1. Stijn, Lizzy en Werner. Hun verhaal leest u onderaan. Katrijn Van Giel
‘Er is geen plaats meer’ – dat kan
niet langer
Als een tanker die moet keren: zo groot is de omwenteling
waar de zorg voor personen met een handicap in Vlaanderen
voor staat. Vanaf 1 januari krijgen 39.000 gebruikers hun
eigen budget in handen.
VEERLE BEEL
Wat verandert er?
Decennialang al vertrekt de zorg aan personen met een handicap vanuit een
voorziening, en wat die wil of kan aanbieden. Voorzieningen kregen daartoe
middelen van de overheid. Vanaf 1 januari 2017 kent de Vlaamse overheid
die middelen rechtstreeks aan de gebruikers toe. Die kunnen hun zorg
inkopen op de wijze die het best bij hen past: bij een voorziening, bij
assistenten, of ze maken een combinatie van beide.
Hoeveel mensen belangt dit aan?
Er verblijven nu ongeveer 30.000 volwassenen met een handicap in een
voorziening, of ze maken gebruik van ambulante zorg zoals een
dagcentrum. 9.000 andere Vlamingen met een handicap kiezen zelf waar ze
wonen en wat ze doen en huren persoonlijke assistenten in. Al die mensen
schakelen straks over naar een persoonsvolgendbudget. Achter die droge
term gaat ‘een van de grootste omwentelingen in de zorg schuil’, aldus
James Van Casteren, administrateur-generaal van het Vlaams Agentschap
voor Personen met een Handicap (VAPH).
Wat verandert er voor de voorzieningen?
Vergeet het idee van een voorziening als een gebouw, zegt Vlaams minister
van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V). Een voorziening wordt een
gespecialiseerd centrum van zorg, van waaruit die zorg ook naar mensen
thuis kan vertrekken, als ze dat vragen. Voorzieningen kunnen dus ook niet
meer zeggen dat ze ‘geen plaats vrij’ hebben. Ze worden immers
gefinancierd door de gebruikers zelf, die hun budget rechtstreeks van de

2. overheid krijgen. ‘Ze moeten sociale ondernemers worden’, aldus
Vandeurzen, die erop wijst dat sommigen nu al het goede voorbeeld geven.
Hoe groot zijn de budgetten die mensen met een handicap
kunnen krijgen?
Tussen 10.000 en 85.000 euro. In dat laatste geval gaat het om zwaar
zorgbehoevenden. Gebruikers moeten eerst een ondersteuningsplan
indienen. Op basis daarvan krijgen ze een voorschot van het VAPH ter
waarde van een kwart van hun budget. Telkens ze geld hebben uitgegeven
en rekeningen insturen, wordt het budget aangevuld. Ze kunnen op ‘Mijn
VAPH’ zien hoe de stand van hun budget is, vergelijkbaar met het systeem
van de maaltijdcheques.
Wat als een persoon met een handicap dit te moeilijk vindt?
De overheiderkent drie bijstandsorganisaties: Onafhankelijk Leven,
Absoluut en alin. Er komen er nog twee bij. Die vijf organisaties staan pal
achter de gebruikers: ze geven informatie en vormingen aan hun leden – het
lidgeld bedraagt 50 euro per jaar – en kunnen desgewenst (tegen betaling)
ook een individueel zorgtraject helpen uitstippelen. Het is niet verplicht om
bij zo’n organisatie aan te kloppen.
Wat met mensen die in een voorziening verblijven en niets willen
veranderen?
Dat mag. Zij kunnen hun budget omzetten in een voucher, en die aan de
voorziening geven. Die maakt de voucherdan te gelde bij het VAPH.
Tegelijk is het ook mogelijk de voorziening te combineren met andere zorg.
Zo zijn er vermoedelijk mensen die één of twee dagen in de week naar een
dagcentrum gaan en daarnaast met behulp van assistenten andere dingen
willen doen.
Hoeveel van de 30.000 mensen die nu in een voorziening
verblijven, zullen van de nieuwe mogelijkheden gebruikmaken?
Dat is onvoorspelbaar. Vermoedelijk zal het op 1 januari niet direct
stormlopen. De bijstandsorganisatie Onafhankelijk Leven heeft een peiling
gedaan en komt uit op slechts 4 procent. ‘Wat niet wil zeggen dat de
verandering niet belangrijk is’, zegt Koen Depauw van Onafhankelijk Leven.
‘Dit nieuwe systeem geeft mensen met een handicap zelf de touwtjes in
handen. Daardoor krijgen ze meer kansen en kunnen ze zich beter
ontwikkelen.’
Is dit systeem goedkoper of duurder?

3. In principe blijft dat gelijk. De Vlaamse regering voorziet wel in een extra
budget van 117 miljoen euro voor 2017, en er volgen ook extra budgetten
voor 2018 en 2019, zegt minister Vandeurzen. ‘We doen dit omdat we ons
met de Conventie van New York geëngageerd hebben om maximaal in te
zetten op inclusie. En ook omdat het decretaal zo bepaald is tijdens de
vorige legislatuur.’ Het VAPH vermoedt dat er door deze omwenteling
efficiënter gewerkt zal worden: ‘De zorg zal niet alleen beter worden, maar
er zal wellicht ook meer zorg verleend kunnen worden.’
Lizzy Scheltjens (35) woont zelfstandig in Beveren-Waas en is ambassadeur bij de vzw Onafhankelijk
Leven. Ze beschikt al 13 jaar overeen eigen budget, waarmee ze assistenten inhuurt, die haar helpen
bij dagelijkse handelingen.Ze heeft er zo zeven,‘en soms zit ik nog in de patatten, als geen van de
zeven kan’, lacht ze. Wat ze mist:een permanentiewaarop ze ook ’s nachts een beroepzou kunnen
doen. ‘Nu ligt mijn gsm naast mij en staan mijn ouders daar ook binnen het kwartier. Misschien kan ik
dergelijke hulp straks inkopen bij een voorziening.’ Katrijn Van Giel

4. Werner Vols (55) is vader van een 21-jarigezoon en vandaag precies 30 jaar getrouwd. Zijn vrouw is
ook een van zijn persoonlijke assistenten. ‘Wie kan mij beter verzorgen dan zij?’ Zijn vrouw werkt ook
nog in het onderwijs, waardoorze in feite twee jobs combineert. Werner doet zelfde administratie van
zijn budget:hij stelt contracten op en verbreekt ze, betaalt de rekeningen van het sociaal secretariaat...
‘Wij zijn het al zo gewoon om ons eigen leven te leiden. De nieuwkomers zullen het misschien moeilijk
vinden. Gelukkig kunnen ze hulp krijgen bij de bijstandsorganisaties.’ Katrijn Van Giel

5. Stijn Vlerick (31) werkt zelfstandig als IT’er en houdt van muziek, reizen en zijn vrienden. Hij woont bij
zijn ouders in Zwijnaarde. Ook Stijn heeft al heel lang een eigen budget, waarmee hij assistenten
inkoopt, die met hem naar concerten gaan en hem bij alle dagelijkse handelingen helpen. Voor het

6. overige blijft hij afhankelijk van zijn ouders,want hij kan fysiek gezien niets zonder assistentie. Ook
Stijn zou het fijn vinden als hij ‘permanentie’ kon inkopen bij een voorziening. Katrijn Van Giel
VEERLE BEEL
Veerle Beel is redactrice binnenland bij De Standaard.
Copyright De Standaard