DM2.pdf3. میلیټس ډیابیټس
Diabetes Mellitus :
•
: Definition
•
هایپرګالیسیځنډنی یوهکيټولوپه سرهګډه په چي دي ګډوډيمیتابولیکييدودیز ډلهیوه
يکیږامینځتهرمیا
.
•
دافرازکموالي دانسولین لډوپه عامل دسببي لډو عموميپه
(
اونسبيينیمګړ،مطلق
)
پ دهغي اویا،
انديړو ه
يلرلور پکيهړدوااویاټینګار
.
•
ترعبابلپه یا
:
•
Diabetesmellitus
کیحالت دی په چی دیموسندریوکلینیکی
Chronichyperglycemia
د
•
Carbohydrates
•
Fat
•
او
Protein
یکیږامنځتهر وجیلهدخرابوالی دمیتابولیزم
3
5. 5
Other specific types of Diabetes Mellitus
1. MODY 1(HNF–4a); Rare
2. MODY 2(glucokinase); lessRare
3. MODY 3(HNF–1a); accounts for two–thirdsofall MODY
4. MODY 4(PDX –1); veryrare
5. MODY 5(HNF–1B); veryrare
6. MODY 6(neuro D1); veryrare
6. 6
Essential of Diagnosis
.A
Type 1 Diabetes
:
.1
زیاتوالی میتیازو تشو د
Polyuria
.2
څښل اوبه ډیری
Polydepsia
.3
ضیاع وزن د او
(Weight loss)
ورسره چی
Random Plasma Glucose ≥ 200mg/dl
و
ی
.
.4
Plasma glucose 126mg/dl
ځل څو کی وخت یو په چی وی نس تش په اضافه هم دینه تر یا
ه
وی شوی کتل
.
.5
Ketonemia, Ketonuria
وی موجود دواړه به یا او
.
.6
Islet Auto antibodies
موجود ًااکثر
وی
.
Essential ofDiagnosis
Type 1 Diabetes
Tradeof DM
.1
د
یاتوالیزومیتیازتشو
Polyuria
.2
څښل اوبه یډیر
Polydepsia
.3
ضیاعنزو داو
(Weight loss)
سرهرو چی
RandomPlasma Glucose≥ 200mg/dl
یو
.
.4
Plasma glucose126mg/dl
یشوکتلځلهڅوکیوختیوپه چی یو نس تشپهاضافه همدینهتر یا
یو
.
.5
Ketonemia,Ketonuria
یوموجودهړدوا بهیااو
.
.6
Islet Autoantibodies
موجود
ً
اکثرا
یو
.
7. 7
Type2 Diabetes:
.1
د یی مریضان یډیر
40
یوچاغاو یوعمرړلوکالو
.
.2
(Polyuria)
او
(Polydepsia)
،
Ketonuria
تش دضیاعنزوداو
خیص
په
ندی عامکیانردو
.
.3
ښځوکی په
Candidal Vaginitis
هیڅاویالږ مریضان یډیر ی شکیدایتظاهراتابتدایي
اعراض
ينلر
.
.4
.
Plasma glucose126mg/dl
هړلو نس تشپههمدینهتر یااو
یو
.
.5
Dyslipidemia, Hypertension
او
Atherosclerosis
یو موجوداکثره
.
.6
HbA1c6.5% or more
8. ګڼه
Clinical feature
Type 1 DM
Type 2 DM
۱
Polyuria and thirst
(+)(+)(+)
(+)
۲
Faintness and fatigue
(+)(+)(+)
(+)
۳
Polydipsia with loss of weight
(+)(+)(+)
(-)
۴
Recurrent visual disorder
(+)
(+)(+)
۵
(
Volvo Vaginitis or pruritus)
(+)
(+)(+)
۶
Peripheral neuropathy
(+)
(+)(+)
۷
nocturia
(+)(+)
(-)
۸
عرضه بي اکثرا
(-)
(++) 8
9. 9
پتوجنیزیس
Pathogenesis
•
الف
:
Type1 DM
:
•
کي اصل په لډودغه
او چاپیریال،ثيردا
Immunological
هکي پایله پهاغیزودسینرجیتک ترمنځعواملو
غه
کيسلوپهيحجر بیتادپانقراص چي يکیږ تهامنځروخت
(
80
)
ي ش مخ سرهیدویجاړ
.
.1
Type1 DM
د نهدي لکو تهامنځر مینيزيدبرابر یواځيلورونورفکتوثيردا کيکیدو تهامنځر
په چي ا
يولرلور لډوزاومتبار هرښکا
.
10. 10
Cont….
.2
یو که
Type1 DM
اورمو
پالر
دهغوکینوپهییږیږزو یوماشوم څخه
DM
یلر نخطرشتوداخته
.3
پهپالر که
DM
سلوکینوداخطرپه یواخته
2,5-5
دی یرپو
.
.4
د اوکه
DM
د بیاییږزوڅخهرمو
1,25- 2,25
دی یرپو
.
.5
د
Type1 DM
دومزمووکر مږدشپکیدوکیامنځتهر په
HLA
د سلوکیپه چی یلرلورجینونه
90
یاتز څخه
دغانونارلډو دغه
HLADR3
او
HLADR4
یلرهړا یرپو
.
12. 12
د
Type2
ونهرفکتو يخطرهرلپادیابت
.1
Family historyof DM
(
ونهړو،خوینديریانواوپالراو رمو
)
.2
Obesity
(
BMI>25kg/M2
)
.3
Noexercise
.4
لکهنژاد
(
امریکایان اصلياو امریکایان نسلهياوهسپانو نسله افریقايي
.)
.5
HTN
(
BP>140/90
)
.6
يشوپیژندل مخکي
IGT/IFG
.7
د
G.DM
یاداو یخچهرتا
۴
لویږز ماشومنکيولرنزویاتز څخهکیلوګرام
.8
HDL<35Mg/dl
او
TG
د
250 mg /dl
یاتز څخه دهغي یااو
.
.9
Poly cystic ovariansyndrome
.10
Historyof vasculardisease
15. 15
Malnutrition Relateddiabetes Mellitus (MRDM)
تعریف
:
يکیږ امنځتهر کبله له ځواکيرخواځنډني د چيديلډونادریو ددیابت
.
ددیابت
لډو دغه
دي متصف
په
Insulin resistant , Hyperglycemia
کفایه عدموحجر دبیټااو
.
Etiology
:
Unknown
GeneticFactor
Infection
لکه
CMV,Mumps , Atypical pneumonia
Autoimmune
19. 19
Gestational Diabetesmellitus
تعریف
:
کی ښځه یوه په هرلپاځلیملړد کیوخت په یامیدوار دیچیر که
GT
ته حالتديی ش هرښکاارخرابوالی
G.DM
وايي
.
یمرداو دوهم پهسرهلډو عام په
Trimester
یکیږ امینځتهر کی
.
ترعبابلپه یا
:
Gestational Diabetes
چي دیترعباڅخهحالتهغهد
Hyperglycemia
ځل یلومړد
تشخیکيياومیندوارپههرلپا
ص
ي ش
.
20. 20
High Risk Factor
.1
Obesity
.2
Glucosuria
.3
History ofDM
Low Risk Factor
.1
25 Age
.2
یوملرنانزو یی مخکیڅخهحمل د
.3
کیخپلوانوجهرد یملړ په
DM
ینو یسوپیژندل
.4
ملرناغیر د
GTT
یونلریخچهرتا
.5
نژاد
21. 21
Gestational Diabetes mellitus Treatment
.1
يکیږ ترسرهوسیلهانسولینوپهاولوودبرابروړدخو ييملنهرد
.
.2
يتیریږ نهڅخه پالسنټاله انسولین
.
چي کیحال ی داس په
.3
Oral hypoglycemicagent
يکیږلکورو نهکبلههمديله يتیریږڅخه پالسنټاله
( .
استطب مضاد
دياب
)
24. •
ــ دوهم
BloodExamination
:
که
FBS126mg/dl
دیاتز څخهدیوځل يوړلوڅخه دهغي یااو
DM
او هرښکاتشخیص
GTT
نشتهتیاړا ته
د خوکه
126mg/dl
هردپاتایید دتشخیصاو شکمنتشخیصنو يو ټیټڅخه
OGTT
ي وش باید
.
موینهزا غمزدزدګلوکو يدالردخولي
OGTT
(
Oral glucosetolerancetest
)
ګالیسیمیادحالتدلوږي که
دحالت شکمن
111-125mg/dl
هرلپادتشخیص ددیابتنو يوکي
OGTT
يکیږ توصیه
.
24
25. •
ـیمرد
glycated hemoglobin
(
HbA1c
)
لکو هزاندا
:
•
لډو دغه
Hb
هایپرګال چي هزاندا هره په،يوړلو کبله له هایپرګالیسیمیا دځنډنيلډو مالرنوغیر په کي دیابت په
په یسیمیا
هم پهيو هړلولدو ناکنتروله
کچه غه
HbA1c
دلډو غت هیموګلوبینلډوددييوړلو هم
HbA1c
دمجموعي چي يیادیږ نوم په
هیموګلوبین
%
4
-
6
يوړجو
.
هر موخه په دکنترول دهایپرګالیسیمیا کيډولونوهړدوا ددیابت
3
-
4
اجرا یوځلوستهرو میاشتي
يکیږ
.
•
مرڅلو
-
Other investigation
•
Protein urea
•
Complete bloodcount
•
Urea and creatinine
•
Electrolytes
•
Fasting serumcholesteroland triglycerides
25
27. DDX of DM
.1
د
liver disease
لکه
cirrhosis
او
Hemochromatosis
2
. Muscular disease
لکه
Lipo dystrophy
Trunkleobesity
•
الف
:
ځیني
Endocrinedisease
لکه
•
Acromegaly
•
Pheochromocytoma
•
Glocogonoma
27
29. ManagementofDiabetesMellitus
•Plan for DM
• Diet alone
• Diet and Oral hypoglycemicdrug
• Diet and insulin
• يلرښتزارسترلپوهوغودنار کيملنهرد عمومي پهغۍودنار
.
•
ملنهردغانوونار دډیابټلډوعموميپه
:
•
1
ــ
Life style Modification
•
2
ــ
Pharmacologic Treatment
(
Insulinand Oral hypoglycemicdrugs
)
29
30. •
یمژر غذايي
:
نادیابیتک پنځوسکيسلوپه مرغهدبدهخو دهبرخههرغو ملنيرددیمژر غذايې ېشوبرابر ښه
یمژدرغانور
اځير پاتېکيکولو مراعت
.
د
55-60%
یکیږاصالح سرهیمژر دغذایی غانونار
•
Calories
:
•
دهزاندا ېرکالو ځنېردو
DM
غونار
•
Age
•
Sex
•
Weight
•
Activity and Economiccondition
يلرتړاو سره
.
ېرکالو دعمومي
%
50
-
55
Carbohydrates
د
%
30
-
35
Fat
او
%
15-10
Protein
يوڅخه
.
30
32. Oral hypoglycemic drugs
•
دملوڅخهرپونودوګر دالندی
Type2 DM
سو کوالیاستفادههردپا ملنیردد
Sulphonylurea
1:
Meglitinide analog
2:
3: Diphenylalanine agent
4: Biguanides
5: Thiazolidon Ediones
6: Alpha glucosidaseinhibitor
7: GLP – 1 ReceptorAgonists
DPP – 4 Inhibitors
8:
9: SGLT2 Inhibitor
10: Others
32
33. Oral hypoglycemic drugs
•
دملوڅخهرپونودوګر دالندی
Type2 DM
سو کوالیاستفادههردپا ملنیردد
Drugsthat stimulation of insulin secretion
•
Sulphonyl urea
•
Meglitinide analog
•
Diphenyl alanine agent
Drugsthat change insulin effect
Metformin
Thiazolidon dion
Drugsthat affect intestinal glucoseabsorption
Alpha glucosidase inhibitor
33
34. Sulphonyl urea
First generation:
1. Tolbutamide 250 – 500mg Daily Dose 0,5 2g BID orTID
2. Tolazamide 100 –250 – 500 mg Daily Dose 0.1 - 1g OD or BID
3. Acetohexamide 250 – 500 mg Daily Dose 0,25 – 1.5 mg OD orBID
4. Chlorpropamide 100 – 250 Daily Dose 0,1 –0,5g OD
Secondgeneration:
1. Gliclazide 80mg Daily Dose40 – 80mg OD
2. Glimepiride1 – 2 – 4 mg Daily Dose 1 – 4mg OD
3. Glipizide 5 – 10 mg Daily Dose2,5 – 40mg OD orBID
4. Glyburide
34
35. Meglitinide Analogs
1) Mitiglinide 5 and10 mg TID a day beforemeal
2) Repaglinide 0,5 – 1 – 2 mg TID a day beforemeal
D –Phenylalanine Derivative
1) Nateglinide 60 – 120 mg TID a day beforemeal
35
39. GLP – 1 Receptor Agonists
1) Dulaglutide 0,75 – 1.5mg Daily Dose0,75 – 1.5mg Single dose
2) Semaglutide 0,25 – 0,5 – 1mg
3) Lixisentide 10 – 20 mcg
39
40. DPP – 4 Inhibitors
1) Alogliptin 6,25 – 12,5 – 25 mg Daily Dose25mg a daily
2) Linagliptin 5mg Daily Dose5mg a daily
3) Saxagliptin 2,5 – 5 mg Daily Dose5mg a daily
4) Sitagliptin 25 – 50 – 100 mg Daily Dose100mg Once a daily
5) Vildagliptin 50 mg Daily Dose50mg OD orBID
40
41. SGLT2 Inhibitor
1) Canagliflozin 100 – 300 mg Daily Dose100mg Once daily
2) Dapagliflozin 5 – 10 mg Daily Dose10mg daily
3) Empagliflozin 10 – 25 mg Daily Dose10mg daily
4) Ertugliflozin 5 – 15 mg Daily Dose5mg daily
41
43. اترمستحض انسولین د
:
•
له دیترعباچه یلر نشتومستحضراتډولهرڅلو انسولین د
:
Rapid Acting
1. Insulin Lispro
2. Insulin Aspart
3. Insulin Glulisine
Short Acting
1. RegularInsulin
IntermediateActing
Long Acting
44
44. اترمستحض انسولین د
:
•
له دیترعباچه یلر نشتومستحضراتډولهرڅلو انسولین د
:
IntermediateActing
1. NPH Insulin
Long Acting
1. Insulin Glargine
2. Insulin Detemir
45
45. •
Sourceof insulin
:
•
Methods of insulin administration
Route
:
IM , IV,subcutaneous
Site of injection
:
•
Abdomen
•
Thigh
•
Upper arm
•
Buttocks
Insulin syringe
:
plastic disposable syringeare available
Animalsource
human
•
Bovine
•
porcine
46
46. ساعتپهدوام اغیږو داووخت اعظمی اغیږو د ،وختپیل د اغیزو دمستحضراتود انسولین د کیلجدو الندی په
یشو ښودل
:
نوم انسولین د
پیل یاغیز د
وخت اعظمی
دواماغیزو د
انسولین
Aspart
د
5
-
15
دقیقی
0,5
-
1,5
ساعته
3
-
4
ساعته
د
Short Acting
یګولرر لکه
0,5
–
1
ساعته
2
-
3
ساعته
6
-
8
ساعته
د
Intermediate Acting
لکه
NPH
(Neutral protamine hagedorn)
2
-
4
ساعته
6
-
7
ساعته
10
-
20
ساعته
Lent
3
-
4
ساعته
6
-
12
ساعته
12
-
18
ساعته
Long Acting
6
-
10
ساعته
10
-
16
ساعته
18
-
20
ساعته
Glargin
ساعت یونیم
FLAT
24
ساعته 47
47. InsulinResistant
•
Definition
:
دتیاړا ځنیرو دانسولین چیکله
200u
ترڅو ی سیاتهز څخهاویادهغه
hyperglycemia
کنترول
او
DKA
تهحالت دغه یوکړ یمخینوڅخه
Insulin resistant
ییادیږ نامهپه
.
•
یکیږامنځتهر مقاومتیوځایونوکیرد الندی پهاندیړوپه دانسولین
1. Pre receptor:
2. Receptor:
3. Post receptor:
48