1. #MesueseAurela

2. GJERGJ FISHTA
DHE
” LAHUTA E MALCIS”
#MesueseAurela

3. OBJEKTIVAT:
1) JETA DHE VEPRA
- LIRIKE-
-EPIKE
- DRAMATIKE
2) ANALIZE “LAHUTA E
MALCIS”
3) “LAHUTA E MALCIS”
PERKRAH LETERSISE
ARBERESHE
4)LAHUTA E MALCIS DHE
EPOSET E TJERA
SHQIPETARE
5) VLERESIMI QE KANE
DHENE PER LAHUTEN E
MALCIS
6) VLERESIMI JUAJ PER
GJERGJ FISHTEN DHE
LAHUTEN E MALCIS
#MesueseAurela

4. Gjergj Fishta (1871-1040)
• Jeta dhe veprimtaria letrare

5. Gjergj Fishta (†1871 - 1940) lindi në fshatin Fishtë të Zadrimës më 23 tetor 1871 i
biri i Ndokë Simon Ndocit dhe i Prendes të Lazer Kacit prej Kotrri me emrin
Zekë/Zef Ndoci mbas tre vëllezërve dhe një motre.
Familja e tij u shpërngul nga Domgjoni i Mirditës.
Teolog, shkrimtar (poet e prozator), historian, pedagog, filozof, piktor (jo
profesionist) mendohet të ketë mbi 20 piktura,deputet dhe mbrojtës i Shqipërisë
në arenën ndërkombëtare.
Është shqiptari i parë i kandiduar për çmimin Nobel.

6. Titujt e veprave:
1-Lahuta e Malcíse - poemë (Zarë, 1925
2-Anzat e Parnasit - satirë (Sarajevë, 1907)
3-Pika voese, më vonë ribotuar si Vallja e Parrizit (Zarë, 1909)
4-Shqyptari i gjytetnuem - melodramë (1911)
5-Shqyptarja e gjytetnueme - melodramë
6-Vëllaznia apo Shën Françesku i Assisi-t (1912)
7-Hylli i Dritës - revistë (1913), themelues.
8-Juda Makabé - tragjedi (1914)
9-Gomari i Babatasit (Shkodër, 1923)
10-Mrizi i Zânavet (Shkodër, 1924)
11-Sh. Luigji Gonzaga, (Shkodër 1927)
12-Lahuta e Malcís - botimi komplet (1937)
13-Jerina ase mbretnesha e luleve, (Shkodër, 1941)
Mirnjohjet
1-Urdhrin "Nderi i Kombit" Shqipëri, 2002
2-Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit Kosovë
3- Kurorë Argjëndi, nga Klubi "Gjuha shqipe" i
Shkodrës (1911).
4- Dekorata Mearif, nga Mbretëria Turke (1912).
5- Dekorata Ritterkreuz, nga Mbretëria e Austrisë
(1912).
6- Penë floriri, nga qyteti i Beratit (1913).
7- Medaglia di Benemerenza, nga Papa Piu XI (1925).
8- Lector Jubilatus, nga Paria e Urdhnit françeskan
(1929).
9- Dekorata Phoenix, nga Greqia (1931).

8. Gjergj Fishta në botën e teatrit përbën një befasi krijuese. Një varg dramash, shkruar dhe
vënë në skenë kryesisht në vitet e para Luftës së Dytë Botërore edhe janë mbledhur e janë
botuar ne vitin 2007 nga shtëpia botuese "Naim Frashëri". Në të përfshihen "Shna Ndou i
Padues", "Shqiptari i qytetnuem", "Juda Makabe", "Barinjtë e Betlehemit", "Hajrija" dhe
"Shqiptarja e qytetnueme". Gjergj Fishta i është kushtuar teatrit, nisur fillimisht nga
qëllime të dukshme didaktike, religjoze e kombëtare. Më pas përkushtimi i tij për teatrin ka
marrë tërë vëmendjen e merituar artisike, duke na lënë pjesë të tillë, si tragjedia "Juda
Makabe" e vënë në skenë më 1916 dhe botuar në 1920, e cila për nga vlerat ideoartistike
është padyshim vepra më e arrirë e dramaturgjisë shqiptare,
Satira e tij u tregua e pamëshirshme ndaj veseve të kohës. Pa kompromis, ai goditi dukuritë e shëmtuara
negative dhe mbartësit e tyre, cilëtdo që qenë ata. Këto vese e dukuri ai nuk i luftonte vetëm brenda individit,
por në rrafshin e gjithë shoqërisë kombëtare. Ai nuk fal askënd që të abuzojë me postin që mban dhe të zhvatë
financën kombëtare, të marrë ryshfete, të bëjë veprime prej kopuku e dallkauku, të trajtojë Atdheun si çiflikun
e tij, si tapet për karrigen e tij. Në radhë të parë ajo është satirë kundër tradhtarëve, atdhemohuesëve,
parazitëve të kombit. Në radhë të dytë është satirë kundër elitës zyrtare dhe veseve klasore të saj. Këtu
Fishta na shfaqet si realist i fuqishëm. Vepra artistike më e përkryer artistikisht e Fishtës mbahet "Palokë
Cuca", (1912), bashkë me "Gomarin e Babatasit" (1913) që e botoi me pseudonimin Gegë Toska, janë dy
kryeveprat e satirës sonë. "Palok Cuca" është poema e heroit komik
Kryevepër e lirikës së Fishtës konsiderohet pothuaj
njëzëri nga njohësit e tij "Mrizi i zanave". Ai e
ndante lirikën e tij në dy lloje: atdhetaret dhe të
përshpirtshmet ose ato të jehonës së shpirtit.
Nëse e gjithë krijimtaria e Gjergj Fishtës është
quajtur përmendore e gjallë e gjuhës shqipe, poezia
e tij "Gjuha shqype" mund të quhet lirika më e
bukur që i është kushtuar asaj në krejt poezinë
tonë. Krahasimet e njëpasnjëshme, me thelb
metaforik sublim, që shkallëzohen drejt ngjitjes e
bëjnë atë krijim himn të përkryer.

10. “Lahuta e Malcis” konsiderohet si kryevepra e Át Gjergj Fishtës të cilën
autori filloi të e shkruante nga vitit 1905 duke e përfunduar në vitin
1937.Më 1902 Fishta ishte dërguar në një fshat të vogël për të
zëvendësuar përkohësisht famullitarin vendor.
Atje u njoh e u miqësua me fshatarin e moshuar Marash Uci (vd. 1914)
nga Hoti, të cilin do ta përjetësonte më vonë në vargje. Në mbrëmjet që i
kalonin së bashku Marash Uci i rrëfente priftit djalosh për betejat heroike
midis malësorëve shqiptarë dhe malazezë, në veçanti për betejën e
famshme në urën e Rrzhanicës, ku Marash Uci kishte marrë pjesë vetë.
Pjesët e para të Lahuta e malcís, me titullin Te ura e Rrzhanicës, u botuan
në Zadar më 1905 e 1907, e u ribotuan më pas të zgjeruara më 1912, 1923,
1931 dhe 1933.
Botimi përfundimtar i veprës në tridhjetë këngë u paraqit në Shkodër më
1937 në kremtim të njëzetepesëvjetorit të shpalljes së pavarësisë së
Shqipërisë. Me gjithë suksesin e Lahuta e malcís dhe personalitetit të
shquar të autorit, kjo vepër dhe të tjera të Gjergj Fishtës u ndaluan pas
Luftës së Dytë Botërore kur komunistët erdhën në pushtet.
Megjithatë, kjo poemë epike, e ribotuar në Romë më 1958, në Lubjanë më
1990 dhe në Romë më 1991, gjendet edhe në përkthime në gjermanisht
dhe italisht.

11. “Lahuta e Malcis” është eposi i shqiptarëve, është eposi
më i ri kombëtar i njëri prej popujve më të lashtë të
Evropës. Kjo “kontradiktë” moshash, e shpjeguar nga
rrethanat historiko-kulturore të veçanta të popullit
shqiptar, justifikohet me vlerat artisktike autentike
dhe origjinale të veprës. Parimet nga të cilat u udhëhoq
Gjergj Fishta në krijimin e epopesë së shqiptarëve janë
një sintezë e poetikës aristoteliane me shkollën
romantike të Evropës Perëndimore te shek.XIX.
“Lahuta e Malcis” nuk është një vepër historike,
megjithëse mbështetet në ngjarje historike dhe
përshkruan persona realë që kanë marrë pjesë në këto
ngjarje reale. Vepra e Gjergj Fishtës nuk është as një
trillim fantastik, megjisë në të pasqyrohet një popull që
bashkëjeton në mënyrë të pandarë me mitet e legjendat
e veta. Ajo nuk është, gjithashtu, as një memorial i një
analisti të situatës ndërkombëtare, megjithëse autori i
saj analizon me hollësi të gjitha vendimet e fshehta apo
legale të Fuqive të Mëdha të kohës, që ndikuan në fatin
e Shqipërisë.

12. “Lahuta e Malcis” është një
poemë epiko-heroike, një vepër
epope, subjekti i së cilës është
ndërtuar mbi epizode të shumta
ku veprojnë një numër i madh
personazhesh historike e
mitologjike.
Baza kompozicionale e poemës
është konflikti ndërmjet dy
popujve të Ballkanit: i
shqiptarëve dhe malaziasve.
Ky konflikt nis në Vraninë, një
ishull i vogël në Liqenin e
Shkodrës, pikë kufitare ndërmjet
Shqipërisë dhe Malit të Zi dhe
përfundon në Londër, në
Konferencën e krerëve të Fuqive
të Mëdha, të cilët morrën
vendimin që forcat
shumëkombëshe të vendoseshin
në qytetin e Shkodrës për ta
zgjidhur këtë konflikt.
Konflikti i “Lahutës së Malcisë”
zhvillohet duke zgjeruar
përmasat e veta.
Në Vraninë ndeshet shkodrani
Oso Kuka, në krye të rojeve të
postës kufitare, me malaziasin
Vuk Radoviq, që i printe një
bande cubash.
Më pas ndeshen forcat e dervish
Pashës, të dërguara nga Sulltani,
me ushtrinë e Mark Milanit, të
ngritur nga krajl Nikolla i Malit
të Zi, për të pushtuar tokat e
Perandorisë Osmane në Ballkan.
Konflikti mbetet jashtë kufijve të
shteti të ri të sapoformuar, në
Kosovë e Çamëri, në rrethinat e
liqeneve të Shkodrës dhe Ohrit.

13. Poema përmban tre tipa këngësh:
- këngë historike, si Vranina, Kongresi i Berlinit, Lidhja e Prizrenit, Lufta e Ballkanit, Konferenca e Londonit të cilat janë të ngjashme me këngët
popullore historike. Në to ngjarjet historike pasqyrohen në kohë;
- këngët kreshnike, ku shpërthimet krijuese imagjinatave shpiejnë te cikli i kreshnikëve apo te baladat popullore. Në to fantazia krijuese e poetit
ndërtohet mbimitologjinë shqiptare (Orët, Zanat, Dragonjtë);
- këngët autoriale, si Patër Gjoni apo Tringa, ku imagjinata e poetit, edhe kur mbështetet në tekstet e baladave, i shndërron ato në stilin vetanak.
Te këto këngë vepron fantazia e autorit, por edhe mendësia e tij që del në vepër në trajtën e porosisë përfundimtare.
Lahuta e malcis është një vepër epike me një ndërtim të brendshëm dramatik, ku spikatin veprimet, dialogu, përshkrimi i shkurtër dhe gjuha e
folur, e cila, duke u kthyer në gjuhë të shkruar, i ruan shenjat e emocioneve të personazheve. Duke iu përmbajtur këtij modeli dhe këtij stili, poeti
vë në tekstin e tij format e dendura apo të shkurtra të letërsisë gojore, jo si citat, por si mbindërtim, rëndom më fuqishëm – në trajtën e urimeve
dhe të mallkimeve.Një nga figurat zotëruese të poemës është hiperbola me të cilën poeti përshkruan ngjarjet dhe pamjen fizike të personazheve.
Kjo figurë është ndërtuar rëndom duke marrë për bazë krahasimin.Vargu i poemës, tetërrokëshi i ngjashëm me vargun më të njohur popullor,
ndikoi që poema të fitojë një popullaritet të shpejtë.Vepra ka një histori të gjatë shkrimi dhe leximi që kanë ndikuar te njëra-tjetra. Këngët e para
të poemës autori i botoi si këngë popullore. Por, lexuesi i priti ato më me endje se krijimet e tjera të tij. Me fjalë të tjera, shija e lexuesit, u bë
frymëzim shtesë që autori ta vazhdojë dhe ta përfundojë veprën. Mirëpo, Fishta nuk do të ishte i madh, sikur të mos e tejkalonte shijen e kohës.
Në këngët popullore, poeti gjeti vetëm modelin e komunikimit, ndërkaq këndvështrimi për qenësinë shqiptare është i vetë poetit.
Për poemën mund të nxirren disa konstatime por edhe ca dilema, si:
- Uniteti i poemës duhet gjetur te fryma e kombit e cila ka bashkuar njerëz, fakte dhe ngjarje të Rilindjes deri në pavarësi;
- Mjetet artistike për krijimin e poemës janë marrë, qoftë nga eposi i lashtë shqiptar, qoftë nga tradita homerike;
- Mbështetja e poemës në eposin e lashtë duhet kërkuar në motivet tradicionale që i përshtaten lëndës bashkëkohore, në mendësinë kanunore që i
përshtatet më së miri mendësisë bashkëkohore, duke himnizuar besën dhe burrërinë me gjuhën burrërore të Këngëve të kreshnikëve;
- Lidhjen me traditën homerike të Lahutës fishtiane duhet kërkuar në situatat e veçanta të kënduara në poemë me figuracion dhe përmasë
homerike;
- Bota mitologjike e poemës duhet studiuar në dukurinë funksionale të saj: zanat dhe qeniet e tjera të mitologjisë sonë (Lugati, Kulçedra, Dragoi
etj.) a janë te Fishta me funksionin që kanë hyjnitë te Homeri, ku njerëz, fakte dhe ngjarje shpesh varen prej kapricave të hyjnive;
- Figuracioni, a i ka ato përmasa hiperbolike siç e kërkon epika tradicionale dhe siç e kanë Këngët e kreshnikëve, ku topuzi ngulet 12 pash nën
dhe, dhe 12 pash përpjetë ngrihet pluhuri.

14. Analizae Lahutes
se madhe
Personazhetne“LahuteneMalcise”
Personazhet krahas idesë, struktures dhe figuracionit
janë ndër elementet më qenësore të Lahutës, që e bëjnë
veprën të përkryer, qoftë si ide, strukturë, apo si
realizim artistik e estetik.Lahuta e Malcis edhe pse
nuk e ka një hero (personazh) kryesor që do të përbënte
boshtin e poemës, ajo ka tridhjetë këngë të lidhura
organikisht në mes veti që përbëjnë një tërësi, dhe
dhjetra personazhe që degëzohen në tri kategori;
historike, mitologjike dhe autoriale (imagjinare).
Personazhet historike janë të shumtë: Ali Pashë Gusia, Abdyl
Frashëri, Oso Kuka, Dedë Gjo Luli, Abdullah Dreni, Knjaz Nikolla etj.
Te këta Personazhe më tepër kemi përshkrimin e tyre të jashtëm si
pamjen fizike, veshjen etj. Përjashtim bëjnë Oso Kuka, Knjaz Nikolla e
ndonjë tjetër. Te Oso Kuka përshkruhet ndjenja e pikëllimit si dhe
arsyeja që e shkakton atë, pra është një ëndërr që ai e kishte pare një
natë më herët. Një përshkrim dramatik e të tmerrshëm e kemi te
personazhi Knjaz Nikolla te kënga Lugati, kur atij në mesnatë i hyn në
dhomë Lugati-Mehmet Ali Pasha, i vdekur.

15. Personazhet autoriale poashtu janë të shumtë, por si më të rëndësishëm që
ndikojnë në rrjedhën dhe vazhdimin e ngjarjes janë Tringa, Patër Gjoni, Bec Patani e
Rrushman Hasani. Por prej të gjithve, figura e Tringës paraqitet me të gjitha tiparet,
vyrtytet e bukurinë e një vajze shqiptare.
Ajo mbas luhatjeve të mbrendshme; frikës, dyzimit të mendimeve, manifeston karakterin e
heroines.
Në Lahutë përveç personazheve shqiptarë është edhe një numër i madh i personazheve të
taborrit tjetër si atyre malazez, serb, e edhe më gjerë si Cari i Moskovit dhe personazhe nga
ana e turqëve.
Ndërsa, nëse bëjmë ndarjen klasike në heronj pozitiv e negativ do të vrejmë se shqiptarët që
luftojnë për lirinë e tyre janë personazhe pozitive, kurse ata të palës kundërshtuese, si
zaptues, personazhe negative. Derisa shqyrtojmë karakterin e personazheve shqiptarë që
përafërsisht është i njëjtë, por që kanë veçoritë dhe veçantitë e heroizmit shqiptar, duhet të
merremi edhe me personazhet e taborrit kundërshtar , që nga studiuesit e Lahutës deri më
tash, janë parë vetëm si një sfond dekorimi.
Këta personazhe janë poashtu elemente funksionale pa të cilët kjo vepër nuk do ta kishte
madhështinë dhe funksionin si në rrafshin letrar artistik, ashtu edhe në rrafshet e tjera.
Këtyre personazheve, vetë autori u jep peshë edhe funksion me rëndësi në vepër, duke i
vendosur në pesë këngët e para të saj, ngase është nisur nga aksioma “shkak-pasojë”.
Pra, nuk janë trimat dhe heronjtë shqiptarë, po kundërshtarët e tyre, si Knjazi i Cetinës e
Cari i Moskovit, dy personazhe të realizuara artistikisht në shkallën më të përsosur, dhe
autori perms tyre i dha një pasqyrë besnike, jo vetëm lexuesit shqiptar të kohës, por edhe
atij evropjan për rrezikun e idesë së pansllavizmit që bota e provoi gjatë gjithë shekullit pas
botimit të veprës së Fishtës.
Personazhet ne “Lahuten e Malcise”

16. Prej personazheve mitologjike
jashtëzakonisht funksionojnë mirë Dragojt, Zanat,
Orët, e të tjerë. Dragojt janë njerëz të rëndomt ashtu si
Marash Uci, Xhemë Sadria, Rrustem Uka, Gjetë Gega
etj, të cilët te kënga Kulshedra marrin tiparet e
elementet e herojnve të këngëve kreshnike, që ngriten
në qiell duke fluturuar . Po ashtu edhe Zanat e Orët
kanë tipare fantastike, janë aq të shpejta sa hap e
mbyllë qerpikun e synit . Bota e mbrendshme e Zanës
së Madhe te tufa e këngëve për Tringën portretizohet
në të gjitha konturat njerëzore si, dhembja, vajtimi,
mllefi, e dëshpërimi ndaj jetës.

17. Zana - Figure e besimeve popullore shqiptare, qe perfytyrohet si vajze shume e
bukur dhe luftarake, e cila
jetonte ne male e pyje, u ndihmonte trimave, por kishte fuqi edhe te ndeshkonte duke
shituar(shkelur). * E njohur per ne eshte Zana e Vizitorit, qe eshte gjithashtu kenge e
Lahutes se Malcis.
Kjo thirret nga Fishta(populli) edhe Zana e Madhe, E Bukra e Dheut, Motra, E Mira, etj.
Eshte e njohur per vajin qe i ben Tringes se vdekur. Ai zgjodhi tetërrokëshin dhe, për të
kënduar së bashku me të në Lahutë të Malcis, thirri një Zanë, që ne e kemi quajtur
konvencionalisht Zana e Frymëzimit.
Do të kishte mjaftuar ajo figurë mitologjike, e pranishme në të gjithë episodet e veprës, për
të dëshmuar ngjizjen mitologjike të Lahutës së Malcis.
Por jo vetëm kaq. Figura e Zanës së Frymëzimit na sugjeron të dallojmë origjinalitetin epik
të Fishtës, lirizmin në Lahutë të Malcis, ironinë dhe, veçanërisht, lehtësinë e rrëshqitjes së
poetit nga realja tek jorealja e anasjelltas, gjëra që përbëjnë përgjithësisht magjinë e verbit
fishtjan. Por Fishta nuk u mjaftua vetëm me krijimin e Zanës së Frymëzimit.
Kuçedra - Figure e perrallave popullore shqiptare qe
perfytyrohej si gjarper shume i madh e me dy deri ne
trembedhjete koke, i cili hante njerez dhe bente deme e te
keqija. * Eshte e njohur te Lahuta e Malcis', ne kengen me
te njejtin titull,
Lugati - Figure e perrallave popullore shqiptare, qe
perfytyrohej si njeri, i cili ne ngjallje te tij eshte shume i
keq dhe pas vdekjes ngrihet naten nga varri dhe tremb

18. Ora - Figure e besimeve popullore shqiptare, qe perfytyrohet si grua, vajze
a femije ose si gjarper dhe qe u ndihmon e u sjell fat njerezve te mire, ndersa te
keqinjte i ndeshkon. * Ora ishte me pak fuqiplote se Zana, por me zemermire.
Ja disa emra Oresh(por edhe Zanash, megjithese autori nuk e ben ndarjen) qe i
hasim te "Bibla" e shqiptareve, LAHUTA E MALCIS':Jerja, Gilja, Talja, Culina,
Bekja, Donja, Narja, Dalina, Fatalja, Razja, Nazja, Loshja, Minja, Ballehana,
Shtatzarania, Shtrumorja, Vathorja, Lorja, se dhe Dardhamoskadelja, shoqja e
ngushte e Tringes, personazhit te madh te Lahutes se Malcis'(gjate faqeve 527-
531). Si edhe: Ora e Madhe e bjeshkes se Trojanit(mal), Ora e Dormitorit, shoqe
te Ores se Trojanit si: Bjeshka, Dajkja, Vacja, Bora, Thrakja, Dikja e Lalia
Shtriga - Figure e besimeve popullore, qe perfytyrohet si nje
plake e keqe, shume e shemtuar, e cila ha njerez te gjalle dhe merret
me magji per te bere te keqija.
*Jane te njohure dy shtrigat shqiptare, Suta dhe Pasuta, qe, hipur
mbi dy breshka uji, fluturuan dhe i erdhen ne ndihme rastesisht
Zanes se Vizitorit teksa luftonte kunder Ores(malazeze) se
Dormitorit, personazhe te Lahutes*Ne origjinal, Fjalori i Shqipes se
Sotme e kishte: "Figure e besimeve te kota(!!!)...", por te jeni te sigurt
qe e kane harruar pa e ripershtatur ndersa kane ripunuar Fjalorin e
ri, botim te vitit 2002, i pari pas Komunizmit(pra, pasaktesi e Fjalorit
te vjeter komunist)

19. Dragoi - Figure e perrallave popullore shqiptare qe perfytyrohet si
njeri shume i fuqishem, i cili, luftonte trimerisht me kuçedren*Per
dragojte flet Fishta ne Vepren e paperseritshme "Lahuta e Malcis'", te
Kenga "Kulshedra"

20. Mendimet tona
Maturanti 1:Nje nder arsyet qe une rizgjodha letersin e avancuar
ne vitin e dyte ka qen ”Lahuta e Malcise” pasi kete veper mund ta quajm pa
diskutim si nje trashgimi kulturore te vendit ton.Sepse me ane te ketij libri Gjergj
Fishta ka arritur te percjell tek lexuesi gjithe vuajtjet dhe peripecit e ndryshme
qe ka kaluar kombi jone gjat atyre vitesh qe ka qen ne roberim ndaj pushtimit
Osman dhe ndaj pushtuesit e perjetshme shkijet.Sado e veshtir qe mund te ket
qen ne fillimet e saja leximi dhe kuptimi I kesaj vepre qe mund te themi se me
gjith punen e palodhshme qe kemi ber gjat gjith vitit shkollor kemi arritur ta
kuptojm dhe analizojme me se miri kete veper.Pasi kjo veper eshte nje deshmi e
historis se kombit ton dhe I pershtatet me se miri cdo kohe qe ju mund ta
lexoni.Pasi Gjergj Fishta eshte nje nder shkrimtaret me te mir qe mund te ket
pasur dhe do te ket ndonjher vendi yne,kjo gje tregohet dhe nga kandidimi I tij
per cmimin Nobel.
Maturanti 2: Vleresimet per Lahuten e Malsis kane qene te shumta
e nga njerez goxha te rendesishem per letersine.Per kete arsye,ndoshta mendimi
im do te duket I rendomte.Dita kur mora ne fillim librin ne dore,le te themi nuk
ishte me e bukura. Shikoja fjale qe si kuptoja ,fjale qe si kisha degjuar
ndonjehere,fjale qe ndoshta nuk dija as t’I shqiptoja. Megjithate ja ku jam sot
dhe mund te them e sigurt qe fale punes qe eshte bere gjate gjithe vitin une arrij
t’I kuptoj kto fjale , e jo vetem. Arrij te kuptoj qellimin e vepres e mesazhin qe
percjell. Lahuta e Malsis eshte deshmi e kultures shqiptare. Mjafton ta lexosh dhe
edhe pse nuk ja ke idene periudhes per te cilen flitet , arrin te imagjinosh
gjithcka. Une nuk di shume gjera per Fishten por nese ai ishte ne gjendje te
shkruaje nje veper te tille , atehere ai ishte vertet nje njeri I jashtezakonshem.

21. Thenie per “Lahuten e Malcise”
“Qe ne hapat e
pare,kur nisi te
shfaqej emir I Gjergj
Fishtes ne letrat
shqipe,terhoqi
vemendeje timbre
original I zerit te tij
poetik”
Ndue Zef
Toma
Kombetare Lahuta e Malcis
e Fishtes me epiqendren
active te Lidhjes se
Prizerenit dhe te pavarsise
shqipetare,e vene ne
retrospektiven pellazgo-
ilire-shqipetare e bejne nje
epope modern te civilizimit
shqipetare dhe
evroperendimore”
Ibrahim Rugova

22. “Shkembi I tokes dhe
shkembi I shpirtit
shqipetar,ky eshte sit e
thesha
“monopolitetit”gjenetik I
artit te Fishtes,keshtu do t’I
thesha me dy krahasime
paralele gjithe poezise qe na
ka falur ky vigan I kombit:ne
te cilen duket sikur kendo
nose lufton vendi dhe jo fjala
dhe e cila duket sikur eshte
mberthyer ose shperthyer
prej tokes dhe jo prej fjales”
Lasgush
Poradeci

23. VLERESIMET QE KANE DHENE PER LAHUTEN E MALCIS
Eqerem Cabej: “..Fishta ze fill me njesine e vogel te fisit per te mbaruar
te njesia me e madhe e kombit, ai fillon me bariun e mocem Marash
Ucin dhe ia mberrin te Abdyl Frasheri ne Lidhjen e Prizrenit. Duket
qartas perpjekja e tij te zgjeroje dalengadale boten me nje brendi me
fort nacionale, te ngreje keshtu vepren ne sfere kombetare. Burre me
pamje madheshtore qe net e folur dhe I dashur dhe I kthjellet, mik I
kallzimeve te kendshme, aq terheqes si njeri, sa ka qene original e I
madh si shkrimtar. Nje drite jete homerike shkelqen mbi vepren e tij:
sin e dukje te zanave qe u perngjajne dianes e Atenes, si se fundi ne
pershkrimin e figurave heroike dhe te nje bote . e cila te terheq me
thjeshtesine e saj heroike..”
Lasgush Poradeci: “Shkemb I tokes dhe shkemb I shpirtit shqipetar, ky
eshte sit e thuash “monopoliteti” gjenetik I artit te fishtes, keshtu do t’I
thosha me dy fjale krahasime paralele gjithe poezise qe na ka falur ky
vigan I popullit: net e cilen duket sikur kendo nose lufton vendi dhe jo
fjala, dhe e cila duket sikur eshte mberthyer ose shperthyer prej tokes
dhe jo fjales”.