1. 1
Radyoloji Yolculuğumuz
(Nereden Nereye?)
Prof. Dr. E. Tuncel
U.Ü.T.F. Radyoloji AD
Emekli Öğretim Üyesi
(http://www.ercantuncel.net)
TRD Kayseri Temsilciliği Bilimsel Etkinliği, 20 Haziran 2014
2. 2
Konuşma plânı
Uzmanlık öncesi dönem
Röntgen dönemi: 1934-1972
Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
Nereden nereye?
3. 3
Konuşma plânı
Uzmanlık öncesi dönem
Röntgen dönemi: 1934-1972
Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
Nereden nereye?
5. 5
İlk ilgilenenler fotoğrafçılar ve fizikçiler; özel
laboratuvarlar
Hastanelere röntgen aygıtları kurulmaya
başlanıyor, daha sonra enstitüler kuruluyor
Bu dönemin radyologları röntgenle uğraşan
klinisyenlerdir
Örnek: John Caffey, Edward B.D. Neuhauser
7. 7
Türkiyede Yıldız Hastanesinde (18 Mayıs 1897)
• Op.Dr.Cemil bey (Esat Feyzi ve Rifat Osman)
• Dr.Salih bey (Dahiliye ve Çocuk hastalıkları uzmanı)
1897 Osmanlı-Yunan savaşında yaralanan
Boyabatlı Mehmet’in radyografisi ve radyogramı
8. 8
Radyolojide ilkler BATIDA BİZDE
Tıbbi uygulaması 1896 1897
Enstitüler 1902 Viyana 1935 Çapa
Dernek 1897 UK
1898 Almanya
1924 İstanbul
(Elektroradyoloji)
Kongre 1900 Paris
1905 Berlin
1966 İstanbul
Dergi 1896 Skiagraphy
1897 Am X-ray J
1955 Türk
Radyoloji Mec.
9. 9
Konuşma plânı
Uzmanlık öncesi dönem
Röntgen dönemi: 1934-1972
Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
Nereden nereye?
10. 10
Uzmanlığın özellikleri
Tümüyle teknolojiye dayalı bir daldır;1955’den önce
ve1980-81’de radyoterapiyi de kapsıyordu
5 saat çalışma, şua izni, nöbet yok, fiili hizmet zammı
Sindirim borusunun, biliyer ve üriner sistemin kontrastlı
tetkiklerini yapar
İnvaziv işlemler (anjiyografi, ventrikülografi,
pnömoansefalografi, miyelografi, vb) ilgili klinisyen
tarafından radyoloji departmanlarında yapılırdı
11. 11
1960’lardan önce
Röntgen tercih edilen bir dal değildi
Genel kabul: “Röntgenogramları en iyi ilgili
klinisyen değerlendirir”
1960’lardan sonra
Dünyada: Röntgenin klinikteki önemi arttı
Türkiyede: Amerikan tıbbıyla tanışma→
Hacettepe deneyimi
12. 12
Radyolog profili
1960’lardan önce:
Tıbbı bırakmış, para
kazanmayı amaçlayan
laboratuvar sahibi
Hastaya dokunmayan,
yorumda iddiasız;
görevinin kaliteli görüntü
elde etmek olduğuna
inanan
13. 13
1960’lardan sonra:
Radyolojiyi önemi
nedeniyle seçen genç ve
enerjik hekimler
Görmenin ve yorumun
radyologlar tarafından
yapılacağı iddiasında,
İnvaziv işlemlere sahip
çıkmaya çalışan
15. 15
Konuşma plânı
Uzmanlık öncesi dönem
Röntgen dönemi: 1934-1972
Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
Nereden nereye?
16. 16
Büyük değişim!
Teknolojik gelişme
Kesit görüntüleme
Kateter vb gereçlerde
gelişmeler
Endoskopik gelişmeler
Kontrastlı ve invaziv
tetkiklerin sayıları azaldı,
bir kısmı ortadan kalktı
Görme, gösterme ve
yorumdaki ustalığa
gereksinim azaldı;
yorumda klinik bilginin
önemi arttı
Girişimsel radyoloji
19. 19
Radyoloji uzmanlığının değeri arttı, genç ve yetenekli
mezunlar bu dalı tercih etmeye başladı
Radyologlar anjiografi ünitelerine sahip olmaya ve
girişimlere başladılar
Röntgen muayenehanesine sahip olanlar US ekleyerek
yollarına devam etti
Sermayesi olanlar görüntüleme merkezleri açmaya başladı;
radyologlar buralarda aylıklı çalışanlar haline geldiler
21. 21
Klinisyenler ya görüntüleme merkezleri açmak veya ortak
olmak istediler ya da gönderdikleri hasta başına PRİM
aldılar
Merkez sahipleri zaten buna mecburdular; böylece
klinisyenin, merkez sahibinin ve çalışan radyoloğun mutlu
olduğu bir düzen kurulmuş oldu!
Mutsuz olan?: - Bedelini ödeyemeyen hastalar
- Etik değerleri önemseyen hekimler
22. 22
Birinci dünya savaşı sonrası radyoloji bilim dalının
şekillenme evresinde, radyoloji liderlerinin çoğu “radyoloji
uzmanları hastalarını doğrudan kontrol eden hekimler olmadıkça
radyolojinin asla matür bir uzmanlık dalı olamayacağını” ifade
etmişlerdi. Kanımca bu düşünce hâlâ geçerlidir.
(In the formative period of radiology after World War I, many of the
early leaders stated that it would never become a mature specialty
unless radiologists became primary physicians with control of their
patients. I believe this concept is still true.)
Thomas F. Meaney,MD
Radiology 1989;172:889
23. 23
Konuşma plânı
Uzmanlık öncesi dönem
Röntgen dönemi: 1934-1972
Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
Nereden nereye?
24. 24
Sağlıkta dönüşüm projesi
Hekime kolayca ulaşabilme: Aşırı talep!
Çözüm: Performans, Hizmet alımı
Sağlıkta kurumsal özelleşme (bireysel değil!)
Etik değerler değil, kurumun ekonomik çıkarları
Sağlık hizmetinin alıcısı SGK
Kime, ne için, ne kadar ödenecek?
Bilgi-beceriye değil sadece işleme ödeme
25. 25
Radyoloji uzmanlığına etkileri
Deformasyon
1. Rapor ve tetkik kalitesinde düşme
2. Klinikle, klinisyenle ve hasta ile ilişkinin
zayıflaması
Daralma
3. Uzmanlık alanının invazyonu
26. 26
1. Rapor ve tetkik kalitesinde düşme
Silik akciğer lezyonlarında, bakma süresi <4 sn
olduğunda, saptanabilirlik önemli ölçüde düşüyor
(Oestmann JW ve ark. Radyoloji; 1988)
Mamogramların değerlendirme hızı:
• 40-50 MM/2 saat = 36/39 kanser
• 40-50 MM/15 dak. = 31/39 kanser
(Kopans DB, RCNA; 2000)
Abdomen BT’de >20/gün = yanlış x 2
(Bechtold RE, JCAT; 1997)
27. 27
Radyolojik tetkiklerin birim fiyatı aşırı derecede
ucuzdur; radyologlar kapasitelerinin çok
üzerindeki sayılarda hasta bakmaktadırlar
“Hem kaliteli, hem ucuz hem de hızlı olabilen bir sağlık sistemi
yoktur; birinin düzeltilmesi diğer birinin veya ikisinin bozulmasına
neden olur.”
Prof.Sir R. Hoffenberg, RCP’ nin eski başkanı
29. 29
“Sadece görüntüleri raporlayan bir doktor
radyolog değildir, çünkü radyoloji uzmanlığını
oluşturan diğer bileşenler* yoktur.”
(A physician who only interprets imaging studies is not a
radiologist, because the other integrated components of a
radiologist’s profession are absent.)
Borgstede JP. Radiology: Commodity or Speciality?Borgstede JP. Radiology: Commodity or Speciality?
Radiology 2008; 247:613-616Radiology 2008; 247:613-616
______________________
* 1. İstenen incelemenin gerekliliği ve uygunluğu
2. İncelemenin kalitesinin sağlanması
3. İnceleme sonuçlarının yorumlanması
4. Refere eden klinisyenle konsültasyon
30. 30
2. Klinikle, klinisyenle ve hasta ile ilişkinin
zayıflaması
Radyoloğun konsültan pozisyonun
kaybetmesi ile klinik bilgisi geriler; hastaya
artı değer (“adding value”) katamaz
“Bir raporun en değerli yeri
altındaki radyoloğun imzasıdır”
32. 32
Radyolog toplum nezdinde görünmez hale
(“invisible”) gelmektedir
“Allaha şükür ki gazeteciyim, muhasebeci veya
radyolog değilim. Yerimi başkasıyla
dolduramayacaklar.”
(Thank goodness I’m a journalist and not an accountant or a
radiologist. There will be no outsourcing for me.)
Thomas Friedman.The World is Flat: A Brief History of the
Twenty-First Century. Farrar, Straus and Giroux, 2005
Recht M.Translational Research:
The Future of Radiology. Image 2009 07 06
35. 35
Ne yapmalı?
1. Girişimsel radyoloji, radyolojinin alt dalı olarak
(subspesiyalite) kabul ettirilmelidir
Anabilim dalımızda girişim yapılmaya başlandıktan
(1991) sonra uzmanlığını alan 72 radyologdan 10
tanesi girişimsel radyoloji yapmaktadır, bunlardan
sadece 5 tanesi (%3.6) üniversite dışındadır!
37. 37
“Teknoloji bir uzmanlık tarafından
sahiplenilemez. Teknik, bir disiplin veya bir
uzmanlık oluşturmaz, sadece bir araçtır”
Chris
Zarins,Vasküler Cerrahi Derneği Bşk
Krestin GP. The Professional and Organizational
Future of Imaging. Insight into Imaging. 2010, 16
January
38. 38
2. Klinisyenlerin US yapmaları değil, ücret karşılığı
yapmaları önlenmeli ve Radyoloji teknisyenleri US
incelemelerini yapacak şekilde yetiştirilmelidir
Klinisyenin kendi yapacağı tetkikin endikasyonunu
koyması “self-referral” dir
Ölçüme dayanan ve standart bir şekilde raporlanan
Doppler US ve obstetrik US gibi tetkikler tam gün o işi
yapanlar tarafından çok daha duyarlı olarak yapılabilir
39. 39
By Kathy McQuillen Martense
MA,RT(R), Director of Radiologic Technology
Education, Department of Radiology, The
University of Iowa Hospitals and Clinics, Iowa
Dennis Marchiori DC MS DACBR
Palmer College of Chiropractic,
Davenport, IA, USA
By Christi Carter, MSRS, RT(R), Faculty Director,
Radiologic Science, Brookhaven College, TX and
Beth Veale, BSRS, MEd, RT(R)(QM), Associate Professor,
Radiologic Sciences, Midwestern State University, TX
42. 42
3. Kliniğin içerisinde konsültan
pozisyonunda olunmalı, klinisyenlerle
dirsek teması kaybedilmemelidir
“Şimdi radyoloğun fonksiyonunu yeniden tanımlamak
gerekir. Bu görev konsültasyondur ve standardize de
edilemez, ticarileştirilemez de!”
Krestin GP
Commoditization in Radiology: Threat or Opportunity?
Radiology 2010;256:338-342
45. 45
Konuşma plânı
Uzmanlık öncesi dönem
Röntgen dönemi: 1934-1972
Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
Nereden nereye?
46. 46
Ölçütler NEREDEN
Dün Bugün
NEREYE?
Görüntü
üretilmesi
Ustalık ister Basit Daha basit ve standardize
Görme Ustalık ister
(Projeksiyon)
Ustalık istemez
(Kesit görüntü)
-Ustalık istemez
-CAD yardımı
Yorum Ustalık önemli Klinik ve literatür
bilgisi önemli
-Literatüre daha fazla
hakimiyet
-CAD?
İnvaziv
işlemler
Klinisyenler -Girişimsel radyg.
- Klinisyenler
Perkütan ted. Uzm.
Radyolog
-Genel radyolog
-Muayene. Hek.
(işveren)
--Genel radyolog
--Subspesiyalist
-(sağlık çalışanı)
-Klinisyen radyolog
-Perkütan ted. Uzm.
(sağlık çalışanı)
47. 47
Son söz
İki şeye ihtiyacımız var:
1. Kliniğe daha fazla hakimiyet
2. Alanımızın sınırlarının çizilmesi