2. 01. O Humanismo e o coñecemento
01.1. O Humanismo
• Corrente cultural propia dos séculos XV e XVI que
desenvolve unha visión antropocéntrica:
• Home como protagonista dos acontecementos
corrente máis individualista. Home racional e intelixente.
• Coñecemento da Antigüidade grecolatina conciliación
do pensamento clásico cos valores cristiáns.
• O prestixio persoal depende, ademáis da riqueza e do
poder, da cultura latín, grego e retórica.
• Xurdiu nas cidades-estado da península Itálica
mecenas: patrocinadores de actividades culturais e
artísticas. Florencia familia Medicis.
• Humanistas: Erasmo de Rotterdam, Thomas More,
Cardeal Cisneros.
3. 01.2. O coñecemento científico
• Interese polo coñecemento comprender os
procesos naturais.
• Recuperación do método científico
grecolatino estudo da natureza a través da
observación e a experimentación. Leonardo
da Vinci estudos de anatomía, mecánica,
aeronáutica e botánica.
• Medicina: tratado de anatomía de Vesalio,
teoría da circulación pulmonar do sangue de
Miguel Servet e desenvolvemento da
farmacoloxía de Paracelso.
• Xeografía: constatación da esfericidade da terra
e nacemento da cartografía moderna.
• Astronomía: Teoría heliocéntrica de Nicolás
Copérnico.
4. 02. Pensamento e ciencia durante o
Barroco
02.1. As novas correntes de pensamento
• S. XVII empirismo (Francis Bacon) e racionalismo
(René Descartes). Continuación do espírito crítico e
racional xurdido do humanismo e da ciencia do
Renacemento.
• Empirismo:
• Os científicos e filosófos debía ser escépticos
desconfiar e dubidar, non dar ningún coñecemento por
suposto.
• Método científico a través da observación e a
experimentación.
• “O coñecemento é froito da experiencia”.
• Racionalismo:
• Dúbida metódica para chegar á verdade cuestionar
todo para alcanzar un coñecemento racional.
• Crítica das verdades establecidas pola autoridade e a
tradición.
• Razón como único criterio aceptable de reflexión.
5. 02.2. A Ciencia no Barroco
• Enriqueceuse coas reflexións de Bacon e Descartes.
• Os descubrimentos non contaron co apoio das
universidades nin da Igrexa Católica.
• Galileo Galilei confirmou a teoría heliocéntrica de
Copérnico grazas ao telescopio e avanzou nas leis da
caída libre de obxectos e da inercia.
• Johannes Kepler estableceu que o movemento orbital
dos planetas describía elipses e non círculos.
• Edmund Halley estudou o movemento dos astros e os
cometas. Investigou sobre o campo do magnetismo
terrestre.
• Isaac Newton baseouse no método científico:
• Descubriu a descomposición da luz nunha banda de
cores.
• Revelou as leis da gravitación universal e que os corpos se
atraían entre si debido ás súa masa.
• Explicou que os astros orbitaban e non chocaban entre
eles debido a que a atracción que exercen uns sobre os
outros queda limitada pola distancia que os separa.
6. 03. As monarquías autoritarias e a a
sociedade
03.1. Unhas monarquías máis poderosas
• Monarquías autoritarias (s. XV-XVI) froito da
evolución das monarquías feudais medievais.
• A facenda e o exército
• Inestabilidade creación de exércitos reais estables para
non depender de nobres, igrexa e cidades diminución
de conflitos civís e maior estabilidade identificación
entre intereses da monarquía e do reino.
• As facendas reais incrementaron os seus recursos ao
crear impostos e pedir préstamos á burguesía rica. Os
reis solicitaron contribucións ás cortes estamentais e
conquistaron territorios para apropiarse das súas
riquezas.
7. • A corte real e a administración dos reinos
• Estrutura administrativa máis complexa
aumentaron os embaixadores, ministros e
empregados ou oficiais nas cortes reais.
• Entrada ao servizo da monarquía de burgueses e
pequenos nobres con estudos funcións en
consellos e secretarias reais orixe do Estado
moderno.
• Rebelións de nobres, Igrexa e cidades os reis
trataron de exercer o seu dominio pola forza,
atraéndoos ao exercicio do goberno na corte e
no exército, ou chegando a acordos:
• Convocaron con menor frecuencia cortes e
parlamentos.
• Interviñan no nomeamento de altos cargos
eclesiásticos.
• Controlaron a elección dos gobernos municipais.
8. 04.2 Economía e sociedade entre os séculos XV e XVI
• A economía
• Principais actividades agricultura e gandería. Maior
importancia da artesanía e o comercio a partir do s. XV.
• Crecemento da poboación dinámica rede de cidades.
• Mercados onde se intercambiaban terras, mercadorías,
capitais e se contrataban traballadores. O seu funcionamento
dependía das forzas política e ideolóxicas da sociedade
restriccións a actividade económica, monopolios e privilexios.
• A sociedade
• Seguiu xerarquizada nun estamento non privilexiado (terceiro
estado) e en estamentos privilexiados (nobreza e clero).
• Nobreza: eran ricos. Perderon o carácter militar da Idade
Media, pero integráronse na corte real.
• Clero: gran diferenciación social pola orixe dos seus
membros.
• Terceiro estado: transformouse debido aos cambios
económicos diferenciación pola riqueza.
9. 05. A monarquía dos Reis Católicos
02.1. Nace una nova monarquía
• Comezos da Idade Moderna na Península Ibérica
dinastía Trastámara en Aragón e Castela.
• 1469 matrimonio entre Fernando de Aragón e
Isabel de Castela. 1479 herdan, respectivamente,
as súas coroas.
• Xerme da España moderna e da monarquía católica
título de Católicos concedido polo papa en 1496.
• Unión dinástica, pero non fusión de reinos
monarquía composta na que cada coroa mantivo os
seus símbolos, leis, institucións e fronteiras. Política
exterior e relixiosa en común.
10. 05.2. A monarquía autoritaria dos Reis
Católicos
• A monarquía e os estamentos
• As cidades: Castela corrixidores
(representantes do rei, controlaban os
concellos e territorios do reino). Aragón o
rei impuxo a súa autoridade nas ciudades
importantes.
• A igrexa: dereito a intervir nos nomeamentos
ecleasiásticos e o rei mestre das ordes
militares. Creación do Consello de Ordes.
• A nobreza: confiscaron señoríos do nobres
que apoiaron a Xoana, pero tamén trataron
de gañar o apoio da nobreza.
11. • A política relixiosa
• Política de unificación relixiosa.
• Instauración da Inquisición (1478) Tribunal do Santo Oficio,
clave na unificación, vixilancia e represión das minorías
relixiosas.
• Expulsión do xudeus (sefardís) en 1492 marxinación dos
conversos. O humanista Luis Vives fuxiu e desenvolveu a súa
carreira en Inglaterra e Flandres.
• Conversión do mudéxares (1499) trala conquista de Granada
ou expulsión marxinación dos “mouriscos”.
12. 05.3 O inicio da hexemonía hispánica
• Activa política exterior para incrementar os seus
dominios.
• Alianzas matrimoniais con outros reinos
mantemento da paz con Portugal e reforzar lazos
comerciais con Flandres e Inglaterra.
• Expansión atlantica castelá conquista das Illas
Canarias e descubrimento de América.
• Conquista de Granada (1492).
• Conquista de Melilla, Orán, Tunes e Trípoli.
• Reincorporación a Cataluña de Sardeña e Roselló.
• Reintegración de Nápoles á Coroa de Aragón.
• Incorporación de Navarra á Coroa de Castela
(1512).
13.
14. 06. A hexemonía hispánica
06.1. O imperio universal cristián de Carlos V
• De Xoana I herdanza dos Reis Católicos Coroas de Aragón e
Castela cos territorios mediterráneos e americanos.
• De Filipe o Fermoso herdanza borgoñona da súa avoa (Flandres e
Borgoña).
• De Maximiliano de Austria Austria, territorios do Sacro Imperio e
dereitos ao título de emperador.
15. • As guerras do Imperio:
• Coroado emperador en 1520 consolidar un
imperio universal cristián. Tratou de converterse
no poder hexemónico en Europa e defender os
intereses do catolicismo. Enfrontamentos contra:
• Protestantes do Sacro Imperio.
• Francia tradicional hostilidade contra Aragón,
Borgoña e Austria. Francisco I de Francia tratou de
disputar a coroa imperial.
• Imperio otomán en expansión polos Balcáns,
ameazaba os dominios austríacos.
• O papado receaba de que o emperador se convertise
en cabeza da cristiandade. Rodeado polos dominios de
Carlos V.
16. 06.2. A monarquía hispánica de Filipe II
• Herdanza e goberno:
• Carlos V abdicou en 1556: ao seu irmán Fernando
patrimonio austríaco e dereitos ao trono imperial. Ao
seu fillo Filipe Estados hispánicos e borgoñóns
(Países Baixos).
• Filipe II estableceu a súa capital en Madrid. Sistema de
goberno baseado en Consellos.
17. • A loita pola hexemonía e os problemas
económicos
• Recoñecido como rei de Portugal en 1580 tras
derrotar a Sebastián I. O reino mantivo as súas leis
e institucións de goberno, contou cun vicerrei en
representación do monarca e Filipe incorporou
todas as súas colonias.
• Aos inimigos herdado de Carlos V, sumáronse:
• Inglaterra competencia polo dominio do Atlántico.
• Flandres rebelión en 1566 provocada pola chegada do
calvinismo e os problemas económicos.
• A gran capacidade do exército permitiu a Filipe II
soster esta política internacional.
• Falta de resolución de conflitos e problemas
económicos bancarrota da Facenda Real.
18. 07. Os reinos hispánicos no século XVII
• Creba da hexemonía hipánica en Europa “Austrias
menores”.
07.1. A situación política
• Validos: figuras nas que o rei delegaba tarefas de
goberno
• Duque de Lerma (Filipe III) paz con Inglaterra (1603) e
tregua dos Doce Anos (1609).
• Conde-duque de Olivares (Filipe IV) guerra dos Trinta
Anos: presión fiscal sobre a poboación + problemas da
agricultura e artesanía.
• Xiro absolutista reformas económicas e militares:
Unión de Armas (1626) para que todos os reinos
contribuisen con soldados e impostos.
• Traslado de tropas a Cataluña pola guerra dos Trinta
Anos incidentes coa poboación catalá (Corpus de
Sangue).
19. • Carlos II: perda de numerosos territorios
europeos en beneficio de Francia. Recuperación
económica dos reinos da Coroa de Aragón e
cornixa Cantábrica, pero non de Castela.
• Carlos II morre sen descendencia e designa
sucesor a Filipe de Anjou Guerra de Sucesión
(1700-1713) contra Carlos de Austria.
20. 08. Absolutismo e Parlamentarismo
08.1. Absolutismo: a Francia de Luís XIV:
• Intensificación dos procedementos de goberno e
superioridade do rei.
• Jaques Bossuet: o poder dos reis proviña de
Deus. Thomas Hobbes: pacto entre as persoas e
un soberano para que este garantise un estado de
paz.
• Características:
• Centralización das decisións políticas e administrativas
na corte real e nos órganos da monarquía.
• Exército permanente de soldados profesionais.
• Capacidade recadadora da Facenda Real.
• Marxinación de cortes e parlamentos estamentais.
• Supremacía do poder do rei sobre os demais.
21. • Resistencia das cortes e parlamentos estamentais
acordos debido as limitacións de poder de ambas
partes ou enfrontamentos.
• Luís XIV (Francia). Fronda enfrontamentos entre
nobres, cidades e provincias, que contaban con
parlamentos, e o rei e os seus partidarios.
• Palacio de Versalles Luís XIV gobernou mediante
un sistema de consellos. Intensa política exterior.
22. 07.2. Parlamentarismo: o caso inglés.
• Control do poder do goberno por parte de cortes e
parlamentos (Venecia e Provincias Unidas).
• En Inglaterra, os Estuardo trataron establecer unha
monarquía absoluta guerra civil (1642-1648).
• Victoria dos exércitos parlamentarios dirixidos por
Oliver Cromwell república. Restauración da
monarquía dos Estuardo con Xacobe II que retoma a
idea do absolutismo. Novo enfrontamento
Revolución Gloriosa (1688).
• Xacobe II foi derrocado e o Parlamento escolleu a
María II e a Guillerme III de Orange declaración de
dereitos (limitación do poder real e recoñecemento
dos dereitos individuais).
• Monarquía parlamentaria a elección dos reis
dependía do parlamento e da aceptación da
Declaración de dereitos.
23. • O Parlamento inglés:
• Camara dos Lores: formada polos nobres máis importantes do
país e os bispos da Igrexa anglicana.
• Cámara dos Comúns: integrada polos representantes das
cidades e condados do reino. Os seus membros eran elexidos
por votación polos grandes propietarios do reino.
