1. Нэн шинэ үеийн түүх
• Коминтерн ба МАХН
• Шинэ эргэлтийн бодлого
• Хэлмэгдүүлэлт ба МАХН
• Гадаад бодлого ба ХАЛХ ГОЛ
• Дэлхийн 2-р дайн ба БНМАУ

2. Нэн шинэ үеийн түүх

3. Нэн шинэ үеийн түүх
• 1928 оны 3-р сараас МАХН-н дотор
коминтернын гурван төлөөлөгч суух болов.
• Петровоос ирүүлсэн бичиг: “Ýä¿ãýý Õîëáîîò
Óëñ íü ººðèéí îëîí ãàçðóóäûã õýçýý ÿìàãò
¿éëäâýð÷íèé ÷àíàðòàé áîëãîõûã îðîëääîãèéí
íýãýí àäèë òà á¿ãä áîëáîîñ õàðüÿàò óëñûí áà
íàìûí îëîí ãàçðóóäûã õºäººãèéí ÷àíàðòàé
áîëãîõ ç¿ã äîð õàíäóóëàõ àæëûã ìºí õýçýý
ÿìàãò õè÷ýýõ íü ÷óõëààð ñàíàãäìîé”.

4. Нэн шинэ үеийн түүх
• 1928 онд МАХН-н 7, 8-р их хуралууд
хуралдав.
• 1929 оноос МАХН-н удирдлага “зүүнтний”
гарт бүрэн шилжэв.
• Феодол агсдын хөрөнгийг хурааж
эхлэв.(1929-1932 онууд)

5. Нэн шинэ үеийн түүх
• Архангай, Хөвсгөл, Өвөрхангай, Төв зэрэг
аймгуудад хөрөнгө хураалт, төрийн бодлогыг
эсэргүүцсэн хөдөлгөөн гарж эхэлжээ.
• 1930-аад оноос Монгол улсын нутаг дэвсгэрээс
олон тооны иргэд дүрвэж эхэлсэн бол 1932 он
болход энэ нь зэвсэгт тэмцэл болсон байна.

6. Нэн шинэ үеийн түүх
• Зэвсэгт бослогыг 1932 оны 8-р сард бүрэн
даржээ.

7. Нэн шинэ үеийн түүх
• 1932 онд гарсан зэвсэгт тэмцэлийн гол
буруутан нь “зүүнтэн” болов.
• Монгол дахь хурцадмал байдлыг
зохицуулах талаар ЗОУ, коминтернын
удирдагчид заавар явуулав.

8. Нэн шинэ үеийн түүх
• Зааварт: Тºð çàñãèéí ¿¿ðýãò àæëûã ÌÀÕÍ-ûí
Òºâ Õîðîî ººðòºº òºâëºð¿¿ëæ, Óëñûí Áàãà
õóðàë, Çàñãèéí ãàçðûí íýð õ¿íäèéã áóóðóóëñàí
ÁÍÌÀÓ-ûí ¯íäñýí õóóëèéí çààëòûã çºð÷èæ “
” áîëñîí
àðäûí õóâèéí àæ àõóéòíûã “á¿õ íèéòýýð íü
õàìòðàëæóóëàõ”, ýíãèéí õóäàëäààã
óñòãàæ, Õàðèëöàí Òóñëàëöàõ Õîðøîîíä
õóäàëäààíû îíö ýðõ îëãîñîí”: “… ÷èíýýëýã àðä
ëóãàà òýìöýõ áóðóó áîäëîãûã ÿâóóëñàí.

9. Нэн шинэ үеийн түүх
• ...Бîñëîãûã àõàð áîãèíî õóãàöààíû äîòîð äàðæ, áîñëîãûã
çîõèîí áàéãóóëæ óäèðäсан ôåîäàëóóä áà äýýä ëàì íàð
õèéãýýä ... áîñëîãîä èë òîäîðõîé èäýâõòýéãýýð
îðîëöîã÷èä, íàì, ýâëýëèéí òàëààñ óðâàæ áîñëîãûí òàëä
îðîãñäûã õàéð íàéðã¿éãýýð óñòãàõ”, áîñëîãûã óäèðäàí çîõèîí
áàéãóóëàã÷äûí õºðºíãèéã õóðààí àâ÷ ... áîñëîãîä îðîëöîîã¿é
õºäºëìºð÷èí àðäóóä“ áîëîí äîîä àíãèéí ëàì íàðò õóâààí
îëãîõ, “ÌÀÕÍ-ûí Òºâ Õîðîî áà ÁÍÌÀÓ-ûí Çàñãèéí ãàçàð íü ººðèéí
ø¿¿ìæëýëèéã ºðí¿¿ëýõ çàìàà𠺺ðñäèéíõºº àëäàà çàâõðàëûã
óõàìñàðëàæ, ýíýõ¿¿ àëäàà ýíäýãäëèéí ìºí ÷àíàð, ¿ð
äàãàâðûã õºäºëìºð÷èí îëîí ò¿ìýíä òàéëáàðëàí”
òàíèóëàõ, “¿íäýñíèé çàñãèéí ãàçðûí íýð õ¿íäèéã ñýðãýýí
áàòàòãàõûí õàìò Óëñûí Áàãà õóðëûí íýð õ¿íäèéã
äýýøë¿¿ëæ, çààñàí ýðõ, ¿¿ðã¿¿äèéí äàãóó ò¿¿íèé àæëûã
õàíãàõ”

10. Нэн шинэ үеийн түүх
• Шинэ эргэлтийн
бодлогыг хэрэгжүүлж
эхлэв.
• 1932 онд
– А. Амар Бага хурлын
тэргүүлэгч.
– П. Гэндэн Ерөнхий сайд
болсон.
– Г. Дэмид орлогч сайд.

11. •1933 онд Лхүмбийн хэрэг гэгч их ярга
хийгдэв.
•1936 онд П. Гэндэнг ерөнхий сайдаас
огцруулж ЗХУ-д нутаг заав.
•1937 оны 11-р сарын 26-ны өдөр буудан
хороосон байна.
•Улсын дээд, доод хурал, ЗГ, МАХН эрх
мэдлээ ДЯЯ-нд алдсан.
Нэн шинэ үеийн түүх

12. Нэн шинэ үеийн түүх
• И. Сталины заавраар ДЯЯ лам нарыг “устгаж эхлэв”.
• 1937 îíû íàìðààñ 1940 îí õ¿ðòýëõ õóãàöààíä Äîòîîä ßâäëûí
ßàìíààñ çîõèîí áàéãóóëñàí õèëñ õýðãèéí äîòîð
– "Ãýíäýí, Äýìèäèéí õóâüñãàëûí ýñýðã¿¿ áàéãóóëëàãà",
– "¨íçîí õàìáà, Äýä õàìáà íàðûí ýñýðã¿¿ áàéãóóëëàãà" ãýã÷ áîëîí
òýäýíòýé õîëáîîòîé áàéñàí ãýãäýõ "Óëààí Ï¿ðýâèéí õýðýã",
– "14-èéí õýðýã",
– "Äàìáà, Íàéäàí íàðûí õýðýã",
– "Àìàð, Äîâ÷èíãèéí õýðýã",
– "Ëóâñàíøàðàâ, Ëîñîë, Äîãñîì íàðûí õýðýã",
– "Áààñàíæàâ, Ñýíãýäîðæèéí õýðýã",
– "Ýñýðã¿¿ íàðûí ãýð á¿ëèéíõíèé á¿ëýã õýðýã" эдгээр болно.

13. Нэн шинэ үеийн түүх
• Монгол улсын түүхэн дэхь хамгийн их гэм
зэмгүй хүн амь эрсэдсэн хар үйл явдал.
• 1930-1940 хүртэл үргэлжилсэн энэхүү
хядлагаар 36000 орчим хүн хэлмэгдсэн
байна.
• Эдгээрээс 100 гаруй эмэгтэйчүүд байжээ.

14. Нэн шинэ үеийн түүх

15. Нэн шинэ үеийн түүх
• 1937 оноос БНМАУ-н зүүн хил орчмоор
маргаан дэгдэх болов.
• Энэ маргаан 1939 оны 5 сараас Японы тал
нисэх онгоцоор бөмбөгдсөнөөр эхэлж 1939
оны 8-р сарын 31-нд БНМАУ болон ЗОУ-н
тал Япон-Манжгогын цэргийн хүчийг
буулгаж авснаар дууссан.

16. Нэн шинэ үеийн түүх
• Халхын голд 2 талаас нийт 130 ãàðóé ìÿíãàí
õ¿í, òàíê 1000 ãàðóé, õóÿãò ìàøèí 800 ãàðóé
оролцож Монгол-Зөвлөлтийн талаас 25-26
мянган хүн, Япон-Манжгогын талаас 48 мянга
гаруй хүн амь эрсэджээ.

17. Нэн шинэ үеийн түүх
• 1936 оны 3-р сард ЗХУ болон
БНМАУ-н хооронд харилцан
туслалцах протоколд гарын
үсэг зурсан.
• 1941 оны 6-р сарын 22-нд
Фашист Герман ЗХУ-д
довтолж “эх орны дайн”-г
эхлүүлсэн.
• Протоколын заалтын дагуу
БНМАУ ЗХУ-д туслах
зорилгоор улсын бүх
үйлдвэрлэлийг дайны
байдалд шилжүүлж
“бүхнийг фронтод” уриан
дор ажиллах болов.

18. Нэн шинэ үеийн түүх

19. Нэн шинэ үеийн түүх

20. Нэн шинэ үеийн түүх

21. Нэн шинэ үеийн түүх

22. Нэн шинэ үеийн түүх

23. • БНМАУ-аас ЗХУ-д:
– “Хувьсгалт Монгол улс” 53 ширхэг танк бүхий
дивиз
– “Монгол Ард” 12 байлдааны онгоц бүхий
эскадрил
– Найман удаагын бэлгийн цуваа
– 32 мянган адууг хагас сая төгрөгөөр
хөнглөлттэй худалдаж
Нийтдээ 400 орчим сая төгрөгний мал, эд
материал, 300 орчим кг алт өгч тусалжээ.
Нэн шинэ үеийн түүх

24. • 1945 оны 5-р сарын 9-ний өдөр фашист
Герман бууж өгсөнөөр Европт дайн дуусав.
• Ази, Номхон далай дахь японы эсрэг
холбоотны хүчинд БНМАУ нэгдэж 1945 оны
8-р сарын 10-нд Японд дайн зарлав.
• МАХЦ болон улаан армийн анги нэгтгэлүүд
1945 оны 8-р сарын 21-нд Чуулалт хаалганы
бүсийг чөлөөлсөнөөр байлдааны
ажиллагаа дуусжээ.
Нэн шинэ үеийн түүх

25. • 1945 оны 9-р сарын 2-нд Япон бууж өгөх
гэрээнд гарын үсэг зурсанаар дэлхийн 2-р
дайн дуусав.
• 1945 оны 2-р сард Ялт хотод ЗХУ-АНУ-Их
Британи гүрнүүд хуралдав.
• АНУ, Их Британи хоёр монголын статус квог
хүлээн зөвшөөрчээ.
Нэн шинэ үеийн түүх

26. Нэн шинэ үеийн түүх
• 1945 оны 8-р сард
Москва хотод ЗХУ болон
Хятадын(гомиданы)
засгийн газрууд
уулзалдаж БНМАУ-н
тусгаар тогтнолын
талаар хэлэлцэв.
• 1945 оны 10-р сарын 20-
ны өдөр БНМАУ-н
тусгаар тогтнолын
талаар бүх нийтийн
санал асуулга явуулжээ.

27. • Бүх нийтийн санал асуулгын дүн 99,9
хувиар, нийтээр хүлээн зөвшөөрөв.
• БНМАУ-н тусгаар тогтнолыг ЗХУ, АНУ, Их
Британи, Хятад улсууд хүлээн зөвшөөрчээ.
Нэн шинэ үеийн түүх

28. МОНГОЛ УЛС ҮҮРД
МАНДАН БАДРАГ!