1. De impact van borst- en
prostaatkanker op de
beleving van intimiteit in
de partnerrelatie
Seminariewerk 4e master geneeskunde
Afstudeerrichting Huisartsgeneeskunde
Beckers Athena, Hopchet Lynn, Odeurs Ann-Sophie,
Pacolet Leen, Tielen Linde

2. INTRODUCTIE

3. • Kanker = belangrijke doodsoorzaak
• Meest recente cijfers Stichting Kankerregister 2008
o 59.996 mensen met nieuwe diagnose kanker
 54% mannen
 46% vrouwen

5. “Het leven met z’n tweeën is een choreografie waarbij je niet
weet wie het ritme en het tempo bepaalt”

6. • Kanker heeft een enorme impact op het leven
• Aantasting dynamiek partnerrelatie
• Literatuur
o fysieke, psychosociale & emotionele weerslag
o repercussies kankerdiagnose op intimiteit v/h koppel
Onderzoek beleving van kanker door patiënt & omgeving
∆ attitude & omgang van de HA

7. METHODE

9. Onderzoeksvragen
1. Effect op de beleving van intimiteit
2. Noden in de beleving van intimiteit
3. Mogelijke instrumenten voor het meten van de invloed van
een interventie op de beleving van intimiteit

10. Onderzoeksvraag 1 & 2
Inclusiecriteria
• Engelstalige artikels
• Verbondenheid/noden in de relatie
• Standpunt van patiënt, partner of koppel
• Kwalitatieve studies
Exclusiecriteria
• Palliatieve patiënten
• Seksualiteit en fysieke gevolgen van kanker & behandeling

11. Onderzoeksvraag 3
Inclusiecriteria
• Engelstalige artikels
• Instrumenten om de outcome van een interventie te meten
• Koppels
• Kwalitatieve of kwantitatieve studies
Exclusiecriteria
• Palliatieve patiënten
• Seksualiteit en fysieke gevolgen van kanker & behandeling

12. Mogelijk relevante artikels
geïdentificeerd door zoekopdracht:
(n = 13.942)
Borstkanker
9.774
Prostaatkanker
4.168
Na toepassen in- en exclusiecriteria obv.
titel en abstract; artikels weerhouden
voor gedetailleerde evaluatie (n = 50)
Borstkanker
36
Prostaatkanker
14
Na toepassen in- en exclusiecriteria obv.
volledige tekst; artikels weerhouden
voor critical appraisal (n = 11)
Borstkanker
5
Prostaatkanker
6
Totaal aantal geïncludeerde artikels
(n = 8)
Artikels niet weerhouden owv.
niet relevant obv. titel en abstract:
(n = 13.892)
Artikels niet weerhouden owv.
niet relevant obv. volledige tekst:
(n = 39)
Artikels niet weerhouden na
critical appraisal:
(n= 3)
Na toepassen critical appraisal obv. JBI-
tool; artikels weerhouden ter inclusie (n
= 8)
Borstkanker
2
Prostaatkanker
6
Flowchart OV 1

13. Mogelijk relevante artikels
geïdentificeerd door zoekopdracht:
(n= 7683)
Borstkanker
6069
Prostaatkanker
1614
Na toepassen in- en exclusiecriteria obv.
titel en abstract; artikels weerhouden
voor gedetailleerde evaluatie (n= 468)
Borstkanker
320
Prostaatkanker
148
Na toepassen in- en exclusiecriteria obv.
volledige tekst; artikels weerhouden
voor critical appraisal (n= 26)
Borstkanker
11
Prostaatkanker
15
Totaal aantal geïncludeerde artikels
(n= 25)
Artikels niet weerhouden owv.
niet relevant obv. titel en abstract:
(n= 7215)
Artikels niet weerhouden owv.
niet relevant obv. volledige tekst:
(n= 442)
Artikels niet weerhouden na
critical appraisal:
(n= 1)
Na toepassen critical appraisal obv.
JBI-tool; artikels weerhouden ter
inclusie (n= 25)
Borstkanker
11
Prostaatkanker
14
Flowchart OV 2

14. Mogelijk relevante artikels
geïdentificeerd door zoekopdracht:
(n= 3497)
Borstkanker
1788
Prostaatkanker
1709
Na toepassen in- en exclusiecriteria obv.
titel en abstract; artikels weerhouden
voor gedetailleerde evaluatie (n= 40)
Borstkanker
27
Prostaatkanker
13
Na toepassen in- en exclusiecriteria obv.
volledige tekst; artikels weerhouden ter
inclusie (n= 2)
Borstkanker
1
Prostaatkanker
1
Totaal aantal geïncludeerde artikels
(n= 5)
Artikels niet weerhouden owv.
niet relevant obv. titel en abstract:
(n= 3457)
Artikels niet weerhouden owv.
niet relevant obv. volledige tekst:
(n= 37)
3 artikels toegevoegd:
- 2 uit referentielijsten
weerhouden artikels
- 1 aanbevolen door expert
Flowchart OV 3

15. Onderzoeksdesign
• OV 1 & 2: kwalitatief onderzoek met thematische analyse
• OV 3: descriptieve analyse

16. RESULTATEN OV 1 & 2

17. Negatieve coping
• Moeilijk evenwicht tussen zelfstandigheid en
afhankelijkheid:
o te afhankelijk worden
o te zelfstandig willen blijven, risico op counter-dependency
• Isolement:
o koppel ↔ wereld
o partners onderling
• Oprakelen van vroegere spanningen in de relatie
• Negatieve effecten op de relatie en de intimiteit

18. Positieve coping
• Zich gesteund en begrepen voelen in de
vertrouwensrelatie
• Koppel is een hecht team
• Sensualiteit op een nieuwe manier beleven, versterking
van de relatie

19. Nood aan ondersteuning
• Voor patiënt:
o Partner
o Familie, vrienden, collega’s
o Hulpgroepen, gezondheidsmedewerkers
• Voor partner
• Spiritualiteit en religie

20. Communicatie
• Nood om zich emotioneel en verbaal terug te trekken
• Nood aan open communicatie met partner
• Contact met lotgenoten

21. Zelfbeeld en identiteit
• Aantasting van zelfbeeld door veranderde lichaam
o vrouwen: haaruitval, operatielittekens waardoor nood aan
bevestiging en appreciatie
o mannen: seksuele dysfuncties waardoor aantasting mannelijkheid
• Verandering in rolverdeling in de relatie: huishoudelijke
taken
• Herdefinitie identiteit

22. Seksualiteit
• Seksuele dysfuncties:
o seksuele relatie initieel geen prioriteit
o later wel nood aan psychoseksuele en professionele
ondersteuning
• Verschuiving van seksuele relatie naar relatie die meer
gericht is op intimiteit

23. Dagelijks leven en partnerrelatie
• Blijven uitvoeren van normale dagelijkse activiteiten en
hobby’s
• Versterken en herwaarderen van familiale banden en
vriendschapsrelaties
• Intens willen genieten van elke dag
• Schuldgevoelens over belasten van omgeving met de
ziekte
• Andere emoties: woede, frustratie, zelfmedelijden

24. RESULTATEN OV 3

25. Instrument Doelgroep Inhoud Betrouwbaarheid (interne consistentie
– Cronbach’s α); validiteit
Duur van
afname
Polivy’s Body Image
Scale (PBIS)
[Polivy, 1977]
Vrouwen met
borstkanker die
een
mastectomie
ondergaan
Lichaamsbeeld,
identiteitsbeleving,
tevredenheid met
intieme relaties
α=.86-.87; criterium, convergent en
construct
13 items, SR
Dyadic Adjustment Scale
(DAS)
[Spanier, 1976]
Gehuwde of
ongehuwde,
samenwonende
koppels;
individuele
patiënten en
partners
Tevredenheid, cohesie
en consensus binnen de
relatie, en uitdrukking
van affectie
-α=.96; inhoud, criterium en construct
-α=.91 voor patiënten, α=.91 voor
partners
32 items, 5-
10 minuten,
SR
Personal Assessment of
Intimacy in Relationships
(PAIR)
[Schaefer, 1981]
Gezonde,
gehuwde
koppels
Emotionele, sociale,
seksuele, intellectuele
en recreationele
intimiteit
α=.83 voor patiënten, α=.85 voor
partners
Geen
gegevens
Partner Behaviours as
Social Context (PBSC)
[Ducat, 2010]
Geen gegevens Warmte of affectie,
betrouwbaarheid en
ondersteuning van de
autonomie; afwijzing of
negeren, controlerend
of eisend gedrag, en
chaos of
onvoorspelbaarheid
α=.93; convergent en divergent 30 items, 20
minuten, SR

26. Instrument Doelgroep Inhoud Betrouwbaarheid (interne consistentie
– Cronbach’s α); validiteit
Duur van
afname
Polivy’s Body Image
Scale (PBIS)
[Polivy, 1977]
Vrouwen met
borstkanker die
een
mastectomie
ondergaan
Lichaamsbeeld,
identiteitsbeleving,
tevredenheid met
intieme relaties
α=.86-.87; criterium, convergent en
construct
13 items, SR
Dyadic Adjustment Scale
(DAS)
[Spanier, 1976]
Gehuwde of
ongehuwde,
samenwonende
koppels;
individuele
patiënten en
partners
Tevredenheid, cohesie
en consensus binnen de
relatie, en uitdrukking
van affectie
-α=.96; inhoud, criterium en construct
-α=.91 voor patiënten, α=.91 voor
partners
32 items, 5-
10 minuten,
SR
Personal Assessment of
Intimacy in Relationships
(PAIR)
[Schaefer, 1981]
Gezonde,
gehuwde
koppels
Emotionele, sociale,
seksuele, intellectuele
en recreationele
intimiteit
α=.83 voor patiënten, α=.85 voor
partners
Geen
gegevens
Partner Behaviours as
Social Context (PBSC)
[Ducat, 2010]
Geen gegevens Warmte of affectie,
betrouwbaarheid en
ondersteuning van de
autonomie; afwijzing of
negeren, controlerend
of eisend gedrag, en
chaos of
onvoorspelbaarheid
α=.93; convergent en divergent 30 items, 20
minuten, SR

27. Instrument Doelgroep Inhoud Betrouwbaarheid (interne consistentie
– Cronbach’s α); validiteit
Duur van
afname
Polivy’s Body Image
Scale (PBIS)
[Polivy, 1977]
Vrouwen met
borstkanker die
een
mastectomie
ondergaan
Lichaamsbeeld,
identiteitsbeleving,
tevredenheid met
intieme relaties
α=.86-.87; criterium, convergent en
construct
13 items, SR
Dyadic Adjustment Scale
(DAS)
[Spanier, 1976]
Gehuwde of
ongehuwde,
samenwonende
koppels;
individuele
patiënten en
partners
Tevredenheid, cohesie
en consensus binnen de
relatie, en uitdrukking
van affectie
-α=.96; inhoud, criterium en construct
-α=.91 voor patiënten, α=.91 voor
partners
32 items, 5-
10 minuten,
SR
Personal Assessment of
Intimacy in Relationships
(PAIR)
[Schaefer, 1981]
Gezonde,
gehuwde
koppels
Emotionele, sociale,
seksuele, intellectuele
en recreationele
intimiteit
α=.83 voor patiënten, α=.85 voor
partners
Geen
gegevens
Partner Behaviours as
Social Context (PBSC)
[Ducat, 2010]
Geen gegevens Warmte of affectie,
betrouwbaarheid en
ondersteuning van de
autonomie; afwijzing of
negeren, controlerend
of eisend gedrag, en
chaos of
onvoorspelbaarheid
α=.93; convergent en divergent 30 items, 20
minuten, SR

28. Instrument Doelgroep Inhoud Betrouwbaarheid (interne consistentie
– Cronbach’s α); validiteit
Duur van
afname
Polivy’s Body Image
Scale (PBIS)
[Polivy, 1977]
Vrouwen met
borstkanker die
een
mastectomie
ondergaan
Lichaamsbeeld,
identiteitsbeleving,
tevredenheid met
intieme relaties
α=.86-.87; criterium, convergent en
construct
13 items, SR
Dyadic Adjustment Scale
(DAS)
[Spanier, 1976]
Gehuwde of
ongehuwde,
samenwonende
koppels;
individuele
patiënten en
partners
Tevredenheid, cohesie
en consensus binnen de
relatie, en uitdrukking
van affectie
-α=.96; inhoud, criterium en construct
-α=.91 voor patiënten, α=.91 voor
partners
32 items, 5-
10 minuten,
SR
Personal Assessment of
Intimacy in Relationships
(PAIR)
[Schaefer, 1981]
Gezonde,
gehuwde
koppels
Emotionele, sociale,
seksuele, intellectuele
en recreationele
intimiteit
α=.83 voor patiënten, α=.85 voor
partners
Geen
gegevens
Partner Behaviours as
Social Context (PBSC)
[Ducat, 2010]
Geen gegevens Warmte of affectie,
betrouwbaarheid en
ondersteuning van de
autonomie; afwijzing of
negeren, controlerend
of eisend gedrag, en
chaos of
onvoorspelbaarheid
α=.93; convergent en divergent 30 items, 20
minuten, SR

29. Dyadic Adjustment Scale
“ Most people have disagreements in their relationships. Please indicate
below the approximate extent of agreement or disagreement between
you and your partner for each item on the following list. ”
4. Demonstrations of affection
6. Sex relations
11. Amount of time spent together

30. 18. In general, how often
do you think that things
between you and your
partner are going well?
23. Do you kiss your mate?
Dyadic Adjustment Scale

31. Dyadic Adjustment Scale
“ These are some things about which couples sometimes agree and
sometime disagree. Indicate if either item below caused
differences of opinions or were problems in your relationship
during the past few weeks. (Check yes or no) ”

32. Dyadic Adjustment Scale
“ Which of the following statements best describes how you feel
about the future of your relationship? ”

33. DISCUSSIE

34. • Eén van de eerste literatuurstudies die specifiek de noden
in de relatie heeft onderzocht
• Invloed op de relatie en daaraan gekoppelde noden
werden goed in kaart gebracht
Verder onderzoek is noodzakelijk
Dyadic Adjustment scale als mogelijk
meetinstrument

35. Sterkte – zwakte analyse
+
• Systematische
literatuurstudie
• Onafhankelijke
beoordeling literatuur
• Homogene werkgroep
• Vooraf bepaalde criteria
bij selectie instrument
-
• Aparte benadering OV
1 en 2
• Homogene werkgroep

36. CONCLUSIE

37. • Coping
• Veranderde seksuele beleving
• Veranderd zelfbeeld en identiteit
• Nieuwe levensperspectieven
Invloed op
de relatie
• Ondersteuning
• Open communicatie
• Informatie
• Genieten van het leven samen
Noden in
de relatie

38. Implicaties voor de praktijk
Informeren
Communiceren
Ondersteunen

39. “The lovin’
Ain’t over
for People
with Cancer”

40. Bedankt voor jullie aandacht !