1. Héi th¶oQuèc tÕ: V¨ nho¸ trongthÕgiíi Héi nhËp. Hµ Néi:.2010Héi th¶oQuèc tÕ: V¨ nho¸ trongthÕgiíi Héi nhËp. Hµ Néi:.2010
VĂN HÓA TRỐNGVĂN HÓA TRỐNG
ĐỒNG Ở HÀ NỘIĐỒNG Ở HÀ NỘI
PGS.TS. Trịnh SinhPGS.TS. Trịnh Sinh
(Viện Khảo cổ học)(Viện Khảo cổ học)

2. 1. Vài1. Vài đặcđặc trtrưưngng
ssưưu tập trốngu tập trống
đồngđồng ở Hà Nộiở Hà Nội
• Hµ Néilµ mét trongnh÷ng®Þaph­¬ngt×mHµ Néilµ mét trongnh÷ng®Þaph­¬ngt×m
®­îc nhiÒutrèng§«ngS¬nnhÊt.®­îc nhiÒutrèng§«ngS¬nnhÊt.
• cãhaitrèng®­îc xÕpvµo nhãmtrèngcãcãhaitrèng®­îc xÕpvµo nhãmtrèngcã
hoav¨ nhiÖnthùc ®ÑpnhÊt, t­¬ngtùtrènghoav¨ nhiÖnthùc ®ÑpnhÊt, t­¬ngtùtrèng
Ngäc Lò. §ãlµ trèngCæLoavµ HoµngH¹Ngäc Lò. §ãlµ trèngCæLoavµ HoµngH¹
• NhiÒutrèngcãxuÊt xø rârµng, phÇnlín®­NhiÒutrèngcãxuÊt xø rârµng, phÇnlín®­
îc ®µo tronglßng®Êt (insitu).îc ®µo tronglßng®Êt (insitu).

3. Bảng thống kê cácBảng thống kê các địađịa đđiểm tìmiểm tìm đượcđược trốngtrống đồngđồng ở Hà Nộiở Hà Nội
Thø tù QuËn, huyÖn Ph­êng, x· Tªn trèng ®ång Ph©n lo¹i trèng ®ång
1 Q. Ba inhĐ f. Ngäc Hµ Ao Trßn Trèng®ångHI
2 BaVi ångViªnĐ Đång Viªn Trèng®ångminhkhÝ
3 BaVi Phó Ph­¬ng Phó Ph­¬ng I Trèng®ångHI
4 BaVi Phó Ph­¬ng Phó Ph­¬ng II Trèng®ångHI
5 BaVi T©yS¬n T©y §»ng Trèng®ångminhkhÝ
6 Ch­¬ngMü MüL­¬ng Tïng L©m I Trèng®ångHI
7 Ch­¬ngMü MüL­¬ng Tïng L©m I Trèng®ångHI
8 «ngAnhĐ CæLoa Cæ Loa I Trèng®ångHI
9 «ngAnhĐ CæLoa Cæ Loa II Trèng®ångHI
10 «ngAnhĐ CæLoa Xãm MÝt Trèng®ångHI
11 «ngAnhĐ H¶iBèi H¶i Bèi Trèng®ångHI
12 «ngAnh LiªnHµ Hµ Phong Trèng®ångminhkhÝ

4. 13 GiaL©m D­¬ngX¸ D­¬ng X¸ Trèng®ångHI
14 GiaL©m Giao TÊt Giao TÊt Trèng®ångHI
15 GiaL©m TrungMÇu Trung MÇu = Đ­êng Ró Trèng®ångminhkhÝ
16 Mü øcĐ An TiÕn Phó Duy Trèng®ångHI
17 Mü øcĐ ångT©mĐ MiÕu M«n I Trèng®ångHI
18 Mü øcĐ ångT©mĐ MiÕu M«n II Trèng®ångHI
19 Phó Xuyªn Ch©uCan Ch©u Can Trèng®ångminhkhÝ
20 Phó Xuyªn HoµngH¹ Hoµng H¹ Trèng®ångHI
21 Phó Xuyªn Ph­îngDùc Xu©n La Trèng®ångHI
22 Phó Xuyªn S¬nHoµ Trèng®ångminhkhÝ
23 Phó Xuyªn Phó Xuyªn Trèng®ångHI
24 Quèc Oai ångQuangĐ Đång L­ Trèng®ångHI
25 Quèc Oai Phó C¸t Phó C¸t Trèng®ångHI
26 Th¹chThÊt L¹iTh­îng L¹i Th­îng Trèng®ångHI
27 ThanhOai BinhMinh Binh е Trèng®ångminhkhÝ
28 ThanhOai Phó L­¬ng Phó L­¬ng Trèng®ångHI
29 ThanhOai T©n ­íc ¦íc LÔ = T©n ¦íc Trèng®ångHI
30 øngHoµ éi BinhĐ Thä Vùc Trèng®ångHI
31 øngHoµ Ph­¬ngTó Ph­¬ng Tó Trèng®ångHI
32 øngHoµ Tr­êngThÞnh Tr­êng ThÞnh Trèng®ångHI

5. Trè ng Cæ Lo a Icã sè :
BTHN1 0 29 8 HN6 443.
¶nh tro ng : The bro nze
Do ng So n drum s, 1 9 8 9

6. 2. Trèng®ång§«ngS¬nvµ ng­êi Hµ Néi x­a.2. Trèng®ång§«ngS¬nvµ ng­êi Hµ Néi x­a.
• - Khu vùc q uanh thµ nh Cæ Lo a. Cã nh÷ng trè ng nh­ Cæ Lo a, Xãm MÝt, H¶i Bè i, Hµ- Khu vùc q uanh thµ nh Cæ Lo a. Cã nh÷ng trè ng nh­ Cæ Lo a, Xãm MÝt, H¶i Bè i, Hµ
Pho ng , Trung MÇu, D­¬ ng X¸ . Nh÷ng chiÕ c trè ng §«ng S¬ n tËp trung ë khu vùc nµ yPho ng , Trung MÇu, D­¬ ng X¸ . Nh÷ng chiÕ c trè ng §«ng S¬ n tËp trung ë khu vùc nµ y
chø ng tá vïng nµ y cã nhiÒ u thñ lÜnh, ® ó ng nh­ th­ tÞch x­a nãi ® Õn chuyÖn ng ­ê i Manchø ng tá vïng nµ y cã nhiÒ u thñ lÜnh, ® ó ng nh­ th­ tÞch x­a nãi ® Õn chuyÖn ng ­ê i Man
(m é t c¸ ch g äi phiÕm chØ ng ­ê i ViÖ t cæ cña Pho ng kiÕ n Ph­¬ ng B¾ c) cã m é t vµ i trè ng lµ(m é t c¸ ch g äi phiÕm chØ ng ­ê i ViÖ t cæ cña Pho ng kiÕ n Ph­¬ ng B¾ c) cã m é t vµ i trè ng lµ
cã thÓ x­ng V­¬ ng . Cò ng chø ng tá vïng nµ y lµ trung t© m kinh tÕ chÝnh trÞ x· hé i q uancã thÓ x­ng V­¬ ng . Cò ng chø ng tá vïng nµ y lµ trung t© m kinh tÕ chÝnh trÞ x· hé i q uan
träng vµ lµ vïng ® Êt m µ An D­¬ ng V­¬ ng chän lµ n¬ i ® ãng ® « cña V­¬ ng q uè c ¢ u L¹ cträng vµ lµ vïng ® Êt m µ An D­¬ ng V­¬ ng chän lµ n¬ i ® ãng ® « cña V­¬ ng q uè c ¢ u L¹ c
tro ng truyÒ n thuyÕ t vµ th­ tÞch.tro ng truyÒ n thuyÕ t vµ th­ tÞch.
• - Khu vùc ph¸ t hiÖ n kh¸ nhiÒu trè ng ® ång n÷a lµ vïng trò ng Hµ Né i. Khu vùc nµ y lµ vïng- Khu vùc ph¸ t hiÖ n kh¸ nhiÒu trè ng ® ång n÷a lµ vïng trò ng Hµ Né i. Khu vùc nµ y lµ vïng
trò ng phÝa nam Hµ Né i, v× thÕ vµ o thê i TiÒ n §«ng S¬ n hÇu nh­ kh«ng cã lµ ng cæ nµ o ëtrò ng phÝa nam Hµ Né i, v× thÕ vµ o thê i TiÒ n §«ng S¬ n hÇu nh­ kh«ng cã lµ ng cæ nµ o ë
Mü §ø c, ø ng Ho µ , Phó Xuyªn. ChØ ® Õ n thê i ® iÓ m v¨n ho ¸ §«ng S¬ n, do ® iÒu kiÖ n ® ÞaMü §ø c, ø ng Ho µ , Phó Xuyªn. ChØ ® Õ n thê i ® iÓ m v¨n ho ¸ §«ng S¬ n, do ® iÒu kiÖ n ® Þa
m ¹ o thay ® æ i, biÓn ® · lïi xa, c¸ c dß ng s«ng , l¹ ch ® · m ang ® Êt ® ¸ phï sa ® iÒ n ® Çy c¸ c «m ¹ o thay ® æ i, biÓn ® · lïi xa, c¸ c dß ng s«ng , l¹ ch ® · m ang ® Êt ® ¸ phï sa ® iÒ n ® Çy c¸ c «
trò ng , nhiÒ u lµ ng m ¹ c m íi ® ­îc khai ho ang , cã sù bïng næ d© n sè , bïng næ lµ ng xãm . Vµ otrò ng , nhiÒ u lµ ng m ¹ c m íi ® ­îc khai ho ang , cã sù bïng næ d© n sè , bïng næ lµ ng xãm . Vµ o
thê i ® iÓ m nµ y xuÊt hiÖn nhiÒ u trè ng ® ång nh­ B× nh §µ , T© n ­íc, Phó L­¬ ng , Thä Vùc,thê i ® iÓ m nµ y xuÊt hiÖn nhiÒ u trè ng ® ång nh­ B× nh §µ , T© n ­íc, Phó L­¬ ng , Thä Vùc,
Ph­¬ ng Tó , Tr­ê ng ThÞnh, MiÕ u M«n, Phó Duy, Ch© u Can, Xu© n La, Ho µ ng H¹ , PhóPh­¬ ng Tó , Tr­ê ng ThÞnh, MiÕ u M«n, Phó Duy, Ch© u Can, Xu© n La, Ho µ ng H¹ , Phó
Xuyªn. Vµ o g iai ® o ¹ n v¨n ho ¸ §«ng S¬ n, khu vùc nam Hµ Né i ® · cã nh÷ng sù kiÖ n lÞch söXuyªn. Vµ o g iai ® o ¹ n v¨n ho ¸ §«ng S¬ n, khu vùc nam Hµ Né i ® · cã nh÷ng sù kiÖ n lÞch sö
cã q uan hÖ hÕt sø c biÖ n chø ng , m µ trè ng ® ång §«ng S¬ n cò ng lµ m é t tro ng nh÷ng yÕucã q uan hÖ hÕt sø c biÖ n chø ng , m µ trè ng ® ång §«ng S¬ n cò ng lµ m é t tro ng nh÷ng yÕu
tè q uan träng tham g ia vµ o . §ã lµ viÖ c khai ph¸ vïng ® ång b»ng trò ng . Cã m é t sè té c ng ­ê itè q uan träng tham g ia vµ o . §ã lµ viÖ c khai ph¸ vïng ® ång b»ng trò ng . Cã m é t sè té c ng ­ê i
tõ c¸ c vïng cao xung q uanh trµ n vµ o khai ph¸ vïng nµ y. Nh÷ng té c ng ­ê i nµ y cã m é t b¶ntõ c¸ c vïng cao xung q uanh trµ n vµ o khai ph¸ vïng nµ y. Nh÷ng té c ng ­ê i nµ y cã m é t b¶n
s¾ c v¨n ho ¸ lµ t¸ ng tô c ch«n cÊt b»ng m é thuyÒn vµ lµ chñ nh© n nhiÒ u chiÕc trè ngs¾ c v¨n ho ¸ lµ t¸ ng tô c ch«n cÊt b»ng m é thuyÒn vµ lµ chñ nh© n nhiÒ u chiÕc trè ng
® ång . Cã thÓ x¸ c lËp m é t m è i liªn q uan biÖn chø ng g i÷a vïng trò ng -m é thuyÒ n-trè ng® ång . Cã thÓ x¸ c lËp m é t m è i liªn q uan biÖn chø ng g i÷a vïng trò ng -m é thuyÒ n-trè ng
® ång -bïng næ d© n sè -bïng næ lµ ng xãm . TÊt c¶® Òu n»m tro ng l¸ t c¾ t v¨n ho ¸ §«ng® ång -bïng næ d© n sè -bïng næ lµ ng xãm . TÊt c¶® Òu n»m tro ng l¸ t c¾ t v¨n ho ¸ §«ng
S¬ n.S¬ n.

7. Trang trí hoa văn người, nhà sàn, chim bay...trên mặt trống Cổ Loa

8. B¶n ¶nh chô p dß ng ch÷ H¸ n kh¾ c trªn r× a phÝa tro ng cña ch© n trè ng : "Träng B¸ ch TËp C© n… §Ö NhÞ T© y Vu.
Dung B¸ t ThËp NhÞ" (Träng l­îng 1 40 c© n… Trè ng thø hai cña T© y Vu. ThÓ tÝch 8 2 ® Êu). The o TrÞnh Sinh:
Gi¶i m · dß ng ch÷ trªn trè ng Cæ Lo a. T¹ p chÝ Kh¶o cæ häc sè 6 -20 0 6

9. 3. Nh÷ngh×nh¶nh®­îc kh¾c ho¹ trªntrèng3. Nh÷ngh×nh¶nh®­îc kh¾c ho¹ trªntrèng
®ångHµ Néi®ångHµ Néi
• D¹ ng nhµ m ¸ i co ng vµ d¹ ng nhµ m ¸ i trß n. Trªn m Æt trè ng Cæ Lo a cã 2 nhµ m ¸ i co ngD¹ ng nhµ m ¸ i co ng vµ d¹ ng nhµ m ¸ i trß n. Trªn m Æt trè ng Cæ Lo a cã 2 nhµ m ¸ i co ng
vµ 2 nhµ m ¸ i trß n. Trªn m Æt trè ng Ho µ ng H¹ cò ng ® ­îc trang trÝ nh­ vËy.vµ 2 nhµ m ¸ i trß n. Trªn m Æt trè ng Ho µ ng H¹ cò ng ® ­îc trang trÝ nh­ vËy.
• Nh÷ng g îi ý cña d© n té c häc x¸ c lËp g i¶thuyÕ t vÒ ng ­ê i Hµ Né i x­a cò ng ® · biÕ tNh÷ng g îi ý cña d© n té c häc x¸ c lËp g i¶thuyÕ t vÒ ng ­ê i Hµ Né i x­a cò ng ® · biÕ t
® Õ n Sa m an g i¸ o . Ph¶i ch¨ng h× nh ¶nh ® µ n h­¬ u vµ ® µ n chim q ue n thué c trªn trè ng® Õ n Sa m an g i¸ o . Ph¶i ch¨ng h× nh ¶nh ® µ n h­¬ u vµ ® µ n chim q ue n thué c trªn trè ng
® ång MiÕ u M«n, huyÖn Mü §ø c, Hµ Né i cò ng nh­ trªn trè ng Ng äc Lò chÝnh lµ h× nh® ång MiÕ u M«n, huyÖn Mü §ø c, Hµ Né i cò ng nh­ trªn trè ng Ng äc Lò chÝnh lµ h× nh
¶nh nh÷ng co n vËt q ue n thué c ® ång hµ nh kh«ng thÓ thiÕ u ® ­îc tro ng Sa m an g i¸ o .¶nh nh÷ng co n vËt q ue n thué c ® ång hµ nh kh«ng thÓ thiÕ u ® ­îc tro ng Sa m an g i¸ o .
Cã thÓ ng ay c¶nh÷ng h× nh ng ­ê i ho ¸ trang trªn trè ng Cæ Lo a, Ho µ ng H¹ cò ng lµCã thÓ ng ay c¶nh÷ng h× nh ng ­ê i ho ¸ trang trªn trè ng Cæ Lo a, Ho µ ng H¹ cò ng lµ
nh÷ng ng ­ê i tham dù lÔ Sa m an? H× nh ¶nh ng µ y hé i cò ng ® ­îc nhiÒu nhµ ng hiªn cø unh÷ng ng ­ê i tham dù lÔ Sa m an? H× nh ¶nh ng µ y hé i cò ng ® ­îc nhiÒu nhµ ng hiªn cø u
cho r»ng ® ­îc thÓ hiÖ n trªn c¸ c trè ng ® ång Hµ Né i: ng µ y hé i cÇu m ïa, m õ ng n¨m m íi,cho r»ng ® ­îc thÓ hiÖ n trªn c¸ c trè ng ® ång Hµ Né i: ng µ y hé i cÇu m ïa, m õ ng n¨m m íi,
ng µ y hé i cÇu m ­a cò ng ® ­îc thÓ hiÖ n ë tô c thê m Æt trê i b»ng h× nh ¶nh chÝnh g i÷ang µ y hé i cÇu m ­a cò ng ® ­îc thÓ hiÖ n ë tô c thê m Æt trê i b»ng h× nh ¶nh chÝnh g i÷a
m Æt trè ng cã h× nh ng «i sao /m Æt trê i nhiÒ u c¸ nh, c¶nh trai g ¸ i g i· g ¹ o chµ y tay, t­îngm Æt trè ng cã h× nh ng «i sao /m Æt trê i nhiÒ u c¸ nh, c¶nh trai g ¸ i g i· g ¹ o chµ y tay, t­îng
cãc trªn m Æt trè ng vµ nh÷ng chiÕ c thuyÒn cÇu n­íc, c¶nh ® ¸ nh trè ng ® ång , thæ icãc trªn m Æt trè ng vµ nh÷ng chiÕ c thuyÒn cÇu n­íc, c¶nh ® ¸ nh trè ng ® ång , thæ i
khÌn, ® ¸ nh chu«ng , ® ¸ nh sªnh ph¸ ch. . . thÓ hiÖ n ® ê i sè ng © m nh¹ c ng hÖ thuËt cñakhÌn, ® ¸ nh chu«ng , ® ¸ nh sªnh ph¸ ch. . . thÓ hiÖ n ® ê i sè ng © m nh¹ c ng hÖ thuËt cña
ng ­ê i Hµ Né i x­a.ng ­ê i Hµ Né i x­a.

10. Thân trống Hoàng Hạ (trên)
và Phú Phương (dưới)

11. Mặt trống đồng
Hoàng Hạ

12. Trè ng MiÕ u M«n ® µ o
® ùo c
tro ng lß ng ® Êt x· ångĐ
T© m ,
huyÖ n Mü ø c, Hµ Né i.Đ
¶nh tro ng : The bro ze
Do ng So n drum s, 1 9 8 9

14. Nh© n d© n x· Phó L­¬ ng , q uËn Hµ «ng , Hµ Né iĐ
nh n ® ­îc chiÕ c trè ng ® ång tro ng lß ng ® Êt do bänậ
® µ o tré m cæ vËt bÞ ph¸ t hiÖ n vø t l¹ i.

15. 4. V¨ nho¸ trèng®ångch¶ym·i trong®êi sèng4. V¨ nho¸ trèng®ångch¶ym·i trong®êi sèng
ng­êi Hµ Néi cho ®ÕntËnngµynay.ng­êi Hµ Néi cho ®ÕntËnngµynay.
• Sau thê i v¨n ho ¸ §«ng S¬ n víi nh÷ng tiÕng trè ng ® ång vang lªn tõ lµ ng xãm ng ­ê i HµSau thê i v¨n ho ¸ §«ng S¬ n víi nh÷ng tiÕng trè ng ® ång vang lªn tõ lµ ng xãm ng ­ê i Hµ
Né i x­a, th× ng ­ê i Hµ Né i vÉn t«n thê trè ng ® ång , khi sø nhµ Ng uyªn ® Õn kinh thµ nhNé i x­a, th× ng ­ê i Hµ Né i vÉn t«n thê trè ng ® ång , khi sø nhµ Ng uyªn ® Õn kinh thµ nh
Th¨ng Lo ng vÉn ng he tiÕng trè ng ® ång m µ “thÊy lß ng ® au khæ , b¹ c tr¾ ng ® Çu”.Th¨ng Lo ng vÉn ng he tiÕng trè ng ® ång m µ “thÊy lß ng ® au khæ , b¹ c tr¾ ng ® Çu”.
• §Ó vinh danh trè ng ® ång , ng ­ê i Hµ Né i ® · cã ® Ò n thê §ång Cæ (ch÷ H¸ n lµ thê thÇn§Ó vinh danh trè ng ® ång , ng ­ê i Hµ Né i ® · cã ® Ò n thê §ång Cæ (ch÷ H¸ n lµ thê thÇn
trè ng ® ång ). ViÖc thê trè ng ® · cã ë Yªn §Þnh, Thanh Ho ¸ . Nh­ng ng o µ i Thanh Ho ¸ ratrè ng ® ång ). ViÖc thê trè ng ® · cã ë Yªn §Þnh, Thanh Ho ¸ . Nh­ng ng o µ i Thanh Ho ¸ ra
th× Hµ Né i cã ® Ò n §ång Cæ bÒ thÕ ë phè Thuþ Khuª vµ 3 ® Òn §ång Cæ kh¸ c ë x·th× Hµ Né i cã ® Ò n §ång Cæ bÒ thÕ ë phè Thuþ Khuª vµ 3 ® Òn §ång Cæ kh¸ c ë x·
Minh Khai, huyÖ n Tõ Liªm n÷a.Minh Khai, huyÖ n Tõ Liªm n÷a.
• VËy lµ Hµ Né i lµ 1 tro ng 2 ® Þa ph­¬ ng cã ® Òn thê thÇn trè ng ® ång vµ lµ ® Þa ph­VËy lµ Hµ Né i lµ 1 tro ng 2 ® Þa ph­¬ ng cã ® Òn thê thÇn trè ng ® ång vµ lµ ® Þa ph­
¬ ng cã ® Ò n thê trè ng ® ång nhiÒ u nhÊt n­íc. §iÒ u ® ã ® · ph¶n ¸ nh g ãc t© m linh cña¬ ng cã ® Ò n thê trè ng ® ång nhiÒ u nhÊt n­íc. §iÒ u ® ã ® · ph¶n ¸ nh g ãc t© m linh cña
ng ­ê i Hµ Né i khi linh thiªng ho ¸ vµ t«n thê m é t lo ¹ i nh¹ c cô g ¾ n bã víi m ¶nh ® Êt nµ yng ­ê i Hµ Né i khi linh thiªng ho ¸ vµ t«n thê m é t lo ¹ i nh¹ c cô g ¾ n bã víi m ¶nh ® Êt nµ y
suè t vµ i ng µ n n¨m . Kh«ng nh÷ng vËy, hµ ng n¨m , t¹ i c¸ c ® Òn thê §ång Cæ vÉn diÔ nsuè t vµ i ng µ n n¨m . Kh«ng nh÷ng vËy, hµ ng n¨m , t¹ i c¸ c ® Òn thê §ång Cæ vÉn diÔ n
ra ng µ y hé i, nh­ ng µ y “hé i thÒ trung hiÕ u” ë ® Ò n §ång Cæ , Thuþ Khuª, tÊp nËp ng ­ê ira ng µ y hé i, nh­ ng µ y “hé i thÒ trung hiÕ u” ë ® Ò n §ång Cæ , Thuþ Khuª, tÊp nËp ng ­ê i
® Õ n dù lÔ , chø ng tá v¨n ho ¸ trè ng ® ång cña Hµ Né i cã sø c sè ng tõ h¬ n hai ng µ n n¨m® Õ n dù lÔ , chø ng tá v¨n ho ¸ trè ng ® ång cña Hµ Né i cã sø c sè ng tõ h¬ n hai ng µ n n¨m
q ua vµ cß n tån t¹ i m · i m · i víi tiÕ ng trè ng ng µ y hé i m çi dÞp xu© n vÒ.q ua vµ cß n tån t¹ i m · i m · i víi tiÕ ng trè ng ng µ y hé i m çi dÞp xu© n vÒ.

16. Cæ ng vµ o ® Ò n §ång Cæ ë ph­ê ng B­ë i,
q uËn Ba §× nh, Hµ Né i, n¬ i thê ThÇn Trè ng

17. CámCám ơơn quý vịn quý vị đãđã chú ý lắngchú ý lắng
nghe!nghe!