1. Elektrizimi i trupave

2. Elektrizimi
i nje shufre ebaniti me ferkim
• Mjafte trupa si qelebari, ebaniti, qelqi etj mbasi ferkohen
fitojne vitin per te terhequr trupa te lehte.
– Kjo dukur quhet elektrizim.
• N.q.s nje shufer ebaniti e ferkojme me nje cope lekure
dhe ta afrojme prane disa copa letrash te vogla do te
shohim se ajo do te terheq copat e letres.

3. Elektrizimi
i nje shufre qelqi me ferkim
• N.q.s nje shufer qelqi e ferkojme me nje cope mendafshi
dhe ta afrojme prane disa copa letrash te vogla do te
shohim se ajo do te terheq copat e letres.

4. Bashkeveprimi i shufres se ebanitit
me shufren e qelqit te ngarkuare
• Nqs nje shufer ebanite te ngarkuar dhe te varur ne nje
fije te holle do ti afrojme nje shufer qelqi te ngarkuar do
te shohim se keto dy shufra do te terhiqen.

5. Bashkeveprimi i dy trupave te
ngarkuar me shenje te njejte
• Po te ngarkojme dy trupa me shenje te njejte dhe ti
afrojme me njeri tjetrin do te shohim se ata do te shtyhen

6. Elektroskopi
• Perdoret per te vene ne dukje ngarkesen elektrike te trupave
• Nese sferen e lektroskopit e prekim me nje trup te ngarkuar do te
veme re qe fletet e holla qe varen ne fundin e shufres percjellse te
elektroskopit do te happen, sepse ato ngarkohen me te njejten
shenjenga ngarkesa qe mbrine ne to nepermjet shufres metalike.

7. Shpjegimi i elektrizimit
Perberja e atomit
• Atomi perbehet nga:
– Elektronet te cilat rrotullohen rreth berthames
– Protonet te cilat ndodhen ne berthame.
– Neutronet te cilat ndodhen ne berthame.
• Midis elektroneve dhe protoneve ekzistojne forca
bashkeveprimi shume here me te medha se bashkeveprimi
gravitacional. Ky bashkeveprim quhet:
bashkeveprim elektromagnetik.
Madhesia qe karakterizon kete bashkeveprim quhet
ngarkese elektrike.

8. Atomi i HeliumitAtomi i Hidrogjenit
Ndertimi i Atomit
Modele te perfytyrimit te
atomit me shume elektrone
Te gjitha grimcat
elementare te
ngarkuara edhe pse
mund te kene masa
te ndryshme vlera e
ngarkeses elektrike
te tyre eshte e
njejte, ajo mund te
ndryshojne vetem
nga shenja
• Thermijat elementare qe kane ngarkese
elektrike jane elektroni dhe protoni
dhe ngarkesat elektrike jane dy llojesh:
–ngarkese elektrike si e protonit
quhet pozitive
dhe
–ngarkese elektrike si e
elektronit quhet negative.

9. Perciellsit dhe dielektriket
• Nje atom ne kushte te zakonshme ka aq
elektrone sa neutrone ka ne berthame dhe ne
teresine e vet atomi paraqitet elektroasnjanes.
• Ne kushte te vecanta elektronet e shtreses se
jashtme mund te shkeputen nga atomi dhe
pastaj ose kalojne ne gjendje te lire ose kalojne
ne atome te tjera.
• Metalet, te cilat kane 1-3 elektrone ne shtresen
e jashtme, i humbasin lehtesisht elektronet e
valences. Keto elektrone shnderohen ne gjendje
te lire kurse atomet e metaleve ne jone pozitive.

10. Levizja e elektroneve te lira
ne metale
• Ne saje te elektroneve te lira realizohet
perciellshmeria e mire e ngarkesave ne metale
Lendet, te cilat
kane thermija te
ngarkuara ne
gjendje te lire dhe
qe e perciellin mire
elektricitetin,
quhen percjelles

11. Dielektriket (izolatoret)
Ne disa lende, sic jane zakonisht
lendet jometalike, elektronet e lira
pothuajse mungojne. Si rrjedhim, keto
lende jane perciellese te te keqija te
ngarkesave elektrike dhe quhen lende
dielektrik ose izolatore.

12. Shpjegimi i elektrizimit te trupave
• Ne kushte normale lenda eshte elektroasnjanese sepse
ne brendesi te tije ka aq elektrone sa edhe protone.
• Qe nje lende te ngarkohet me ngarkese elektrike duhet
qe te kete tepric te njeres prej grimcave te ngarkuara
kundrejt tjetres. Meqense protonet jane te lidhure ne
berthame dhe berthama eshte e qendrueshme, grimcat
elementare te ngarkuara qe mund te shtohen ne nje trup
jane elektronet, me shtimin e elektroneve kundrejt
protoneve, trupi fiton ngarkese negative.
• Per te ngarkuar nje trup me ngarkese pozitive nuk mund
te shtojme dot protone por mund te heqim elektrone nga
trupi, keshtu trupi fiton ngarkese pozitive.

13. Lojet e elektrizimit
1. Me ferkim
2. Me kontekt (takim)
3. Me me induksion (ndikim)

14. Shpjegimi i elektrizimit
te nje shufre ebaniti me ferkim

15. Shpjegimi i elektrizimit
te nje shufre qelqi me ferkim

16. Shpjegimi i funksionit te elektroskopi
Ngarkimi i elektroskopit me takim
• Perdoret per te vene ne dukje ngarkesen elektrike te trupave
• Nese sferen e lektroskopit e prekim me nje trup te ngarkuar do te
veme re qe fletet e holla qe varen ne fundin e shufres percjellse te
elektroskopit do te happen, sepse ato ngarkohen me te njejten
shenjenga ngarkesa qe mbrine ne to nepermjet shufres metalike.

17. Shpjegimi i funksionit te elektroskopi
• Perdoret per te vene ne dukje ngarkesen elektrike te trupave
• Nese sferen e lektroskopit e prekim me nje trup te ngarkuar do te
veme re qe fletet e holla qe varen ne fundin e shufres percjellse te
elektroskopit do te happen, sepse ato ngarkohen me te njejten
shenjenga ngarkesa qe mbrine ne to nepermjet shufres metalike.

18. Shpjegimi i funksionit te elektroskopi
• Perdoret per te vene ne dukje ngarkesen elektrike te trupave
• Nese sferen e lektroskopit e prekim me nje trup te ngarkuar do te
veme re qe fletet e holla qe varen ne fundin e shufres percjellse te
elektroskopit do te happen, sepse ato ngarkohen me te njejten
shenjenga ngarkesa qe mbrine ne to nepermjet shufres metalike.

19. Elektrizimi ( + ) me induksion
i një sfere përcjellëse

20. Elektrizimi me induksion
i sistemit të dy sferave,
me ndihmën e një trupi të ngarkuar negativisht

21. Ngarkimi me induksion
i një elektroskopi,
me ndihmën e një sfere të ngarkuar negativisht

22. Tokëzimi i një elektroskopi
të ngarkuar pozitivisht

23. Tokëzimi i një elektroskopi
të ngarkuar negativisht