Contenu connexe
Tendances
Elementët kimikë Esmer Alda
EutrofikimiArlinda
Kimia ne jeten e perditshme Orven Bregu
Ushqyerja e shendetshmeErvis Duti
NJE USHQYERJE E MIRE PER NJE TRUP E MENDJE TE SHENDOSHE Universiteti Politeknik Tirane
Ngrohja globaleKristjana Llolli
En vedette
Ushqyerja e shëndetshmeExhitah Vasija
Te ushqehemi dhe jo te hame!Egla Mërzheku
Piramida UshqimoreMarinela Abedini
Levizja e trupave...KinematikaIlva Balliu
Ushtrimet fizike mbi shendetin#MesueseAurela Elezaj
ProjektMersild Barci
Similaire à Te ushqyerit e shendetshem dhe ndikimi ne sjelljet tona.
Ushqyerja ornela rama
Veprimtari praktike qytetari (te ushqyerit)Xhoana Pepa
Te ushqyeritXhesika Merko
Një jetë e shëndetshmeMario Peleshka
Piramida ushqimoreXhuLia Muca
Piramidat Ushqimore Crregullimet E Te UshqyeritEdward Newgate
Plus de An An
Piazze e fontaneAn An
Piazze e fontaneAn An
Benvenuti a romaAn An
EnzimatAn An
Storia d'amoreAn An
Proteggere l'ambienteAn An
Te ushqyerit e shendetshem dhe ndikimi ne sjelljet tona.
- 1. TE USHQYERIT E SHENDETSHEM DHE NDIKIMI NE SJELLJET TONA. Anisa Ramadani & Orjel Kika 11-2
- 2. LISTA E KONCEPTEVE KRYESORE : -Te ushqyerit -Elementet esenciale te ushqyerit -Diete e shendetshme -Perberes natyror -Obezitet,Bulimi,Anoreksi,Struma endemike -Ushqimi BIO dhe OMGJ -Siguri ushqimore
- 3. OBJEKTIVAT 1.Te shpjegoje konceptet kryesore persa i perket kesaj teme projekti 2.Te pershkruaje format kryesore te crregullimit te te ngrenit dhe ndikimit ne veprimet sociale 3.Te argumentoje menyrat e ushqimit qe permirsojne sjelljen dhe mendimin e te rinjve ndaj ushqyerjes
- 4. 1) TE USHQYERIT Ushqyerja eshte nje proces nepermjet te cilit merren dhe perdoren nga organizmi elementet kryesore te ushqimit.Ushqimi eshte nje nevoje baze fiziologjike dhe nje kusht i domosdoshem per nje shendet te mire.Trupi I njeriut ka nevoje per elementet kryesore ushqimore , te cilat ngahen ne shtate klasa : karbohidrate,proteina,yndyrna,vitamina , minerale,uje dhe fibra.
- 5. SI TI SIGUROJME ELEMENTET KRYESORE TE USHQIMIT ? Lendet ushqyese Burimet Karbohidratet embelsirat,dritherat,patatet Yndyrnat vaji i ullirit,djathi I skremuar,gjalpi,lajthia,arra Proteinat mishi,peshku,vezet,arrat,qumeshti, bajamet,bishtajat Vitaminat perimet,frutat,dritherat,qumeshti Mineralet perimet,frutat,mishi,qumeshti Uji lengjet,frutat,perimet,shumica e ushqimeve Fibrat frutat,perimet,dritherat
- 6. 2) ELEMENTET ESENCIALE TE USHQYERIT.
- 7. ËMBËLSIRAT DHE KRIPERAT Konsumimi i shpeshtë i sheqerit I dëmton dhëmbët dhe con në shtimin e peshës. Për këtë arsye ëmbëlsirat, pijet me sheqer dhe pijet alkoolike duhet të shijohen me masë. Kripa e kuzhinës, te disa njerëz të caktuar ndikon në rritjen e shtypjes së gjakut. Megjithatë kripa është e rëndësishme, jo vetëm për shkak të përmbajtjes së Jodit dhe Fluorit. Jodi pengon lindjen e gushës dhe Fluori rrit qëndrueshmërinë e dhëmbëve kundër kariesit.Por gjate konsumit te kripes duhet te kujtojme shprehjen e famshme popullore „‟Gjella me kripe e kripa me karar‟‟ dhe tashme eshte rradha per ta perdorur ne kuptimin e pare te saj.
- 8. YNDYRNAT Yndyrat/vajrat janëmaterie ushqyese të pasura me energji. Përdorimi i yndyrës me sasi të tepruar favorizon jo vetëm mbipeshën por edhe shfaqjen e sëmundjeve të ndryshme e posaçërisht. Për këtë arsye duhet të kemi kujdes nga yndyrat e fshehta, gjatë përdorimit të: prodhimeve të suxhukut, llojeve të djathërave të pasura me yndyrë, fritimit,etj. Këshillë: Perdorimime i yndyrnave deri ne 10-15 gr i yndyrnave bimore(per cdo lloj perdorimi) duke mos e tejkaluar masen e lejuar.
- 9. QUMËSHTI, PRODHIMET EQUMËSHTIT, MISHI, PESHKU DHE VEZËT. Për çdo ditë, me një ndryshim të koordinuar, duhet të hahet: mishi, peshku, vezët, djathi ose të tjera prodhime që përmbajnë hekur . Peshku fale vlerës së lartë të yndyrave zë një vend të veçantë në të ushqyerit e shëndetshëm. Për këtë shkak është i arsyeshëm përdorimi i 1-2 racioneve me mish peshku në javë. Qumështi, kosi, djathi dhe gjiza janë artikuj ushqimorë me një kualitet të lartë. Qumështi dhe produktet e qumështit do të duhej që të konsumoheshin disa herë në ditë. Ato përmbajnë shumë materie të vlefshme ushqyese, posaçërisht kalciumi është shumë i rëndësishëm për ndërtimin e eshtrave. Furnizimin me Kalcium mund ta bëjnë edhe ujërat minerale të pasura me kalcium.
- 10. PRODHIMET E GRURIT DHE PEMËT BISHTAJORE, PRODHIMET E TJERA TË DRITHËRAVE DHE PATATET Artikujt ushqimorë përbëjnë pjesën kryesore te një ushqimi të shëndoshë. Prandaj buka, prodhimet e brumërave, orizi, misri, patatet, ose pemët bishtajore duhet të konsumohen shumë here në ditë.
- 11. PERIME DHE PEMË– 5 NË DITË ME NGJYRA TË NDRYSHME Për të siguruar marrjen e vitaminave,materieve minerale dhe substancave sekondare të bimëve janë posaçërisht të rëndësishme perimet, pemët dhe sallatat e freskëta. Në ditë duhet qëtë konsumohen, duke u dhënë përparësi: tri herë perimeve dhe dy herë pemëve. Me përzgjedhjen e perimeve të larmishme do të merren materiet sekondare bimore.
- 12. PIJET Uji dhe lëngjet (pijet) pa sheqer e shuajnë etjen më së miri. Pijet me përmbajtje të kafeinës duhet të përdoren vetëm në sasi të zvogëluar. Në ditë të pihen 1–2 l litër lëngje, posaçërisht në formë të pa sheqerosura, p.sh. Uji mineral ose pemëve/çaj i zi. Pijet me përmbajtje të kafeinës (kafja, çaj i zi apo i gjelbër) të shijohen me masë.
- 13. 4) DIETE E SHENDETSHME Disa keshilla se si ti zgjedhni ushqimet qe permiresojne shendetin tuaj dhe ti shmangni ato te cilat rrisin rrezikun per ndonje semundje dhe ne te njejten kohe te krijoni nje plan per nje diete qe funksionon per ju.
- 14. o Konsumo Mjaft Kalori por Jo Teper Mbaj nje balance mes te kalorive qe merr dhe ato qe harxhon – me fjale te tjera mos ha me shume ushqim se sa i duhet dhe perdor trupi jua. Sasia mesatare e rekomanduar qe lejohoet eshte 2000 kalori por kjo varet nga mosha juaj, gjinia, gjatesia, pesha dhe aktiviteti fizik i juaj. o Ha Nje Mori Te Gjere Ushqimesh. Te hash shendetshem eshte nje rast per ju qe te zgjeroni morine e zgjedhjeve – duke provuar ushqime te ndryshme e vecanarisht perime, frutat dhe produktet e drithrave te plota – ushqime qe zakonisht nuk i keni ngrene me pare. o Mbaj Porcionet Mesatare. Vecanarisht tek ushqimet me shume kalori. Ne vitet e fundit madhesia e servimit me ushqim eshte rritur shume e vecanarisht ne restorane. Nese ju servohet nje pjate e madhe me ushqim ne ndonje restorant ateher ndaje ate me dike qe ke afer apo – edhe me mire – porosit pjat mesatare ose te vogel. o Ha Shume Fruta, Perime, Drithera dhe Bime Bishtajore Ushqime te larta me karbohidrate komplekse, fiber, vitamina dhe minerale, me pak yndyr dhe pa kolesterol. Mundohu te gjesh prodhime sa me te freskta.
- 15. Pi Me Shume Uje Trupi jone eshte 75% uje. Dhe uji eshte nje pjes e vitale e dietes se shendetshme. Uji ndihmon te pastrojme sistemin tone, vecanarisht veshket dhe fshikezen urinare , nga toksinat dhe mbeturinat. Shumica e njerezve e kalojne jeten e tyre te dehidruar. Kufizo Ushqimet Me Sheqer, Kripe Dhe Produktet E Drithrave Te Rafinuara Sheqeri i shtohet nje sasie te madhe ushqimeve qe prodhohen. Gjate nje viti vetem nje kanace me soda (coca cola) qe ka 160 kalori, mund te shtoj peshen tuaj per 7 kilograme! Mos U Be Polic i Ushqimeve Ju mund te knaqeni me embelsirat qe pelqeni dhe ushqimet e skuqura ne nje mase perderisa ato jane pjese e rastesishme (here pas here) e dietes tuaj te shendetshme. Ushqimi eshte burim i mire i knaqesise dhe knaqesia eshte e mire per zemren tuaj! Leviz Nje diet e shendetshme permireson energjine dhe ndjenjen e mireqenies tuaj gjersa zvoglon rrezikun tuaj ndaj shume semundjeve. Nese shtoni aktivitetin fizik dhe ushtrimet do te bej qe plani i te ushqyerit te shendetshem te funksionoj edhe me mire.
- 16. 5)PERBERES NATYRORE Perberesit natyrore te cilet nuk duhet te mungojne kurrsesi ne dieten tone ushqimore jane: Hidratet e karbonit: që përmbajnë: sheqer, amidon, fije dijetare, janë burimi kryesor i energjisë. Fijet dietale: të cilat në rastet më të shpeshta janë të patretshme, lehtësojnë elasticitetin e zorrëve, dhe kësisoj ndihmojnë tretjen. Proteinat luajnë rol të rëndësishëm në ndërtimin e qelizave dhe të indeve të organeve, dhe në ruajtjen e muskujve. Yndyrërat (lipidet) paraqesin një nga përbërësit themelore për të ushqyerit e baraspeshuar, dhe marrin pjenë në ndërtimin e membranes qelizore.
- 17. PERBERES NATYRORE Vitaminat gjithashtu janë bazë për të ushqyerit e baraspeshuar, dhe pa to energjia e përfituar nga hidratet e karbonit, proteinave dhe yndyrërat nuk mund të përdoret. Mineralet gjithashtu janë të rëndësishme në të ushqyerit e baraspeshuar, i ndihmojnë organizmit që në mënyrë aktive t`i kryej funksionet e veta. Hekuri është përbërës i rëndësishëm i eritrociteve, të cilat janë të domosdoshme për ruajtjen e të gjitha qelizave në organizëm që në mënyrë të drejtë të kryejnë funksionet e veta. Kalciumi dhe fosfori janë të domosdoshëm për ndërtimin e eshtrave dhe dhëmbëve, kalciumi gjithashtu luan rol të rëndësishëm në ngjizjen e gjakut dhe ndalimin e gjakderdhjes pas lëndimeve, dhe varësisht nga sasia e kalciumit, koha e koagulimit shkurtohet apo zgjatet. Jodi luan rol të madh në balancimin e hormoneve të cilat i tajon gjëndra mbrojtëse, dhe mungesa e tij mund të shkaktoj hipertireozën bile edhe ngecjen mentale.
- 18. 6)SEMUNDJET E SHKAKTUARA NGA KEQUSHQYERJA. 1. Obeziteti 9. Kanceri i qafës së mitrës 2. Sëmundjet e veshkave 10. Kanceri i ovareve 3. Sëmundjet e tëmthit 11. Kanceri i gjirit 4. Sëmundjet e zemrës 12. Kanceri i zorrës 5. Sëmundjet e gjakut 13. Kanceri i tëmthit 6. Diabeti 14. Kanceri i mëlçisë 7. Hipertensioni 15. Kancerii prostatës 8. Sëmundjet e arterieve të trurit
- 19. OBEZITETI Cfare eshte ? Obeziteti konsiderohet një situate jonormale, ku ka depozitim te tepërt te yndyrës ne trup. Kjo ndodhe nga marrja e tepert te e ushqimit, dmth te energjisë te tepërt. Faktore qe lidhen me obezitetin : Stresi, lodhja, trishtimi,Mosha,Disa ilace,Çrregullime hormonal,eNderprerja e pirjes se duhanit ,Mbajta e kileve te teperta te shtatzanise,Trashëgimia. o Si mundet njerezit obezit te humbasin kilet e teperta ? E para duhet te vendosin me siguri qe duan te humbasi kilet, ti nenshrohet nje seri analizave laboratike te gjakut ( p.sh kolisterol, hormonale etj ) per te indetifikuar shkakun e obezites dhe pastaj ti drejtohet nje dietologu i cili do pergatisi nje diete ne nevojat dhe zakonet e pacientit,perdorim I produkteve me pak sheqer dhe yndyrna, te beni stervitje cdo dite. 20- 30 min ecje ju ndihmon te keni nje peshe ideale
- 20. ANOREKSIA Anoreksia - nenkupton nje deshire te egzagjeruar per te qen i dobet, duka pasur tendencen te ruash te njeten peshe trupore perkohesisht. Personat te cilat kane anorexi prezentojne nje imazh te deformuar mbi trupin e tyre duke e konsideruar veten shume me te trashe se sa jan ne realitet dhe ne periudhat kur jan shume nen peshten normale. Kto persona hane shume pak, preferojne frutat dhe perimet, evitojne sa me shume sheqernat dhe pastat, mishin dhe djathrat sic dhe gjellen e gatuar.
- 21. BULIMIA Bulimia eshte e ngjashme me anoreksine,por ka disa ndryshime.Bulimiket nuk humbasin shume ne peshe dhe ne te vertete ata jane pak mbipeshe.Gjithashtua ata jane te shqetesuar per masen e tyre trupore dhe duan te dobesohen.Ata kane shpesh nje babezi per te ngrene,konsumojne sasi te madhe karbohidratesh ne nje periudhe te shkurter kohe dhe perdorin laksative qe shtojne jashteqitjen per te eliminuar ushqimin qe kane ose provokojne te vjella.Bulimia nervore prek me shume adoleshentet.
- 22. STRUMA ENDEMIKE Struma eshte nje zmadhim jonormal i gjendres tiroide,(Glandula thyroidea) e cila ndodhet ne regjionin e gushes populli e quan “gusha”. Struma eshte vetem nje shprehje, nje term qe tregon rritjen e abnormale te gjendres, por nuk shpjegon me teper Mjekesia njeh tri lloje Strumash: 1) Struma Hyperthyrote e cila ka te beje me nje hyper-funksion te gjendres 2) Struma Hypothyrote e cila ka te beje me nje ulje te funksionit te gjendres 3) Eurhyreote Struma e cila eshte ne funksionimi normal
- 23. 7) USHQIMI BIO DHE OMGJ
- 24. BIO Të gjithë e kanë kuptuar se ushqimet biologjike, ato të vërteta, të rritura pa pesticide apo produkte të tjera kimike, janë shumë të shëndetshme për shëndetin tonë. Por tregu e ka të pamundur të plotësojë kërkesat e konsumatorëve për këto lloje ushqimesh. Kërkime të shumta kanë treguar se këto lloj produktesh janë më të pasura me substanca, që na ndihmojnë të ndihemi më mirë, si vitamina C dhe oksidues të tjerë. Kush i provon për herë të parë mbetet i shtangur nga shija dhe aroma e mrekullueshme. Një studim amerikan i departamentit të agrikulturës ka treguar se në 50 vitet e fundit përmbajtja e minerale dhe vitaminave në shumë produkte është ulur në mënyrë domethënëse, kjo për shkak edhe të produkteve kimike që përdoren. Sot të gjithë jemi të ekspozuar ndaj produkteve ushqimore të modifikuara, për prodhimin e të cilave përdoren hormone, pesticide apo kimikate të ndryshme të pakontrolluara, të cilat sjellin pasoja në organizmin e njeriut.
- 25. DISA USHQIME BIO Qumështi Ky produkt biologjik, i marrë nga lopët e ushqyera në mënyrë korrekte, përmban Omega 3 shumë herë më shumë se sa ata që shiten në supermarket. Ky lloj qumështi është i shtuar artificialisht me Omega 3 të marra nga peshqit. Për më tepër këto të fundit janë të domosdoshme për sëmundjet degjenerative dhe kardiovaskulare. Mishi Përtej shijes, mishi ka një përmbajtje më të vogël yndyrash të ngopura dhe një përqendrimi të lartë të acideve yndyrore të pangopura që i bëjnë mirë zemrës. Kjo, sepse nga kafshët që ushqehen sipas kërkesave të tyre, me bar dhe jo koncentrat.
- 26. OMGJ Me OMGJ (Organizëm i Dëmet e ushqimeve te Modifikuar Gjenetikisht) modifikuara nënkuptohet një Përdorimi i organizmave organizëm gjallor, pasuria të modifikuara dëmton: gjenetike e të cilit është Aparatin tretës modifikuar nga njeriu Krijon alergji nëpërmjet teknikave të inxhinierisë gjenetike. Dëmton biodiversitetin Sot, inxhenieria gjenetike Shkakton dëm ekonomik është mjaft e zhvilluar te fermerët dhe ka gjetur aplikime në Dëmton marrëveshjet e shumë fusha, nga Tregtisë së Lirë me agrokultura tek mjekësia, vendet e Bashkimit deri tek ushqimet. Evropian.
- 28. 8) SIGURIA USHQIMORE Siguria ushqimore i referohet Faktorët të cilët mund të të gjitha atyre rreziqeve të kontribuojnë drejt rreziqeve cilat mund ti shkaktojnë dëme në ushqim, përfshijnë: ushqimit dhe kështu shëndetit të konsumatorit. Ato mund të përfshijnë: Praktikat e gabuara bujqësore Higjiena e dobët në njërën Rreziqet mikro-biologjike prej fazave të rrjetit ushqimor Mungesa e kontrollave Teprica të pesticideve preventive Në përpunim ushqimor dhe Keqpërdorimi i shtesave funksione përgatitëse ushqimore Keq-përdorimi i kemikaleve Ndotës kimik Kontaminimi i lëndës së parë, Përbërësve ushqimor dhe Shtesa të pavlefshme ujit Deponim jo-adekuat apo jo i Teprica të barërave duhur veterinare dhe hormone për nxitje të rritjes/zhvillimit.
- 29. Safe Food Konsumatorët presin mbrojtje nga rreziqet që mund të paraqiten gjatë tërë rrjetit ushqimor, duke filluar prej prodhuesit primar e deri te konsumatori, që përshkruhet shpesh me termin „prej fermës në tryezë‟. Mbrojtja do të bëhet vetëm atëherë kur të gjithë sektorët e rrjetit furnizues të funksionojnë në mënyrë të integruar, dhe sistemet kontrolluese të ushqimit të adresojnë të gjitha fazat në rrjetin ushqimor.
- 30. KONKLUZIONI Keshilla qe ndihmojne ne nje shendet sa me te mire :
- 31. 1. Mbani një ditar ushqimi. Të paktën 5 ditë, deri një javë, mbani një laps dhe një letër në dorë dhe shkruani cdo gjë që hani, sa hani, kur dhe ku duhet t‟a hani, dhe më kë ishit kur e hëngrët. Mundohuni ti shkruani këto gjatë kohës që hani/ shumë njerëz mendojnë se kur mundohen të kujtojnë dicka që hengrën që ta shënojnë në fund të ditës, ato e harrojnë ato. Ka pasur dhe nga ato njerëz që kanë thënë që nuk kanë ngrënë vetëm sepse nuk dëshironin ta shënonin në letër. Jini tërësisht e ndershme me veten tuaj. Nuk keni pse t‟ja tregoni ndokujt rezultatet 2. Mos hani shumë pak Dietat me shumë pak kalori,mund t‟ju ndihmojnë të humbni peshë, por janë shumë të vështira për t‟u mbajtur. Gradualisht do të lodheni dhe do të irritoheni,do të humbni energjinë për ushtrime, dhe njerëzit nuk do të donin të hanin me ju përshkak të listës së gjatë të ushqimeve që nuk mund të hani në një drekë në restorant, apo dhe në shtëpi. 3. As mos rrini pa ngrënë e as mos hani shumë Nuk ishtë shaka kur thanë që ” mëngjesi është vakti më I rëndësishëm I ditës”. Studimet tregojnë se kush e lë vaktin e parë, përfundojnë duke ngrënë më shumë kalori gjatë ditës dhe bëjnë zgjedhje më pak të shëndetshme. Mundohuni të hani të paktën 3 vakte në ditë. Do të ishte mirë që ti ndanit vaktet në 6 vakte të vogla në ditë, kjo e mban metabolizmin dhe nivelin tuaj të sheqerit të rregullt.
- 32. 4. Të freskët gjatë ditës Ushqimet e paketuara zakonisht ulin vlerat ushqyese të ushqimeve dhe rrjedhimisht rrisin kaloritë. Shoqata dietike amerikane rekomandon 3-5 shërbime nga frutat dhe perimet në ditë. Nuk keni kohë për ushqime “shtëpie”? Përgatitini në fund të javës, që gjatë javës thjesht t‟ju duhet ti ngrohni. 5. Hidratohuni që të humbni peshë më shpejt Pini uje, kafe, caj ose lengje frutash. Duke përfshirë ujin e “fshehur” që ndodhet në ushqime, 1.5l në ditë. Sa ujë duhet të pijmë? Në përgjithësi duhet të pini aq ujë në ditë sa urina juaj të jetë gati e qartë. 6. Hani më pak, ushtrohuni më shumë Gjëja e mirë e dietave është se ju tregojnë ku duhet të ndaloni së marruri numrin ekstra të kalorive. Shumë njerëz, hanë thjesht për zakon edhe nëse nuk janë të uritur. Në këtë mënyrë ju duhët të filloni dhe një program fitnesi. E di që mund të thoni” nuk kam kohë sepse…..( vendosni këtu justifikimin tuaj). Pyeteni veten..” Sa energji më tepër do të kisha nëse nuk do të kisha këto ekstra kilogram? Sa gjëra do të shijoja dhe do të ndjehesha mirë nëse do kisha një trup të shëndetshëm. A ja vlen disa minuta në ditë të inkorporoni këto sjellje të thjeshta gjatë ditës tuaj?
- 33. Ha mire… Jeto mire!