Mobiliteit in transitie - UGent

1. 1.
2.
Probleemstelling: kadering en aflijning
Duurzame mobiliteit antwoord op ruimtelijke (wan)orde of R.O. sturend voor
mobiliteit
3. Duurzame mobiliteit: hiërarchie van middelen
1. Voorkom mobiliteitsgenerende processen
2. Kies in beleidskeuzes voor wenselijk mobiliteitsprofiel
3. Meten is weten:
1. Ongevaldata als beleidsinstrument verkeersveilige ingrepen
2. Meet het mobiliteitseffect van een beleidskeuze
4. Hanteer het STOP-principe consequent
5. Van verkeersoplossingen naar mobiliteitsoplossingen en van klassieke mobiliteit
naar Mobiliteit in Transitie
Sleutelwoorden voor mobiliteit in transitie
1. ITS-technieken (voertuigen, infrastructuur, mobiliteitsbeheersing, toegang,)
2. Co-Mobility
3. Shared Mobility
4. “Voertuigen” licht, compact en aanpasbaar
5.
Innovatieve, aanvullende modi
6. Zorg voor een goede organisatiestructuur binnen alle geledingen
7. Werk consequent aan gewenste mobiliteit eigen inwoners en “gasten”
8. Geef het voorbeeld (gemeente als werkgever en dienstverlener)

2. ENTRÉE EN
MATIÈRE

3. JUISTE VERVOERMODI ?

4. GECOMBINEERD VERVOER

5. TRANSPORTPROBLEEM ?

6. DUURZAAM TRANSPORT ?

7. DUURZAAM PERSONENVERVOER

8. STOP- PRINCIPE IN TRANSPORT

9. DE ULTIEME GROENE FIETSER

10. LEVEN IN ONZEKERE TIJDEN

11. AUTOCONGESTIE OF RUIM BAAN ?

12. Voorbeelden voor... ?

13. AUTODELEN ?

14. PECHVERHELPING

15. Structurele files op hoofdwegen zijn een zwaar en toenemend probleem maar slechts één aspect van de mobiliteitsproblematiek

16. 2. DUURZAME MOBILITEIT ALS ANTWOORD OP RUIMTELIJKE
WANORDE OF
RUIMTELIJK PLANNING ALS correctieMIDDEL VOOR MOBILITEIT ?
1.
2.
3.
Mobiliteit is geen wondermiddel voor ruimtelijk foute beslissingen.
Alle beleidsbeslissingen moeten afgetoetst worden op: voorkom fouten
Mobiliteit in transitie (naar duurzame mobiliteit) als ultiem middel.

17. het fileprobleem
bekeken
vanuit
andere gebruikers

18. 3. Duurzame mobiliteit
Duurzame mobiliteit is een wijze van vervoeren van personen en goederen
• die bewegingsvrijheid biedt (je kunt je altijd en overal verplaatsen hoe je wilt),
• die de beleving verrijkt en faciliteert (reizen is een aangename beleving),
• die schoon en veilig is en
• die verbindingen maakt tussen mensen en plekken.
Deze voorwaarden garanderen optimale bereikbaarheid, milieuvriendelijkheid,
betrouwbaarheid, veiligheid en betaalbaarheid (Prof. J. Rotmans)
Concreet gaat het om
(1) verminderen van de behoeften aan particulier gemotoriseerd verkeer en
promoten van toegankelijke alternatieven;
(2)verhogen van het relatieve aandeel verplaatsingen met het openbaar vervoer, te
voet en met de fiets;
(3) promoten van gebruik van wagens met een lage emissie;
(4) ontwikkelen van een geïntegreerd en duurzaam gemeentelijk mobiliteitsplan;
(5) verminderen van de gezondheids- en milieukosten van verkeer.

19. 3. Duurzame mobiliteit: hiërarchie van middelen
1. Voorkom mobiliteitsgenerende processen
2. Kies in beleidskeuzes voor wenselijk mobiliteitsprofiel
3. Meten is weten
1. Ongevaldata als beleidsinstrument verkeersveilige ingrepen
2. Meet het mobiliteitseffect van een beleidskeuze
4. Hanteer het STOP-principe consequent
5. Van verkeersoplossingen naar mobiliteitsoplossingen en van klassieke mobiliteit
naar Mobiliteit in Transitie
Sleutelwoorden voor mobiliteit in transitie
1. ITS-technieken (voertuigen, infrastructuur, mobiliteitsbeheersing, toegang,)
2. Co-Mobility
3. Shared Mobility
4. “Voertuigen” licht, compact en aanpasbaar
5.
Innovatieve, aanvullende modi
6. Zorg voor een goede organisatiestructuur binnen alle geledingen
7. Werk consequent aan gewenste mobiliteit eigen inwoners en “gasten”
8. Geef het voorbeeld (gemeente als werkgever en dienstverlener)
????
19

20. 3. Duurzame Mobiliteit:
1. Voorkom mobiliteit generende processen
1. Evalueer mobiliteitseffecten van elke beleidsbeslissing
2. Versterk Stedelijk en gemeentelijk beleid:
Locatiebeleid: afstand vergrotende processen beheersen
Nadenken over herlokalisatie bedrijven
Versterk kwaliteit publieke ruimte
Bij ruimtelijke keuze moet de gewenste modikeuze in beeld komen.
????
20
1.
2.
3.
4.

21. 2. Stuur uitgangspunten beleid bij
(wenselijk mobiliteitsprofiel)
•
•
•
•
•
•
Ruimtelijk beleid
Fiscaal beleid
Politionele kerntaken
Weginrichting
Innovatief beleid
Voorbeeldfunctie
BEPERKINGEN:
• BEPERKTE MARGES VOOR MODAL SHIFT
• DOMINANTE ROL AUTO VERSUS ROL ANDERE MODI
• Dienstvoertuigen à KUNNEN WEL EEN ROL SPELEN IN MILIEUVRIENDELIJK
WAGENPARK
????
21

22. TERUGDRINGEN AUTOMOBILITEIT
• VERSTERKEN GEMEENSCHAPPELIJK VERVOER WERKT
(ONVOLDOENDE OM MODALSHIFT HAALBAAR TE MAKEN)
• DWEILEN EN DE KRAAN OPEN LATEN STAAN à
FRUSTRERENDE BEZIGHEID
Ø FISCALE AFTREKBAARHEID BEDRIJFSWAGENS
Ø INCENTIVES (SOMS CONTRAPRODUCTIEF) maar werken wel
(AFTREKBAARHEID BEDRIJFSWAGEN (DIESEL) EN LATER PREMIE ROETFILTER)
Ø NIEUWE AUTOINFRASTRUCTUUR
Ø RUIMTELIJKE SPREIDINGSBELEID NEEMT NOG TOE
Ø MOBILITEIT ALS VOLGSCENARIO

23. IS TRANSITIE NAAR DUURZAME
MOBILITEIT MOGELIJK ?
Personenvervoer
Ø Klassieke middelen: van autoverkeer naar andere modi, comodaliteit, STOP-principe,
Ø Geen uniek tovermiddel
Ø Hoe: comfort, veiligheid, concurrentieel
Ø Voorwaarden voor STOP-toepassing: StapTrap-infrastructuren
(voetpaden, fietspaden maar ook stalling, douches, ....)
Ø Beperk toegang auto tot stad, werkplek, ...., zodat lopen, fietsen
of ov nog bijkomend nodig à geen pesten autogebruiker dan wel
de leefbaarheid van stad verzekeren

24. 3. Meten is weten
1. Ongevaldata als beleidsinstrument
verkeersveilige ingrepen
2. Meet het mobiliteitseffect van elke
beleidskeuze
3. Gebruik van de gebruikte vervoersmiddelen door het beleid, personeel
en inwoners MAAR ook NietInwoners

25. 4. HANTEER HETSTOP-principe
Principe ladder Lansink:
hoe hoger op de ladder hoe belangrijker
Binnen het Stop-principe:
1. Stappen
2. Trappen
3. Openbaar vervoer
4. Privé-vervoer
Dit is de stelregel in het Vlaams Beleid
en zou het principe moeten zijn binnen
de gemeentelijke mobiliteitsplannen.

26. Illustratie ruimte-impact vervoermiddelen

28. 4. STOP-principe
Helder maar toch zo beperkt consequent
toegepast
1. Investeren/ontwerpen in functie van het STOP-principe
Afwegen infrastructuurprojecten in functie van STOP
2. Versterken van het STOP-principe via een consequente handhaving
3. STOP-principe versterkt leefbaarheid in steden en
dorpen
4. STOP-principe kan de doelstellingen verkeersveiligheid
dichterbij brengen

32. 1. Investeren in functie stop-principe
1. Principe veel beleden maar weinig toegepast
2. Hiërarchie in prioritering in infrastructuur is dikwijls
1. eerst rijweg,
2. parkeerruimte en
3. dan fietspad;
4. voetgangersruimte = restruimte ?

33. STOP-PRINCIPE VIA
OMGEKEERD ONTWERPEN
1. Situeer betekenisvolle activiteiten zoals verplichte en dagelijkse voorzieningen.
2. Traceer routes voor voetgangers, fietsers en 65-plussers vanuit zwaartepunten
van (huis)adressen (lees: buurten) naar bestemmingen voor (verkeers)kwetsbaren.
3. Formeer zones en gebieden, ligging, confi guratie en omvang van
verblijfsgebieden, zoals 30-km/hzones, voetgangersgebieden en de stationsuitloop.
4. Positioneer menspompen zoals OVhaltes, overstappunten en (metro) stations,
en de voetgangersentrees van openbare gebouwen en parkeergarages.
5. Ontwikkel netwerk en lijnvoering van het collectief openbaar vervoer.
6. Evalueer of de doelen zijn bereikt.
7. Tailleer de bijhorende auto-ontsluiting met een passende maaswijdte en toegespitste (dwars)profielen.

34. 2. Versterken van het STOP-principe via een consequente
handhaving

37. 3. STOP-principe versterkt leefbaarheid in
steden en dorpen
4. STOP-principe kan de doelstellingen verkeersveiligheid dichterbij brengen

38. 5. Van verkeersoplossingen naar mobiliteitsoplossingen en van klassieke mobiliteit naar Mobiliteit
in Transitie
1. Sleutelwoorden voor mobiliteit in transitie
1.
2.
3.
4.
5.
ITS-technieken (voertuigen, infrastructuur, mobiliteitsbeheersing, toegang, ...)
Co-Mobility
Shared Mobility
“Voertuigen” licht, compact en aanpasbaar
Innovatieve, aanvullende modi
2. Zorg voor een goede organisatiestructuur binnen alle geledingen
3. Werk consequent aan gewenste mobiliteit eigen inwoners en “gasten”

39. Mobiliteit in transitie
Sleutelwoorden voor mobiliteit in transitie
1. ITS-technieken (voertuigen, infrastructuur, mobiliteitsbeheersing, toegang, ...)
2. Co-Mobility
3. Shared Mobility
4. “Voertuigen” licht, compact en aanpasbaar
5. Innovatieve, aanvullende modi

40. 1. ITS-TECHNIEKEN
1. “KLASSIEKE” ITS-TECHNIEKEN
Verkeersbordendatabank
2. “NIEUWE” ITS

44. Verandering van weg via
kruispunt (50-[90]-50)
Verandering van weg via
kruispunt (50-[90]-50)
Verandering van weg
via kruispunt (50[90]-50)

45. Taakbelasting weggebruikers:
doorrijtijd zelfde segment zelfde snelheidslimiet

46. Generiek scenario: 90 km/u à 70 km/u
bubeko

48. NIEUWE ITS-TECHNIEKEN
(te ontwikkelen):
• Siemens multi ticket
• Hanteerbaar reservatiesysteem voor gebruik vervoermiddel (vooral in functie van co-mobiliteit en “deel”mobiliteit

49. 2. Co-mobiliteit
1. Oplossen mobiliteitsprobleem via één modi vormt
geen valabele oplossing à zwakheid/kwetsbaarheid
van het vervoersmodel
2. Leefbaarheid van de stad

50. LEEFBAARHEID STAD
• Het vele autoverkeer heeft neg. invloed op de stad:
• Veiligheid
• Gezondheid
• Kwaliteit publieke ruimte
• Tegengestelde belangen tussen inwoners en externen

51. Leefbaarheid stad
Personenvervoer
Ø In stad/dorp consequent STOP-principe als prioriteit
Ø Het verkeer anders dan stappen en trappen moet aan een
aantal doelstellingen voldoen:
Ø Lichte voertuigen (ook voor OV)
Ø Niet vervuilende aandrijving (emissies, geluid,...)
Ø Lage, veilige snelheid
Ø Intelligente SnelheidsAanpassing
Ø Creatief werken aan oplossingen: gebruik water als middel
voor transport (stadsdistributie) en personen

52. 300
Evolutie vermogen '83 – ‘11
153
151
280
142
260
159
156
142
129
137
240
120
220
118
TOPVERSIE
200
MEEST VERKOCHTE
180
160
STANDAARVERSIE
75
140
70
120
61
60
72
76
71
68
45
60
40
60
76
52
100
80
70
72
54
54
54
63
65
63
64
62
40
20
0
1983
1993
1999
2004
2006
2006
2007
2008
2009
2010
2011

53. Evolu2e
Maximumsnelheden
1983-­‐2011
240
223
220
224
223
222
217
222
221,7
213
209
200
183
180
178
181
181
184
177
179
178
169
170
169
164
163
160
168
162
172
171
170
164
TOPVERSIE
152
MEEST
VERKOCHTE
VERSIE
145
STANDAARDVERSIE
140
1983
1993
1999
2004
2006
2007
2008
2009
2010
2011

54. Kenmerken voertuigen 2011

55. Kordate acties of verstandige ?

57. WAT IS WEL NODIG ?
1. STUREND MOBILITEITSBELEID
1. BASISVOORWAARDE IS DAT ANDERE BELEIDSDOMEINEN DE MOBILITEITSEFFECTEN VOORKOMEN EN
NIET VEROORZAKEN
2. VEILIGHEID GAAT BOVEN DOORSTROMING
3. SAMENHANGEND EN DOORDACHT
2. VERKEERSVEILIGHEIDSBELEID MET CONCRETE
DOELEN EN MIDDELEN
3. MOBILITEIT IN TRANSITIE
= LEEFBARE STAD/DORP

58. PUBLIEKE
RUIMTE:
KWALITEIT

59. Zijstraat van de Jansstraat in Haarlem.

60. SHARED MOBILITY

61. 3. SHARED MOBILITY
Ø BASIS: NIET BEZIT MAAR WEL
GEBRUIK VAN HET VOERTUIG IS BEPALEND
Ø VOORWAARDEN:
Ø BESCHIKBAARHEID (NABIJHEID: HEEN/TERUG)
Ø COMFORT:
Ø TICKET:
Ø INFO REAL TIME
Ø AFSTEMMING
Ø ACTOREN

62. TICKET
ÉÉN VOOR
ALLE
INFO
REAL
TIME
COMFORT
CO-MOBILITY
SHARED
MOBILITY
NABIJHEID
HEEN/
TERUG
AFSTEMMING
BESCHIKBAARHEID
ACTOREN

63. ÉÉN TICKET

64. ACTOREN
Ø NIET ALLEEN HET VERZAMELEN ACTOREN IS BELANGRIJK
Ø MOBILITEITSAANBIEDERS (PRIVÉ, OPENBAAR, )
Ø ON LINE PROVIDERS
Ø WIE ORGANISEERT HET:
Ø IS BEPALEND VOOR HET SLAGEN VAN HET PROJECT
Ø VERTROUWEN TUSSEN PARTNERS:
Ø KOSTENSTRUCTUUR/INKOMSTENVERDELING
Ø CORRECTE TOEDELING INKOMSTEN
Ø WELKE DATA VAN WIE, HOE VERZAMELEN ?
Ø VERTROUWELIJKHEID DATA
Ø WELKE GEOGRAFISCHE ENTITEIT ? QUID OVER “GRENZEN” ?

65. VORMEN SHARED MOBILITY
Ø Klassieke vormen shared mobility: OV (trein, tram,
bus), taxi’s, dienstvoertuigen (auto, fiets, ...)
Ø Nieuwere vormen: fiets, lease auto’s, bedrijfsvoertuigen,
Ø Vele aanpassingen nodig (juridisch, fiscaal, mentaliteit, tijdsinvullingen, aansprakelijkheid, ...)

66. LEENFIETSEN:
WAAROM ?
LEENFIETSEN:
WAAROM ?

69. Beeld
fietsenstalling
in Gent

70. Beeld
fietsenstalling
in Gent

71. LEENFIETSEN: WAAROM ?
Een voorbeeld: Gent
•
•
Stad Gent heeft meer dan 40.000 universitaire en hogeschool studenten
Indien ze allen een fiets hebben, moeten er vele stalplaatsen zijn:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Stalling campussen
Stalling kot
Stalling station
Stalling sportterreinen
Stalling cafetaria, ...
Altijd een tekort aan (goede) stalplaatsen
Studentenmobiliteit stelt goedkope
fietsen ter beschikking (80 %
UGent, 10 % hogeschool, 10 % stad Gent à kost handenvol geld
Indien leenmodel is dit bruikbaar voor andere dan studenten en personeel.
Is nuttig voor alle bezoekers (werk, toerisme, cultuur, ...)
Sint-Pietersstation kent 45.000 reizigers: ‘s morgens veel vertrekkende en
aankomende reizigers
Men kan nooit voldoende (kwalitatieve) stallingsplaatsen voorzien
Pechverhelping fietsen
(studenten, personeel, ...)

72. TRENDS

73. 4. « Voertuigen » licht, compact en aanpasbaar

74. 4. « Voertuigen » licht, compact en aanpasbaar

75. Gemeenschappelijk
vervoer ?

76. Gemeenschappelijk vervoer ?
Ø Voordelen, taken, belemmeringen:
• Een betere organisatie met een positieve vertaling van de inbreng
van steden en gemeenten is nodig
• Onderhandelen met een provinciale entiteit die quasi geen invloed
heeft op investeringen en budgetinvulling, is zinledig
• Sterke hiërarchie van de Lijn: centraal versus zijn entiteiten, en de
totaal “afhankelijke” positie steden/gemeenten (quid Vlaamse regering)
• Ruimtelijke ontwikkelingen niet (steeds) geënt op bestaande OV
• Parkeerbeleid en toegang auto versus doorgang OV
• Is er geen aangepaste organisatiestructuur nodig die geënt is
op vervoerregio ?

77. Van klassieke naar beschikbare
alternatieven

78. Andere
Mobiliteits
-vormen
GENT
LEGENDE
SLUIS
LLNVERVOER

79. Personen
vervoer
te water
V
L
A
A
N
D
E
R
E
N

80. Lyon voorbeeld van
transitie van autostad naar
leefbare stad

82. Alle steden
en
dorpen ???
• 1/3 of households cannot do
without a car (e.g. those living
in peri-urban areas)
• 1/3 cannot use/own a car (e.g.
low-income households)
• 1/3 can do with both car and/
or PublicTransport
One in two EU citizens would
use PT more often if a single
ticket of the complete journey
would cover bus, train or tram,
65% of car users would combine
different modes of
transport if they could transfer
easily between transport
modes

83. 6. Zorg voor een goede organisatiestructuur.
7. Werk consequent aan gewenste mobiliteit voor
eigen inwoners en “gasten”.
8. Geef het voorbeeld (gemeente als werkgever en
dienstverlener) maar ook eigen mobiliteitsgedrag

84. MOBILITEIT IN TRANSITIE
IS EEN
VERHAAL
(moeilijk maar begeesterend)
Dank voor de aandacht.