ชุดสงเสริมความรูดวยตนเอง
วิชาสุขศึกษา ( พ 33101 )
ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 3
เรื่อง อารมณกบความเครียด
ั
จัดทําโดย
นางทัศนีย ไชยเจริญ
ครู โรงเรียนวัดพวงนิมิต

คํานํา
การศึกษาเรื่องอารมณใหเขาใจกอใหเกิดความสามารถในการยอมรับและแกไข
ขอบกพรองทั้งของตนเองและผูที่อยูรอบขางใหเปนไปในทางที่ดี ในวิชาสุขศึกษานั้นเปน
พื้นฐานในการปฏิบัติตนเพื่อใหเปนผูที่มีอารมณที่แจมใส หลีกเลี่ยงความเครียดและ
สามารถนําไปใชใหเกิกประโยชนตอชีวิตประจําวันได รวมทังสามารถแนะนําใหผูอื่นหรือ
้
บุคคลในครอบครัวไดรูจักวิธีการผอนคลายอารมณที่เกิดจากความเครียด อันเนื่องมาจากการ
ทํางาน การเรียนหนังสือ หรือความวิตกกังวลมากเกินไป ผูจัดทําจึงไดทําชุดฝกซอมเสริม
ดวยตนเองเรื่อง อารมณกับความเครียดในระดับชันมัธยมศึกษาปที่ 2 ขึ้น เพื่อใหผูเรียนไดมี
้
ทักษะในการนําความรูที่ไดรับและการฝกปฏิบัติไปใชใหเกิดความชํานาญไดดียิ่งขึ้น
ผูจัดทําหวังเปนอยางยิ่งวา เอกสารเลมนี้คงจะอํานวยประโยชนกับผูอานไดเปน
อยางดี และหากมีขอบกพรองประการใดผูจัดทําขอรับคําเสนอแนะเพื่อการปรับปรุงตอไป
ผูจัดทําขอขอบพระคุณผูมีสวนเกี่ยวของกับการจัดทําเอกสารนี้มา ณ โอกาสนี้
นางทัศนีย ไชยเจริญ
ผูจัดทํา

สารบัญ
เรื่อง หนา
วัตถุประสงค ก
คําแนะนําการใชชุดสงเสริมความรูดวยตนเอง ข
แบบฝกที่ 1 มารูจักอารมณกันเถอะ 1
แบบฝกที่ 2 ภัยแหงความเครียด 3
แบบฝกที่ 3 ผักผอนหยอนใจ 5
เฉลยแบบฝก 1 – 3 7
สรุปผลการปฏิบัติแบบฝก 8
แบบทดสอบกอนและหลังเรียน 9
เฉลยแบบทดสอบ 11
บรรณานุกรม

ก
วัตถุประสงค
1. รูความหมายของอารมณไดอยางถูกตอง
2. ตระหนักถึงโทษที่เกิดจากความเครียดไดเปนอยางดี
3. ปฏิบัติตนในการผอนคลายความเครียดไดอยางเหมาะสม

ข
คําแนะนําสําหรับการใชชดฝกสงเสิมความรูดวยตนเอง
ุ
1. นักเรียนอานคําชี้แจงใหเขาใจ
2. ศึกษาเนื้อหาความรู
3. ทํากิจกรรมในแบบฝกใหครบ
4. ทบทวนและสรุปกิจกรรม
5. ทําแบบทดสอบเพื่อประเมินผลการเรียนเสริมดวยตนเอง

1
แบบฝกที่ 1
มารูจักอารมณกันเถอะ
คําชี้แจง นักเรียนอาน/ศึกษาเนื้อหาเรื่องอารมณพรอมทั้งตอบคําถาม
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
ความหมายของอารมณ
อารมณ หมายถึง สภาพจิตใจที่เปลี่ยนแปลง
ไปเมื่อมีสิ่งตางๆมากระทบจิตใจ จะกอใหเกิด
ความรูสึกตางๆ
อารมณ มี 2 ประเภท
1. อารมณที่มีความสุข เชน รัก ดีใจ เปนตน
2. อารมณที่มีความทุกข เชน กลัว เศรา เปนตน
อารมณสามารถทําใหเกิดความรูสึกตาง ๆ ไดดังนี้
1. ความกลัว เกิดจากความตื่นเตนภายในและตองการที่จะหลบใหพน 
2. ความกังวลใจ เกิดจากความนึกคิดไวลวงหนาในทางที่ไมคอยดีนัก
3. ความโกรธ เกิดจากไมไดดั่งใจ ไมสมปารถนา
4. ความรัก เปนอารมณที่มีคุณคาเกิดจากความอบอุนใจ
5. ความอิจฉาริษยา เปนอารมณวูบหนึ่งที่ผสมกันระหวาง ความโกรธ และ ความกลัว
6. ความอยากรูอยากเห็น มีในตัวทุกคน ทั้งในทางที่ดและไมดี
ี

2
สิ่งที่มีอิทธิพลตอจิตใจ
ตัวคน สิ่งแวดลอม
บุคลิกภาพดี จะเปนผูมีจิตใจดี และอารมณ ครอบครัว ทําใหเกิดความอบอุนและ
มั่นคง ความสุขในชีวต ถึงแมจะไมรวยลนฟาก็ตาม
ิ
การเลี้ยงดูดี มีครอบครัวอบอุนจะเปนเด็กที่ เพื่อน กอใหเกิดความรูสึกเปนกลุมเดียวกัน
เจริญเติบโตอยางมีความสุข มีการยอมรับกัน
สังคม กอใหเกิดความคิด ความกลา
แสดงออก
ลองชวยบอกหนอยวา อารมณ หมายถึง………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
นักเรียน ระบายสีขาว หนาขอความที่กอใหเกิดความสุข และระบายสีดํา หรือ สีน้ําเงิน
หนาขอความของอารมณทกอใหเกิดความทุกข
ี่
เศราหมอง ไมหยุดนิ่ง
ความสงบ ไมสงบ
ฟุงซาน รัก
เบิกบาน กลัว
กังวล โกรธ
ยินดี อิจฉาริษยา
ดีใจ เสียใจ
(เฉลยหนา…7….)

3
แบบฝกที่ 2
ภัยแหงความเครียด
คําชี้แจง นักเรียนศึกษาขอมูลแลวนําขอความรูจากขอมูลแสดงความคิดเห็นจากคําถามใหถูกตอง
ความเครียด คือความรูสึกกดดัน ไมสบายใจ เปน
ความวุนวายทางจิตใจ ความอึดอัด ความกังวล โกรธ
แคน ไมพอใจ ผิดหวัง ซึ่งมนุษยมกพบเสมออยูใน
ั
ชีวิตประจําวัน เราจึงควรหาทางแกเพื่อใหสามารถ
ปรับตนเองใหเขากับสิ่งแวดลอม และสังคมรอบตัวได
อยางมีความสุข
สาเหตุความเครียด
1. ความเครียดจากรางกาย เชน ทํางานหนักเกินไป สุขภาพออนแอ ความ
พิการ หรือ บุคลิกภาพของแตละบุคคล เชน ชอบแขงขัน เปนคน
กาวราว ขาดความอดทน
2. ความเครียดจากจิตใจ เชน ความวิตกกังวล ความหวาดระแวง การ
ตัดสินใจ การตองการการยอมรับ สูญเสียของมีคา อยากมีชื่อเสียง
3. ความเครียดจากสิ่งแวดลอม เชน เสียงดัง น้ําทวม ไฟไหม เพื่อนฝูง
4. งานในหนาทีที่ตองรับผิดชอบ สภาพแวดลอมในการทํางาน ปริมาณ
่
งานที่ตองรับผิดชอบ การเรียน

4
ผลกระทบความเครียด
ทางดานรางกาย จะแสดงออกคือ ปวดศรีษะขางเดียว
บอยๆ หายใจไมออก หายใจถี่ เหนื่อยงาย ทองเสีย
ทองผูก นอนไมหลับ เปนสม คลื่นไส เบื่ออาหาร
ทางดานจิตใจ จะแสดงออก คือ หงุดหงิด รําคาญ
เบื่อหนาย ทอถอย เครงเครียด เก็บกด อดทนตอ
ปญหานอยลง รูสึกวาตนเองไรคุณคา ขาดสมาธิ
แยกตัวจากสังคม ลังเลในการตัดสินใจ ไรอารมณขัน
นักเรียนชวยแสดงความคิดเห็น
สภาพแวดลอม และงานในหนาที่ที่ตองรับผิดชอบ เปนสาเหตุใหเกิดความเครียดในวันรุนได
อยางไร ยกตัวอยางมาพอเขาใจ
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
ความเครียดมีผลตอการดําเนินชีวิตของนักเรียนและครอบครัวอยางไร
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
ความเครียดหากเกิดขึนบอยๆจะเกิดผลเสียตอสุขภาพอยางไร
้
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
เมื่อตนเองเกิดความเครียดจะมีอาการเชนใด คิดวามีผลเสียกับบุคคลรอบขางหรือไม อยางไร
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

5
แบบฝกที่ 3
พักผอนหยอนใจ
คําชี้แจง นักเรียนศึกษาหลักการปองกันและจัดการอารมณความเครียดเพื่อเปนแนวทางใน
การปฏิบัติตนไดอยางถูกตอง
การปองกันความเครียด
1. รักษาสุขภาพใหสมบูรณแข็งแรงอยูเสมอ
2. นอนหลับพักผอนใหเพียงพอ เพื่อใหรางกายสดชื่น
3. ควรหลีกเลี่ยงการเขาไปอยูในสภาวะแวดลอมที่ตื่นเตน เชน ความกดดันจากการ
แขงขัน
4. รูจักมองโลกในแงดี อยาคิดในดานราย ทั้งตนเองและผูอน
ื่
5. ฝกตนเองใหเปนคนเขมแข็ง อดทน ทํางานอยางมีแบบแผน เปาหมาย ทํางานดวย
ความสนุก รูจกแบงเวลา ไมเครงเครียดกับเรื่องใดนานเกินไป
ั
เมื่อมีความเครียดควร
จัดการกับความเครียด เราสามารถทําไดหลายวิธี เชน การฝกสมาธิ การฝกหายใจ การเลน
กีฬา ออกกําลังกาย การรวมกิจกรรมนันทนาการ การฟงเพลง การรองเพลง การอาน
หนังสือ การฝกโยคะ การรดน้ําตนไม การเลี้ยงสัตว การไปเที่ยวพักผอน การนอนหลับ
การจัดเวลาในการทํางาน พูดคุยปรึกษาคนที่ไวใจ หลีกเลี่ยงเหตุการณที่ทําใหระงับอารมณ
ไมอยู เปนตน ซึ่งกอใหเกิดผลดีกับตนเองและบุคคลรอบขาง

6
คําถาม
หากนักเรียนมีความเครียดเกิดขึ้น นักเรียนจะมี
วิธีการจัดการกับความเครียดอยางไร จึงจะเหมาะสม
คําตอบ
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………

7
เฉลยแบบฝก
คําชี้แจง นักเรียนเฉลยแบบฝกที่ 1 ถึง แบบฝกที่ 3 ใหถูกตอง
เฉลยแบบฝกที่ 1
ลองชวยบอกหนอยวา อารมณ หมายถึง สภาพจิตใจที่เปลี่ยนแปลงไปเมื่อมีสิ่งตางๆมา
กระทบจิตใจ จะกอใหเกิดความรูสึกตางๆ
นักเรียน ระบายสีขาว หนาขอความที่กอใหเกิดความสุข และระบายสีดํา หรือ สีน้ําเงิน
หนาขอความของอารมณทกอใหเกิดความทุกข
ี่
เศราหมอง ไมหยุดนิ่ง
ความสงบ ไมสงบ
ฟุงซาน รัก
เบิกบาน กลัว
กังวล โกรธ
ยินดี อิจฉาริษยา
ดีใจ เสียใจ
เฉลยแบบฝกที่ 2 – 3
*หมายเหตุ* คําตอบอยูในดุลพินิจครูผูสอน

8
สรุปผลการปฏิบัติ
คําชี้แจง สรุปคะแนนจากการปฏิบัติแบบฝก
แบบฝก คะแนน
แบบฝกที…1…..
่
เรื่อง…มารูจักอารมณกนเถอะ..
ั
แบบฝกที…2…..
่
เรื่อง…ภัยแหงความเครียด……
แบบฝกที…3….. ่
เรื่อง…พักผอนหยอนใจ…
รวมคะแนน
รอยละ
สรุปผลการประเมิน ผาน ไมผาน
ผูสอน…………………..

9
สอบประเมินผล
เรื่อง อารมณกับความเครียด
สําหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1 โรงเรียนวัดพวงนิมิต
คําชี้แจง ใหนกเรียนเลือกตอบขอที่ถูกที่สุดเพียงขอเดียว
ั
1. ขอใด ไมได หมายถึง อารมณ 5. วัยรุนมักมีปญหาดานอารมณกับใครมากที่สุด
ก. ขาวดุ ก. ครู
ข. ดํายิ้ม ข. พอแม
ค. แดงเดิน ค. เพื่อน
ง. เขียวทอแท ง. ตัววัยรุนเอง
6. ใครสามารถหลีกเลี่ยงความรุนแรงไดดที่สุดเมื่อ
ี
2.เมื่อมีอารมณโกรธ วันรุนจะขาดอะไรมากที่สุด

มีอารมณโกรธ
ก. การควบคุมตนเอง
ก. แดงทําความสะอาดบาน
ข. ความมีเหตุผล
ข. ดําไปดื่มสุรากับเพื่อน
ค. ความระมัดระวัง
ค. เขียวไปซื้อของ
ง. ความละเอียดรอบคอบ
ง. ขาวไปแขงกีฬากับเพื่อน
3. ใครไดรับผลกระทบทางอารมณมากที่สด ุ 7. ทําไมจึงไมควร แสดงอารมณตอเรื่องที่ไมรุนแรง
ก. ขาวถูกแมตําหนิบอย ก. ใหสะสมเอาไวกอน
ข. ดีชอบทะเลาะกับเพื่อน ข. สามารถตกลงกันได
ค. แดงถูเพื่อนแกลงเสมอ ค. อาจเปนเรื่องใหญได
ง. ดํามีความเห็นไมตรงกับครู ง. อาจมีคนไมเห็นดวย
4. ขอใดไมใช ลักษณะอารมณของวัยรุน
8. บุคคลในขอใดกําลังมีความวิตกกังวล
ก. รุนแรง
ก. แดงกลัววาจะไดรางวัลที่ 1
ข. สับสน
ข. ดํากลัววาจะมีคนมารัก
ค. ออนไหว
ค. เขียวกลัววาจะถูกไลออกจากงาน
ง. มั่นคง
ง. ขาวคาดวาจะสอบไดคะแนนสูง

10
9. ขอใดกลาวถึงความโกรธไดถูกตอง 10. เมื่อเกิดความเครียด ขอใดตอไปนี้ ควรกระทํา
ก. คนนิ่งเงียบมักไมโกรธ มากที่สุด
ข. คนโกรธไมมีใครอยากคบ ก. ฟงเพลง รองเพลง
ค. โกรธเมื่อไดสิ่งที่ตองการมากไป ข. ระบายใหเพื่อนทุกๆคนฟง
ง. คนโกรธเปนอันตรายตอผูอื่นอยูเสมอ ค. ตะโกนใสผูอื่น
ง. ดื่มสุราแกกลุม
รวมคะแนน = ……….... รอยละ…………. ผาน ไมผาน
เกณฑตัดสินการสอบผานรอยละ 80

11
เฉลยสอบประเมินผล
เรื่อง อารมณกับความเครียด
สําหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1 โรงเรียนวัดพวงนิมิต
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
1. ค
2. ข
3. ก
4. ง
5. ข
6. ก
7. ข
8. ค
9. ง
10. ก
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

บรรณานุกรม
นพ.ธงชัย ทวิชาชาติ , หนังสือเรียนสมบูรณแบบ ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1(พ011)
บริษัทสํานักพิมพ วัฒนาพานิช 2537
ดร.สมหมาย แตงสกุล , หนังสือเรียนสาระการเรียนรูสุขศึกษาพลศึกษาชวงชั้นที่ 3 ชั้น
มัธยมศึกษาปที่ 1
บริษัทสํานักพิมพ วัฒนาพานิช 2546
ดร.พรสุข หุนนิรันดร , หนังสือเรียนสาระการเรียนรูสุขศึกษาพลศึกษาชวงชั้นที่ 3 ชั้น
มัธยมศึกษาปที่ 1
อักษรเจริญทัศน 2546
สุปราถนา ยุกตะนันท , หนังสือคูมือครู และแผนการจัดการเรียนรูสขศึกษาม.1
ุ
อักษรเจริญทัศน 2546