Spreker: Theo Vermeulen (KB Den Haag)

1. Diefstal in bibliotheken.
Kunnen we het voorkomen?
Theo Vermeulen
Antwerpen, 8 mei 2017

2. Kunnen we diefstal voorkomen?
?
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

3. Wat kunt u verwachten?
• Kort iets over mijzelf
• Diefstallen in de KB Den Haag
• Spraakmakende diefstallen uit bibliotheken
• Preventie
• Daderprofielen
• Wat te doen in geval van diefstal?
• Samenwerking
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

4. Kort iets over mijzelf
• 1974-2016 KB Den Haag
• Bijzondere Collecties
• Collectiebehoud
• Veiligheidszorg
– 2007-2010 KVCE (nu Veilig Erfgoed)
– Binnen KB eerst nadruk op veiligheid collecties
– Vanaf 2010 ook algemeen veiligheidsbeleid
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

5. Diefstallen in KB Den Haag
• 1975 Interne diefstal: handschriften, oude
drukken en gouaches
• 1981 Intern (uitzendkracht)
• 2000-2001 Melvin Perry: kaarten
• 2015 Kaarten uit moderne boeken
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

6. 2002: een bijzonder jaar
• NL (2001) Dienst Kunst en antiek opgeheven
• Grote diefstallen in musea o.a. Van Gogh
• Oprichting Europees veiligheidsnetwerk voor
bibliotheken op conferentie in Kopenhagen
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

7. Aanleiding
• Kaartendiefstallen in heel Europa
• Interne diefstal in KB Kopenhagen
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

8. Resultaten van de conferentie
• Besluit tot samenwerking: the Copenhagen
Principles
• Oprichting Library Security Network
• Meer aandacht voor veiligheid collecties
• Andere benadering
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

9. Spraakmakende diefstallen uit
bibliotheken
• Verschillende typen diefstal
– Kaarten
– Boeken
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

10. Kaarten
• Hoe worden de kaarten verwijderd?
• Hoe nemen ze ze mee?
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

11. Boeken
• KB Kopenhagen
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

12. Verschillen
• Kaartendiefstal bijna altijd extern
• Gebonden boeken bijna altijd intern
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

13. Wie doet zoiets?
• Intern
– Profiel
• Extern
– Gelegenheidsdief
– Geplande actie
• Vaak voorbereid
• Zowel eigen gebruik als verkoop
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

14. Wat kun je er aan doen?
• Diverse typen maatregelen
– Organisatorisch
– Bouwkundig
– Elektronisch
• https://veilig-erfgoed.nl/onderwerpen/diefstal/handreiking-diefstal-archieven
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

15. Bouwkundig en elektronisch
• Maatregelen tegen inbraak
• Compartimentering
• Alarmsystemen
• CCTV
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

16. Organisatorisch
• Algemeen: zie Handreiking diefstal archieven
• Met betrekking tot de collecties:
– Scheiding verantwoordelijkheden
– Regeling voor toegang tot de magazijnen
– Alleen magazijnbeheerders halen boeken
– Goede, volledige beschrijvingen
– Procedures in leeszaal
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

17. Leeszaal Bijzondere Collecties
• Overzichtelijke ruimte
• Voldoende toezicht
• CCTV
• Maximum aantal stukken
• Wegen
• Toegangspoortjes
• Jassen, tassen
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

18. Toezicht
• Bij voorkeur altijd twee personen aanwezig
• Laat je niet afleiden
• Vaste bezoekers en vriendelijke mensen zijn
net zo gevaarlijk als de anderen
• Let op afwijkend gedrag!
– Verschil tussen gelegenheidsdief en professional
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

19. Wegen
• Wanneer wegen?
• Procedures bij afgifte en terugbezorgen
• Eventuele controle bij vertrek (reglement)
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

20. Voorwaarden voor effectieve controle
• Leg duidelijke procedures vast en zorg dat alle
collega’s die volgen
– “Vorige week bij uw collega mocht het wel”
• Zorg voor goede overdracht bij wisseling van
diensten
• Goede beschrijvingen zijn essentieel, bij
atlassen liefst op kaartniveau
• Foliëren van losse bladen of brievenmappen
• Beschikbaarheid van digitale versies helpt
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

21. Magazijnbeheer
• Zo weinig mogelijk medewerkers met
permanente toegang
• Regelmatige magazijncontroles
– Alternatieven?
• Toegang technische dienst alleen onder
begeleiding
• Scheiding verantwoordelijkheden
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

22. Wat te doen bij diefstal?
• Doe altijd aangifte
• Neem direct contact op met de handel
• Verspreid gegevens over gestolen werken,
inclusief specifieke kenmerken
– NB leg zo veel mogelijk kenmerken van de
collectie vast, zoals stempels, banden, etc. Zie bv.
https://www.kb.nl/organisatie/organisatie-en-
beleid/collectiekenmerken
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

23. Contacten met de handel
• Belgische antiquaren
– www.clam-bba.be
• Nederlandse antiquaren (NVvA)
– www.nvva.nl
• ILAB (International League of Antiquarian Booksellers)
– www.ilab.org
– Database van gestolen boeken (www.stolen-book.org)
– https://www.kb.nl/sites/default/files/docs/8a_gonzalo_pontes_text.pdf
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

24. Bewijsvoering
• Zorg voor goede, volledige beschrijvingen,
inclusief afmetingen en indien relevant band
• Leg kenmerken van belangrijke stukken vast
• Zorg voor digitale kopieën
• Zet een eigendomskenmerk in je boeken en op
elke kaart of gravure buiten de tekst
• DNA-marking
• Belangrijke aspecten kunnen ook zijn
watervlekken, wormgaten, enz.
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

25. Bewijsvoering
• Kaarten worden vaak bijgesneden, maar toch
kunnen details het bewijs leveren
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken

26. Naaigaatjes
Diefstal in bibliotheken 8-5-2017

27. De indruk van de gevouwen kaart in het boekblok
Diefstal in bibliotheken 8-5-2017

28. Scheurpatronen
Diefstal in bibliotheken 8-5-2017

29. Foxing en watervlekken
Diefstal in bibliotheken 8-5-2017

30. Verkleuring van het papier
Diefstal in bibliotheken 8-5-2017

31. Gespiegelde vlekken
Diefstal in bibliotheken 8-5-2017

32. Potloodafdruk
Diefstal in bibliotheken 8-5-2017

33. Samenwerking
• Library Security Network, sinds 2002
• Conferenties
• Eerst LIBER, nu CERL
• https://www.cerl.org/collaboration/security
– Informatie over het netwerk en mailing list
– Links naar verslagen van eerdere conferenties
– Links naar guidelines e.d.
– Summerschool
8-5-2017 Diefstal in bibliotheken