Welke rol speelt de accountant binnen uw bedrijf? Wietsma, J. Tijdschrift Administratie, 2014 Het accountantsberoep staat regelmatig volop in de schijnwerpers. De oorzaken daarvan zijn divers. Soms gaat het over de gevolgen van digitalisering voor het accountantsberoep, soms over de kwaliteit van de accountantsdiensten en weer een andere keer over vermeende betrokkenheid van accountants bij zogenoemde witte-boorden-misdrijven. Door deze ontwikkelingen wordt de accountant gedwongen na te denken over zijn toekomstige positie en zal hij keuzes moeten maken. Dat dit ook gevolgen heeft voor u en uw relatie met uw accountant is evident. In dit artikel treft u een overzicht van de ontwikkelingen in de accountancybranche en de mogelijke gevolgen die dit heeft voor uw organisatie.

1. relatie met de accountant
Door Jan Wietsma AA, mede-initiatiefnemer van de MKB-kredietcoach, partner Full Finance (mail: jwietsma@coolfacts.nl)
Welke rol speelt de
accountant
binnen uw bedrijf?
Het accountantsberoep staat regelmatig in de schijnwerpers. De ene keer gaat het over de gevolgen van digitalisering voor
het accountantsberoep, een andere keer over de kwaliteit van de accountantsdiensten of soms over vermeende betrok-kenheid
van accountants bij zogenoemde witte-boorden-misdrijven. Door deze ontwikkelingen wordt de accountant
gedwongen na te denken over de rol die hij wil innemen en moet hij keuzes maken. Dat dit ook gevolgen heeft voor de
relatie met uw accountant is evident. In dit artikel treft u een overzicht van de ontwikkelingen in de accountancybranche.
de accountant moet keuzes maken
De accountancy is van oudsher een arbeidsintensief be-roep.
Voor het administreren van financiële data, het
samenstellen van jaarrekeningen en het verzorgen van
aangiften waren veel mensen nodig. Hetzelfde geldt
voor het controleren van de jaarrekening. De accountant had veel
handen nodig om al die werkzaamheden uit te kunnen voeren.
Het verdienmodel van de accountant was hier grotendeels op ge-baseerd.
Met de komst van de computer waren sommige werk-zaamheden
weliswaar eenvoudiger uit te voeren, maar de onder-bouwing
van al die financiële data werd meestal nog gewoon op
papier gedaan en zo bleef het werk van de accountant arbeidsin-tensief.
Vandaag de dag echter zijn de meeste werkzaamheden volledig
geautomatiseerd en komen er nog nauwelijks mensenhanden aan
te pas bij het verwerken en controleren van al die financiële data.
Bankafschriften worden automatisch ingelezen en verwerkt. Con-trole
van grote hoeveelheden financiële gegevens gebeurt door
software. Deze software signaleert opmerkelijke zaken en gaat
dan vaak zelf al op zoek naar mogelijke oorzaken.
Voor het verzorgen en verzenden van aangiften geldt hetzelfde.
De Belastingdienst bereidt zoveel mogelijk de aangiften al voor en
als u zelf nog aangifte moet doen, dan wordt steeds vaker
Standard Business Reporting (sbr) ingezet. De komende jaren zal
de impact van sbr steeds belangrijker worden. U kunt de jaarre-kening
die u deponeert bij de Kamer van Koophandel alleen in
sbr-formaat aanbieden. Ook de banken willen uw jaarcijfers al-leen
maar meer in sbr-formaat ontvangen. De introductie van het
sbr-direct-portaal leidt er toe dat u uw jaarcijfers ook zonder tus-senkomst
van de accountant kunt inleveren. Deze voortgaande
technolisering van werkzaamheden voelt de accountant in zijn
portemonnee. Er zijn minder mensen nodig waardoor de omzet
daalt en daardoor ook de winst. Het gevolg is ook nog eens dat er
minder natuurlijke contactmomenten zijn met de klant, waardoor
het extra advieswerk minder vanzelfsprekend wordt.
De technolisering heeft ook gevolgen voor de financiële
administratie. De behoefte aan administratief personeel neemt
momenteel aanzienlijk af, zeker bij de ondersteunende
werkzaamheden.
U kunt deze ontwikkelingen aangrijpen om opnieuw met uw
accountant in gesprek te gaan. Welke werkzaamheden kan de
accountant volledig geautomatiseerd voor uw bedrijf afwikke-len?
Hoe kunt u ervoor zorgen dat de kwaliteit van de financië-le
data van een hoog niveau is, waardoor de accountant min-der
hoeft te doen? In die zin is het goed om actief aan de slag te
gaan met zaken als elektronische facturering, boekhoudkoppe-lingen
en sbr.
ti jdschri ft admini strati e – nummer 4 – apri l 2014 2 4 WWW.ti jdschriftadmini stratie.NL

2. WWW.ti jdschriftadmini stratie.NL 2 5 ti jdschri ft admini strati e – nummer 4 – apri l 2014 omdat deze eerst ruggespraak moet houden met de zogeheten
opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelaar. Daarnaast moeten alle
accountants in de controlepraktijk extra cursussen volgen en een
verplichte dossiermentoring ondergaan. In veel gevallen zult u
dan ook zien dat de kosten die u moet maken voor het uitvoeren
van de wettelijke controle zullen stijgen. Daarnaast moet u er re-kening
mee houden dat een aantal accountantskantoren zal stop-pen
met het uitvoeren van deze controles. Dit betekent dat u op
zoek moet naar een andere accountant. Ook dit brengt kosten met
zich mee, omdat een eventuele nieuwe accountant zich weer
moet inwerken.
Bespreek ook wat de toegevoegde
waarde van al die extra aandacht
voor uw bedrijf betekent
Aan de andere kant is er ook goed nieuws, want de Europese
Unie heeft besloten dat de grenzen voor een verplichte wettelij-ke
controle omhoog gaan. Deze maatregel moet nog wel wor-
Prijsdruk
Een ander fenomeen waar de accountant mee te maken heeft, is
prijsdruk. Klanten weten dat accountants door de voortschrijden-de
automatisering minder uren hoeven te maken. Daarnaast we-ten
de meesten ook dat veel accountantskantoren worstelen met
overcapaciteit. Deze twee zaken leiden er toe dat klanten kriti-scher
worden op de prijs die de accountant berekent voor zijn
diensten. Er wordt hard onderhandeld over de prijzen voor het
controleren of samenstellen van een jaarrekening en het komt
met enige regelmaat voor dat die prijzen ieder jaar opnieuw naar
beneden worden bijgesteld. In sommige gevallen worden accoun-tants
zelfs gedwongen om dezelfde werkzaamheden tegen een
vergoeding te doen die 30 tot 40 procent lager ligt dan het jaar
daarvoor.
Aan de andere kant krijgt de accountant te maken met extra kos-ten
die hij moet maken om de kwaliteit hoog te houden en ook de
investeringen in automatisering moet hij terugverdienen. Voor
veel accountants is dit reden om na te denken over andere ver-dienmodellen.
Men stapt af van het ‘uurtje-factuurtje-model’ en
introduceert modellen met een vaste prijs of een abonnements-vorm.
Daarmee ontstaat voor de accountant ruimte om meer grip
te krijgen op zijn eigen bedrijfsprocessen en zo de noodzakelijke
marge op peil te houden.
Voor u als administrateur betekenen deze ontwikkelingen dat het
zeker zinvol kan zijn om met uw accountant de hoogte van zijn
declaratie te bespreken. Hoe is die declaratie opgebouwd, werkt
uw accountant wel efficiënt, zijn er geen kosten die u doorbere-kend
krijgt omdat de accountant zijn interne processen onvol-doende
geoptimaliseerd heeft? Aan de andere kant is het goed te
beseffen dat het niet slim is om uw accountant het vel over de
oren te halen. Want dan is goedkoop op een gegeven ogenblik
duurkoop. Het veranderen van accountant is namelijk in veel ge-vallen
ook een kostbare aangelegenheid.
Toezichthouders houden accountants in het vizier
Wellicht heeft u vorig jaar kennisgenomen van een aantal nieuws-berichten
waarin de Autoriteit Financiële Markten (afm) de con-trolekwaliteit
van accountantskantoren en accountants hekelde.
Een groot deel van deze kantoren voldeed niet aan de eisen die je
mag verwachten van een accountantskantoor en het grootste deel
van de onderzochte kantoren kreeg dan ook een onvoldoende.
Dat de kwaliteit van de controlewerkzaamheden ondermaats was,
heeft mogelijk ook gevolgen voor de bedrijven die gecontroleerd
zijn. Vraagt u zich daarom af of uw accountant wel voldoende
heeft ingespeeld op de verbeterpunten binnen uw bedrijf ten aan-zien
van het beheersen van de interne organisatie.
De negatieve uitkomsten hebben er toe geleid dat de afm, de Ne-derlandse
Beroepsorganisatie van Accountants (nba) en de sra -
een samenwerkingsverband van accountantskantoren in het mid-den-
en kleinbedrijf - de handen ineen hebben geslagen om de
kwaliteit van de controle te verbeteren. Als u administrateur bent
bij een bedrijf dat controleplichtig is, houdt dit in dat uw accoun-tant
in veel gevallen meer tijd aan de wettelijke controle zal beste-den
dan voorheen. Hij zal kritischer zijn op de antwoorden die hij
geeft of vragen die hij stelt. Hij zal meer tijd besteden aan het do-cumenteren
van de jaarrekening en in sommige gevallen zal het
langer duren voordat u een verklaring van uw accountant krijgt,
Een kritische houding is zeker geen overbodige luxe.

3. den geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving, maar de
verwachting is dat dit niet heel lang op zich zal laten wachten.
Bespreek dus nu al met uw accountant of hij er mee gaat stop-pen
of wat de gevolgen zijn van het optrekken van de controle-grenzen
voor uw bedrijf. Natuurlijk is het ook goed om met uw
accountant te overleggen over een eerlijke verdeling van de ex-tra
kosten die deze moet maken in verband met het verscherpte
toezicht. Bespreek vooral wat de toegevoegde waarde van al die
extra aandacht in de wettelijke controle voor uw bedrijf bete-kent.
Professioneel kritische instelling
Een onderwerp dat ook veel aandacht heeft, is de professioneel
kritische instelling van de accountant. Daarbij gaat het om de
vraag of de accountant bewust of onbewust meewerkt aan zaken
die laakbaar of zelfs verboden zijn. Op dit moment is er bijvoor-beeld
veel aandacht voor de rol die enkele accountants van kpmg
hebben gespeeld bij het verhullen van steekpenningen door Bal-last
Nedam. Maar niet alles haalt de krant. Bij de Accountantska-mer
in Zwolle staan regelmatig accountants terecht waarbij de
vraag beantwoord moet worden of de accountant zich wel aan de
fundamentele beginselen van het accountantsberoep heeft ge-houden.
Zo kan het gebeuren dat uw accountant u vertelt dat u
voor een specifiek probleem bij een ander accountantskantoor te
rade moet gaan, omdat hij wil voorkomen dat zijn objectiviteit in
het geding komt. Daarnaast zult u merken dat uw accountant va-ker
ruggespraak wil houden als er zich bepaalde kwesties voor-doen
in uw bedrijf.
Nieuwe markten en diensten
Al die veranderingen zorgen ervoor dat menig accountant actief
op zoek gaat naar nieuwe markten en diensten. Denk hierbij aan:
- big data;
- integrated reporting;
- nieuwe adviesdiensten.
Big data
De ontwikkelingen rond big data gaan hard en het is logisch dat
de accountant hier een graantje van mee wil pikken. Veel accoun-tantskantoren
investeren in het opleiden van mensen die begrij-pen
wat je met big data allemaal kunt, en ontwikkelingen zullen er
toe leiden dat werkzaamheden van de accountant efficiënter en
effectiever kunnen worden uitgevoerd. Daarbij zult u zien dat ac-countants
het steeds vaker gaan hebben over onderwerpen als
procesmining en datamining. Aan de andere kant dient u te be-seffen
dat big data zeker niet zaligmakend zijn en dat er nog heel
wat kaf tussen het koren zit. Overtuig u er dus van dat u met een
kundige accountant te maken hebt als hij of zij over dit onder-werp
ti jdschri ft admini strati e – nummer 4 – apri l 2014 2 6 WWW.ti jdschriftadmini stratie.NL
begint.
Advies lijkt wel het toverwoord
voor veel accountants
Integrated reporting
Het onderwerp integrated reporting staat hoog op de agenda
van accountantskantoren. Sommige mensen beweren zelfs dat
dit het nieuwe speeltje van accountants wordt. Bij integrated re-porting
gaat het erom dat u als bedrijf niet alleen aandacht hebt
voor financiële rapportages, maar ook voor rapportages over
maatschappelijk verantwoord ondernemen, belastingdruk,
mens en welzijn et cetera. Daarbij gaat het vooral over de onder-linge
samenhang tussen die rapportages en de betrouwbaarheid
daarvan. Vanuit zijn opleiding kan de accountant hier zeker een
rol in spelen en de maatschappij zal de komende jaren bedrijven
steeds vaker bevragen over genoemde onderwerpen. Maar ook
hier geldt dat overdaad schaadt en dat het goed is om met uw
accountant te bespreken welke zaken relevant zijn om te meten
en te rapporteren en welke niet. Daarnaast dient u te beseffen
dat het onderwerp integrated reporting nog redelijk in de kin-derschoenen
staat en dat er nog heel wat zaken moeten worden
uitgezocht. U mag van uw accountant verwachten dat hij samen
met u investeert en de kosten niet eenzijdig afwentelt op uw or-ganisatie.
Advies
Advies lijkt ten slotte wel het toverwoord voor veel accountants.
Door meer te gaan adviseren, denken accountants dat zij de ma-laise
waarin zij verkeren het hoofd kunnen bieden. Het aantal on-derwerpen
waarover accountants willen adviseren is groot en
varieert van arbeidsrecht tot milieurecht en van fusie- en over-namebegeleiding
tot financiële herstructurering. Daarnaast heb-ben
accountants fiscaal advies nog altijd hoog in het vaandel
staan. De vraag is of u in veel gevallen niet beter af bent met een
gespecialiseerde organisatie. Daarnaast valt er op de adviesvaar-digheden
van veel accountants nog wel wat af te dingen. Het risi-co
is dat u dan onvoldoende waar voor uw geld krijgt. Ook hier
geldt dat u uw accountant mag en moet bevragen op zijn specifie-ke
deskundigheid op een bepaald adviesterrein. Hoeveel ervaring
heeft hij, doet hij het advies erbij of is het een kerncompetentie?
Een kritische houding is dus zeker geen overbodige luxe. Daar-naast
moet u er rekening mee houden dat accountants in veel ge-vallen
geen advies mogen geven als zij ook de wettelijke controle
voor uw bedrijf verzorgen.
Een nieuwe inrichting van het beroep
Natuurlijk zit de accountant niet stil als het gaat om de verdere
professionalisering van het beroep. Er wordt hard gewerkt aan een
nieuw opleidingsmodel, waarbij onderwerpen als ethiek, profes-sioneel
kritische instelling, omgaan met ict en meer aandacht
voor ontwikkelingen bij bedrijven veel meer aandacht krijgen.
Daarnaast volgen of volgden veel accountants aanvullende trai-ningen
om kwaliteit te blijven leveren. Tegelijkertijd zal de ko-mende
jaren ook het kaf van het koren worden gescheiden; een
deel van de accountantskantoren heeft op langere termijn geen
bestaansrecht meer, omdat men in het verleden te weinig tijd en
geld heeft geïnvesteerd in kwaliteit, procesoptimalisatie en het
vergroten van de adviesvaardigheden.
Ga dus voor uzelf na en bespreek met uw accountant of deze in de
nabije toekomst nog voldoende toegevoegde waarde kan leveren.
Spreek zaken af die meetbaar zijn en die leiden tot minder kosten
of meer winst voor uw bedrijf. Besef dat een goed opgeleide en
bijdetijdse accountant nog altijd goed betaald mag worden.
Kortom, blijf de accountant die goed werk levert koesteren, maar
wees ook niet bang om afscheid te nemen van uw accountant als
hij u niet scherp houdt.