Język duński od a do z. repetytorium gramatyka, ćwiczenia, tablice odmian
1. Język duński od A do Z. Repetytorium
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie
w formie dostarczonej przez Wydawnictwo KRAM. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w
zawartości publikacji bez pisemnej zgody Wydawnictwa KRAM - wydawcy niniejszej
publikacji. Zabrania się jej odsprzedaży.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w
sklepie internetowym
http://wydawnictwo-kram.pl
9. WYMOWA
Wymowa w jêzyku duñskim jest dla Polaków niew¹tpliwie trudna,
g³ównie ze wzglêdu na niewystêpuj¹ce w jêzyku polskim g³oski
i zbitki g³oskowe, zwarcie krtaniowe oraz spó³g³oski bezdŸwiêczne
aspirowane (wymawiane na przydechu).
Podana poni¿ej wymowa jest znacznie uproszczona i nie jest zapisem
fonetycznym.
Alfabet Wymowa
Aa [e]
Bb [b]
Cc [s]
Dd [d]
Ee [é]
Ff [f]
Gg [g/ ³]
Hh [h]
Ii [i]
Jj [j]
Kk [k/ bezdŸwiêczne g]
Ll [l]
Mm [m]
Nn [n]
Oo [uo]
Pp [p/ bezdŸwiêcznie b]
Qq [ku]
Rr [r/ twarde, rotacyjne r/ gard³owe r]
Ss [s]
Tt [t/ bezdŸwiêczne d]
11
10. Uu [u]
Vv [w]
Ww [³]
Xx [ks/ gs]
Yy [ü]
Zz [bardzo s³abe z]
A a
E e [zwarte e, podobne do hiszpañskiego
e lub angielskiego dyftongu ei]
Oo
/ /
° °
[zaokr¹glone y]
Aa [bardzo otwarte o]
Zbitki g³oskowe Wymowa
ch [tœj zbli¿one do æj]
tj [tœj zbli¿one do æj]
ng/ nk [n¸]
sj [œj]
-d/ -dd [ð, dŸwiêk pomiêdzy polskim l
a angielskim th]
Przyimki af i bag w z³o¿eniach wyrazowych z czêœciami mowy
innymi ni¿ przyimki, np. bagside (nie bagved, bagi!), afvise, afklare,
wymawia siê nastêpuj¹co:
af [au]
bag [bau]
12
11. ZAIMKI (stedord)
Zaimki osobowe
Zaimki osobowe w jêzyku duñskim wystêpuj¹ w mianowniku (funk-
cja podmiotu) i bierniku (funkcja dope³nienia):
Osoba Mianownik (f. podmiotu) Biernik (f. dope³nienia)
Liczba pojedyncza
1. jeg – ja mig – mnie
2. du – ty dig – tobie, ciebie, ciê, ci
3. han – on ham – jemu, niemu, nim, go,
hun – ona jego
det/ den – ono hende – jej, j¹, ni¹, niej
den/ det – jemu, nim, niego,
go
Liczba mnoga
1. vi – my os – nam, nas
2. I – wy Jer – wam, was
3. de/De – oni, one/ Pañstwo, dem/Dem – im, ich/ Pañ-
Pan, Pani stwa, Pañstwu, Pani, Pana,
Paniom, Panom, Pañ, Panów
Jeg har en so ster. Jeg mo der med hende hver weekend. – Mam
/ /
siostrê. Spotykam siê z ni¹ w ka¿dy weekend.
Vil du go re det for mig? – Selvfo lgelig, det kan jeg go re for dig!
/ / /
63
12. Zrobisz to dla mnie? – Oczywiœcie, ¿e mogê to dla ciebie zrobiæ!
Vi skal pa beso g hos mine fora
°
/ eldre. – Skal I med os?
Jedziemy w odwiedziny do moich rodziców. – Pojedziecie z nami?
De er ikke parate til at fa det nye projekt introduceret. – Oni nie s¹
°
gotowi na wdro¿enie tego projektu.
Kan jeg hja elpe Jer med at go re rent? – Czy mog³abym wam pomóc
/
w sprz¹taniu?
Det er sa pa af ham! – To mi³o z jego strony!
°
ent
Hvordan kan jeg hja elpe Dem? – W czym mogê Pani pomóc?
De er velkomne til at kontakte os i vor arbejdstid. – Prosimy
(Pañstwa) o kontakt w naszych godzinach pracy.
Hun tager til Spanien og han tager til Italien i sommeferien. – Ona
jedzie do Hiszpanii a on do W³och na letnie wakacje.
Vi skal til festen. Den begynder ved kl. 8. – Idziemy na przyjêcie.
(Ono) zaczyna siê o dwudziestej.
Ole, go r rent i ko kkenet! – Men det er i orden! – Ole, posprz¹taj
/ /
w kuchni! – Ale (ona) nie jest wcale brudna!
Uwaga! Formy grzecznoœciowej De i Dem u¿ywamy zwracaj¹c
siê do osób starszych i widzianych po raz pierwszy oraz
w bardzo formalnych okolicznoœciach, np.:
De ma gerne ringe til mig mellem klokken 2 og 4 om eftermidda-
°
gen. – Proszê do mnie dzwoniæ miêdzy czternast¹ a szesnast¹.
(w domyœle: Pani¹, Pana, Pañstwa)
Vi vil vende tilbage til Dem hurtigst muligt. – Skontaktujemy siê
(z Pañstwem, Pani¹, Panem) najszybciej jak to mo¿liwe.
Powszechne jest bezpoœrednie zwracanie siê do siebie (zaimek du)
w miejscu pracy, szkole, na uczelni, w rodzinie, miêdzy znajomy-
mi itp.:
Hvad laver du i aften? – Co robisz wieczorem?
Vil du komme til middag pa so ndag? – Wpadniesz do nas na obiad
°
/
w niedzielê?
Uwaga! Jeœli podmiot i dope³nienie to ta sama osoba (tak¿e z za-
imkiem man – ktoœ, cz³owiek), zamiast zaimków ham, hende,
det, den, dem u¿ywamy zaimka zwrotnego sig (siebie), np.:
Hun vasker sig pa badeva
°
erelset. – Ona myje siê w ³azience.
Man kan klage sig i uendelighed. – Mo¿na narzekaæ bez koñca.
64
13. Uwaga! Zaimek osobowy w bierniku wystêpuje m.in.
– jako specjalnie akcentowany podmiot, po którym nastêpuje przy-
dawka lub zdanie przydawkowe podrzêdne
Ham ved siden af min so ster er min svigerbror. – Ten obok mojej
/
siostry to mój szwagier.
Dem naboerne larmer meget. – Oni, s¹siedzi, s¹ bardzo g³oœni.
Hende, (som) jeg fortalte dig om i gar, er blevet fyret. – Ta, o której
°
opowiada³am ci wczoraj, zosta³a zwolniona.
Dem, der ringede til dig i morges, har ringet igen to gange. – Ci, co
dzwonili do Ciebie rano, zadzwonili jeszcze dwa razy.
– po zaimku som (jak) i end (ni¿/ od) w porównaniach
Hun er ikke sa god til engelsk som dig. – Ona nie jest tak dobra
°
w angielskim jak ty.
Hun har et bedre job end mig/jeg. – Ona ma lepsz¹ pracê ni¿ ja.
ALE: Hun har et bedre job en jeg har. – Ona ma lepsz¹ pracê, ni¿ ja
mam.
Zaimki dzier¿awcze
Zaimki dzier¿awcze w jêzyku duñskim zastêpuj¹ wyra¿enia dope³-
niaczowe z -s i af i oznaczaj¹ stosunek posiadania podmiotu wobec
dope³nienia, np.:
Det er Oles bil. – To samochód Olego. = Det er hans bil. – To jego sa-
mochód.
Det er en afdeling af vores firma. – To oddzia³ naszej firmy. = Det er
dets afdeling. – To jej oddzia³.
Uwaga! Zaimki dzier¿awcze 1. i 2. osoby liczby pojedynczej
(min, din) z rzeczownikami w liczbie mnogiej przyjmuj¹ koñ-
cówkê -e, np.:
Mine bo rn gar i skolen. – Moje dzieci chodz¹ do szko³y.
/ °
Dine foraeldre bor i Odense. – Twoi rodzice mieszkaj¹ w Odense.
65
14. Osoba Zaimek osobowy Zaimek dzier¿awczy
Liczba pojedyncza
1. jeg – ja min/ mit – mój, moja, moje
2. du – ty din/ dit – twoj, twoja, twoje
3. han – on hans – jego
hun – ona hendes – jej
det/ den – ono dens/ dets – jego, jej
Liczba mnoga
1. vi – my vores, vor, vort – nasza, nasz,
nasze, nasi
2. I – wy jeres – wasz, wasza, wasze,
wasi
3. de/De – oni, one/ Pañstwo, deres/ Deres – ich/ Pañstwa,
Pan, Pani Pani, Pana
Uwaga! Zaimki 1. i 2. os. l. pojedynczej przyjmuj¹ koñcówkê
-n, -t, w zale¿noœci od rodzaju rzeczownika, który okreœlaj¹
(rzeczowniki et/en), np.:
Det er mit hus. (et hus) – To mój dom.
Det er min kone. (en kone) – To moja ¿ona.
Uwaga! Zaimek dzier¿awczy w 1. os. lm. mo¿e wystêpowaæ
zgodnie z rodzajem i liczb¹ okreœlanego rzeczownika (vor dla
rzeczowników en, vort – dla et, vore – dla lm.). Jednak¿e, w jê-
zyku codziennym najczêœciej u¿ywa siê zaimka vores – dla
wszystkich rodzajów i liczb okreœlanego rzeczownika, np.:
Vort/ vores sommerhus findes ved so en (et sommerhus). – Nasz
/
domek letni znajduje siê nad jeziorem.
Det er vor/ vores ejendom. (en ejendom) – To nasza kamienica.
Skal vi arbejde naeste weekend pa vore/ vores restauranter? – Czy
°
w ten weekend mamy pracowaæ w naszych restauracjach?
Uwaga! Zaimek dzier¿awczy Deres jest form¹ grzecznoœciow¹
u¿ywan¹ zamiast zaimków din, dit, jeres (patrz. u¿ycie zaimka
De), np.:
Er de Deres barn ved siden af min bil? – Czy to Pañstwa/ Pani/ Pana
dziecko, to, które stoi obok mojego samochodu?
66
15. Uwaga! Zaimki Deres, Hans i Hendes wystêpuj¹ w zwrotach
grzecznoœciowych dotycz¹cych rodziny królewskiej, np.:
Deres Majesta – Wasza Królewska Moœæ
et
Hans Kongelige Ho jhed – Jego Królewska Wysokoœæ
/
Hendes Majesta Dronning Margrethe – Jej Królewska Wysokoœæ
et
Królowa Ma³gorzata
Hans Kongelige Ho jhed Kronprins Frederik – Jego Królewska Wy-
/
sokoœæ Ksi¹¿ê Nastêpca Tronu Fryderyk
Hendes Majesta Prinsesse Mary – Jej Wysokoœæ Ksiê¿niczka Ma-
et
ry
Uwaga! Zaimki din i dit wystêpuj¹ tak¿e w zwrotach, takich
jak:
Din idiot! – Ty idioto!
Dit svin! – Ty œwinio!
Dit fjols! – Ty g³upcze!
Zaimki dzier¿awcze zwrotne sin, sit, sine
Zaimki dzier¿awcze zwrotne sin, sit, sine zastêpuj¹ zaimki hans,
hendes, dets, dens, je¿eli podmiot i dope³nienie to ta sama osoba (i je-
œli podmiotem jest man), np.:
Han vasker sin bil. – On myje swój samochod.
PORÓWNAJ:
Han vasker hans bil. – On myje jego samochód. (samochód nale¿y do
kogoœ innego)
Hun arbejder i sit eget firma. – Ona pracuje w swojej w³asnej firmie.
PORÓWNAJ:
Hun arbejder i hendes firma. – Ona pracuje w jej firmie. (np. firma
nale¿y do jej kole¿anki).
Barnet la eser sine bo ger. – Dziecko czyta swoje ksi¹¿ki.
/
PORÓWNAJ:
Barnet la eser dets bo ger. – Dziecko czyta jej ksi¹¿ki. (np. ksi¹¿ki z da-
/
nej serii, z jakiejœ biblioteki itp.)
Man kan fo le sig hjemme i huset af sine na
/ este. – Mo¿na czuæ siê jak
u siebie, kiedy siê jest w domu u bliskich.
67
16. Ole har lant Jespers redskaber. – Ole po¿yczy³ narzêdzia od Jespera.
°
= Ole har lant hans redskaber.
°
= Jesper har lant sine redskaber til Ole. – Jesper po¿yczy³ swoje na-
°
rzêdzia Olemu.
Uwaga! W liczbe mnogiej u¿ywa siê wyra¿eñ hver sin, hvert sit,
hver sine lub hver vores, hver jeres, hver deres, np.:
Vi vil komme tilbage i hver sin bil. – Wrócimy ka¿dy swoim samo-
chodem.
De vil fa hver Deres penge tilbage. – Dostan¹ Pañstwo swoje pie-
°
ni¹dze z powrotem.
De to so ster passer hver sine bo rn. – Te dwie siostry zajmuj¹ siê
/ /
ka¿da swoimi dzieæmi.
Zaimki zwrotne
Zaimki zwrotne wystêpuj¹ w tej samej funkcji co w jêzyku polskim,
czyli odnosz¹ czynnoœæ do postaci samego podmiotu.
Osoba Liczba pojedyncza Osoba Liczba mnoga
1. jeg vasker mig – myjê 1. vi vasker os – my siê my-
siê jemy
2. du vasker dig – myjesz 2. I vasker jer – wy siê my-
siê jecie
3. han vasker sig – on siê 3. de vasker sig – oni/ one
myje siê myj¹
hun vasker sig – ona siê De vasker Dem – Pañ-
myje stwo/ Pan/ Pani siê myje
det/ den vasker sig – ono
siê myje
Uwaga! W konstrukcjach for at + bezokolicznik wystêpuje
zgodnoœæ podmiotu i odpowiadaj¹cego mu zaimka zwrotnego,
np.:
Vi gik til biografen for at more os. – Poszliœmy do kina, ¿eby siê ro-
zerwaæ.
68
17. Uwaga! W konstrukcjach „det er/ var + przymiotnik + bezoko-
licznik”, z podmiotem wyra¿onym przez zaimek man, oraz
w konstrukcjach z zaimkiem selv (siebie) wystêpuje zawsze za-
imek sig, niezale¿nie od osoby podmiotu, np.:
Det var ikke saerlig klog af dig at klage sig uden rette. – Nie by³o to
zbyt m¹dre z twojej strony, tak siê skar¿yæ bez powodu.
Efter en fest ma man altid skynde sig for at na den sidste metro. –
° °
Po imprezie trzeba siê zawsze spieszyæ, ¿eby zd¹¿yæ na ostatnie me-
tro.
Han viste en politmand na erme sig. – Widzia³, jak zbli¿a siê poli-
cjant.
Det ma vi go re, at va
°
/ enne sig til de nye regler. – Musimy to zrobiæ –
przyzwyczaiæ siê do nowych zasad.
Zaimki wzajemne (zwrotne dope³niaczowe)
Zaimki wzajemne (zwrotne dope³niaczowe) hinanden i hinandens
(forma dzier¿awcza) wystêpuj¹ zawsze z podmiotem w liczbie
mnogiej i wyra¿aj¹ stosunek wzajemnoœci, np.:
Vi har ikke set hinanden i 15 ar. – Nie widzieliœmy siê od piêtnastu lat.
°
De elsker hinanden. – Oni siê kochaj¹.
De passer ofte hinandens bo rn. – Oni czêsto zajmuj¹ siê swoimi
/
dzieæmi (dwie pary maj¹ce dzieci i zajmuj¹ce siê nimi na zmiany).
De sagde godmorgen til hinanden. – Powiedzieli sobie „dzieñ dobry”.
Bliv med os! Vi har brug for hinanden. – Zostañ z nami! Potrzebuje-
my siebie nawzajem.
Zaimki wskazuj¹ce
W jêzyku duñskim wystêpuj¹ nastêpuj¹ce zaimki wskazuj¹ce:
den, det, de – wskazuj¹ na przedmioty/ osoby znajduj¹ce siê w bli-
skiej odleg³oœci i/ lub dobrze znane rozmówcom, lub te¿ ostatnio
wspominane, np.:
Hvilken bog vil du gerne ko be? – Jeg vil have den.
/
Któr¹ ksi¹¿kê chcesz kupiæ? – Chcia³abym tê.
69
18. Der er det hus som jeg fortalte dig om. – To ten dom, o którym ci mó-
wi³am.
Jeg kender de familier som bor i na erheden. – Znam rodziny, które
mieszkaj¹ w s¹siedztwie.
denne, dette, disse – odpowiedniki den, det, de w jêzyku pisanym, np.:
“Ka Fr. Jensen, vi vil tale om denne (aftalen) na
ere este gang.” – „Dro-
ga Pani Jensen, porozmawiamy o tym (tej umowie) przy najbli¿szej
okazji”.
den her, det her, de her – w jêzyku mówionym dla wskazania
obiektów/ osób znajduj¹cych siê blisko i den der, det der, de der –
dla wskazania na obiekty/ osoby znajduj¹ce siê daleko, np.:
Den her kjole har jeg ko bt i Spanien. – Tê sukienkê kupi³am w Hisz-
/
panii.
De her bo ger ma vi la til pa mandag. – Te ksi¹¿ki musimy przeczy-
/ °
ese °
taæ na poniedzia³ek.
De der mennesker er studerende af vores universitet. – Tamci ludzie
to studenci naszego uniwersytetu.
Den der lo sning er slet ikke den bedste. – Tamto rozwi¹zanie nie jest
/
wcale najlepsze.
(den) samme, (det) samme, (de) samme (ten sam/ ta sama/ to samo/
te same/ ci sami) – mog¹ wystêpowaæ zarówno jako przymiotniki,
jak i w funkcji rzeczownikowej, np.:
Vi studerer pa (det) samme universitet. – Studiujemy na tym samym
°
uniwersytecie.
Vi har (de) samme interesser. – Mamy takie same zainteresowania.
Det er mig det samme. – Jest mi to obojêtne (dos³. „Dla mnie to jest
to samo.”)
Skal du skrive det pa samme eller en anden made? – Napiszesz to sa-
° °
mo, czy w jakiœ inny sposób?
sadan en, sadan et, sadan noget, sadan nogle – odpowiedniki pol-
° ° ° °
skich zaimków taki/ taka/ takie/ tacy jak... Zwróæ uwagê, ¿e zdania
z tymi wyra¿eniami charakteryzuje inwersja (orzeczenie przed
podmiotem!), np.:
Sadan en bil vil jeg gerne have. – Bardzo chcia³bym mieæ taki samochód.
°
Sadan et problem ma vi snakke om pa mo det. – Na naszym spotkaniu
° ° °
/
musimy porozmawiaæ o takim problemie.
70
19. Sadan nogle sko vil jeg gerne ko be til at ga med til festen. – Chcê ku-
°
/
°
piæ takie buty (¿eby iœæ w nich) na przyjêcie.
sikke(n) en, sikken et, sikke noget, sikke nogle, sikke – u¿ywane
w wypowiedziach wykrzyknikowych, wyra¿aj¹cych zachwyt, zdzi-
wienie, zaskoczenie, rozczarowanie itp.:
Sikke en flot jakke du har pa i dag! – Jak¹ ³adn¹ marynarkê masz dziœ
°
na sobie!
Sikke noget sludder! – Co za bzdury!
Sikke nogle pa blomster du har faet! – Có¿ za piêkne kwiaty do-
ene °
sta³aœ!
Sikke varmt er der pa kontoret i dag! – Ale¿ gor¹co jest dziœ w biurze!
°
selv (sam, sama, samemu, samej) – podkreœla, i¿ wykonawc¹ czyn-
noœci jest sam podmiot – i nikt inny, np.:
Jeg har gjort det selv! – Zrobi³am to sama!
Pigen har selv skrevet lykkekortet! – Dziewczynka sama napisa³a
kartkê z ¿yczeniami!
Hun syer alle sit to j selv. – Ona sama szyje sobie ubrania.
/
Uwaga! Umiejscowienie selv przed dope³nieniem lub po nim
modyfikuje znaczenie zdania, np.:
Marie henter altid lille Peter selv. – Maria zawsze odbiera Piotrusia
sama. (jest np. jego mam¹)
Marie henter altid selv lille Peter. – Maria zawsze odbiera nawet/sa-
mego Piotrusia. (jest jego s¹siadk¹, znajom¹ rodziców itp.)
egen, eget, egne (w³asny/ w³asna/ w³asne) – zawsze po zaimku
dzier¿awczym dla podkreœlenia stosunku posiadania podmiotu wo-
bec dope³nienia, np.:
Jeg har lant Annes laptop, fordi min egen er gaet i stykker. – Po¿yczy-
° °
³am laptopa od Ani, poniewa¿ mój siê zepsu³.
Deres egne bo rn skulle opfo re sig mere ordentligt! – Ich w³asne dzie-
/ /
ci powinny zachowywaæ siê stosowniej!
71
20. Zaimki pytajne
Zaimki pytajne mog¹ wystêpowaæ zarówno w zdaniach pytaj¹cych
(funkcja pytajna), jak i jako zaimki wzglêdne – wprowadzaj¹ce zda-
nie podrzêdne. Nale¿¹ do nich zaimki:
hvem? – kto?
Hvem er den der mand? – Kim jest tamten mê¿czyzna?
Jeg aner ikke, hvem du taler om. – Nie mam pojêcia, o kim mówisz.
hvad? – co?
Hvad spiser du til morgenmad? – Co jadasz na œniadanie?
Vi er ikke blevet berettet om, hvad de star pa dagsordnen. – Nie
° °
poinformowano nas wczeœniej o programie spotkania.
Uwaga! Hvad mo¿e te¿ wystêpowaæ w znaczeniu „jaki, który?”,
np.:
hvad tid...? – o której godzinie...?
hvad slags...? – jaki rodzaj...?
hvis? – czyj/ czyja/ czyje?
Hvis taske er den? – Czyja jest ta torebka?
De naboer, hvis bo rn gar med mine i samme skole, er la
/ °
eger. – Ci s¹-
siedzi, których dzieci chodz¹ razem z moimi do tej samej szko³y, s¹
lekarzami.
hvilken/ hvilket/ hvilke? – jaki, jaka/jakie/jacy?
Hvilken bus skal jeg tage? – Jakim autobusem powinnam pojechaæ?
I det her magasin siger de alt om, hvilket bryllup er nu i mode. – W tej
gazecie jest wszystko o tym, jaki œlub jest teraz w modzie.
Hun sagde mig, hvilke sko hun gerne ville ko be. – Powiedzia³a mi,
/
jakie buty chcia³aby sobie kupiæ.
hvad for en/ hvad for et/ hvad for noget /hvad for nogle? – co za...
/jakie..?
Hvad for en computer vil du gerne have? – Jaki komputer chcia³byœ
mieæ?
72
21. Hvad for noget? – Co takiego?
Hvad for nogle problemer har du med din so n? – Co za k³opoty masz
/
ze swoim synem?
hvor/ hvorhenne? – gdzie?
Hvor bor dine fora
eldre? – Gdzie mieszkaj¹ twoi rodzice?
Hvorhenne er du? – Gdzie jesteœ? (w znaczeniu: gdzie siê teraz znaj-
dujesz)
hvorhen? – dok¹d (gdzie)?
Hvorhen tager du til weekenden? – Dok¹d jedziesz na weekend?
Jeg ved ikke, hvorhen hun kunne have taget til. – Nie wiem, dok¹d
mog³a pójœæ.
hvornar? – kiedy?
°
Hvornar har du boet i Danmark? – Kiedy mieszka³eœ w Danii?
°
Hvornar vender du tilbage? – Kiedy wracasz?
°
Han sagde ikke, hvornar han kommer. – Nie powiedzia³, o której bêdzie.
°
hvordan? – jak?
Hvordan staves det? – Jak to siê literuje?
Ville du ikke sige mig, hvordan jeg kan ga til Det Nationale Museum?
°
– Czy mog³byœ mi powiedzieæ, jak dojœæ do Muzeum Narodowego?
hvorledes? – jak?
De fortalte mig om, hvorledes mo det er gaet. – Opowiedzieli mi o prze-
/
°
biegu spotkania.
hvorfor? – dlaczego?
Hvorfor kommer du for sent? – Dlaczego siê spóŸni³eœ?
Du skulle ga til hende og afklare, hvorfor du er kommet for sent. –
°
Powinieneœ pójœæ do niej i wyjaœniæ, dlaczego siê spóŸni³eœ.
hvor gammel? – ile lat ma..?, jak stary...?
Hvor gammel er din so ster? – Ile lat ma twoja siostra?
/
Det er sva at vurdere, hvor gammel den bygning er. – Trudno po-
ert
wiedzieæ, jak stary jest ten budynek/ z jakiego okresu/wieku jest ten
budynek.
hvor laenge? – jak d³ugo?
Hvor laenge skal vi blive her og diskutere om det? – Jak d³ugo jeszcze
bêdziemy tu o tym dyskutowaæ?
73
22. Jeg vidste ikke hvor la
enge mo det ville vare. – Nie wiedzia³am, jak
/
d³ugo potrwa zebranie.
hvor stor? – jak du¿y/ wysoki?
Hvor stor er den ho jeste skyskraber i verden? – Jak du¿y jest najwy¿-
/
szy wie¿owiec œwiata?
Statsministeren har holdt en tale om, hvor stor inflydelse de nye EU-
lande kan have pa det fa
°
elles europa
eiske marked. – Premier wyg³osi³
przemówienie o tym, jak znacz¹cy (wielki) wp³yw na gospodarkê
europejsk¹ maj¹ nowe kraje cz³onkowskie Unii Europejskiej.
hvor mange? – jak wielu?, ile?
Hvor mange mennesker kommer der til koncerten? – Ile osób bêdzie
na koncercie?
Ved du, hvor mange penge man beho ver for at ko be en lejlighed
/ /
i Frederiksberg? – Wiesz, ile pieniêdzy potrzeba na kupno mieszka-
nia w dzielnicy Frederiksberg?
hvor meget? – jak du¿o? ile?
Hvor meget koster billetten til teatret? – Ile kosztuje bilet do teatru?
Hvor meget mad skal vi ko be til i weekenden? – Jak du¿o jedzenia
/
musimy kupiæ na weekend?
hvor ofte/ tit? – jak czêsto?
Hvor ofte kommer du pa beso g hos din bedstemor? – Jak czêsto od-
°
/
wiedzasz swoj¹ babciê?
Hvor tit I mo des med din ka
/ ereste? – Jak czêsto widujesz siê ze swo-
j¹ dziewczyn¹?
Jeg vil kigge i min kalender for at tjekke, hvor ofte vi kunne mo des.
/
– Sprawdzê w moim kalendarzu, jak czêsto moglibyœmy siê spotykaæ.
74
23. Zaimki nieokreœlone
Zaimki nieokreœlone det i der
DET zastêpuje podmiot formalny/ nieosobowy:
w zdaniach, w których podmiotem logicznym jest zjawisko atmos-
feryczne
Det regner/ sner/ klarer op. – Pada/ Pada œnieg/ Przejaœnia siê.
przed czasownikami w 3. os. lp. oznaczaj¹cymi zjawiska, wydarze-
nia itp.
Det sker. – To siê zdarza.
Det drejer sig om den sidste udgave af hans bog. – Chodzi o ostatnie
wydanie jego ksi¹¿ki.
Det larmer. – Jest ha³as.
w konstrukcjach det + va ere/ blive
Det er min bil. – To mój samochód.
Det bliver koldt. – Robi siê zimno.
Det er ikke mig! – To nie ja!
w konstrukcjach z podmiotem wyra¿onym bezokolicznikiem
(det + vaere/ blive + przymiotnik + bezokolicznik)
Det er muligt at anmode om det via internettet. – Mo¿na to zamówiæ
przez internet.
Det er fornuftigt at la meget fo r eksaminer. – Rozs¹dnie jest siê
ese /
uczyæ przed egzaminami.
Det var Ole, der har spist op alle slik! – To Ole zjad³ wszystkie s³o-
dycze!
w konstrukcjach have/tage + det + przymiotnik
Hvordan har du det? – Jak siê masz?
Jeg har det fint! – U mnie œwietnie!
Hun tager det for alvorligt. – Bierze to zbyt powa¿nie.
75
24. Uwaga! W konstrukcjach bezosobowych z czasownikiem
w stronie biernej czêsto mo¿na u¿yæ det lub der
Det/ Der siges at... – Mówi siê, ¿e...
Det/Der pastas at... – Utrzymuje siê, ¿e...
° °
Det/ Der vides ikke om... – Nie wiadomo, czy...
Zaimek nieokreœlony DER pe³ni funkcjê podmiotu formalnego/ bez-
osobowego:
jeœli podmiot logiczny jest bli¿ej nieokreœlony
Der er mange elever i klassen. – W klasie jest wielu uczniów.
Der ligger en kirke bag ved hjo rnet. – Za rogiem stoi koœció³.
/
ALE:
Kirken ligger bag ved hjo rnet. – Ten koœció³ stoi za rogiem.
/
z czasownikami ruchu i oznaczaj¹cymi przejœcie z jednego stanu
w inny: begynde, starte, lande, opsta, ga, komme, cykle, ko re, lo be,
° °
/ /
sejle, svimme
Der kommer min mor. – Idzie moja mama.
Der begynder en ny salgskampagne na este uge. – W przysz³ym tygo-
dniu zaczyna siê nowa kampania promocyjna.
Der er opstaet nogle problemer. – Pojawi³y siê pewne problemy.
°
Der lander en fly om et kvarter. – Jakiœ samolot l¹duje za piêtnaœcie
minut.
Kig der, der svimmer mange mennesker i so en. – Popatrz, wielu lu-
/
dzi p³ywa w morzu.
w konstrukcjach bezokolicznikowych, w których nie ma podmiotu
logicznego (der + va ere/ blive + przymiotnik z -t + okolicznik miej-
sca)
Der bliver mo rkt udenfor. – Robi siê ciemno na dworze.
/
Der er lummert her. – Tu jest duszno.
76
25. Inne zaimki nieokreœlone
Innych zaimków nieokreœlonych u¿ywamy, kiedy mówimy o zjawi-
skach ogólnych dotycz¹cych ka¿dego/ przeciêtnego cz³owieka (funk-
cja uogólnienia). Poni¿ej przedstawiamy ich listê:
man – u¿ywany dla wyra¿enia prawd/ stwierdzeñ ogólnych (odpo-
wiednik polskich wyra¿eñ bezosobowych z siê, wolno, nale¿y, trze-
ba, mo¿na itp.)
Man ma ikke ryge i det offentlige omrade. – Nie wolno paliæ w prze-
° °
strzeni publicznej.
Man spiser meget sild i Danmark. – W Danii jada siê du¿o œledzi.
Det bo r man ikke go re! – Tak siê nie powinno robiæ!
/ /
en – to, ta, taka, taki
Jeg so ger efter nogen pa skjorte for min mand. Hvis du ser en i ma-
/ en
gasinet, ring mig op. – Szukam ³adnej koszuli dla mê¿a. Jeœli znaj-
dziesz coœ w galerii, zadzwoñ.
ens – tego, takiej, takiego
Man kan rejse til de Schengen lande enten pa sit pas eller ID-kort.
°
Begge to er ens identitetspapir. – Do krajów strefy Schengen mo¿na
wjechaæ albo na paszport, albo dowód osobisty. Oba s¹ traktowane
jak dowód to¿samoœci.
nogen, noget, nogle (jakiœ, jakaœ, jakieœ, trochê) – oznaczaj¹ nie-
okreœlon¹ iloœæ lub liczbê przedmiotów/ osób oraz jakiœ egzemplarz
danej kategorii rzeczy.
nogen – wystêpuj¹ z rzeczownikami rodzaju mêsko-¿eñskiego
w liczbie pojedynczej i mnogiej.
Har du nogen bo rn? – Masz (jakieœ) dzieci?
/
Har du ikke nogen bil? – Nie masz (wcale/ ¿adnego) samochodu?
Har du nogen penge pa dig? – Czy masz przy sobie jakieœ pieni¹dze?
°
noget – wystêpuj¹ z rzeczownikami materia³owymi i wszystkimi ro-
dzaju nijakiego, w liczbie pojedynczej i mnogiej.
Er der noget kaffe tilbage? – Zosta³o trochê kawy?
Jeg har ikke noget at go re ved det! – Nie mam z tym nic wspólnego!
/
Der ligger noget rent to j pa stolen. – Na krzeœle le¿¹ jakieœ czyste
/
°
ubrania/ le¿y trochê czystych ubrañ.
77
26. nogle – oznacza niekonkretn¹ iloœæ/ liczbê rzeczy/ osób dla rzeczow-
ników w liczbie mnogiej.
Har du nogle bo ger om Den Anden Verdenskrig? – Czy masz jakieœ
/
ksi¹¿ki o drugiej wojnie œwiatowej?
Uwaga! Nogen, noget i nogle mog¹ wystêpowaæ w zdaniu bez
rzeczownika (w odpowiedziach; w zdaniach, w których zaimki
te s¹ dope³nieniem lub podmiotem), np.:
Har du nogen bo rn? – Nej, jeg har ikke nogen. – Masz dzieci? – Nie,
/
nie mam (¿adnych).
Har du noget kaffe? – Nej, jeg har ikke noget. – Masz trochê kawy?
– Nie, nie mam (ani trochê).
Har du sagt noget? – Mówi³eœ coœ?
Er der noget i vejen? – Coœ siê sta³o? / Co siê dzieje?
Er der nogen her? – Jest tu kto?
Der er ikke nogen hjemme. – Nikogo nie ma w domu.
ingen, intet (nikt, nic) – w jêzyku pisanym zastêpuj¹ zaimki ikke
nogen i ikke noget.
Vi har intet at go re ved det. – Nie mamy z tym nic wspólnego.
/
Der er ingen lo sning pa det. – Nie ma na to ¿adnego rozwi¹zania.
/
°
al, alt, alle – wszystek, wszystko, wszyscy, wszystkie
Alt er ved det gamle. – Wszystko po staremu.
Al begyndelse er sva – Ka¿dy pocz¹tek jest trudny.
er.
Alle fornuftige mennesker vil give mig ret i, at la sig fremmede
ere
sprog er uhyre vigtigt. – Wszyscy rozs¹dni ludzie przyznaj¹ mi racjê,
¿e nauka obcych jêzyków jest bardzo istotna.
mange – wielu, wiele (rzeczowniki policzalne), meget – wiele, du-
¿o (rzeczowniki niepoliczalne)
Der er kommet mange mennesker til festen. – Na przyjêcie przysz³o
wielu ludzi.
Vi har mange venner i udlandet. – Mamy wielu przyjació³ za granic¹.
Vi har ikke meget tid tilbage. – Nie zosta³o nam ju¿ wiele czasu.
Hun bruger meget sminke. – Ona siê mocno maluje (dos³. u¿ywa
du¿o makija¿u).
78
27. anden, andet, andre – inny, inna, inne, inni/ drugi, druga, drugie,
drudzy
Jeg vil gerne have et andet job. – Chcia³abym mieæ jak¹œ inn¹ pracê.
Hun har en blomst i den ene hand og sin taske i den anden. – W jed-
°
nej rêce niesie kwiatek, a w drugiej swoj¹ torebkê.
Hvad synes de andre om det? – Co inni o tym myœl¹?
Uwaga! Et eller andet i en eller anden oznaczaj¹ bli¿ej nieokre-
œlon¹ osobê/ rzecz, np.:
Vi ma go re det pa en eller anden made. – Musimy to zrobiæ, w ten
°
/ ° °
czy inny sposób.
Han er gaet ud et eller andet sted. – Wyszed³ dok¹dœ (dos³. w to lub
°
inne miejsce).
hver, hvert – ka¿dy, ka¿da, ka¿de
Hvert ar tager vi til Norge. – Ka¿dego roku jeŸdzimy do Norwegii.
°
Vi betaler hver for sig. – P³acimy ka¿dy za siebie.
Uwaga! Ethvert, enhver jeszcze bardziej podkreœlaj¹, i¿ mówi-
my o „ka¿dym egzemplarzu danego gatunku/ ka¿dej osobie da-
nej kategorii”:
enhver = hver enkel
ethvert = hvert enkelt
Ethvert menneske har ret til sit privatliv. – Ka¿dy cz³owiek ma pra-
wo do swojej prywatnoœci.
Enhver kan deltage i konkurrencen. – Ka¿dy mo¿e wzi¹æ udzia³
w tej konkurencji.
begge (obaj, oboje, obie) – z podmiotem w liczbie mnogiej
Vil du have kagen eller is? – Begge to! – Chcesz ciastko czy lody? –
Jedno i drugie!
Begge bro dre studerer jura. – Obaj bracia studiuj¹ prawo.
/
79
28. Zaimki w wyra¿eniach zaimek + some helst
hvad som helst – cokolwiek
Jeg vil gerne spise hvad som helst. – Zjad³abym cokolwiek.
hvem som helst – ktokolwiek, ka¿dy
Hvem som helst kunne go re det. – Ka¿dy móg³by to zrobiæ.
/
hvilken/ hvilket/ hvilke som helst – jakikolwiek, jakakolwiek, ja-
kiekolwiek, jakkolwiek
Det er mig det samme, vi kan ko be hvilken som helst juice. – Jest mi
/
obojêtne, jaki sok kupimy.
hvor som helst – gdziekolwiek, wszêdzie
Jeg leder efter min hund; den kan va nu hvor som helst! – Szukam
ere
mojego psa; mo¿e byæ teraz wszêdzie!
nar som helst – kiedykolwiek, o ka¿dej porze
°
Du ma gerne komme forbi nar som helst! – Proszê, wpadaj do nas
° °
o ka¿dej porze!
ingen som helst – nikt, ¿aden, ¿adna, ¿adne
Jeg har ingen som helst anelse, hvem kunne hjaelpe os nu. – Nie mam
najmniejszego pojêcia, kto móg³by nam teraz pomóc.
Vi har ingen som helst problemer. – Nie mamy absolutnie ¿adnych
problemów.
intet som helst – nic, ¿adne
Vi har intet som helst spo rgsmal til det. – Nie mamy co do tego ¿ad-
/
°
nych pytañ.
Zaimki wzglêdne som i der
Zaimki wzglêdne som i der (który, która, które, którzy) – wprowa-
dzaj¹ zdanie podrzêdne przydawkowe. Wybór der lub som jest zwy-
kle dowolny, ale jeœli zdanie podrzêdne dzieli zdanie nadrzêdne, u¿y-
wamy tylko som lub pomijamy zaimek; natomiast w zdaniu wielo-
krotnie z³o¿onym podrzêdnie pierwszym zaimkiem mo¿e byæ som/
der, natomiast ka¿dym kolejnym ju¿ tylko som, np.:
80
29. Vi har et sommerhus der/ som ligger ved stranden. – Mamy domek
letni, który stoi niedaleko pla¿y.
Jeg kender personligt forfatter der/ som har modtaget den mest be-
ro mte danske littera prisen. – Osobiœcie znam tego pisarza, który
/ ere
otrzyma³ najs³ynniejsz¹ duñsk¹ nagrodê literack¹.
Den kvinde, (som) jeg snakkede med, er min nabo. – Ta kobieta,
z któr¹ rozmawia³em, jest moj¹ s¹siadk¹.
Min kollega, (som) jeg arbejder med, har haft en ulykke. – Mój kole-
ga, z którym pracujê, mia³ wypadek.
Studerende som/ der er medlemmer af AISEC, og som har bestaet °
pro ven i engelsk, kan anmode om et stipendium pa et udenlandsk uni-
/ °
versitet. – Studenci, którzy s¹ cz³onkami AISEC i którzy zdali test
z angielskiego, mog¹ siê ubiegaæ o stypendium zagraniczne.
Uwaga! Zaimek som, w znaczeniu „jak”, wystêpuje tak¿e w po-
równaniach, np.:
Jeg er sulten som en ulv. – Jestem g³odny jak wilk.
Han drikker som et svin. – On pije jak szewc.
Jeg boede i Sverige som barn. – Jako dziecko mieszka³em w Szwe-
cji.
Han arbejder som journalist. – On pracuje jako dziennikarz.
Æwiczenie 14
Przet³umacz na jêzyk duñski.
1. Lisa k¹pie swoje dziecko.
2. Morten jest na dworze i myje jego (ojca) samochód.
3. S¹ ju¿ dwadzieœcia lat po œlubie i nadal bardzo siê kochaj¹.
4. Oba rozwi¹zania by³y poprawne.
5. Kupiê mu cokolwiek.
6. Kupili swoim wnukom po rowerku.
7. Zosta³o trochê kawy w dzbanku?
8. Poczekajmy na to, co powiedz¹ inni.
9. Mówi siê, ¿e on zamierza siê o¿eniæ.
10. Trudno jest jednoczeœnie rozmawiaæ przez telefon i pisaæ maila.
81
30. Æwiczenie 15.
Wstaw odpowiedni zaimek.
1. Jeg vil gerne have................ en jakke.
2.......... har spist min kage?!
3........... en flot hat du har pa!°
4. Det taler ikke med............... siden de skaendtes om penge.
5. Jeg har min............... lejlighed og han bor til leje.
6. Tager vi den der lampe? .... vil due.
7. Har I.............. spo rgsmal?
/
°
8. ............. af disse tasker kan du lide bedst?
9. Jeg synes ikke meget om mennesker......... sla deres bo rn.
°
/
10. Han kender en pige........... har to bro dre.......... arbejder i politiet.
/
Æwiczenie 16.
Wybierz odpowiedni zaimek.
1. Hende/ Hun, der star derover med den ho je mand, er min kusine.
°
/
2. Jeg skal nok tale med min/ sin so n, nar han vender hjem.
/
°
3. I overensstemmelse med Hendes/ Hans Kongelige Ho jhed...
/
4. Jens arbejder sammen med sin/ hans kone. (Oles kone)
5. Skal vi beso ge hver sine/ deres fora
/ eldre?
6. Den der sindsyge fyr na ermer ham/ sig!
7. Jeg kan ikke forsta det/ dette.
°
8. Hvem/ Hvad gjorde det?
9. Den her/ disse kjole har hun ko bt til hendes/sin forlovelse.
/
10. Sadan en/ Sikke en pa maleri!
°
en
82
31. Język duński od A do Z. Repetytorium
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie
w formie dostarczonej przez Wydawnictwo KRAM. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w
zawartości publikacji bez pisemnej zgody Wydawnictwa KRAM - wydawcy niniejszej
publikacji. Zabrania się jej odsprzedaży.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w
sklepie internetowym
http://wydawnictwo-kram.pl
