Presentatie van Dr. Riet J.M. Fiddelaers-Jaspers, gehouden tijden het congres 'Over de rooie', december 2012

1. 7-12-2012
Expertisecentrum Omgaan met Verlies
Dr. Riet J.M. Fiddelaers-Jaspers
Aan de slag met verlies
Werken als obstakel of reddingsboei?
‘Op een goede manier stilstaan bij verlies, kan een
krachtig moment zijn voor vitalisering van de
betrokkenheid bij de arbeid.
Met net dat beetje meer aandacht en ietsje meer tijd
en geduld kunnen ervoor zorgen dat de werknemer
weer verbinding kan maken met het werk. Soms
kan werk juist zorgen voor structuur
en bedding om het verlies te kunnen
dragen. Uit ervaring weet ik hoe
belangrijk dit is.’
Prof. Herman Wijffels
Enkele gegevens
• In Amerika is aangetoond dat rouw na verlies
van een dierbare, van werk of relatie de
maatschappij 75 miljard dollar kost.
• Vertaald naar Nederland: 1,7 miljard euro.
• Gemiddeld aantal dagen dat iemand verzuimt
na verlies van een dierbare is 177.
• Door goede begeleiding is dat terug
• te brengen met 47 dagen.
• Zowel de getroffene als het bedrijf
• hebben hier baat bij.
1

2. 7-12-2012
www.rietfiddelaers.nl
www.landvanrouw.nl
www.in-de-wolken.nl
Wanneer kunnen we niet meer
spreken van normale rouw?
• Normale rouw
• Verstoorde rouw
• Gecompliceerde rouw (DSM-categorie)
Welkom
Betekenis
geven Hechten
Verliescirkel
Verbinding
Rouwen Afscheid
nemen
2

3. 7-12-2012
Welkom
Secure bases are vitally important
Hechten
throughout life,
not just during our early life
Kohlrieser, 2006
Hechting op volwassen leeftijd
• Mensen zijn gehecht aan werk, aan ritueel, aan
collega’s
• Bij verlies willen mensen kunnen schuilen bij hun
partner, vrienden, collega’s en leidinggevende en
bij structuur/houvast die het werk biedt.
• ‘Oude’ hechtingsgevoelens: angst,
verdriet, boosheid, onveiligheid.
• Van buiten de volwassene en
van binnen roert zich het
‘kleine kind’.
Welkom
Hechten
Verbinding
Afscheid
nemen
3

4. 7-12-2012
‘Verdrinken’ in verdriet
Bezig zijn
met het Afleiding
verlies
Vermannen/doorgaan
verlies afleiding
Slingerbeweging bij verlies
(Stroebe en Schut)
Dagelijkse leven
Tijd nemen Tijd nemen
om bezig te om niet met
zijn met het het verlies
verlies bezig te zijn
(afleiding)
4

5. 7-12-2012
Welkom
Betekenis
geven Hechten
Verliescirkel
Verbinding
Tattoo van Ruud
Schouwink
Rouwen
Afscheid
nemen
Terug-
Welkom
trekken
Zinloosheid/
wrok
Hechten
Betekenis Ont-
geven hechten
Verliescirkel
Verbinding
Op slot Rouwen Nabijheid
gaan vermijden
Afscheid
nemen Vastklampen
/Loslaten
Wat is nodig?
• Het verlies en de daarbij behorende (heftige)
gevoelens niet uit de weg gaan.
• Het afscheid te markeren.
• Troost: betrouwbare aanwezigheid van
belangrijke anderen.
• Het verduren van je eigen machteloosheid en
de heftige gevoelens van de ander (en jezelf).
5