Chmura w mieście, miasto w chmurze – czy samorządy potrzebują przetwarzania w chmurze i jak tam trafić?
1. Chmura w mieście, miasto w chmurze
– czy samorządy potrzebują przetwarzania
w chmurze i jak tam trafić?
Prof. nadzw. dr hab. Andrzej Sobczak
Dyrektor Ośrodka Studiów nad Cyfrowym Państwem
2. Agenda wystąpienia
1 Chmura „w pigułce”
2 Korzyści, jakie może przynieść samorządom „chmura”
3 Jak przygotować się do przeniesienia w chmurę
Zamiast podsumowania: słowo ostrzeżenia,
4
czyli kiedy z chmury może spaść deszcz
3. Źródło: Badanie Ipsos Public Affairs dla BSA, sierpień 2012
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl
5. Czym jest przetwarzanie w chmurze
Przetwarzanie w chmurze:
Definicja formalna: mechanizm umożliwiający dostęp
za pomocą sieci (internetowej lub extranetowej)
do współdzielonej puli konfigurowalnych i skalowalnych zasobów
informatycznych udostępnianych w formie usług
(Źródło: National Institute of Standards and Technology).
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 5
6. Czym jest przetwarzanie w chmurze
Przetwarzanie w chmurze:
Definicja formalna: mechanizm umożliwiający dostęp
za pomocą sieci (internetowej lub extranetowej)
do współdzielonej puli konfigurowalnych i skalowalnych zasobów
informatycznych udostępnianych w formie usług
(Źródło: National Institute of Standards and Technology).
Definicja nieformalna: sposób na to, aby działy IT istniejące
wewnątrz organizacji stały się zbędne, a głównym tego powodem
będzie przemieszczenie zasobów obliczeniowych i pamięci
masowych z wewnętrznych centrów danych do ośrodków
zewnętrznych, a następnie oferowanie ich w formie usług
(Źródło: Nicholas G. Carr).
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 6
7. Przetwarzanie w chmurze, a typowy outsourcing IT
Przetwarzanie
Outsourcing IT
Cecha w chmurze
Okres na jaki zawiera Dni, tygodnie, miesiące Miesiące, lata
się kontrakty
Poziom automatyzacji Wysoki poziom Umowy negocjuje się
zawierania kontraktów automatyzacji zawierania najczęściej w ramach
na dostarczenie usług kontraktów kontaktów osobistych
Bardzo duża skalowalność Zwiększenie zasobów
zasobów w trybie „na w trybie „na żądanie”
Możliwość zwiększania
żądanie” jest często nierealizowalne
zasobów „na żądanie”
lub długotrwałe
Poziom dopasowania Wystandaryzowane Możliwość bardzo
usług do potrzeb usługi informatyczne wysokiego stopnia
organizacji dopasowania usług
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 7
8. Rodzaje chmury – ze względu na umiejscowienie zasobów
informatycznych, udostępnianych w formie usług
Chmury publiczne – mają postać współdzielonej
infrastruktury udostępnianej przez firmy trzecie
w internecie dla każdego zainteresowanego.
Dostęp do usług
Selekcja Otwarty
informatycznych
Chmura Chmura
Przechowywanie
Organizacja Strona trzecia publiczna
prywatna zasobów
informatycznych
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 8
10. Rodzaje chmury – ze względu na umiejscowienie zasobów
informatycznych, udostępnianych w formie usług
Chmury prywatne – zasoby znajdują się w całości
wewnątrz sieci korporacyjnej i służą użytkownikom
konkretnej organizacji.
Dostęp do usług
Selekcja Otwarty
informatycznych
Chmura Chmura
Przechowywanie
Organizacja Strona trzecia publiczna
prywatna zasobów
informatycznych
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 10
12. Rodzaje chmury – ze względu na umiejscowienie zasobów
informatycznych, udostępnianych w formie usług
Chmury społeczne – zasoby informatyczne są
współdzielone pomiędzy kilka organizacji,
a dostarczane za ich pomocą usługi są wykorzystywane
przez te organizacje do realizacji wspólnych celów.
Dostęp do usług
Selekcja Otwarty
informatycznych
Chmura Chmura
Przechowywanie
Organizacja Strona trzecia publiczna
prywatna zasobów
informatycznych
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 12
14. Chmura publiczna vs prywatna vs społeczna
w polskiej administracji publicznej
W najbliższych latach dominować będzie wykorzystanie
chmury prywatnej oraz społecznej.
Decydują o tym:
Względy formalne
Świadomość decydentów
Nie mylić „standardowego” outsourcingu IT
z przetwarzaniem w chmurze.
Działania na poziomie Unii Europejskiej doprowadzą do
standaryzacji przetwarzania w chmurze i otworzą drogę
do wykorzystania chmury publicznej.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 14
15. Rodzaje chmury – ze względu na złożoność dostarczanych
usług
Infrastruktura jako usługa (IaaS) – klient otrzymuje do
wykorzystania podstawowe zasoby informatyczne
w formie usługi.
Użytkownik – administrator.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 15
16. Mieszkaniec
Usługi
biznesowe Usługa A Usługa B Usługa ... Warstwa
biznesowa
Proces X Proces Y Proces Z Proces …
Usługi Warstwa
oprogramowania
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa ...
aplikacji
Aplikacja A Aplikacja B Aplikacja ...
SaaS
Warstwa
Usługi
Usługa A Usługa B Usługa C infrastruktury
infrastruktury
System operacyjny Baza danych IaaS
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem Serwer
www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl
17. Rodzaje chmury – ze względu na złożoność dostarczanych
usług
Infrastruktura jako usługa (IaaS) – klient otrzymuje do
wykorzystania podstawowe zasoby informatyczne
w formie usługi.
Użytkownik – administrator.
Platforma jako usługa (PaaS) – klient otrzymuje do
wykorzystania platformę programistyczną w formie
usługi.
Użytkownik – programista.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 17
18. Mieszkaniec
Usługi
biznesowe Usługa A Usługa B Usługa ... Warstwa
biznesowa
Proces X Proces Y Proces Z Proces …
Usługi Warstwa
oprogramowania
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa ...
aplikacji
Aplikacja A Aplikacja B Aplikacja ...
SaaS
Warstwa
Usługi
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa … infrastruktury
infrastruktury
System operacyjny Baza danych Środowisko dev. IaaS+
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem Serwer
www.CyfrowePanstwo.pl
PaaS
biuro@CyfrowePanstwo.pl
19. Rodzaje chmury – ze względu na złożoność dostarczanych
usług
Infrastruktura jako usługa (IaaS) – klient otrzymuje do
wykorzystania podstawowe zasoby informatyczne
w formie usługi.
Użytkownik – administrator.
Platforma jako usługa (PaaS) – klient otrzymuje do
wykorzystania platformę programistyczną w formie
usługi.
Użytkownik – programista.
Oprogramowanie jako usługa (SaaS) – klient
otrzymuje do wykorzystania gotowe oprogramowanie
biznesowe w formie usługi.
Użytkownik – „biznes”.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 19
20. Mieszkaniec
Usługi
biznesowe Usługa A Usługa B Usługa ... Warstwa
biznesowa
Proces X Proces Y Proces Z Proces …
Usługi Warstwa
oprogramowania
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa ...
aplikacji
Aplikacja A Aplikacja B Aplikacja ...
SaaS
Warstwa
Usługi
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa … infrastruktury
infrastruktury
System operacyjny Baza danych Środowisko dev. IaaS+
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem Serwer
www.CyfrowePanstwo.pl
PaaS
biuro@CyfrowePanstwo.pl
21. Mieszkaniec
Usługi
biznesowe Usługa A Usługa B Usługa ... Warstwa
biznesowa
Proces X Proces Y Proces Z Proces …
Usługi Warstwa
oprogramowania
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa ...
aplikacji
Aplikacja A Aplikacja B Aplikacja ...
SaaS
Warstwa
Usługi
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa … infrastruktury
infrastruktury
System operacyjny Baza danych Środowisko dev. IaaS+
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem Serwer
www.CyfrowePanstwo.pl
PaaS
biuro@CyfrowePanstwo.pl
22. Mieszkaniec
Usługi
biznesowe Usługa A Usługa B Usługa ... Warstwa
biznesowa
Proces X Proces Y Proces Z Proces …
Usługi Warstwa
oprogramowania
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa ...
aplikacji
Aplikacja A Aplikacja B Aplikacja ...
SaaS
Warstwa
Usługi
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa … infrastruktury
infrastruktury
System operacyjny Baza danych Środowisko dev. IaaS+
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem Serwer
www.CyfrowePanstwo.pl
PaaS
biuro@CyfrowePanstwo.pl
24. Miasto ≠ Urząd miasta
Źródło: Pałac Kultury i Nauki Sp. z o.o.
25. Przykładowe miejskie jednostki organizacyjne
Na mocy ustawy o finansach publicznych w celu wykonywania zadań
własnych miasto może tworzyć jednostki organizacyjne:
jednostki budżetowe – np. miejski ośrodek pomocy społecznej, zarząd
budynków komunalnych, straż miejska, domy pomocy społecznej, szkoły
podstawowe, gimnazja, licea, zespoły szkół, domy kultury, centra profilaktyki
uzależnień, przedszkola,
zakłady budżetowe – np. zarząd cmentarzy komunalnych, żłobki,
gospodarstwa pomocnicze – np. warsztaty szkolne.
Dodatkowo, na mocy ustaw szczegółowych, działają miejskie instytucje
kultury (teatry, muzea i galerie, orkiestry, biblioteki) oraz zakłady opieki
zdrowotnej (szpitale, zakłady opiekuńczo-lecznicze).
Ponadto funkcjonują spółki miejskie – zajmujące się np. energetyką,
komunikacją, wodociągami, oczyszczaniem miasta, rozwojem i promocją
miasta itp.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 25
27. Korzyści związane z przetwarzaniem w chmurze
w samorządach
Zbudowanie potencjału IT (o bardzo dużej skalowalności) do
realizacji nowych projektów realizowanych na terenie miasta.
Wysoka dostępność zasobów informatycznych
(często na poziomie 99.9%).
Ponoszenie opłat za faktycznie wykorzystane zasoby
informatyczne przez jednostki miejskie.
Wysokie bezpieczeństwo zgromadzonych danych.
Dostęp do nowoczesnych rozwiązań IT dla mniejszych
jednostek miejskich w atrakcyjnych cenach.
Zmniejszenie obciążenia działów IT w jednostkach miejskich
rutynowymi pracami.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 27
28. 3
Jak przygotować się do przeniesienia
w chmurę
30. Model operacyjny organizacji publicznej
w kontekście przetwarzania w chmurze (1)
Integracja procesów biznesowych
Koordynacja Unifikacja
Wysoka
(Służby ratownicze): (ZUS):
aplikacje lokalne, scentralizowane
łatwa integracja aplikacje
danych na poziomie i bazy danych
technologicznym
Dywersyfikacja Replikacja
(Jednostki miejskie): (Urzędy Skarbowe):
Niska
aplikacje lokalne, standardowe
ograniczona integracja aplikacje,
danych na poziomie standardowa
technologicznym infrastruktura
Niska Wysoka
Standaryzacja procesów biznesowych
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 30
31. Model operacyjny organizacji publicznej
w kontekście przetwarzania w chmurze (2)
Integracja procesów biznesowych
Platforma Oprogramowanie
Wysoka
jako usługa jako usługa
Chmura społeczna Chmura prywatna
[decyzja lokalna] Oprogramowanie
jako usługa
Niska
jako usługa
Chmura społeczna Chmura prywatna
Niska Wysoka
Standaryzacja procesów biznesowych
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 31
32. Jak to się robi w Ameryce i wnioski dla polskiej administracji
Stan New Jersey – System zarządzania
relacjami z obywatelami
Stan New Mexico – Poczta elektroniczna
i pakiet biurowy
Stan Wisconsin – Narzędzia do współpracy
grupowej Podstawowe
Stan Utah – Usługi infrastrukturalne
oprogramowanie
jako usługa
Miasta Canton, Georgia – Poczta elektroniczna
Miasto Carlsbad, California – Narzędzia do
komunikacji i współpracy
Miasto Los Angeles, California – Poczta i pakiet
biurowy
Miasto Orlando, Florida – Poczta elektroniczna
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 32
33. Scenariusz migracji urzędu do chmury
1. Określić cele przeniesienia IT do chmury
Standaryzacja IT
Obniżenie kosztów działania IT
Wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań na teren miasta
Możliwość skoncentrowania się na „biznesowej” części IT
w urzędzie (GIS / e-Usługi / ERP)
2. Określić docelowy zakres przeniesienia IT do chmury
Jednostki objęte migracją
Propozycje kluczowych decyzji:
Chmura publiczna / prywatna / społeczna
IaaS / PaaS/ SaaS
Horyzont czasowy migracji (podzielony na etapy)
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 33
34. Scenariusz migracji urzędu do chmury
3. Powołać struktury projektowe, które będą
odpowiedzialne za przeniesienie rozwiązań do chmury
Sponsor projektu – prezydent / sekretarz / skarbnik
Rada projektu – dyrektorzy kluczowych jednostek miejskich
Kierownik projektu – szef działu IT
4. Opracować wizję działania IT urzędu „w chmurze”
Dokument dla decydentów: jak zmieni się działanie IT w mieście
po przeniesieniu części rozwiązań do chmury oraz jakie korzyści
przyniesie to działanie
Komunikacja z mediami
Nie stosujemy hasła admin1 ;)
Dane obywateli są bezpieczne
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 34
35. Scenariusz migracji urzędu do chmury
5. Opracować plan migracji do chmury i uzyskać jego
zatwierdzenie
Zdefiniować katalog usług biznesowych i określić ich SLA
Zdefiniować popyt (obecny i planowany) na usługi IT świadczone
w chmurze i określić ich SLA
Zdefiniować, które aplikacje będą podlegały migracji (i w jakiej
kolejności)
Opracować mechanizmy migracji danych
Określić mechanizmy integracji systemów zastanych („legacy”)
z rozwiązaniami działającymi w chmurze
Potwierdzić aspekty prawne i organizacyjne – w szczególności
dotyczące ochrony danych osobowych, bezpieczeństwa, planu
wycofania się z chmury
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 35
36. Mieszkaniec
Usługi
biznesowe Usługa A Usługa B Usługa ... Warstwa
biznesowa
Proces X Proces Y Proces Z Proces …
Usługi Warstwa
oprogramowania
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa ...
aplikacji
Aplikacja A Aplikacja B Aplikacja ...
Warstwa
Usługi
Usługa A Usługa B Usługa C Usługa … infrastruktury
infrastruktury
System operacyjny Baza danych Serwer aplikacyjny
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem Serwer
www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl
37. Scenariusz migracji do chmury
6. Przeprowadzić pilotażowe wdrożenie
Wybranie małego zakresu IT, niekrytycznego z punktu widzenia
funkcjonowania urzędu
7. Przeprowadzić finalne wdrożenie
Migracja danych
Szkolenia dla pracowników
8. Wprowadzić mechanizmy monitorowania SLA
Raportowanie operacyjne
Narzędzia do monitorowania po stronie urzędu
9. Przeprowadzać okresowe audyty bezpieczeństwa,
wydajności
Raportowanie do osoby nadzorującej IT w urzędzie
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 37
39. Chmura a Komisja Europejska
Komisarz Neelie Kroes ogłasza
27.09.2012 r. strategię Komisji
w sprawie chmury:
rozwiązanie problemu wielości Warunki
standardów/interoperacyjności chmury; konieczne
promowanie ogólnounijnych do popularyzacji
mechanizmów certyfikacji dla chmury publicznej
wiarygodnych dostawców usług; w administracji
opracowanie wzoru „bezpiecznych
i uczciwych” warunków dla umów
dotyczących usług w chmurze.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 39
40. Źródło: Oficjalny blog Google
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl
41. Wyzwania, jakie czekają chętnych do wprowadzenia
przetwarzania w chmurze
Przetwarzanie w chmurze wymaga rozwoju zupełnie innego
obszaru kompetencji u pracowników działów IT w urzędach:
Umiejętności zarządzania zapotrzebowaniem na usługi
informatyczne i budowania oraz rozliczania SLA.
Umiejętności integracji rozwiązań funkcjonujących w chmurze
z klasycznymi systemami informatycznymi.
Umiejętności opracowania mechanizmów nakierowanych na
zapewnienie zgodności przetwarzania w chmurze
z obowiązującymi regulacjami prawnymi.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 41
42. Słowo ostrzeżenia na koniec
Chmura to (nie tylko) rozwiązania pochodzące
od konkretnych dostawców…
Chmura wymaga przemyślenia i przeprowadzenia
transformacji działów IT w urzędzie
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwemwww.CyfrowePanstwo.pl 42
43. Plan działań na najbliższy miesiąc, półrocze, rok…
W przeciągu miesiąca:
Przeprowadzić samoocenę efektywności działu IT pod kątem
gotowości do wdrożenia mechanizmów przetwarzania w chmurze
w 4 obszarach:
Nadzoru nad IT,
Strategii i architektury IT,
Zarządzania projektami i programami IT,
Zarządzania usługami IT.
W przeciągu półrocza:
Zaprojektować zintegrowany mechanizm strategicznego zarządzania
IT oraz uzyskać akceptację dla jego wdrożenia ze strony decydentów.
W przeciągu roku:
Uruchomić projekt „Miasto w chmurze” + mechanizmy benchmarkingu.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 43
44. Samoocena efektywności działu IT
5 IT katalizatorem
innowacji
4 IT partnerem
dla „biznesu”
3 IT źródłem
oszczędności
2 IT centrum
kosztów
1 „Walko o ogień”
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 44
45. Plan działań na najbliższy miesiąc, półrocze, rok…
W przeciągu miesiąca:
Przeprowadzić samoocenę efektywności działu IT pod kątem
gotowości do wdrożenia mechanizmów przetwarzania w chmurze
w 4 obszarach:
Nadzoru nad IT,
Strategii i architektury IT,
Zarządzania projektami i programami IT,
Zarządzania usługami IT.
W przeciągu półrocza:
Zaprojektować zintegrowany mechanizm strategicznego zarządzania
IT oraz uzyskać akceptację dla jego wdrożenia ze strony decydentów.
W przeciągu roku:
Uruchomić projekt „Miasto w chmurze” + mechanizmy benchmarkingu.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 45
46. Mechanizm strategicznego zarządzania IT
Nadzór
nad IT
Strategia i
architektura IT
Zarządzanie
projektami IT
Zarządzanie
usługami IT
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 46
47. Plan działań na najbliższy miesiąc, półrocze, rok…
W przeciągu miesiąca:
Przeprowadzić samoocenę efektywności działu IT pod kątem
gotowości do wdrożenia mechanizmów przetwarzania w chmurze
w 4 obszarach:
Nadzoru nad IT,
Strategii i architektury IT,
Zarządzania projektami i programami IT,
Zarządzania usługami IT.
W przeciągu półrocza:
Zaprojektować zintegrowany mechanizm strategicznego zarządzania
IT oraz uzyskać akceptację dla jego wdrożenia ze strony decydentów.
W przeciągu roku:
Uruchomić projekt „Miasto w chmurze” + mechanizmy benchmarkingu.
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 47
48. Uruchomienie projektu „Miasto w chmurze” i pokazanie korzyści
Rok
Obecnie
wcześniej
Ośrodek Studiów nad Cyfrowym Państwem www.CyfrowePanstwo.pl biuro@CyfrowePanstwo.pl 48