Kleur op wegdekken vragen vooraf bedenken van argumenten voor en tegen, zowel met betrekking tot wel of geen kleur, als ook wijze van kleur aanbrengen. Afhankelijk van situatie is soms rood asfalt, maar vaak ook een kleurcoating de beste oplossing. Altijd dient daarbij het belang van de weggebruiker gediend te zijn. Uniformiteit en transparantie van toepassing is noodzakelijk.

1. nummer 7 2011
Geotechniek
Kleur bekennen
Kleurrijke wegen
Bij wegen wordt meestal gedacht aan zwarte asfaltwegen of grijze betonwegen.
Maar voor fietsers worden er lange tijd rode verhardingen aangelegd, zowel
in asfalt als beton, uit veiligheidsoogpunt. En ook voor bussen is er hier en
daar al een gekleurde strook. De bestuurder en wegbeheerder kunnen echter
worden aangezet tot een genuanceerde kijk op meer kleur in de infrastructuur.
44

2. nummer 7 2011
Kleur bekennen betekent hier het
vergelijking rood asfalt - rood emulsieasfaltbeton
verantwoord inkleuren van de infrastruc-
tuur, waarbij ook meespeelt dat kleur 120%
betaalbaar moet blijven. Er is veel
mogelijk met kleur, maar de bedoeling 110%
hiervan moet ook duidelijk zijn. Voor
relatieve investering tov jaar 1
voorspelbaar verkeersgedrag is het van
belang dat weggebruikers weg- en 100%
rood asfaltbeton
verkeerskenmerken herkennen. Immers, met onderhoud
informatie voor de weggebruiker moet 90%
rood emulsieasfaltbeton met
‘worst case scenario’-onderhoud
passen in de aanwezige kennis van die rood emulsieasfaltbeton met
45% vervanging
weggebruiker. Wegen moeten in principe
80%
self-explaining zijn doordat informatie
over gewenst gedrag op de weg overeen-
stemt met de kennis en verwachtingen 70%
die de weggebruiker heeft ter plaatse.
Het eenduidig gebruik van verschillende
60%
soorten wegdekken kan helpen de 2010 2015 2020 2025
verschillende wegcategorieën te onder- leeftijd [jr]
scheiden, zoals klinkerbestrating voor
rood Bij rood asfaltbeton wordt in jaar 8 en 12 onderhoud voorzien aan de naden tussen rood en zwart
erftoegangswegen en asfalt of beton voor groen Bij rood emulsieasfaltbeton wordt in jaar 8 ‘worst case scenario’ doorgerekend door coating geheel te vervangen.
blauw stippel Bij rood emulsieasfaltbeton wordt in jaar 8 45% van de coating vervangen (meer reëel)
gebiedsontsluitingswegen en stroom-
wegen. Kleur kan natuurlijk ook op
grond van esthetische of architectoni-
sche argumenten worden toegepast.
Herkenning door kleur
Eind jaren zeventig werd met demonstra-
tiefietsroutes het nut aangetoond van het
toepassen van een eigen kleur wegdek
voor fietsvoorzieningen. Met name het
doortrekken van een heidepaars fietspad
over een kruising of rotonde, maakt het
voor automobilisten direct duidelijk dat
zij daar fietsers kunnen verwachten die
zij voorrang moeten verlenen. In een
onderzoek naar de begrijpelijkheid van
de voorrangssituatie op rotondes bleek
ook dat haaientandmarkering en het al
dan niet doortrekken van het rode
fietspad het meest duidelijk is voor beide
groepen weggebruikers.
Ook het toepassen van een groene
vulling in een dubbele asstreep op
100 km/h stroomwegen draagt bij aan de
herkenning van dit type weg en de
bijbehorende maximaal toegestane
snelheid. Wel is het van belang dat dit
goed waarneembare kenmerk door alle
wegbeheerders alleen wordt toegepast
op wegen van dit type.
Momenteel wordt ook gediscussieerd over
de toepassing van licht gekleurd asfalt,
als aanvulling of compensatie voor
minder of geen verlichting. Belangrijk is
dat er voldoende contrast blijft tussen
wegbelijning en wegdek, ook bij natte
wegdekken. Bij tunnelingangen lijkt het
gebruik van een relatief licht wegdek in
combinatie met adequate verlichting bij
45

3. nummer 7 2011
Bij het toepassen van coatings moet wel
rekening worden gehouden met de
condities waaronder deze worden
aangebracht en met de samenstelling
ervan in relatie tot toekomstig herge-
bruik in asfalt, nieuwbouw of renovatie.
In sommige gevallen moet bij sloop of
renovatie, de coating apart worden
verwijderd, omdat het niet past in warm
hergebruik. En dat past weer niet in het
streven naar duurzaamheid.
Bij het kiezen voor een coating, in de
vorm van epoxyhechting, of op basis van
oppervlakbehandeling met rood of wit
mineraal, of op basis van emulsieasfalt-
beton, speelt naast kleur ook nog het
effect van een andere textuur (in
vergelijking met de basis deklaag) een rol.
Hierdoor wordt het voor het verkeer
fysiek merkbaar dat er op een wegdek
met een andere functie (andere kleur)
wordt gereden.
Kosten
Onderzoeken tonen aan dat kleur de weg
veiliger kan maken. Maar voor de
te kunnen dragen aan vermindering van hoeft te zijn. Daar komt bij dat het spelen wegbeheerder is het altijd eerst de vraag
het zwarte-gat-effect. Eerste proeven met meerdere kleuren in asfaltbeton wat de kosten van realisatie en van
daarmee staan op stapel. Die toepassing binnen één wegvak of één dwarsprofiel onderhoud zijn. Het is daarom van
heeft een direct effect op de visuele tot allerlei problemen kan leiden. belang om bij een keuze voor kleur, bij
waarneming. De vraag is of een licht Meer kleuren in het dwarsprofiel zowel bestaande als nieuwe infrastruc-
wegdek ook kan bijdragen aan posi- betekent dat er sprake is van langere tuur, vooraf zaken goed door te rekenen.
tievere beleving van de omgeving en uitvoeringstijden, naden in de deklaag Kosten van gekleurde infrastructuur zou
verhoging van de veiligheid. De moge- en dus tot minder kwaliteit, meer echter in breder - niet in een zwart-wit -
lijke effecten lijken interessant genoeg handwerk en kleurverschillen. En bij perspectief moeten worden gezien. De
voor nader onderzoek. Kortom, het het kiezen voor meer kleuropties moet keuze voor kleur op de weg uit oogpunt
kiezen voor kleur op de weg heeft in elk er worden ingelaagd, wat lastig is of van veiligheid zou het in principe altijd
geval duidelijk impact op het gedrag van gefaseerd worden overlaagd. Kleur- moeten winnen aan de ‘baten’ kant. Het
de weggebruiker. Hierover nadenken bij coatings zijn dan vaak veel interessanter kiezen voor kleur is en blijft echter altijd
het ontwerp of reconstructie is dan ook voor een wegbeheerder, omdat ze maatwerk. De keuze voor een bitumi-
van groot belang. eenvoudig en superdun zijn aan te neuze coating (emulsieasfaltbeton) bij
brengen op een ondergrond, en dus nieuwbouw blijkt daarbij over een
Inkleuring verharding alleen aan het oppervlak zitten. periode van vijftien jaar al snel 15 tot
Wegverhardingen zijn in allerlei kleuren, 25 procent goedkoper dan gekleurd asfalt
in allerlei varianten aan te brengen. Kleurcoatings in warme variant en kan daarmee de
Asfaltbeton is met pigmenten, gekleurde Er zijn kleurcoatings met een epoxy-ach- keuze eenvoudiger maken.
toeslagmaterialen en mogelijk aange- tige, kunststofgerelateerde hechting op
paste bindmiddelen in te kleuren tot de asfalt ondergrond. Ook kan er worden Maar bovenal moet het aanbrengen van
rood, groen, blauw, wit, et cetera. Het gekozen voor de coating met een bitumi- kleur op de weg een functie hebben.
alternatief is het werken met kleurcoa- neuze samenstelling; te denken aan Kleur bekennen op de weg moet op basis
tings op de traditionele zwarte deklaag. emulsieasfaltbeton-coatings. In deze van veiligheid gebeuren. Wegbeheerders
Het gaat er echter altijd om welke kleur gevallen is ook weer sprake van toevoe- moeten daarbij verder willen kijken dan
gewenst is, hoe de kleur in de praktijk ging van kleurpigmenten en gekleurde alleen de kleur. Kosten, duurzaamheid,
uitpakt en wat de kosten zijn. Volledige mineralen, maar hier is er veel minder effect op de weggebruiker en daarmee op
verhardingslagen, voorzien van kleur- materiaal nodig, wat dus duurzamer is. de verkeersveiligheid zijn daarbij
pigmenten en soms exotische gekleurde Omdat de coatings in een dunne laag relevant. n
mineralen, maken gekleurde infrastruc- (en naadloos) zijn op te brengen zijn de
tuur vaak kostbaar. En dat is zonde, verschillende kleuren veel duidelijker Ir. A. Kneepkens, IQS,
omdat de kleur feitelijk alleen aan het van elkaar te onderscheiden. dr.ir. A. R. A. van der Horst, TNO
oppervlak van de weg zichtbaar is en ook
46