1. PROJEKT USTAWY
Ustawa
z dnia ………. r.
o nieuczciwych praktykach rynkowych przedsiębiorców zajmujących się obrotem
produktami spożywczymi lub rolnymi wobec dostawców tych produktów
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania nieuczciwym praktykom
przedsiębiorców zajmujących się obrotem produktami spożywczymi lub rolnymi wobec
dostawców tych produktów.
Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) sprzedawcy - rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2
lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220 poz. 1447 z
późn. zm.), który w celach zarobkowych:
a) sprzedaje produkt spożywczy lub rolny nabyty bezpośrednio lub pośrednio od
dostawcy, bądź odsprzedaje produkt spożywczy lub rolny bez jego przekształcania
(przetwarzania) konsumentowi, lub
b) nabywa produkt spożywczy lub rolny na rzecz innych przedsiębiorców, w
szczególności spółek, w których dowolna spółka z grupy kapitałowej, do której
należy, dysponuje bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 20% głosów na
zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik lub
użytkownik, albo na podstawie porozumień z innymi osobami lub która posiada
bezpośrednio co najmniej 20% udziałów albo akcji w innej spółce kapitałowej
powiązanych, lub
c) nabywa produkt spożywczy lub rolny w celu dalszej odsprzedaży przedsiębiorcom
wymienionym pod lit. a lub b, lub
d) świadczy na rzecz przedsiębiorców wymienionym pod lit. a, b lub c usługi związane
ze sprzedażą produktów spożywczych lub rolnych;
2) dostawcy – rozumie się przez to osobę prawną, osobę fizyczną jak również jednostkę
organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej i inny podmiot, który wytwarza lub
przetwarza produkty rolne lub spożywcze, jak również producenta i grupę producentów
produktów rolnych lub spożywczych;
3) produkt rolny lub spożywczy – rozumie się przez to każdy produkt, który może być
sprzedany konsumentowi bez dalszego przetwarzania, wymieniony w art. 2 Rozporządzenia
2. strona 2
(WE) 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego
ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds.
Bezpieczeństwa Żywności i ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności;
4) wielkopowierzchniowym obiekcie handlowym - rozumie się przez to obiekt handlowy o
powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m2
;
5) znaczącej sile rynkowej sprzedawcy – rozumie się przez to sytuację sprzedawcy, jeśli w
relacjach handlowych z dostawcą uzależnia bądź może uzależnić od siebie dostawcę;
domniemywa się, że sprzedawca posiada znaczącą siłę rynkową, jeżeli:
a) prowadzi samodzielnie lub łącznie z innymi przedsiębiorcami z grupy kapitałowej, do
której należy, co najmniej 5 wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, lub
b) nabywa produkt spożywczy lub rolny na rzecz innych przedsiębiorców, w
szczególności spółek, w których dowolna spółka z grupy kapitałowej, do której należy,
dysponuje bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 20% głosów na zgromadzeniu
wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik lub użytkownik, albo
na podstawie porozumień z innymi osobami lub która posiada bezpośrednio co najmniej
20% udziałów albo akcji w innej spółce kapitałowej powiązanych, prowadzących
łącznie co najmniej 5 wielkopowierzchniowych obiektów handlowych lub
c) którego całkowity przychód za ostatni rok rozliczeniowy jest nie niższy niż ……….;
6) praktyki sprzedawcy – rozumie się przez to działanie lub zaniechanie sprzedawcy lub
innego przedsiębiorcy lub osoby działającej w jego imieniu w związku z zakupem produktu
spożywczego lub rolnego;
7) grupie kapitałowej – rozumie się przez to grupę kapitałową w rozumieniu art. 4 pkt 14
ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz.
331 ze zm.), zwanej dalej „ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów”;
8) Prezesie Urzędu - rozumie się przez to Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów.
Rozdział 2
Nieuczciwe praktyki rynkowe
Art. 3. 1. Zakazane są praktyki sprzedawcy wobec dostawcy, sprzeczne z dobrymi
obyczajami i naruszające lub grożące naruszeniem interesów dostawcy (nieuczciwe praktyki
rynkowe).
2. Za nieuczciwe praktyki rynkowe sprzedawcy uznaje się w szczególności sytuacje, gdy:
1) sprzedawca narzuca dostawcy, pośrednie lub bezpośrednie opłaty:
3. strona 3
a) z tytułu przyjęcia towaru do sprzedaży, w tym opłaty za usługi promocyjne, opłaty za
usługi reklamowe, opłaty za przeprowadzenie akcji okolicznościowej, w tym za
urodziny sieci, opłaty za przekazywanie informacji o sprzedaży wyrobów w
poszczególnych placówkach handlowych , opustów do katalogów i promocji, opustów
zakupowych, promocyjnych, opłaty za wprowadzenie nowego asortymentu, opłaty z
tytułu otwarcia nowej placówki handlowej, opłaty za brak zwrotów, opłaty za koszt
utylizacji, opłaty za wykonanie projektów w markach własnych sieci przez agencje
reklamowe, opłaty warunkowe, bezwarunkowe, opłaty logistyczne, opłaty za
elektroniczną wymianę dokumentów handlowych lub finansowych;
b) za usługę faktycznie niezrealizowaną;
2) sprzedaż przez sprzedawcę produktów rolnych lub spożywczych następuje po cenie niższej
niż cena nabycia;
3) sprzedawca żąda od dostawcy rekompensaty za nieosiągnięty bądź osiągnięty mniejszy
zysk od oczekiwanego w wyniku przyjęcia od dostawcy produktów spożywczych lub rolnych
do sprzedaży;
4) sprzedawca żąda od dostawcy opłaty w celu pokrycia poniesionych przez niego lub przez
przedsiębiorcę należącego do grupy kapitałowej, do której należy sprzedawca, kosztów
operacyjnych związanych z otwarciem nowych placówek handlowych, remontem starych lub
przejęciem placówek od innej sieci detalicznej;
5) wypłata wynagrodzenia dostawcy za dostarczony produkt następuje w terminie
późniejszym niż trzydzieści dni od dnia odbioru produktu przez sprzedawcę, z wyjątkiem
sytuacji wadliwego wykonania umowy przez dostawcę;
6) sprzedawca dokonuje potrącenia danej wierzytelności bez wyrażenia przez dostawcę zgody
na jej potrącenie;
7) sprzedawca wyłącza w umowie zawartej z dostawcą stosowanie odsetek za zwłokę, kar
umownych i innych dodatkowych zobowiązań umownych, gwarantujących prawidłowe
wykonanie umowy przez sprzedawcę;
8) sprzedawca ogranicza dostawcy prawidłowe używanie przez dostawcę własnego znaku
towarowego;
9) sprzedawca narzuca dostawcy partycypowanie w rabatach udzielanych konsumentowi
przez tego przedsiębiorcę, przez czas dłuższy niż okres udzielania rabatu;
10) sprzedawca odmawia zawarcia bądź nie zawiera umowy z dostawcą w formie pisemnej,
jeśli dostawca zgłosił żądanie zawarcia umowy w tej formie;
4. strona 4
11) sprzedawca narzuca dostawcy korzystanie z usług, których dostawca nie potrzebuje lub
nie zlecił;
12) sprzedawca oferuje ponad 30 % asortymentu produktów pod marką własną;
13) sprzedawca wstrzymuje zapłatę na rzecz dostawcy należności bezspornych;
14) sprzedawca posiadający znaczną siłę rynkową nie publikuje Zasad Świadczenia Usług, o
których mowa w art. 4, nie przestrzega, z naruszeniem interesów dostawcy, opublikowanych
przez siebie Zasad lub stosuje warunki, które nie są zawarte w Zasadach.
Art. 4.1. Sprzedawca posiadający znaczną siłę rynkową zobowiązany jest do opublikowania
na swojej stronie internetowej Zasad Świadczenia Usług, zawierających informacje o
usługach, jakie świadczy na rzecz dostawców w związku z dystrybucją produktów
spożywczych i rolnych.
2. W Zasadach Świadczenia Usług, o których mowa w ust. 1, sprzedawca posiadający
znaczną siłę rynkową obowiązany jest określić zakres oferowanych przez niego usług na
rzecz dostawców, warunki świadczenia tych usług, maksymalną jednostkową i łączną opłatę
należną za usługi, jak również warunki włączania i wyłączania dostawców z listy dostawców
tego przedsiębiorcy.
3. Sprzedawca posiadający znaczną siłę rynkową obowiązany jest do niezwłocznego
przekazywania aktualnych Zasad Świadczenia Usług Prezesowi Urzędu.
Art. 5. W postępowaniach administracyjnym i cywilnym w sprawie naruszenia przepisów
ustawy lub opartych na zarzucie naruszenia przepisów ustawy, ciężar dowodu, że dana
praktyka sprzedawcy nie stanowi nieuczciwej praktyki rynkowej spoczywa na przedsiębiorcy,
któremu zarzuca się stosowanie tej praktyki.
Art. 6. Nieważne są umowy lub poszczególne ich postanowienie będące przejawem
nieuczciwych praktyk rynkowych sprzedawcy, jak również mające na celu obejście zakazu
ustanowionego w ustawie.
Art. 7. Roszczenia cywilnoprawne przysługujące dostawcy wobec sprzedawcy z tytułu
nieuczciwych praktyk rynkowych, ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech, jednakże nie
wcześniej niż z upływem 2 lat od dnia uprawomocnienia się decyzji Prezesa Urzędu, o której
mowa w art. 21 ust. 1 i 2.
5. strona 5
Rozdział 3
Przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom rynkowym.
Art. 8. Organem właściwym w sprawach nieuczciwych praktyk rynkowych sprzedawców jest
Prezes Urzędu.
Art. 9.1. Prezes Urzędu wszczyna, w drodze postanowienia, postępowanie przeciwko
sprzedawcy na wniosek lub z urzędu, jeśli okoliczności wskazują na możliwość naruszenia
przepisów ustawy.
2. Z wnioskiem o wszczęcie postępowania w związku z podejrzeniem naruszenia
przepisów ustawy może wystąpić:
1) dostawca, którego interes został lub może być naruszony,
2) krajowa lub regionalna organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów
przedsiębiorców,
3) inny podmiot pokrzywdzony nieuczciwymi praktykami rynkowymi sprzedawcy.
3. Wniosek o wszczęcie postępowania powinien zawierać:
1) nazwę i siedzibę sprzedawcy, któremu zarzucane jest stosowanie nieuczciwych
praktyk rynkowych;
2) opis stanu faktycznego będącego podstawą złożenia wniosku;
3) uprawdopodobnienie naruszenia przepisów ustawy.
4. Do wniosku wnioskodawca dołącza dokumenty, które mogą stanowić dowód naruszenia
przepisów ustawy.
Art. 10.1. Od wniosku, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przedsiębiorca i organizacja, której
celem statutowym jest ochrona interesów przedsiębiorców uiszczają opłatę.
2. Jeżeli wraz ze złożonym wnioskiem nie zostanie uiszczona opłata, Prezes Urzędu wzywa
zobowiązanego wnioskodawcę do jej uiszczenia w terminie 7 dni, z pouczeniem, że
nieuiszczenie opłaty spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.
3. W przypadku wykazania przez wnioskodawcę niemożności poniesienia przez niego opłaty,
o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może zwolnić wnioskodawcę z obowiązku jej
uiszczenia w części lub całości, na jego wniosek.
4. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość opłat, o których mowa w ust.
1, oraz tryb ich uiszczenia.
6. strona 6
Art. 11. Nie wszczyna się postępowania w sprawie stosowania praktyk w przypadku, gdy od
końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania upłynęły dwa lata. Jeśli nieuczciwe
zachowanie rynkowe ma charakter ciągły, okres przedawnienia liczy się od momentu
zakończenia takiej praktyki.
Art. 12. Stroną postępowania jest każdy, kto wnosi o wydanie decyzji lub wobec kogo
zostało wszczęte postępowanie w sprawie stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych.
Art. 13.1. Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, odmówić wszczęcia postępowania w
sprawie nieuczciwych praktyk rynkowych, jeżeli w sposób oczywisty z zawartych we
wniosku oraz posiadanych przez Prezesa Urzędu informacji wynika, że zakaz określony w art.
3 nie został naruszony.
2. Prezes Urzędu może odmówić wszczęcia postępowania w sprawie nieuczciwych praktyk
rynkowych, w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie, w przypadku
nieuzupełnienia przez wnioskodawcę wniosku w wyznaczonym terminie. Nie uchybia to
uprawnieniu Prezesa Urzędu do wszczęcia postępowania z urzędu.
Art. 14. W sprawach dowodów i postępowania dowodowego przepisy art. 50-61 oraz art. 79
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów stosuje się odpowiednio.
Art. 15. W sprawach ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego z uwagi na
groźbę ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa przepisy art. 69-73 ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów stosuje się odpowiednio.
Art. 16. W toku postępowania przed Prezesem Urzędu może być przeprowadzona przez
upoważnionego pracownika Urzędu lub Inspekcji Handlowej, kontrola u każdego
przedsiębiorcy, w zakresie objętym tym postępowaniem. Przepisy art.105a-105l ustawy o
ochronie konkurencji i konsumentów stosuje się odpowiednio.
Art. 17. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania przed Prezesem Urzędu
stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania
administracyjnego, z zastrzeżeniem , że w sprawach dotyczących dowodów w postępowaniu
przed Prezesem Urzędu w zakresie nieuregulowanym w niniejszym rozdziale stosuje się
7. strona 7
odpowiednio art. 227-315 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania
cywilnego.
Art. 18. Postępowanie wszczęte w sprawie nieuczciwych praktykach rynkowych powinno
zostać zakończone w terminie 4 miesięcy od dnia jego wszczęcia. Przepisy art. 35-38 kodeksu
postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.
Art. 19.1. Jeżeli w wyniku postępowania Prezes Urzędu stwierdził naruszenie przepisów
ustawy, sprzedawca, który dopuścił się tego naruszenia, jest obowiązany ponieść koszty
postępowania.
2. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Prezes Urzędu może nałożyć na stronę
obowiązek zwrotu tylko części kosztów albo nie obciążać jej kosztami.
Art. 20. Prezes Urzędu może, niezależnie od wyniku sprawy, nałożyć na stronę obowiązek
zwrotu kosztów wywołanych jej niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym
postępowaniem, a w szczególności kosztów powstałych wskutek uchylenia się od złożenia
wyjaśnień lub złożenia wyjaśnień niezgodnych z prawdą, zatajenia lub opóźnionego
powołania dowodów.
Art. 21.1. Prezes Urzędu wydaje decyzję nakazującą zaniechanie stosowania nieuczciwej
praktyki rynkowej, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 3.
2. W przypadku zaniechania przez sprzedawcę stosowania nieuczciwej praktyki rynkowej
przed wydaniem decyzji, Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu praktyki rynkowej za
nieuczciwą i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania.
3. Ciężar udowodnienia okoliczności, o których mowa w ust. 2, spoczywa na sprzedawcy.
Art. 22. Prezes Urzędu może nadać rygor natychmiastowej wykonalności decyzji w całości
lub w części, jeżeli wymaga tego ważny interes dostawców.
Art. 23. Od decyzji Prezesa Urzędu służy odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie -
sądu ochrony konkurencji i konsumentów, zwanego dalej „sądem ochrony konkurencji i
konsumentów”, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia.
8. strona 8
Art. 24.1. W przypadku wniesienia odwołania od decyzji Prezes Urzędu przekazuje je
niezwłocznie wraz z aktami sprawy do sądu ochrony konkurencji i konsumentów.
2. Jeżeli Prezes Urzędu uzna odwołanie za słuszne, może - nie przekazując akt sądowi -
zmienić swoją decyzję w całości lub w części, o czym bezzwłocznie powiadamia stronę,
przesyłając jej nową decyzję, od której stronie przysługuje odwołanie.
3. Przed przekazaniem odwołania do sądu ochrony konkurencji i konsumentów lub
uchyleniem albo zmianą decyzji na podstawie ust. 2, Prezes Urzędu może również, w
uzasadnionych przypadkach, przeprowadzić dodatkowe czynności, w celu wyjaśnienia
zarzutów podniesionych w odwołaniu.
4. Do postanowień Prezesa Urzędu, na które przysługuje zażalenie, przepisy ust. 1-3 i art. 23
stosuje się odpowiednio, z tym że zażalenie wnosi się w terminie tygodnia od dnia doręczenia
postanowienia.
Rozdział 4
Sankcje finansowe
Art. 25.1. W przypadku naruszenia, choćby nieumyślnie, przez sprzedawcę art. 3 ustawy,
Prezes Urzędu może nałożyć na niego w drodze decyzji karę pieniężną w wysokości nie
większej niż 5 % przychodu w rozumieniu obowiązujących tego sprzedacę przepisów o
podatku dochodowym, osiągniętego przez niego w roku rozliczeniowym, poprzedzającym rok
nałożenia kary.
2. Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w
wysokości stanowiącej równowartość do 5 000 000 euro, jeżeli przedsiębiorca ten choćby
nieumyślnie:
1) nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa Urzędu bądź udzielił nieprawdziwych
lub wprowadzających w błąd informacji;
2) nie współdziała w toku kontroli prowadzonej w ramach postępowania.
3. W przypadku gdy sprzedawca powstał w wyniku połączenia lub przekształcenia innych
przedsiębiorców, obliczając wysokość jego przychodu, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia
się przychód osiągnięty, odpowiednio, przez tych przedsiębiorców lub sprzedawcę, w roku
rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
4. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, należy uwzględnić w
szczególności okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a także
uzyskane korzyści ze stosowanej praktyki, i uprzednie naruszenie przepisów ustawy.
9. strona 9
5. Środki finansowe pochodzące z kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1, stanowią
dochód budżetu państwa.
6. Karę pieniężną uiszcza się w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji Prezesa
Urzędu.
7. W razie upływu terminu, o którym mowa w ust. 6, kara pieniężna podlega ściągnięciu w
trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Art.26. Prezes Urzędu może nałożyć na sprzedawcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w
wysokości stanowiącej równowartość do 10 000 euro za każdy dzień zwłoki w wykonaniu
decyzji wydanej na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy lub wyroków sądowych w sprawach
nieuczciwych praktyk rynkowych. Karę pieniężną nakłada się za okres od daty wskazanej w
decyzji do dnia jej wydania.
Rozdział 5
Przepisy przejściowe i końcowe
Art. 27. Sprzedawcy w terminie 90 dni od dnia wejścia w życie ustawy opracują, opublikują
na ich stronach internetowych i przekażą Prezesowi Urzędu Zasady Świadczenia Usług.
Art. 28. Ustawa wchodzi w życie w po upływie (z dniem…) od dnia ogłoszenia.