geleerde lessen: Federatie CTSWF (toerisme) aangesloten
- Werving vraagt veel tijd en energie voor het leggen bij de confederatie CLC
van contact met mensen in de bedrijven. De terug-
houdendheid en angst voor ontslag wordt minder # Verdeling ‘service charge’
zodra ze meer kennis hebben van vakbondsrech- De CTSWF is er door onderhandeling in geslaagd om
ten. de werknemers in een aantal grote hotels rechtmatig
- Bij geschillenbehandeling blijkt dat als we een te laten meedelen in de opbrengst van de 5% ‘service
individueel probleem collectief kunnen maken, charge’. Dit leidde tot salarisverhoging voor 2000
en vervolgens oplossen, dat snel resultaat geeft. werknemers (50% vrouw) en vastlegging van de af-
Daarnaast geeft de C.CAWDU aan dat ze flexibel spraken (inclusief bijv. 13e maand bonus) in de CAO.
67e verslag CNV
31
32. # Training Federatie IDEA (informele economie)
Door training van 175 vakbondsleiders (125 vrouwen) aangesloten bij de confederatie CLC
is de CTSWF er in geslaagd de kwaliteit van de belan-
genbehartiging te verbeteren. Met name het aantal # Geschillen
vrouwelijke leiders is met deze trainingsslag aan- In Phnom Penh en in vier provincies heeft IDEA 73 in-
zienlijk toegenomen, dat is belangrijk in een sector dividuele en 3 collectieve geschillen opgelost tussen
waar veel vrouwen werken. Zij zijn onmiddellijk be- kleine handelaren en de autoriteiten. Voorbeelden
trokken in lopende onderhandelingen en activiteiten. hiervan zijn: (a.) bij het ‘Naga Casino and Hotel’ is er
een collectief geschil opgelost tussen 25 tuktuk- en
# Geleerde lessen: motortaxi-rijders en het hotel inzake de parkeer-
- Het is bij onderhandelingen belangrijk om de ver- plaats waar zij op klanten wachten, (b.) in individuele
klaringen van het management goed te volgen. gevallen behartigde de bond de belangen van een
- Het is belangrijk onderhandelingen goed voor te motortaxirijder die was gearresteerd en ondersteun-
bereiden en het is nuttig als één persoon dit proces den ze een tuktukrijder die bij een ongeluk gewond
vanuit de vakbond coördineert. was geraakt, (c.) het derde voorbeeld betreft steun
- Het is in een sector waar veel vrouwen werken cru- aan een straatverkoper die met geweld van zijn ver-
ciaal dat vrouwen in het leiderschap van de vakbond koopplek was verwijderd.
gaan meedraaien, zowel op lokaal als op nationaal
niveau. Daarnaast zijn er onderhandelingen geweest met 5
staatsinstellingen waaronder de Anti Corruption Unit
(ACU), het Ministerie van Binnenlandse Zaken, de
Belastingdienst en provinciale overheden. Hierdoor
67e verslag CNV
32
33. zijn de autoriteiten zich meer bewust van de rechten
van de werkers in de formele economie. Dankzij de
publiciteit bij diverse acties (bijeenkomsten en radio)
zijn 642 werkers (25% vrouw) zelf meer bewust van
hun rechten en meer betrokken bij de oplossing er-
van.
# Contributie
In deze sector is de inning van contributie zo mo-
gelijk nog lastiger dan bij andere bonden. Door 80
kleinschalige bijeenkomsten te organiseren met
nadruk op de voordelen van lidmaatschap, is IDEA er
in geslaagd 980 mensen betalend lid te maken.
# Geleerde lessen:
- In deze sector is netwerken en het onderhouden
van goede contacten erg belangrijk.
- Grotere bijeenkomsten rond Vrouwendag of Dag
van de Arbeid zijn effectief bij promotie en belan-
genbehartiging, want leden zien de bond aan het
werk, werken mee en brengen issues aan.
67e verslag CNV
33
34. 2. Zuid-Zuid uitwisseling met SBSI (Indonesië) (textielbond) op bezoek geweest bij VLISCO (tex-
De stand van zaken in deze samenwerking is in april tielprinters in Helmond). Verder zijn er gesprekken
in Jakarta (Indonesië) besproken. In oktober zijn in geweest met de Schone Kleren Campagne (CCC), die
Utrecht nieuwe plannen gemaakt, met name voor actief strijdt voor textielwerkers in Cambodja, en de
kennisvergaring door de CLC over vakbondswerk in Belgische vakbondscollega’s van ACV.
sectoren waar de CLC nog niet sterk is, maar wel
veel kansen ziet. Voor het nieuwe meerjaren werk-
plan 2011-2014 heeft de CLC aangegeven de intentie
te hebben de landbouwbond (FAPD) meer aandacht
en ondersteuning te geven, met name in het traject
dat zij willen opgaan met de werknemers van plan-
tages. Door tussenkomst van het CNV zal de FAPD
verkenningsmissies gaan uitvoeren naar partneror-
ganisaties die daar al meer ervaring mee hebben,
zoals de NWC in Sri Lanka of de SBSI in Indonesië.
3. Kennis en netwerken
Tijdens het bezoek aan Nederland in oktober heeft
de CLC-delegatie gesproken met de CNV-voorzitter
en de voorzitter van CNV Vakmensen in de hoedanig-
heid van textielbond. Daarnaast is Mr Athit Kong in
zijn hoedanigheid als vice voorzitter van de C.CAWDU
67e verslag CNV
34
35. 3.2 CNV programma Lobby en 3.3 CNV programma Draagvlak-
Beleid versterking
CNV Internationaal heeft in 2010 (o.a. met steun van Vanaf de start van de campagne ‘Eerlijke Kleding?
CNV Vakmensen) haar partnervakbond in Cambodja Draag het uit!’ in eerste helft van 2010 zijn diverse
zowel in woord (door brieven en via haar website digitale media ingezet, in combinatie met en in
en social media) als in financieel opzicht, gesteund aanvulling op schriftelijke media, met het doel met
bij een staking in de kledingsector na het stuklopen name jongeren en CNV-leden te betrekken bij de
van de onderhandelingen over het minimumloon. De problematiek in de kledingindustrie en de rol die zij
staking heeft in eerste instantie tot een confrontatie daarin kunnen spelen. Het thema bleek zeer actueel
geleid waarbij veel leden van de partnervakbond van in Cambodja gedurende heel 2010 vanwege de voort-
CNV Internationaal in hun baan zijn geschorst, maar durende onderhandelingen en de strijd van Cam-
inmiddels hebben vakbonden en werkgevers met bodjaanse werknemers in de kledingindustrie voor
steun van de overheid toch weer om de tafel gezeten verhoging van het minimumloon naar een leefbaar
om te praten over het opheffen van de schorsing. niveau.
Dat is nu voor 80% van de mensen gelukt. Daarnaast Via een digitale schrijfactie zijn bezoekers actief
hebben de werkgevers ook met een beperkte loons- betrokken doordat zij per mail een brief konden
verhoging ingestemd. verzenden aan de Cambodjaanse overheid en aan
Cambodjaanse bedrijven om aan te dringen op (a.)
een leefbaar minimumloon voor de kledingarbeiders
en (b.) het respecteren van de arbeidsrechten. De
Cambodjaanse vakbonden wisten te bereiken dat
67e verslag CNV
35
36. de overheid en de werkgevers instemden met een Halverwege 2010 ging de nieuwe website van CNV
kleine verhoging van 5 dollar per maand. Internationaal de lucht in waar alle informatie over
de campagne ‘Eerlijke Kleding? Draag het uit! en de
Via haar weblog deed Nederlandse jongere Margo situatie in de kledingindustrie in Cambodja centraal
Kosters verslag van haar voorbereiding en reis naar te vinden is, waaronder een checklist die consumen-
Cambodja. Deze weblog was ook te volgen via haar ten kunnen gebruiken als zij Eerlijke Kleding willen
Twitteraccount en de Hyvespagina van CNV Interna- kopen. Uit reacties van bezoekers blijkt waardering
tionaal. De reportage die van die reis is gemaakt is voor de informatie en dat men inderdaad graag wil
te zien op You Tube, Vimeo en via de website van CNV weten waar Eerlijke Kleding te koop is.
Internationaal. Via nieuwsberichten op de website en
de digitale CNV Wereldnieuwsbrief werden actuele Nieuw op de website zijn onder andere de landenpa-
ontwikkelingen gevolgd. gina’s, die bedoeld zijn om een overzicht te bieden
van nieuws en informatie rond het werk van CNV
Ook op de websites van CNV Vakcentrale en diverse Internationaal per land. Zo ook in Cambodja; de lan-
bij het CNV aangesloten bonden, werden regelmatig denpagina Cambodja bevat informatie over de sa-
berichten geplaatst over de ontwikkelingen in de menwerking met de partnerorganisatie en de onder-
situatie van de werknemers in de kledingsector in steunde projecten. Ook de documentaire ‘The worker
Cambodja. Met name ook door CNV Vakmensen, de can wait’, de weblog van Margo Kosters en nieuws en
CNV-bond die werkenden in de Nederlandse kleding- interviews zijn daar te vinden. Algemene gegevens
sector organiseert. over bevolking, inkomen en een landkaartje maken
het beeld compleet.
67e verslag CNV
36
37. Tot slot
Ook in 2010 was internationale solidariteit een be-
langrijk werkterrein voor het CNV. Daarbij besteed-
den wij veel aandacht aan onze manier van werken.
Onze werkprocessen zijn daarom ook verbeterd en
daar hebben onze partners baat bij. De afstemming
tussen het werk van de bonden en van CNV Interna-
tionaal is van belang en zal gedurende 2011 opnieuw
aandacht krijgen in de strategieformulering voor het
tijdvak na 2012.
67e verslag CNV
37
38. 4. Dienstencentrum
4.1 CNV Ledenservice
4.1.1 CNV Opleiding en Training
CNV Opleiding en Training is scholingspartner van de
bonden en verzorgt in opdracht van de bonden scho-
ling van leden, kaderleden en niet-leden (maatwerk).
In 2010 zijn in opdracht van de bonden en enkele
onderdelen van de vakcentrale diverse trainingen op van kadergroepen, maar ook voor de platforms in de
maat uitgevoerd. regio.
De cursus ‘Ambassadeur veilige en gezonde werk- Voor de ACP is de cursus loopbaanperspectief 3 maal
plek’ voor CNV Vakcentrale was een groot succes. In gegeven in het najaar 2010. Omdat er nog mensen op
plaats van de geplande 3 cursussen zijn er 6 cursus- de wachtlijst staan, heeft ACP besloten in 2011 nog 6
sen gegeven. cursussen te laten verzorgen door CNV Opleiding en
De cursus ‘Met pensioen, wat nu te doen?’ is in op- Training.
dracht van CNV Vakmensen in het najaar diverse In totaal hebben 503 personen deelgenomen aan de
keren uitgezet. De cursus ‘Effectief vergaderen’ voor maatwerktrainingen voor bonden. Door de ingezette
CNV Vakmensen werd ook steeds vaker aangevraagd groei is voor 2011 een stijging van trainingen te ver-
door bestuurders bijvoorbeeld t.b.v. het verbeteren wachten.
67e verslag CNV
38
39. Daarnaast biedt CNV Opleiding en Training een be- Eind 2010 is CNV Vertrouwenspersonen gevraagd
perkt bondsbreed scholingsprogramma aan voor mee te denken en een rol te spelen in de pilot van
alle leden van het CNV. In totaal hebben daaraan 440 CNV Onderwijs voor een uitgebreide dienstverlening
personen deelgenomen. aan zieke leden van CNV Onderwijs. De pilot start in
april 2011.
4.1.2 CNV Vertrouwenspersonen WAO/WIA
De Vertrouwenspersonen WAO/WIA begeleiden leden 4.1.3 CNV Belastingservice
bij de keuring en geven informatie. Daarnaast bege- CNV Belastingservice biedt hulp bij het invullen van
leiden Vertrouwenspersonen leden in het traject van de aangifte inkomstenbelasting. De jaarlijkse belas-
de eerste twee ziektejaren (Poortwachter). tingzittingen vinden in het voorjaar plaats, verspreid
In totaal is er 341 gebruik gemaakt van deze dienst- over het hele land. Naast de zittingen wordt het hele
verlening. Hiervan betrof 85 aanvragen de begelei- jaar door belastingaangiften ingevuld en wordt indien
ding in kader van Wet Poortwachter. nodig nazorg verleend.
In 2010 is regelmatig overleg geweest tussen de Naast de inkomstenbelasting worden ook ander-
coördinator van CNV Vertrouwenspersonen en de soortige formulieren ingevuld die relevantie vertonen
juristen, individueel dienstverleners en sociaal ju- met inkomstenbelasting, bijvoorbeeld aangiften bui-
ridisch medewerkers over de dienstverlening aan tenland, toeslagen en formulieren op het gebied van
individuele leden. de domeinen van CNV 65plus (inkomen, gezondheid,
Voor de vertrouwenspersonen zijn in 2010 twee lan- vervoer en wonen).
delijke bijeenkomsten geweest en een evaluatiebij-
eenkomst over de Poortwachterdienstverlening.
67e verslag CNV
39
40. Ieder jaar worden de 1000 vrijwilligers speciaal op-
geleid om de kwaliteit hoog te houden. Nieuw was
het thema ‘vrijwilliger als ambassadeur’ in de cur-
Belastingaangifte?
sus. Hierbij is ingegaan op het klantgericht en ser- Samen met het CNV
vicegericht werken als belastinginvuller. heb je dit snel geregeld!
In 2010 zijn alle afspraken voor het eerst via 1 cen-
traal nummer (CNV Info) gemaakt. Bovendien was • Deskundige invullers
het voor het eerst mogelijk voor leden om zelf hun • Meteen weten waar je aan toe bent
• Aangifte direct naar Belastingdienst
afspraken online te boeken. Eenderde van de afspra-
• Bij jou in de buurt
ken zijn online geboekt. Tweederde van alle afspra-
ken zijn telefonisch gemaakt via CNV Info. In totaal
zijn 32796 aangiften ingevuld. Dit is inclusief fiscaal Maak een afspraak via
www.cnv.nl/belastingservice
partners. In verband met aanvullingen/wijzigingen
of bel met CNV Belastingservice
en/of vragen naar aanleiding van de aangifte is 1293 030 -751 10 50
maal contact geweest met leden.
Met het Ministerie van Financiën zijn gesprekken
gevoerd over de VIA (vooringevulde aangiften) en hoe
het CNV daar als intermediair mee kan gaan werken.
CNVD-10-advBELSERV-DEF.indd 1 04-01-11 11:41
67e verslag CNV
40
41. 4.1.4 CNV 65plus en ODP 4.1.5 CNV Jubilarissen
Tweemaal per jaar wordt een seniorenkrant ge- In totaal zijn 6116 jubilarissen gehuldigd (951 extra
maakt, die bonden kunnen sturen naar hun senio- dan opgenomen in het werkplan). Voor deze jubi-
renleden. Daarnaast wordt via CNV Belastingservice larissen zijn 103 feestelijke bijeenkomsten geor-
hulp geboden bij het invullen van formulieren op het ganiseerd, verspreid over het hele land. De 60- en
gebied van inkomen, gezondheid, wonen en vervoer). 70-jarige jubilarissen worden thuisbezocht. In totaal
Hiervan is in 2010 30 maal gebruik gemaakt.De seni- zijn er 770 huisbezoeken geweest. Deze jubilarissen
orenkrant is volgens planning tweemaal verschenen. worden tevens uitgenodigd voor de bijeenkomsten.
De bonden hebben in 2010 besloten dat zij zelf ge- Steeds meer bonden laten het huldigen verzorgen
heel verantwoordelijk zijn voor de communicatie met door CNV Ledenservice.
de seniorenleden. Hiermee komt de seniorenkrant te
vervallen.
De werkgroep Onder Dezelfde Paraplu (ODP) heeft
in het najaar weer diverse bijeenkomsten georgani-
seerd verspreid over het hele land. In totaal zijn 16
bijeenkomsten gehouden met als thema Pensioen
en Zorgkosten, die bezocht zijn door in totaal 465
personen.
67e verslag CNV
41
42. 4.1.6 HRM vrijwilligers In totaal hebben ca 50 vrijwilligers de introductie-
Ruim 1500 vrijwilligers zijn actief voor CNV Leden- dagen bezocht. De waardering is hoog: gemiddeld
service. Vrijwilligers zetten zich in voor verschillende een 8,4.
onderdelen in de dienstverlening (Opleiding en Trai-
ning, Belastingservice, Vertrouwenspersonen WAO/
WIA, Jubilarissen) en/of in een vertegenwoordigende 4.1.7 Vrijwilligersjournaal
functie (Kamer van Koophandel, Ontslagadviescom- Het CNV Vrijwilligersjournaal is in 2010 in een geheel
missie, lokale adviesraden/cliëntenraden UWV, IVR, nieuw jasje gestoken waarmee dit nieuwsbulletin be-
etc). ter aansluit op de moderne communicatiebehoeften
van organisatie én vrijwilligers. Het Vrijwilligersjour-
In 2010 zijn voor het eerst introductiedagen voor naal heeft tot doel het versterken van de band met de
nieuwe vakcentrale-vrijwilligers georganiseerd. Tij- vrijwilligers en hen betrokken te houden bij de vak-
dens de bijeenkomsten krijgt men informatie over centrale. Het kleurige Journaal verscheen volgens
de CNV organisatie, geschiedenis en identiteit en plan drie keer.
over het vrijwilligersbeleid. Door de forse toestroom
vanGoed geregeld!
nieuwe vrijwilligers zijn er drie bijeenkomsten VOORJAAR 2010, JAARGANG 10, NUMMER 1
gehouden in plaats een, die oorspronkelijk gepland
Nu het hoogseizoen voor de vrijwilligers van die je onopzettelijk toebrengt aan anderen of zijn vrijwilliger en ook vrijwilligers die opereren onder
Vrijwilligersjournaal
CNV Ledenservice weer is losgebarsten, zetten of haar eigendommen. De verzekering dekt dus de paraplu van een landelijke organisatie vallen www.cnv.nl
we graag op een rij hoe de verzekeringen ook al niet de schade die jij zelf of je bezittingen onver- onder deze verzekering. Wil je weten of in jouw
was. Doel van de bijeenkomsten is een bijdrage le-
Het team van CNV Belastingservice. V.l.n.r.: Cynthia Crabbe, Leida van Boggelen, Elly ten Brink en Maud Strijbosch.
weer zijn geregeld. Wel zo prettig om te weten hoopt oplopen. Ook dekt deze verzekering geen woonplaats een dergelijke verzekering van kracht
als je op pad gaat voor het CNV! schade die is veroorzaakt door - of aan - auto’s en is? Informeer dan bij je gemeente of kijk of hun
andere vervoermiddelen. website.
veren aan de toerusting van de vrijwilligers. Gemoti-
De collectieve ongevallenverzekering keert een
bepaald bedrag uit bij opname in een ziekenhuis Bovenstaande verzekeringen zijn zg. secundaire Op www.cnvvrijwilligers.nl vind je onder het kopje
bij een onder de dekking vallend ongeval, bij verzekeringen. Dat wil zeggen dat eerst jouw ei- ‘vrijwilligersbeleid / verzekeringen’ meer informa-
blijvende invaliditeit en bij overlijden als gevolg gen verzekering aangesproken wordt. Als die niet tie en lees je ook hoe te handelen mocht je onver-
veerde vrijwilligers zijn tenslotte een belangrijk visi-
van een ongeval. Deze verzekering is van kracht
tijdens het verrichten van vrijwilligersactiviteiten
voor het CNV. Ook geldt de verzekering bij het
voldoende soelaas biedt, komt de CNV-verzeke-
ring in aanmerking.
Een vrij nieuwe loot aan de stam is de vrijwilli-
hoopt schade hebben opgelopen.
gaan naar en komen van bijeenkomsten. Maar gersverzekering van de Vereniging Nederlandse
tekaartje voor het CNV en zij dragen hiermee bij aan
samBa
alleen als je deze bijeenkomst bezoekt namens Gemeenten. Inmiddels heeft bijna 95% van de
‘samen Beter af’
het CNV of als CNV-lid. De verzekering geldt niet Nederlandse gemeenten deze verzekering afge-
gedurende vakantie-uitstapjes en vakantiereizen, sloten. De verzekering is geldig voor alle vrijwilli-
het versterken van het imago en het ledenbehoud.
ook al zijn deze door het CNV georganiseerd.
De verzekering voor wettelijke aansprakelijkheid
gers die in een bepaalde gemeente wonen óf daar
actief zijn (geweest) als vrijwilliger. Je hoeft niet hÈt MagaZiNe OveR WeRKtheMa’s
vaN De vaKBOND CNv
36 PagiN
OveR
PLeZieR
a’s
Heb jij al een date?
Foto: Carla van Ee
dekt de wettelijke aansprakelijkheid voor schade vooraf bij de gemeente geregistreerd te staan als exclusief interview met
iN Je WeRK
arie Boomsma Hij of zij zit weer op jou te wachten! Veel leden en ook niet-leden (we hopen natuurlijk dat zij lid worden na het bezoeken van een
NIEUW
Ingekaderd belastingzitting) hebben namelijk hun ‘date’ al gemaakt voor een van de belastingzittingen. Tussen februari en april vinden deze
van huisvrouw
tot ondernemer
‘Ik zou niet anders
op maar liefst 250 locaties in het land plaats. Een nieuw vrijwilligersjournaal. Een uiterlijk
meer willen’
dat past bij modern vrijwilligerswerk, dat
‘Vrijwilligerswerk niet vrijwillig’ Cursus voor vrijwilligers Jan (67):
Op 25 januari jl waren al 4000 afspraken met ons nieuwe Natuurlijk worden er beginnersfoutjes gemaakt. Zo boekt weliswaar door liefhebbers wordt gedaan,
‘ik voel me
Vrijwilligersorganisaties vrezen dat vrijwilligerswerk bin- ‘Hou je staande in je vrijwilligerswerk’ is het motto van te goed maar in niets lijkt op amateurisme. Bij die
online systeem door ‘de klanten’ zelf ingeboekt. In to- de doe-het-zelver soms twee afspraken in, terwijl hij (of
nenkort niet meer vrijwillig is. Ze zijn bang dat gemeen- een cursus voor vrijwilligers aan de Volksuniversiteit om thuis
te zitten’
mensen past ook modern vormgegeven in-
67e verslag CNV
taal staan er nu zo’n 10500 afspraken ingepland. Nu de zij) en zijn (of haar) fiscaal partner maar één afspraakmo- formatie.
ten mensen met een uitkering zullen dwingen vrijwilli- Enschede. Bron: De Twentse Courant Tubantia, 19 januari
blauwe envelop op de deurmat ligt, zullen dat er snel veel ment nodig heeft. Wij bellen deze mensen dan op en los- Vrijwilligers zijn de kurk waarop het CNV in
gerswerk te doen. Bron: Het Parool, 27 november 2009 2010
42 en verder:
• Pimp je werkplek
meer worden.
Het online afsprakensysteem werkt goed. Het antwoord
sen het probleempje samen met de klant op.
Zoals het tot nu toe verloopt zijn we heel tevreden over
veel opzichten drijft. Een van die kurken is
de belastingservice. De komende tijd gaat
een paar honderd mensen weer aan de slag
• Gezond op je stoel
• Onweerstaanbare muffins op de vraag van coördinatoren in het land ‘hoe staat het het nieuwe online afsprakensysteem. Het team van CNV
• Win je droombaan onder het motto ‘leden helpen leden’. Er
er voor met mijn zittingen? ’ kunnen we nu op ieder mo- Belastingservice, heeft dan ook genoeg reden voor een worden duizenden belastingformulieren in-
Bijna een op de vijf Nederlanders is wel ergens actief als Participe gaat vrijwilligerswerk extra onder de aandacht
ment opzoeken en…daar op in spelen als dat nodig blijkt. (voorzichtig) tevreden glimlach! gevuld. Ik vind dat altijd een mooi voorbeeld
vrijwilliger. Maar dat varieert van twaalf procent in het brengen van 55 – plussers in Alphen door het opzetten
van dienstverlening die bij het CNV past.
Limburgse Kerkrade tot 43 in de Friese gemeente Nije- van een expertisebank. Vooral bij mensen die bijna met
43. 4.1.8 Feestelijke bijeenkomst tieve keuze worden gemaakt of en in welke vorm het
Jaarlijks organiseert CNV Ledenservice een feeste- digitale platform een plek zal krijgen in het vrijwil-
lijke vrijwilligersbijeenkomst voor zijn vrijwilligers in ligersbeleid van de vakcentrale.
één bepaalde regio. Ontmoeting en overbrengen van
waardering aan de vrijwilliger zijn de voornaamste
doelen van deze bijeenkomst. In 2010 werden de vrij- 4.1.10 CNV Vertegenwoordigingen
willigers uit de provincies Limburg, Brabant, Zeeland In 2010 zijn ontmoetingsbijeenkomsten georga-
en Gelderland uitgenodigd. Zo’n 125 enthousiaste niseerd voor de vrijwilligers binnen de lokale ad-
vrijwilligers bezochten op zaterdag 13 november de viesraden/cliëntenraden UWV en voor de Kamers
bijeenkomst in voormalig klooster De Willibrord- van Koophandel. Vooral het netwerk Kamers van
haeghe in Deurne en beleefden hier een aangename Koophandel vroeg extra aandacht. De Kamers van
dag, waarop zij o.a. konden kennismaken met het Koophandel - in de besturen van de 12 regionale
nieuwe Dagelijks Bestuur. Kamers is het CNV vertegenwoordigd - liggen onder
vuur van met name de politiek. Uit een onderzoek
van Berenschot dat begin 2010 bekend wordt, komt
4.1.9 Vrijwilligersportaal ook een aantal aandachtspunten naar voren. Al met
In 2010 heeft afdeling Ledenservice zich bezonnen op al leverde dit genoeg munitie om onze vertegenwoor-
het nut en functionaliteit van het vrijwilligersportaal digers meerdere keren bijeen te roepen.
op internet. Van dit instrument, dan opgezet is om
vrijwilligers een platform te geven voor onderlinge
ontmoeting en uitwisseling, blijkt zeer sporadisch
gebruik te worden gemaakt. In 2011 zal een defini-
67e verslag CNV
43
44. 4.2 CNV Rechtshulp schrijven aan de wijziging van de verzekeringsvoor-
waarden per 1 januari 2010 waarin – voor het eerst
CNV Rechtshulp voorziet in een grote behoefte van – een franchise werd opgenomen. Een en ander
de leden. Ruim 3600 keer startte CNV Rechtshulp betekende dat een aantal zaken met een zeer gering
een dossier en meer dan 4000 keer werd telefonisch belang niet langer in behandeling werd genomen.
juridisch advies verstrekt. Vaak was dat voldoende Daarnaast is strakker gekeken naar de grenzen van
om het probleem op te lossen of in goede banen te de verzekeringsvoorwaarden met als gevolg dat in
leiden. De meeste dossiers liggen op het terrein van een groter aantal zaken dan voorheen verzekerings-
het consumentenrecht en (letsel)schade. dekking niet werd toegekend. De genomen maatre-
In de continuïteit van de aansturing van CNV Rechts- gelen zullen naar verwachting op termijn leiden tot
hulp is voorzien door het aantrekken van een nieuwe een resultaatsverbetering maar kunnen mogelijk
manager en een nieuwe controller. ook – en dan in negatieve zin – van invloed zijn op de
klanttevredenheid.
Het teruglopen van het aantal nieuwe dossiers heeft
een gunstige werking gehad op de werkdruk. Deze
4.2.1 Rechtshulpverlening
is gestabiliseerd op een aanvaardbaar niveau. In het
Ten opzichte van vorig jaar is het aantal nieuwe dos-
verlengde daarvan ontstond er ook ruimte om verder
siers gedaald. In 2009 werden 4077 nieuwe dossiers
aandacht te besteden aan – veelal vakinhoudelijke –
gemeld; in 2010 was dat aantal 3629. Daarnaast
opleidingen. Van de geboden gelegenheid is door de
werden in 2010 – via CNV info – ruim 4000 telefoni-
medewerkers in substantiële mate gebruikgemaakt.
sche juridische vragen beantwoord. De daling van
Van de medewerkers van CNV Rechtshulp mag
het aantal meldingen is een belangrijke mate toe te
kwalitatief hoogstaande dienstverlening worden ver-
67e verslag CNV
44
45. verwachting verdere verbetering van de processen
laten zien.
CNV Rechtshulp voorziet in een grote behoefte van
de leden. Dat betekent dat CNV Rechtshulp tot taak
heeft het verwachtingspatroon achter die behoefte
te herkennen en zo mogelijk aan dat verwachtings-
patroon te voldoen. Uit de door CNV Rechtshulp
uitgevoerde klanttevredenheidsonderzoeken blijkt
dat die tevredenheid ten opzichte van het vorig jaar
wacht; opleiding is daarvan een belangrijke pijler. significant is gestegen. CNV Rechtshulp geeft klant-
De financiële processen binnen CNV Rechtshulp zijn tevredenheid een belangrijke plaats in haar werk-
alle gescreend nadat de beschikbaarheid van de con- zaamheden. Een tevreden klant is immers een goed
troller aanzienlijk was uitgebreid. Een en ander heeft ambassadeur voor het CNV. Niettemin is het soms
geleid tot een verdere verbetering van het financieel niet te voorkomen dat er problemen met klanten
inzicht en aanpassing van een aantal (werk)proces- ontstaan, onder meer door omstandigheden waar-
sen. Er is onderzoek gedaan om de ondersteunende aan CNV Rechtshulp niets kan veranderen. In die
programmatuur aan te passen, dit onderzoek is afge- omstandigheden is het echter een uitdaging om de
rond nadat bekend was geworden dat de Vakcentrale communicatie met de klant zodanig in te richten dat
zich beraadt op vervanging van de kernprogramma- deze – uiteindelijk – wel begrip kan opbrengen voor
tuur waarvan ook CNV Rechtshulp zich bedient. De de situatie en de handelwijze van CNV Rechtshulp.
resultaten van het onderzoek zijn goed bruikbaar bij Het aantal klachten is in 2010 fors gedaald.
het inrichten van de nieuwe software. 2011 zal naar
67e verslag CNV
45