Karakteristikat e familje pishore

1. KARAKTERISTIKAT E FAMILJES
PINACEAE (PISHORE) DHE
CUPRESSACEAE (SELVIORE)
Punoi
Ilirjana Hoxhaj
Prof
Gazmend Beqaj

2.  Karakteristikat e familjes Pinaceae (Pishore) dhe
Cupressaceae (Selviore), duke u bazuar në:
- Klasifikimin sistematik.
- Karakteristikat e përgjithshme.
- Karakteristikat e vecanta të gjinive të ndryshme.
- Përhapjen e llojeve që përfshihen në familjet Pinaceae
dhe Cupressaceae.
- Përdorimi i tyre nga njeriu.

3. FAMILJA PINACEAE (PISHORE)
 Familja Pinaceae është familja më e
madhe e Konifereve dhe më e
rëndësishmja nga ana ekonomike.
 Në këtë familje bëjnë pjesë kryesisht
bimë drurore, rrallë shkurrore:
- monoike,
- me degëzim monopodial,
- gjethe halore, gjithmonë të
blerta (përjashtim bëjnë gjinitë
Larix dhe Pseudolarix, që
karakterizohen nga gjethe që bien
gjatë dimrit).
 Në pranëverë, mbi degët e pishave
dalin dy lloje lulesh: lule mashkullore
dhe femërore.

4.  Pinus nigra është një pemë halore e familjes Pinaceae
karakteristike per territorin e Mesdheut por areali I saj
eshte shume I fragmentuar. Ajo është gjetur në lartësi që
shkojnë nga niveli i detit në 2,000 metra , më së shpeshti
prej 250-1,600 metra .
 Pinus nigra është një pemë e madhe me gjelbërim të
përjetshëm , në rritje në 20-55 metra e gjatë në maturim.
Gjethet (" hala ") janë të holla dhe më fleksibile në
popullsitë perëndimore.

5.  Gjethet(halat) jane te vendosura dyshe ne majen
e filizave te shkurter dhe ne baze mbeshtillen nga
luspa te murrme
 Jane jo te drejta ne gjatesine e tyre dhe nga ana e
brendshme secila nga gjethet eshte e drejte dhe
nga ana e jashtme e myset.

6.  Gjethet jane te tipit halor te vendosura dyshe me
gjatesi 8-20 cm dhe te ngjyres jeshile te erret
Gjethe ne forme halash
te vendosura dyshe
Gjethe e myset
nga jashte

7.  Bocet mashkullore:jane te formuara nga luspa te
rregullta ne trajten e nje rombi me nje maje te
ngritur ,kurse maja tjeter ngjitet me boshtin e
boces.Luspa ka vleren e nje theku dhe ne bazen e
saj ka dy trasta pjalmore dhe dy fluska ajrore.

8.  Bocet femerore jane te pakta dhe permbajne luspa
makrofile.Jane ne ngjyre me te theksuar ne lejla
dhe kane permasa me te medha se ato
mashkullore,gjenden te vetmuara dhe pas pllenimit
te ovules qe permban cdo luspe drunjezohet dhe
luspat hapen.
 Fekondimi ndodh 13 muaj pas pjalmimit.

9.  Gjethet jane halore me gjatesi rreth 2.5 cm.Kane
nje tendence per tu vendosur ne menyre te rregullt
ne plan horizontal rreth degezave.Jane te
vendosura ne luspa.

10. PERDORIMI
 Perdoret si burim druri dhe ne prodhimin e letres.
 Ne lashtesi eshte nxjer nje lloj substance e quajtur
birra e Pinus abies e cila perdorej per kurimin dhe
parandalimin e disa semundjeve.
 Ne australi perdoret si caj ose shurup dhe gjen
perdorim edhe per për trajtimin e çrregullimeve të
traktit respirator , lëkurës , sistemit lokomotor dhe
traktit gastrointestinal si dhe per trajtimin e
infeksioneve.
 Gjenoma përmban rreth 20 miliardë çifte bazash
dhe është rreth gjashtë herë me I madh se gjenomi
njerëzor.

11. ABIES & CEDRUS
(Abies)
(Cedrus)
Gjinia: Abies
Familja: Pinaceae
Rendi: Conipherales
Klasa: Conipheropsida
N/ndarja: Gymnospermae
Ndarja: Spermatophyta
M/ndarja: Cormophyta
Mbretëria: Bimore
Gjinia: Cedrus
Familja: Pinaceae
Rendi: Conipherales
Klasa: Conipheropsida
N/ndarja: Gymnospermae
Ndarja: Spematophyta
M/ndarja: Cormophyta
Mbretëria: Bimore

12. GJINIA ABIES:
 Abies alba: bredhi me ngjyrë
argjendi, është një specie me
gjelbërim të përhershëm.
 E merr emrin nga ngjyra e bardhë që
ka trungu.
 Për shumë kohë është përdorur si
pema e krishtlindjeve, megjithatë
kohët e fundit është zëvendësuar
nga lloje të tjera, si psh: Picea abies.
 Abies alba është një bimë e
ndjeshme ndaj ndotjes dhe
ndryshimeve klimatike.
 Gjendet në malet e Europës, në veri
të Normandisë (në Pirenei), në lindje
të Alpeve dhe Karpateve, në Italinë
Jugore dhe në veri të Serbisë.
 Gjendet në lartësitë 1000 – 1600 m.

13. KARAKTERISTIKA TË PJESËVE TË VECANTA
ANATOMIKE:
Gjethja është në formën e një gjilpëre të
rrafshët. Përmasat e gjethes janë: 1.8 – 3
cm (gjatësi), 2 mm (gjerësi), 0.5 mm
(trashësi). Kanë ngjyrë të gjelbër të errët
nga sipër dhe ngjyrë të bardhë në gri në
pjesën e poshtme.
Konet janë 9 – 17 cm të gjatë dhe 3 – 4 cm të
gjerë. Ata janë të përbërë nga 150 – 200
shtresa luspash dhe secila nga luspat
përfundon me një zgjatim, në të dyja anët e
secilit gjenden 2 fara. Në kohën kur farat
piqen, konet shpërbëhen dhe farat largohen.

14. Trungu ka ngjyrë të bardhë, nga
merr edhe emrin bima dhe
diametri i tij shkon deri në 1.5
m.
Forma e jashtme:
Abies alba është një bimë
halore me gjelbërim të
përhershëm, me një
gjatësi që arrin deri në 40
– 50 m.

15. Gjethet janë si gjilpëra të rrafshëta, me
përmasa: 1.8 – 3.5 cm (gjatësi), 2mm
(gjerësi) dhe 0.5 mm (trashësi). Në
pjesën e sipërme gjethet kanë ngjyrë
të gjelbërt të errët, ndërsa pjesa e
poshtme është e pajisur me shirita blu
dhe të bardhë.
Konet janë 10 – 21 cm të gjatë dhe 4 cm të
gjerë. Ata janë të pajisur me 150 deri në 200
shtresa luspash. Secila nga luspat është e
pajisur me një zgjatim, në të dyja anët e të
cilit gjenden 2 fara, të cilat kur piqen
largohen dhe kjo sjell edhe shpërbërjen e
konit.

16. Trungu ka një diametër
rreth 1.5 m.
Forma e jashtme:
Abies borisii – regis është një
pemë e madhe halore, me
gjelbërim të përhershëm.
Gjatësia e saj arrin deri në 40 –
50 m.

17. GJINIA CEDRUS:
Cedrus deodara Cedrus atlantica Cedrus libani

18. CEDRUS DEODARA
 Është një pemë me gjelbërim
të përhershëm.
 Cedrus deodara është një
bimë që kërkohet shumë në
industrinë e ndërtimit, për
shkak të qëndrueshmërisë së
lartë dhe rezistencës ndaj
kalbjes.
 Është përdorur historikisht
nga njeriu për ndërtimin e
tempujve fetarë, ndërtesave
publike, kazermave, urave,
shtëpive notuese, makinave
hekurudhore, etj.
 Cedrus deodara gjendet në
Himalajet perëndimore,
Afganistanin lindor,
Pakistanin verior, në Indinë
veriore, etj.

19. Trungu, fillimisht është ngjyrë kafe me
gri, pastaj me rritjen e trungut formohen
brazdat, të pajisura me shtresa luspash.
Gjethja përfaqësohet nga hala me gjelbërim të
përhershëm, në ngjyrë të gjelbërt të erret, por
mund të kenë edhe ngjyrë blu të gjelbërt.
Gjatësia e tyre arrin deri në 1 – 2 inc. Kanë majë
të mprehtë dhe qëndrojnë në pemë për 3 – 6
vjet.

20. Fruti është i shkurtër dhe pëfaqësohet nga
kone të fortë, me përmasa 2.5 – 3 inc.
(gjatësi) dhe 2 inc. (gjerësi). Fillimisht kanë
ngjyrë të gjelbër dhe pasi maturohen marrin
ngjyrë kafe.
Lulja (monoike) përbëhet nga kone
mashkull 2 – 3 inc. të gjatë, që gjenden në
pjesën e poshtme të pemës, ose nga kone
femër te shkurtër dhe të fortë me ngjyrë të
purpurtë, që gjenden në pjesët e sipërme
të pemës.
Gjethja përbëhet nga hala me gjelbërim të
përhershëm, me ngjyrë të blu – të gjelbërt
dhe të gjelbërt në argjend. Arrijnë një
gjatësi deri në 1 inc. dhe mund të jenë
forma individuale ose në formë
degëzimesh.
Kon femër Kon mashkull

21. FALEMINDERIT !