Arkitektura (nga greq. αρχή = e para, krye, dhe τέχνη = zejtari, artizanat, ndërtimtari = kryendërtimtaria) është arti dhe shkenca e projektimit të ndërtesave dhe strukturave. Një përkufizim më i gjërë do të përfshinte në qëllimet e saj projektimin e çdo gjëjë të ndërtuar duke filluar në makronivel me planifikimin e qyteteve dhe projektimin urbanistik (qytetës) deri tek mikroniveli i mobiljeve (orendive). Zakonisht projektimi arkitekturor lidhet me ndërtimin dhe çmimin e ndërtesës, si edhe me funksionalitetin dhe estetikën e përdoruesit. Arkitektura shpesh merret me përpunimin e hapësirës, vëllimit, formës, dritës, hijes, dhe elemnteve abstrakte për të arritur një përfundim estetik. Kjo gjë e dallon arkitekturën prej shkencave të zbatuara dhe inxhinierisë, të cilat përqëndrohen më shumë në aspektet e funksionalitetit dhe realizimit të projektit, sesa në estetikën e tij.

1. Arkitektura

2. permbajtja:

3. Ç’është arkitektura?
Arkitektura është arti dhe shkenca e projektimit të ndërtesave dhe strukturave. Një përkufizim më
i gjërë do të përfshinte në qëllimet e saj projektimin e çdo gjëjë të ndërtuar duke filluar në
makronivel me planifikimin e qyteteve dhe projektimin urbanistik (qytetës) deri tek mikroniveli i
mobiljeve (orendive). Zakonisht projektimi arkitekturor lidhet me ndërtimin dhe çmimin e
ndërtesës, si edhe me funksionalitetin dhe estetikën e përdoruesit.
Arkitektura shpesh merret me përpunimin e hapësirës, vëllimit, formës, dritës, hijes, dhe
elemnteve abstrakte për të arritur një përfundim estetik. Kjo gjë e dallon arkitekturën prej
shkencave të zbatuara dhe inxhinierisë, të cilat përqëndrohen më shumë në aspektet e
funksionalitetit dhe realizimit të projektit, sesa në estetikën e tij.

4. Arkitektura Moderne
• Arkitektura moderne lindi si një rebelim ndaj ornamenteve të tepruara
dhe stilit të vjetëruar të klasicizmit të vonshëm. Stili modern hidhte
poshtë zbukurimet dhe ndiqte linja të qarta dhe të pastra. Baza e këtij
stili ishin parimet 3-F "Form Follows Function" (Forma ndjek funksionin)
dhe "Less is More" (më pak është më shumë). Krijuesit e arkitekturës
moderne përdorën teknika dhe materiale të reja të ndërtimit dhe bënë
kështu revolucion në konceptin e së bukurës dhe në jetën metropolitane.
• Ndër lëvizjet e para "moderne" konsiderohen Jugendstil në Gjermani apo
Art Nouveau siç quhej në Francë. Si përfaqësues të tyre mund të
përmenden Antonio Gaudí, dhe Charles Rennie Mackintosh.
• Çasti vendimtar për arkitekturën moderne ishte në vitin 1901, kur u
organizua në Darmstadt një ekspozitë me pjesëmarrjen e Mies van der
Rohe, Le Corbusier, Walter Gropius dhe Peter Behrens, të cilët janë
baballarët e këtij stili. Në këtë ekspozitë u hodhën themelet e stilit që
dominoi arkitekturën dhe artin në gjashtëdhjetë vitet e ardhshme.
• Promotore kryesore e arkitekturës dhe artit modern ishte shkolla
Bauhaus, në atë kohë shkolla më e famshme e artit dhe e ndërtimit.
Themelues dhe drejtor i Bauhaus ishte Walter Gropius, i cili së bashku
me Mies van der Rohe përgjigjej për arkitekturën, kurse për pikturën
përgjigjeshin piktorët në zë të kohës Wassily Kandinsky dhe Paul Klee.

6. Qëllimi:
Sipas punëve më të lashta për subjektin e arkitekturës, të Vitruviusit në De Architectura, një ndërtesë e
mirë duhet të tregojë "Bukuri" (Venustas), "Fortësi" (Firmitas) dhe "Funksionalitet" (Utilitas); arkitektura
mund të themi është një barazpeshë dhe bashkërenditje e këtyre tre elementeve, dhe asnjëri nga të tre nuk
duhet të jetë më i fuqishëm se dy të tjerët. Përkufizimi i kohëve moderne e sheh arkitekturën si një
ndërthurje të estetikës, strukturës dhe funksionit. Sidoqoftë nga një pikëpamje tjetër, vetë funksioni
përmbledh të tre kriteret duke përfshirë ato estetike dhe psikologjike.
Arkitektura është ë lidhur me shumë disiplina duke përfshirë matematikën, shkencën, artin, teknologjinë,
Shkencat shoqërore, politikën, historinë, filozofinë e të tjera. Me fjalët e In Vitruvius' - it, "Arkitektura është
një shkencë që lind nga shumë shkenca dhe përmirsohet me anë të edukimit: me ndihmën e të cilit një
gjykim formohet mbi punën e arteve të tjera". Ai shton se një arkitekt i mirë duhet të ketë dijeni të
mjaftueshme edhe në fusha si muzika, astronomia, etj. Filozofia është një fushë mjaft e parapëlqyer dhe e
rëndësishme në përkufizimin e arkitekturës, bile zakonisht kur dikush i referohet një arkitekti e dallon atë
nga lloji i filozofisë që ai vë në jetë. Racionalizmi, empiricizmi, strukturalizmi, poststrukturalizmi, dhe
fenomenologjia janë disa nga degët e filozofisë që ndikojnë tek ariktektura.

7. “Një rend ne arkitekturë është një lloj asemblazhi i pjesëve të subjektit për të formuar
proporcionet e paravendosura, të rregulluara sipas funksionit që çdo pjesë ka për të
luajtur". Rendet arkitekturorë janë stilet e lashta të arkitekturës klasike, secili i
dallueshëm nga proporcionet dhe profilet e tij karakteristikë dhe shumica të
dallueshëm menjëherë nga tipi i kolonës së përdorur. Tre rende arkitekturore të
lashta—Rendi dorik, Rendi jonik dhe Rendi korintik—e kanë zanafillën nga Greqia e
lashtë. Këtyre, romakët u shtuan në praktikë nëse jo në emër, Rendin tuskan, i cili
ishte një version më i thjeshtë i Rendit dorik dhe Rendin e përbërë, që ishte më tepër
ornamental sesa ai korintik. Rendet arkitekturore të një ndërtese klasike janë të
ngjashëm me me moduset muzikore të muzikës klasike , gramatika ose retorika e një
kompozimi të shkruar. Përcaktohen nga disa module si intervalet muzikore dhe ngre
disa pritshmëri në audiencë nëpërmjet gjuhës së tij.Ndërsa në arkitekturën greke
rendet ishin thelbësisht strukturorë, që e përdornin pak harkun deri në periudhën e
vonë, në Arkitekturën romake ku harku ishte shpësh mbizotërues, rendet u bënë
gjithmonë e më shumë elemente dekoruese përveç portikëve dhe përdorimeve të
ngjashme. Kolonat u tkurrën në gjysëm-kolona të ngjitura për muri ose u kthyen në
shtylla. Ky trajtim vazhdoi pas përdorimit të vetëdijshëm dhe "korrekt" të rendeve,
fillimisht duke ndjekur ekskluzivisht modelet romake, të rikthyera gjatë Rilindjes.
Revivali arkitekturës greke, i frymëzuar nga njohja gjithmonë e më e madhe e
origjinaleve greke, riktheu modelet më autentike, duke përfshirë edhe ata nga
periudhat relativisht të hershme.

8. Teoriadhe praktika:
Rëndësia e teorisë në praktikë nuk duhet mbivlerësuar siç ndodh shpesh.
Vitruviusi vazhdon: "Praktika dhe teoria janë prindërit e arkitekturës.
Praktika është mënyra e shpeshtë dhe e menduar gjërë në kryerjen e një
pune të dhënë. Teoria është rezultati i arsyetimit i cili tregon dhe shpjegon
se materiali i krijuar është transformuar në mënyrë që të plotësojë kushtet e
projektit.

9. ProjekteAntike:

10. Projektetë njohurane shqipëri:

11. Projekte modere:

12. Faleminderit!
Punuan nx: Argida Shabani